Transcript Wykład I
Wykład I Co to jest socjologia? Socjologia Nazwę stworzył August Comte, lat 20-te XIX wieku: socius (łać. towarzysz, uczestnik, sprzymierzeniec, społeczny) logos ( gr. mowa, słowo, wypowiedź, myśl, opinia) Socjologia to nauka o społeczeństwie Państwa wyobrażenia o socjologii(1) • Socjologia to nauka o społeczeństwie, która: • (Badanie, opis społeczeństwa): je bada i opisuje/ bada jego funkcjonowanie /opisuje zbiorowości ludzkie/ • Co bada: A. (Analiza problemów społecznych): Bada problemy współczesnego świata, pozwala zinterpretować pewne problemy społeczne/ podejmuje problemy natury egzystencjalnej, moralnej, kulturowej B. (Nauka o zmianie): Analizuje zachodzące w nim ewolucje/ tendencje/ zmiany/ ruch w społeczeństwie C. (Badanie zachowań ludzi): Bada zachowania człowieka w środowisku/ zachowania społeczne/ zachowania ludzi/ zajmuje się analizą ludzkich zachowań/ analizą człowieka jako gatunku tworzącego kulturę/ zachowania jednostek i grup D. (Nauka o relacjach): Zajmuje się interakcjami/ relacjami pomiędzy ludźmi/ zależnościami pomiędzy jednostkami/ relacjami w grupach i relacjami pomiędzy grupami/ relacjami jednostka- grupa/ wzajemnym oddziaływaniem ludzi na siebie. Państwa wyobrażenia o socjologii (2) • Co jest jej celem ? A. (Rozumienie i wyjaśnianie): Pomaga nam zrozumieć otaczający nas świat/ zjawiska zachodzące pomiędzy ludźmi/ wyjaśnia jego wewnętrzne procesy (Powiedzieć coś nowego): Pomaga oglądać świat w innej perspektywie / wykracza poza standardowe postrzeganie jednostek społecznych / nie zwraca uwagi na uczucia, poglądy, poprawność polityczną i przedstawia tylko konkrety, odpowiednio wcześniej zbadane (Przewidywanie): Pozwala przewidywać reakcje ludzi (Formowanie: Kształtuje osobowość człowieka B. C. D. • A. Cechy: (Inne): jest ciekawa/ jest świeżą i krytyczną gałęzią nauk o człowieku/ mam nadzieję, że będzie łatwa Problem z tą definicją • Wśród socjologów brak jest zgody co do tego czym jest społeczeństwo (ignotum per ignotum) • Społeczeństwem zajmują się i badają je również inne nauki społeczne (antropologia, ekonomia, historia, politologia, pedagogika, psychologia i inne) To, czym jest socjologia można określić przeciwstawiając ją innym naukom społecznym. • Przykład 1 –Rynek aut używanych • Przykład 2- Grodzenie miasta (gettoizacja) Wnioski: • Specyfikę socjologii jako nauki konstytuuje unikalna perspektywa przyglądania się życiu społecznemu , społeczeństwu Socjologiczna perspektywa (1) • Socjologia nie interesuje się jednostkami, ale: o tym, co dzieje się pomiędzy jednostkami (relacjami, stosunkami, zależnościami) o tym, co sprawia, iż coś się pomiędzy jednostkami dzieje (a więc źródłami relacji, stosunków, zależności oraz tym, co umożliwia ich zachodzenie) o skutkami tego, co się dzieje pomiędzy jednostkami Socjologiczna perspektywa (2) • Ludzkie działania są tu postrzegane jako fragment większej całości o pojęcie systemu o socjologia to ponura nauka? o Anthony Giddens- samoreferencyjność życia społecznego Socjologiczna perspektywa (3) • Życie społeczne jest uporządkowane o Życie społeczne jest (w miarę)regularne o Regularność nadają mu wartości i normy, struktury społeczne, instytucje, o To, co ogranicza swobodę działań, działanie jednocześnie umożliwia o Zawsze mamy wybór- jest on źródłem zmian społecznych Socjologiczna perspektywa (4) Ludzie zasadniczo (A.Giddens) wiedzą, co robią o Socjolog powinien badać wiedzą potoczną, ale.. o …nie do końca jej ufać, bo ludzie nie zawsze wiedzą, co robią: a. (lokalność perspektywy, b. rutyna, c. socjalizacja, d. niezamierzone skutki, e. samoreferencyjność życia społecznego itd. ) Socjologiczna perspektywa (5) • Wyobraźnia socjologiczna (Charles Wright Mills, 1959) o umiejętność myślenia w poza rutynowy sposób: 1. 2. 3. zawieszenie oczywistości świata/ wyjście poza swój prywatny punkt widzenia/ nie pytanie „jak?”, ale „dlaczego?” o umiejętność odpowiedzi na trzy pytania: 1. 2. 3. Z czego składa się społeczeństwo? Jak to społeczeństwo powstało, zmienia się, ewoluuje? Jakie typy ludzi przeważają w tym społeczeństwie? Dlaczego nie było socjologii w średniowieczu ? (1) • Brak odpowiedzi • Przyczyny w poziomie wiedzy: Nauka i badania nie były rozwinięte/ ludzie nie byli wykształceni/ rozwinięci intelektualnie/ brak zaawansowanych narzędzi do badania społeczeństwa/ ludzie nie byli świadomi wszystkich zależności między grupami/ panowała tam ciemnota/ naukowcy byli stronniczy i ciężko było się socjologii narodzić/ ludzie posiadali zawężone myślenie • Przyczyny w ludzkich celach i dążeniach: Ludzie nie interesowali się społeczeństwem, człowiek i społeczeństwo nie stały w centrum zainteresowania/ zainteresowanie tą problematyką było małe/ liczyły się inne, niż społeczeństwo wartości/ ludzi nie zastanawiali się na tak przyziemne tematy, a potrzeby były rozwiązywane siłą/ nie dociekano przyczyn zjawisk społecznych/ nie przywiązywano wagi do zależności międzyludzkich/ ludzi byli ignorowani/ nie było to potrzebne/ nie starano się analizować zachowań, dążono do władzy/ człowiek nie był obiektem zainteresowania myślicieli i artystów/ ludzie nie mieli czasu się tym zajmować/ ludzie byli bardziej samowystarczalni/ ludzie mieli za sobą słaby kontakt Dlaczego nie było socjologii w średniowieczu ? (2) • Dominacja religii: Strach przed Bogiem/ skupienie na Bogu/ w centrum zainteresowania był Bóg, a nie człowiek. / ludzie kierowali się wiarą/ prawie wszystkim zajmowała się teologia • Cechy społeczeństwa: Grupy społeczne w owym czasie były ograniczone do minimum i ich potrzeby skupiały się na potrzebach pierwotnych/ nie było rozwarstwienia społecznego/ społeczeństwo zbyt mało rozwinięte, by zauważać pewne procesy w nim zachodzące/ nie istniały skomplikowane grupy społeczne/ prosta struktura społeczeństwa/ nie za bardzo było co badać (społeczeństwa nie były wolne, panował ściśle określony porządek)/ społeczeństwo było zhierarchizowane, demokracja nie była rozpowszechniona • Socjologia była zawsze: Była, ale nie miała sprecyzowanej nazwy i struktury/ była, ale nie była konkretyzowana/ nie była wyodrębniona jako osobna dziedzina/ • Nauka powstała w XIX wieku/ bo powstała później • Zajmowała się tym inna dziedzina nauki Socjologiczna perspektywa (6) • Socjologia zajmuje się badaniem społeczeństw nowoczesnych (i ponowoczesnych) • społeczeństwa, które zaczęły pojawiać się w Europie w XVII w., a swoją dojrzałość uzyskały w XIX i XX w. • w drugiej połowie XX wieku zaczęły przeobrażać się one w społeczeństwa ponowoczesne Społeczeństwo nowoczesne- cechy • Duże, zróżnicowane wewnętrznie; • Ludzi łączą ze sobą zależności, podział pracy, a nie podzielanie wartości; • Klasowy, osiągnięciowy charakter struktury; • Świecka władza- państwo, legalny typ panowania, najczęściej demokratyczny charakter; • Zależność od innych, niesamowystarczalne; • Nauka jako podstawowy system poznawczy; • Ogromne znaczenie technologii; • Gospodarka towarowa (kapitalizm) o charakterze przemysłowym; • Indywidualizm, autonomia jednostki. Główne media modernizacji: o Industrializacja o Urbanizacja o Kapitalizm o Rewolucje demokratyczne w Europie i Ameryce Północnej . o Oświecenie Wykład 1 (zagadnienia do egzaminu) Pytania do treści wykładu: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Co różni socjologię od innych nauk społecznych? Scharakteryzuj pokrótce wybrany element perspektywy socjologicznej? Co to jest system społeczny i struktura społeczna Dlaczego socjolog powinien badać wiedzę potoczną? Co to jest modernizacja? Wymień i pokrótce scharakteryzuj media procesów modernizacyjnych Jaką rolę w powstawaniu nowoczesnych społeczeństw odegrał proces urbanizacji? Pytania do lektury obowiązkowej (Babbie E., Istota socjologii. Krytyczne eseje o krytycznej nauce., Warszawa, 2007, str. 11-33, 170-179) 1. 2. 3. Co znaczy, iż socjologia jest nauką badającą reguły wspólnego życia ? Co to znaczy, że społeczeństwo jest atuopoietyczne ? Dlaczego według Babbiego „socjologia jest ideą, której czas nadszedł”?