Transcript Akceptacja choroby i umiejscowienie kontroli zdrowia a style

Autor: mgr Aleksandra Gajcy
Praca wykonana pod kierunkiem dr n. med. Beaty Hintze
1.
Ocena związku pomiędzy:
akceptacją choroby
a poczuciem umiejscowienia kontroli zdrowia
i stylami radzenia sobie ze stresem
u osób chorych na schizofrenię.
2.
Zbadanie zależności między tymi zmiennymi
a czynnikami klinicznymi i socjodemograicznymi:
wiekiem zachorowania
czasem trwania choroby
liczbą hospitalizacji
płcią
wiekiem
wykształceniem
Akceptacja jest procesem, w którym osoby doświadczające straty
przechodzą szereg zmian, polegających na:




poszerzeniu zakresu wartości osobistych o takie, które nie są bezpośrednio
związane z niepełnosprawnością
podkreślanie tych aspektów fizyczności i wyglądu, które nie są związane z
ich niepełnosprawnością
powstrzymywanie skutków niepełnosprawności (przede wszystkich
psychicznych)
przejście od sposobu myślenia, w którym osoba porównuje się z innymi w
zakresie swoich ograniczeń do takiego, w którym podkreśla swoje atuty i
umiejętności (Lovett, 1982).
Nie jest to więc pogodzenie się z zaistniałą sytuacją, ale raczej
przewartościowanie i zmiana myślenia (Dembo i in., 1956).
Teoria ta odnosi się do oczekiwań dotyczących tego,
w jakim stopniu wynik zachowania jest skutkiem własnych działań,
osobistych właściwości bądź też jest warunkowany szczęściem czy
przeznaczeniem.
Wewnętrzne: osoba interpretuje zdarzenia jako wynik jej własnych
zachowań i podejmowanych działań


Zewnętrzne :
przypadek: osoba postrzegająca większość sytuacji w ciągu swojego życia
jako wynik szczęścia, przypadku czy przeznaczenia
inne osoby - osoba jest przekonana, że to inni ludzie mają wpływ na
przebieg wydarzeń w jej życiu
(Hersch i Scheibe, 1967)
Radzenie sobie ze stresem definiowane jest jako
"stale zmieniające się poznawcze i behawioralne wysiłki mające na
celu uporanie się z określonymi zewnętrznymi i wewnętrznymi
wymaganiami, ocenianymi przez osobę jako obciążające lub
przekraczające jej zasoby" (Lazarus i Folkman, 1984).
3 typy:
◦ skoncentrowane na zadaniu - jednostka dąży do zmniejszenia
stresujących właściwości stresora lub całkowitego jego usunięcia
◦ skoncentrowane na emocjach – jednostka dąży do łagodzenia
przykrych stanów emocjonalnych
◦ skoncentrowane na unikaniu – polega na zredukowaniu
niekorzystnych efektów działania stresora

Czy będą występowały różnice między kobietami i mężczyznami chorymi
na schizofrenię w poziomie akceptacji choroby, w poczuciu
umiejscowienia kontroli zdrowia oraz w stosowanych stylach radzenia
sobie?

Czy poziom akceptacji choroby będzie miał związek z poczuciem
umiejscowienia kontroli zdrowia oraz z podejmowanymi stylami radzenia
sobie w sytuacjach stresowych (w chorobie) w grupie osób chorych na
schizofrenię?

Czy poczucie umiejscowienia kontroli zdrowia (wewnętrzne, zewnętrzne,
przypadek) będzie miało związek ze stylami radzenia sobie ze stresem
w grupie osób chorych na schizofrenię?




Skala Akceptacji Choroby (AIS)
Wielowymiarowa Skala Umiejscowienia Kontroli Zdrowia (MHLC)
Inwentarz do pomiaru radzenia sobie ze stresem MINI-COPE
(wszystkie kwestionariusze w adaptacji polskiej Zygfryda Juczyńskiego).
Inwentarz Danych Ogólnych - stworzony na potrzeby badania zawierający
pytania dotyczące czynników socjodemograficznych, takich jak: wiek, płeć,
stan cywilny, wykształcenie, źródło utrzymania, miejsce zamieszkania oraz
danych na temat choroby, takich jak: wiek zachorowania, liczba
hospitalizacji, uczestnictwo w placówkach wsparcia dla osób z zaburzeniami
psychicznymi, znajomość rozpoznania i przyjmowanych neuroleptyków,
współistniejące choroby somatyczne, stopień niepełnosprawności.
1.
2.
3.
4.
5.
Kobiety i mężczyźni nie różnią się pod względem poziomu akceptacji choroby
i poczucia umiejscowienia kontroli zdrowia.
Mężczyźni częściej niż kobiety: stosują strategie ukierunkowane na działanie
i rozwiązanie problemu oraz potrafią zaakceptować trudną sytuację i z nią żyć.
Osoby cechujące się wysoką akceptacją choroby mają większe wewnętrzne
umiejscowienie kontroli zdrowia, częściej stosują strategię pozytywnego
przewartościowania, rzadziej sięgają po substancje psychoaktywne, są
bardziej świadome mechanizmów związanych chorobą.
Osoby cechujące się zewnętrznym umiejscowieniem kontroli zdrowia
w sytuacji stresowej mają większą tendencję do zwracania się ku religii oraz
poszukiwania wsparcia emocjonalnego u innych osób.
Osoby cechujące się poczuciem umiejscowienia kontroli zdrowia zależnym od
przypadku częściej stosują strategie nieadaptacyjne np. zajmowanie się czymś
innym.

W pracy psychoterapeutycznej z osobami z doświadczeniem schizofrenii
należy rozwijać w nich czynną akceptację choroby, która zwiększając
poczucie kontroli nad przebiegiem psychozy wzmocni ich poczucie
sprawstwa, a w konsekwencji może poprawić ich psychospołeczne
funkcjonowanie i jakość życia.

Wysoka akceptacja choroby jest bardzo istotnym czynnikiem warunkującym
stosowanie efektywnych, zorientowanych na rozwiązanie problemu stylów
radzenia sobie ze stresem, co wpływa pozytywnie na samoocenę osób
chorych.

Brak poczucia wewnętrznej kontroli i przerzucanie odpowiedzialności za
swoją chorobę na inne osoby może prowadzić do zaprzeczania chorobie,
przerywania leczenia, nawrotów psychozy i gorszego radzenia sobie
w sytuacjach społecznych.

poszukiwanie innych, ważnych czynników mogących mieć
związek z pozytywną akceptacją choroby i wewnętrznym
poczuciem umiejscowienia kontroli zdrowia wśród osób
z doświadczeniem schizofrenii, będących uczestnikami
różnych form leczenia i opieki środowiskowej

porównanie wyników osób korzystających z różnych form
oddziaływań leczniczych i rehabilitacyjnych może ułatwić
ocenę istotnych czynników wpływających na akceptację
choroby