Transcript solunum
ANAHTAR KAVRAMLAR Alveol Diyafram Bronş Bronşçuk • Soluk alıp verme sırasında hava vücudumuzda nasıl bir yol izler? • Dalgıçların kullandığı tüplerin önemi nedir? Etkinlik 12: Nasıl soluk alıp veriyorum? Araştırma sorusu: Soluk alıp verme olayı nasıl gerçekleşmektedir? Sonuç: • Yaptığımız modelde kullandığımız araç – gereçleri, solunum sistemimizin hangi organlarına benzetebiliriz? • Hazırladığımız modelin çalışmasıyla soluk alıp vermemiz arasında nasıl bir benzerlik vardır? SOLUNUM SİSTEMİMİZ Solunum • Soluk alıp verme olayında burun, yutak, gırtlak, soluk borusu, bronşlar ve bronşçuklar ile akciğerler görevlidir. • Diyafram ve kaslar arasında bulunan kaslar da soluk alıp verme olayına yardımcı olur. • Bu olay sırasında görevli yapı ve organların hepsi Solunum Sistemini oluşturur. • Solunum sisteminin görevi vücudumuz için gerekli olan oksijenin havadan alınıp, vücudumuzda oluşan karbondioksitin vücut dışına atılmasını sağlamaktadır. Oksijen ve karbondioksitin vücudumuzda taşınması kan dolaşımı ile gerçekleşmektedir. Hücrelerimiz için gereken oksijenin havadan alınması ve karbondioksitin dışarı atılması olayına solunum, bu olayda görev alan organlara solunum organları denir. Bunları biliyor muydunuz? Soluğumuzdaki karbondioksitin varlığını nasıl anlarız? Kireç suyuna bir pipetle üflediğimizde, kireç suyunun bulanıklaştığını görürüz. Bunun sebebi soluğumuzdaki karbondioksit gazıdır. • Solunum sistemimizi oluşturan yapı ve organları ve soluk alıp vermemizi yakından tanıyalım. İnsanda solunum sistemi organları sırasıyla; 1- Burun 2- Yutak 3- Gırtlak 4- Soluk borusu ve bronşlar 5- Akciğerler Burun Yutak Soluk Borusu Gırtlak Akciğerler Bronşlar ve bronşçuklar Burun • İçinde kılcal damarlar, kıllar ve mukus bulunur. • Kılcal damarlar alınan havayı ısıtır. • Kıllar havadaki toz ve yabancı maddeleri tutar. • Mukus alınan havayı nemlendirir. NOT • Ağzımızla nefes almamalıyız. Tutulması gereken tozlar ağız tarafından tutulmaz. Hava ısıtılamaz. 2-YUTAK: Yutak; alınan havayı soluk borusunun başlangıcına, yediğimiz besinleri yemek borusuna iletir. Bademcikler ise içeri giren mikropların tutulmasını sağlar. 3- GIRTLAK: Gırtlak; yutaktan gelen havayı soluk borusuna iletir. Ses telleri de burada bulunur. gırtlak kapağı Gırtlak, yutkunma anında kapak tarafından kapatılır. 4- SOLUK BORUSU VE BRONŞLAR: yemek borusu at nalı şeklindeki kıkırdak halkalar Soluk borusu, havanın akciğerlere iletilmesini sağlar. Soluk borusu akciğere girmeden önce bronşlara, sonra bronşçuklara ayrılır. Soluk Borusu • Üst üste dizilmiş kıkırdak halkalardan oluşur. • Soluk borusunun içi kaygan bir zarla kaplıdır. Bu zar, alınan havadaki tozları ve mikropları tutar. • Soluk borusu havanın akciğerlere iletilmesini sağlar. • İç yüzeyinde tozları ve balgamı dışarı atmaya yarayan titrek tüyler vardır. Bronş ve Bronşçuklar • Soluk borusu akciğerlere girmeden iki kola ayrılır. Bunlara bronş denir. • Bronşlarda akciğerlere girince ince kollara ayrılır. Bunlara bronşçuklar denir. Akciğerler • Göğüs boşluğunda bulunur. Sağ ve sol olmak üzere iki bölümden oluşur. • Sol göğüs boşluğunda akciğerlerin alt kısmında kalp de bulunduğu için sol akciğer sağ akciğer oranla daha küçüktür. • Akciğerlerin yapısında, çok ince duvarları olan alveoller bulunur. Alveollerin çevresi çok sayıdaki kılcal damarlarla çevrilidir. • Akciğerle kan arasındaki gaz alışverişi alveollerde gerçekleşir. • Alveoller üzüm salkımına benzerler. Hava keseleridir. • Sağ akciğer 3 loptan, sol akciğer ise 2 loptan oluşur. Alveollerin Yapısı alveoller bronşçuk Alveollerde Gaz Alışverişi ile Kanın Temizlenmesi Alveolleri saran kılcal damarlardaki kan ile alveollerdeki hava arasında gaz alışverişi olur. O2 havadan kana, CO2 kandan havaya geçer. Soluk Alıp Verme Soluk Alma Soluk alma esnasında şu olaylar gerçekleşir; • Diyafram kası kasılır ve düzleşir. • Kaburgalar arası kaslar kasılır. • Göğüs boşluğu genişler, göğüs boşluğunun hacmi artar. • Akciğerler genişler ve akciğerlerdeki iç basınç düşer. Soluk Verme Soluk verme esnasında şu olaylar gerçekleşir; • Diyafram kası gevşer ve kubbeleşir. • Kaburgalar arası kaslar gevşer. • Göğüs boşluğunun hacmi küçülür. • Akciğerler daralır ve akciğerlerdeki iç basınç artar. • Küçük kan dolaşımında, vücutta kirlenen kan temizlenmek üzere kalpten akciğerlerdeki alveollere taşınır. Alveollerin etrafı kılcal damarlarla çevrilidir. Kılcal damarlardaki kirli kan alveollerdeki oksijeni alır, karbondioksiti alveollere verir. Temiz kan akciğer toplardamarlarıyla kalbe dönerek tüm vücuda dağılır.