Transcript prezentacja - Biuro Jakości Kształcenia Uniwersytetu Warszawskiego

Programy studiów doktoranckich
w świetle nowych regulacji
prawnych
Agata Wroczyńska i Paweł Stępień
Uniwersytet Warszawski
2 października 2012 r.
I.
II.
III.
Akty prawne
Harmonogram działania
Kryteria oceny programów kształcenia
na studiach doktoranckich w zakresie
ich zgodności z Uchwałą nr 522 Senatu
Uniwersytetu Warszawskiego z dnia
30 maja 2012 r. w sprawie wytycznych
dotyczących projektowania programów
kształcenia i planów studiów
doktoranckich.
I. Akty prawne
I. Akty prawne
 Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 27 lipca 2005 r.
po nowelizacji z dnia 18 marca 2011 r.: Art. 2 ust. 1 pkt 18h, Art.
195, 196, 197;
 Rozporządzenie MNiSW z dnia 1 września 2011 r. w sprawie
kształcenia na studiach doktoranckich w uczelniach i jednostkach
naukowych;
 Rozporządzenie MNiSW z dnia 5 października 2011 r. w sprawie
studiów doktoranckich i stypendiów doktoranckich;
 Załącznik do Uchwały nr 494 Senatu UW z dnia 18 kwietnia 2012 r.
w sprawie uchwalenia Regulaminu Studiów Doktoranckich na
Uniwersytecie Warszawskim;
 Uchwała nr 522 Senatu UW z dnia 30 maja 2012 r. w sprawie
wytycznych dotyczących programów kształcenia i planów studiów
doktoranckich;
 Kryteria oceny instytucjonalnej PKA.
4
I. Akty prawne
Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym
Art. 2 ust. 1 pkt 18h
Kwalifikacje trzeciego stopnia – uzyskanie, w drodze
przewodu doktorskiego przeprowadzonego na podstawie
art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach
naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule
w zakresie sztuki, stopnia naukowego doktora w określonej
dziedzinie nauki w zakresie dyscypliny nauki […],
potwierdzone odpowiednim dyplomem.
5
I. Akty prawne
Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym
Art. 195
 Ust. 1
Jednostki organizacyjne uczelni […] posiadające uprawnienie do nadawania
stopnia naukowego doktora habilitowanego albo co najmniej dwa
uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora mogą prowadzić
studia doktoranckie w zakresie dyscyplin odpowiadających tym
uprawnieniom.
 Ust. 4
Studia doktoranckie są prowadzone jako studia stacjonarne lub
niestacjonarne.
 Ust. 5
Więcej niż połowa programu stacjonarnych studiów doktoranckich
wymaga obecności uczestników tych studiów w prowadzącej je jednostce
organizacyjnej i jest realizowana w formie zajęć dydaktycznych i pracy
naukowej wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli
akademickich lub opiekunów naukowych i doktorantów. […]
6
I. Akty prawne
Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym
Art. 197
 Ust. 2
Do podstawowych obowiązków doktorantów […] należy
realizowanie programu studiów doktoranckich oraz prowadzenie
badań naukowych i składanie sprawozdań z ich przebiegu.
 Ust. 3
Uczestnicy studiów doktoranckich prowadzonych w uczelni mają
także obowiązek odbywania praktyk zawodowych w formie
prowadzenia zajęć dydaktycznych lub uczestniczenia w ich
prowadzeniu. Maksymalny wymiar zajęć dydaktycznych
prowadzonych przez doktorantów nie może przekraczać
dziewięćdziesięciu godzin rocznie.
7
I. Akty prawne
Rozporządzenie MNiSW z dnia 5 października 2011 r.
w sprawie studiów doktoranckich i stypendiów
doktoranckich
 2. Rada jednostki organizacyjnej uczelni przedstawia rektorowi […]
wniosek o utworzenie studiów doktoranckich, który zawiera:
1. określenie obszaru wiedzy, dziedziny nauki i dyscypliny naukowej
[…]
2. określenie efektów kształcenia
3. program studiów doktoranckich
4. określenie formy studiów doktoranckich
5. określenie czasu trwania studiów doktoranckich
[…].
8
I. Akty prawne
Rozporządzenie MNiSW z dnia 1 września 2011 r.
w sprawie kształcenia na studiach doktoranckich
w uczelniach i jednostkach naukowych
 3. Studia doktoranckie stwarzają warunki do:
1) prowadzenia samodzielnych badań naukowych, w tym także
poza jednostką prowadzącą kształcenie;
2) współpracy naukowej w zespołach badawczych, w tym również
międzynarodowych;
3) przygotowania przez doktoranta publikacji naukowej w formie
książki lub co najmniej jednej publikacji naukowej przyjętej do druku
w recenzowanym czasopiśmie naukowym o zasięgu co najmniej
krajowym lub w recenzowanym sprawozdaniu z międzynarodowej
konferencji naukowej […].
9
I. Akty prawne
Rozporządzenie MNiSW z dnia 1 września 2011 r.
w sprawie kształcenia na studiach doktoranckich
w uczelniach i jednostkach naukowych
 3 cd.
4) realizacji programu studiów, obejmującego zajęcia
obowiązkowe, fakultatywne i praktyki zawodowe;
5) przygotowania do egzaminów doktorskich oraz przygotowania
rozprawy doktorskiej pod opieką promotora albo promotora
i promotora pomocniczego;
6) uczestniczenia w życiu środowiska naukowego w kraju
i za granicą.
10
I. Akty prawne
Rozporządzenie MNiSW z dnia 1 września 2011 r.
w sprawie kształcenia na studiach doktoranckich
w uczelniach i jednostkach naukowych

4.
1. Łączny wymiar zajęć objętych programem całego toku studiów odpowiada
od 45 do 60 punktom ECTS, w tym od 20 do 30 punktom ECTS w ramach zajęć
fakultatywnych rozwijających umiejętności dydaktyczne lub zawodowe
w wymiarze co najmniej 15 godzin;
2. Fakultatywne zajęcia rozwijające umiejętności dydaktyczne lub zawodowe
obejmują zajęcia, na których doktorant zdobywa kwalifikację w zakresie
nowoczesnych metod i technik prowadzenia zajęć dydaktycznych w wymiarze
odpowiadającym od 10 do 15 punktom ECTS. Zajęcia fakultatywne przygotowują
do wykonywania zawodu nauczyciela akademickiego, w szczególności w zakresie
metodyki zajęć dydaktycznych i nowych technologii wykorzystywanych w kształceniu
studentów.
11
I. Akty prawne
Załącznik do Uchwały nr 522 Senatu UW z dnia 30 maja 2012 r. w
sprawie wytycznych dotyczących programów kształcenia i planów
studiów doktoranckich
§1
2. Ilekroć w wytycznych jest mowa o programie kształcenia na
studiach doktoranckich, rozumie się przez to:
1) indywidualną pracę naukową prowadzoną pod kierunkiem
opiekuna naukowego albo promotora,
2) realizację programu studiów rozumianego jako proces kształcenia
prowadzący do osiągnięcia przez doktoranta zdefiniowanych
efektów kształcenia.
12
I. Akty prawne
Można zatem przyjąć, że:
1. Na realizację programu kształcenia 4-letnich studiów doktoranckich należy
przeznaczyć od 45 do 60 ECTS, przy czym o liczbie ECTS większej niż 45 decyduje
jednostka.
Z Rozporządzenia MNiSzW z dnia 1 września 2011 r. w sprawie kształcenia na
studiach doktoranckich... wynika, że łączny wymiar zajęć nie może przekroczyć 60
ECTS (§ 4, ust. 1).
2. Niezbędnymi elementami programu studiów doktoranckich są:
a) zajęcia obowiązkowe, np. seminarium doktoranckie, zajęcia z metodologii badań;
b) zajęcia określone przez ustawodawcę jako „fakultatywne” (§ 4, ust. 1 i 2), na
które w istocie składają się:
– zajęcia obowiązkowe, tj. dydaktyka szkoły wyższej oraz metodyka zajęć
dydaktycznych właściwych dla danej dyscypliny (§ 4, ust. 1 i 2),
– zajęcia fakultatywne, np. przedmioty do wyboru z oferty OGUN lub z oferty
przygotowanej przez jednostkę dla jej doktorantów;
c) praktyki określone przez ustawodawcę jako „zawodowe” (§ 3, pkt 4), a w istocie
dydaktyczne (§ 6, ust. 1).
13
I. Akty prawne
Można zatem przyjąć, że (cd.):
3. W programie studiów doktoranckich
należy określić efekty kształcenia dla
programu jako całości, a zarazem dla
poszczególnych zajęć
z grup a)-c) wymienionych w punkcie 2.
14
I. Akty prawne
Efekty kształcenia, które należy określić dla programu studiów doktoranckich
jako całości, powinny uwzględniać – w zakresie zgodnym z tradycją i
doświadczeniami dotychczasowego kształcenia doktorantów w jednostce –
a) zapis z § 3 Rozporządzenia MNiSzW z dnia 1 września 2011 r. w sprawie
kształcenia na studiach doktoranckich...:
„§ 3. Studia doktoranckie stwarzają warunki do:
1) prowadzenia samodzielnych badań naukowych, w tym także poza jednostką
prowadzącą kształcenie;
2) współpracy naukowej w zespołach badawczych, w tym również
międzynarodowych;
3) przygotowania przez doktoranta publikacji naukowej w formie książki lub co
najmniej jednej publikacji naukowej przyjętej do druku w recenzowanym czasopiśmie
naukowym o zasięgu co najmniej krajowym lub w recenzowanym sprawozdaniu z
międzynarodowej konferencji naukowej lub publicznej prezentacji dzieła
artystycznego;
4) realizacji programu studiów, obejmującego zajęcia obowiązkowe, fakultatywne i
praktyki zawodowe;
5) przygotowania do egzaminów doktorskich oraz przygotowania rozprawy
doktorskiej pod opieką promotora albo promotora i promotora pomocniczego;
6) uczestniczenia w życiu środowiska naukowego w kraju i za granicą”.
15
I. Akty prawne
Efekty kształcenia, które należy określić dla programu studiów doktoranckich
jako całości, powinny uwzględniać – w zakresie zgodnym z tradycją i
doświadczeniami dotychczasowego kształcenia doktorantów w jednostce –
b) zapis z § 2 Wytycznych w sprawie projektowania programów kształcenia i planów
studiów doktoranckich:
„Realizacja programu studiów doktoranckich przygotowuje do pracy o charakterze
badawczym lub badawczo-rozwojowym, a w szczególności prowadzi do osiągnięcia
efektów kształcenia w zakresie:
1) wiedzy na zaawansowanym poziomie, o charakterze podstawowym dla dziedziny
związanej z obszarem prowadzonych badań naukowych, obejmującej najnowsze
osiągnięcia nauki, oraz o charakterze szczegółowym, odpowiadające obszarowi
prowadzonych badań naukowych, obejmującej najnowsze osiągnięcia nauki,
2) umiejętności związanych z metodyką i metodologią prowadzonych badań
naukowych,
3) kompetencji społecznych odnoszących się do działalności naukowo-badawczej i
społecznej roli uczonego”.
16
4. Wymiar zajęć składających się na program studiów doktoranckich
Typ zajęć
Wymiar
Zajęcia obowiązkowe
Do decyzji jednostki, z zastrzeżeniem, że łączny
wymiar ECTS w programie studiów doktoranckich
nie może przekroczyć 60 ECTS.
Zajęcia „fakultatywne” oraz praktyki „zawodowe”
a) przedmioty do wyboru z oferty OGUN lub z
oferty przygotowanej przez jednostkę dla jej
doktorantów (z koniecznością zaliczenia do
końca 2 roku studiów – § 4 ust. 2, pkt 1
wytycznych Senatu UW z 30 maja 2012);
a) 45 godzin zajęć wraz z przypisaną im liczbą punktów
ECTS, którą należy uwzględnić w ogólnej liczbie ECTS
dla studiów doktoranckich;
b) dydaktyka szkoły wyższej;
b) 15 godzin zajęć zorganizowanych przez UW, 5 ECTS;
c) metodyka zajęć dydaktycznych
właściwych dla danej dyscypliny;
c) zgodnie z programem opracowanym przez jednostkę;
d) praktyki „zawodowe”, czyli dydaktyczne.
d) od 10 godzin do 90 godzin rocznie,
przy czym łączna liczba ECTS dla c) i d) wynosi 15 ECTS.
17
I. Akty prawne
Można zatem przyjąć, że (cd.):
5. W wypadku jednostek, w których – wskutek dążenia
do zachowania dotychczasowej liczby zajęć w programie
kształcenia doktorantów – liczba ECTS przekroczy
60 ECTS, można zachować w programie zajęcia
nadplanowe, pamiętając jednak, że:
a) zajęcia powyżej 60 ECTS są oferowane doktorantom
bezpłatnie,
b) do ukończenia studiów doktoranckich wystarczy
zaliczenie zajęć w wymiarze 60 ECTS.
18
I. Akty prawne
Przyporządkowanie punktów ECTS
 Nie można przypisać punktów ECTS modułowi, jeśli nie zostały
zdefiniowane efekty kształcenia
(moduł = przedmiot lub grupa przedmiotów);
 Doktorant może otrzymać punkty jedynie po sprawdzeniu, czy
osiągnął zakładane efekty kształcenia;
 Miernikiem efektów kształcenia, do obliczenia punktów ECTS,
jest nakład pracy przeciętnego doktoranta potrzebny do
uzyskania założonych efektów.
Maria Ziółek, Regulacje prawne w Polsce dotyczące studiów doktoranckich, prezentacja z
seminarium bolońskiego „Studia doktoranckie w świetle nowych regulacji prawnych”,
Warszawa, 26 kwietnia 2012 r.
19
I. Akty prawne
Punkty ECTS za praktyki
 Należy zdefiniować efekty kształcenia (uczenia się) doktoranta, jakie będą osiągane
w wyniku przygotowania się i przeprowadzenia zajęć dydaktycznych.
 Należy oszacować liczbę godzin pracy, jaką doktorant musi włożyć (przeciętnie),
aby osiągnąć te efekty. Liczba ta nie musi być równa (i z reguły nie jest) liczbie
przeprowadzonych zajęć dydaktycznych.
 Należy określić, w jaki sposób będzie sprawdzone osiągnięcie efektów
kształcenia – sprawdzenie może wymagać dodatkowego czasu pracy doktoranta,
który należy uwzględnić w punktacji ECTS.
 Należy przypisać liczbę punktów ECTS na podstawie oszacowanego czasu pracy.
UWAGA:
1. dydaktyka szkoły wyższej różni się od dydaktyki ogólnej właściwej dla kształcenia
na poziomach niższych, zatem z zajęć, o których mowa w § 4 ust.1 i 2, nie zwalnia
doktoranta fakt posiadania uprawnień do wykonywania zawodu nauczyciela,
zdobytych w wyniku realizacji studiów I i II stopnia.
2. uzyskanie przez doktoranta punktów ECTS wymaga sprawdzenia, czy osiągnął on
zdefiniowane efekty kształcenia, dlatego samo przeprowadzenie przez niego
określonej liczby godzin zajęć nie może być podstawą przyznania punktów ECTS.
20
I. Akty prawne
Kryteria oceny instytucjonalnej PKA (Uchwała nr 1/2011 PKA z
dnia 26 listopada 2011 r. w sprawie statutu PKA)
 Ocena, czy jednostka opracowała koncepcję kształcenia obejmującą studia
doktoranckie.
 Należy wskazać przepisy:
- dotyczące tworzenia programu kształcenia studiów doktoranckich,
- dotyczące określenia i weryfikacji efektów kształcenia.
 Należy wskazać procedury:
- zasad oceniania doktorantów,
- publicznego dostępu do informacji o programach studiów, efektach
kształcenia, organizacji i procedurach toku studiów.
21
I. Akty prawne
Raport samooceny w ocenie instytucjonalnej PKA,
część III: Studia Doktoranckie






Informacja o prowadzonych w jednostce studiach doktoranckich.
Zasady rekrutacji.
Efekty kształcenia i system ich potwierdzania.
Kadra naukowo-dydaktyczna.
Badania naukowe.
Informacje dotyczące infrastruktury naukowo-dydaktycznej.
22
II. Harmonogram
II. Harmonogram
 Powołania Komisji Rektorskiej ds. oceny programów
kształcenia na studiach doktoranckich.
 2 października 2012 r. – spotkanie inaugurujące prace Komisji
Rektorskiej.
 2 – 26 października 2012 r. – prace komisji w zakresie oceny
zgodności programów kształcenia na studiach doktoranckich
z obowiązującym stanem prawnym, w szczególności zaś
z zapisami Uchwały nr 522 Senatu UW z dnia 30 maja 2012 r.
w sprawie wytycznych dotyczących programów kształcenia
i planów studiów doktoranckich.
 26 października – zakończenie prac Komisji Rektorskiej.
24
II. Harmonogram
Obsługę Komisji zapewnia Biuro ds. Studiów
Doktoranckich i Kształcenia Podyplomowego.
Potrzebne materiały będzie można znaleźć na stronie
Biura ds. Jakości Kształcenia (www.bjk.uw.edu.pl)
w zakładce Komisja Rektorska – studia doktoranckie.
25
III. Kryteria oceny programów kształcenia
na studiach doktoranckich w zakresie
ich zgodności z Uchwałą nr 522 Senatu
Uniwersytetu Warszawskiego z dnia
30 maja 2012 r. w sprawie wytycznych
dotyczących projektowania programów
kształcenia i planów studiów
doktoranckich
III. Kryteria oceny
 Formularz składa się z dwóch części:
1.
Warunki, których spełnienie jest konieczne, oraz
pytania, na które trzeba uzyskać odpowiedź z
uzasadnieniem.
2.
Komentarze.
27
III. Kryteria oceny
Warunki, których spełnienie jest konieczne, oraz pytania,
na które trzeba uzyskać odpowiedź z uzasadnieniem:
1. Czy jednostka oferująca studia ma uprawnienia do prowadzenia
studiów doktoranckich?
Należy wskazać właściwą odpowiedź tak lub nie. Nie trzeba uzasadniać.
2. Czy przyporządkowano program do obszaru (lub obszarów) wiedzy
oraz dziedziny (dziedzin) i dyscypliny (dyscyplin) nauki?
Należy wskazać właściwą odpowiedź tak lub nie. W uzasadnieniu należy
wskazać jaki jest to obszar, dziedzina (dziedziny) i dyscyplina (dyscypliny)
nauki i wykazać, że jednostka może prowadzić studia doktoranckie w tym
zakresie.
28
III. Kryteria oceny
Warunki, których spełnienie jest konieczne, oraz pytania,
na które trzeba uzyskać odpowiedź z uzasadnieniem:
3. Czy określono formę (stacjonarne/niestacjonarne) i czas trwania
studiów doktoranckich?
Należy wskazać właściwą odpowiedź tak lub nie. Nie trzeba
uzasadniać.
4. Czy zdefiniowano efekty kształcenia i warunki ich uzyskania?
Należy wskazać właściwą odpowiedź tak lub nie. W odpowiedzi na
to pytanie oraz w jej uzasadnieniu pomocne będą informacje ze
slajdu nr 14 i 15.
29
III. Kryteria oceny
Warunki, których spełnienie jest konieczne, oraz pytania,
na które trzeba uzyskać odpowiedź z uzasadnieniem:
5. Czy określono minimalny wymiar zajęć (obowiązkowych,
fakultatywnych i praktyk zawodowych) wraz z przypisaną im liczbą
punktów ECTS?
Należy wskazać właściwą odpowiedź tak lub nie. W odpowiedzi na to
pytanie oraz w jej uzasadnieniu pomocne będą informacje ze slajdu nr 17.
6. Czy program kształcenia uwzględnia zapisy § 4 ust. 2 Uchwały Senatu
UW nr 522 z dnia 30 maja 2012 r. w sprawie wytycznych…?
Należy wskazać właściwą odpowiedź: tak lub nie. Konieczne uzasadnienie.
30
III. Kryteria oceny
Warunki, których spełnienie jest konieczne, oraz pytania,
na które trzeba uzyskać odpowiedź z uzasadnieniem:
7. Czy określono wymagania dla poszczególnych form studiów
doktoranckich?
Należy wskazać właściwą odpowiedź tak lub nie. Uzasadniając wybraną
odpowiedź należy pamiętać o informacjach zawartych na slajdach nr 19, 20,
22.
8. Czy określono harmonogram realizacji poszczególnych zadań
niezbędnych do ukończenia studiów doktoranckich?
Należy wskazać właściwą odpowiedź tak lub nie. Nie trzeba uzasadniać.
9. Czy przedstawiono warunki i tryb rekrutacji?
Należy wskazać właściwą odpowiedź tak lub nie. Nie trzeba uzasadniać.
31
III. Kryteria oceny
Warunki, których spełnienie jest konieczne, oraz pytania,
na które trzeba uzyskać odpowiedź z uzasadnieniem:
10. Czy przedstawiono listę osób przewidzianych do prowadzenia
zajęć na studiach doktoranckich oraz przedstawiono opis ich
kwalifikacji naukowych?
Należy wskazać właściwą odpowiedź tak lub nie. Nie trzeba
uzasadniać.
11. Czy w przypadku, gdy jednostka prowadzi studia w formie
stacjonarnej i niestacjonarnej, studia realizowane w obu
formach prowadzą do uzyskania takich samych efektów
kształcenia?
Należy wskazać właściwą odpowiedź tak lub nie. Konieczne
uzasadnienie.
32
III. Kryteria oceny
Komentarze:
1. Czy opis programu studiów doktoranckich gwarantuje, iż
realizacja tego programu przygotuje doktoranta do pracy o
charakterze badawczym lub badawczo-rozwojowym, a w
szczególności doprowadzi do osiągnięcia efektów kształcenia
określonych w § 2 Uchwały Senatu UW nr 522 z dnia 30 maja
2012 r. w sprawie wytycznych…?
Należy przedstawić komentarz/opinię.
33
III. Kryteria oceny
Komentarze:
2. Czy opis programu kształcenia gwarantuje, iż realizacja tego programu stworzy warunki do:
– indywidualnej pracy naukowej prowadzonej pod kierunkiem opiekuna naukowego albo
promotora;
– współpracy naukowej w zespołach badawczych, w tym również międzynarodowych;
– przygotowania przez doktoranta publikacji naukowej w formie książki lub co najmniej jednej
publikacji naukowej przyjętej do druku w recenzowanym czasopiśmie naukowym o zasięgu co
najmniej krajowym lub w recenzowanym sprawozdaniu z międzynarodowej konferencji
naukowej;
– uczestniczenia doktorantów w życiu środowiska naukowego w kraju i za granicą;
– przygotowania doktorantów do egzaminów doktorskich?
Należy przedstawić komentarz/opinię.
Wszelkie inne uwagi istotne z punktu widzenia osoby oceniającej program
kształcenia.
34
III. Kryteria oceny
Formularz w formacie Word doc. będzie dostępny na
stronie Biura ds. Jakości Kształcenia (www.bjk.uw.edu.pl)
w zakładce Komisja Rektorska – studia doktoranckie.
35
Pełnomocnik Rektora ds. Jakości Kształcenia
dr hab. Paweł Stępień, prof. UW
E-mail: [email protected]
Tel. 0 692 15 62 64
Biuro ds. Jakości Kształcenia
Kierownik: mgr Agata Wroczyńska ([email protected])
mgr Katarzyna Wileńska ([email protected])
www.bjk.uw.edu.pl
E-mail: [email protected]
Tel. (022) 55 24 072, (022) 55 24 073, Fax (022) 55 24 071
Siedziba: ul. Karowa 18, p. 203