Transcript NIEPRAWIDŁOWOŚCI POSTAWY CIAŁA

dr Maciej Zawadzki
Uniwersytet Szczeciński
Instytut Kultury Fizycznej
Zakład Rehabilitacji i
Traumatologii Sportowej
NIEPRAWIDŁOWOŚCI
POSTAWY CIAŁA
Motto: ,,…dobrze ukształtowanego dziecięcia trzeba pilnować, aby równie
dobrze rosło, aby tej pierwiastkowej budowy nie nadwyrężyło, słabych zaś i
źle utworzonych tak należy kierować i prowadzić, aby te zboczenia
sprostować i uchybienia, ile można naprawić”.
Jędrzej Śniadecki
Wprowadzenie do tematu
Dynamicznie rozwijająca się cywilizacja oraz
towarzyszący jej postęp naukowo-techniczny powodują
coraz większe ograniczenia aktywności ruchowej
człowieka.
Sedenteryjny tryb życia prowadzi do gorszego
funkcjonowania organizmu, zmniejszenia sprawności
fizycznej,
gorszego
samopoczucia
psychicznego
i
powstawania zmian przeciążeniowych układu ruchu.
Następstwem tych zmian są zniekształcenia narządu
ruchu w postaci wad postawy ciała, skolioz, wad
kończyn dolnych.
Epidemiologia
Jak dowodzą wyniki badań, spory procent dzieci dotknięty jest
niedorozwojem narządu ruchu oraz wadami postawy i bocznymi
skrzywieniami kręgosłupa
Badania Degi [1950] w 1931 roku wykazały występowanie wad postawy
ciała 70-80 % dzieci. Przykłady częstości występowania postaw
nieprawidłowych na przestrzeni ostatnich 35 lat ukazują skalę problemu:
1969 r. – 62% dzieci i młodzieży Śląska [Dobosiewicz, Łączyński 1969],
1989 r. – 65% młodej populacji Polski [Kultura fizyczna…,1989],
1992 r. – 80% dzieci 6 - lenie w Gdańsku [Przeździak, Wesołowski 1992],
2004 r. – 70% młodzieży gimnazjalnej w Łodzi [Santorek i wsp. 2004].
Tylko 4 proc. przedszkolaków i pierwszaków
z powiatu raciborskiego (woj. śląskie) nie ma
żadnej wady postawy.
Pozostałe 96 procent dzieci ma skoliozę,
rotację, albo asymetrię miednicy. Badania
dotyczyły roczników 2000 i 2001.
Przeprowadzone badania przesiewowe z
terenu miasta Bielska - Białej wskazały, że u
znaczącego odsetka – 96,7% populacji
przebadanych dzieci i młodzieży w wieku 7-16
lat stwierdzono wady postawy ciała.
Postawa ciała: Postawa ciała to przestrzenny, trójwymiarowy
układ poszczególnych jego części w pozycji stojącej,
podlegająca zmianom w ontogenezie (definicja własna).
Postawę należy traktować jako indywidualny sposób ,,trzymania
się” osobnika, uwarunkowany nawykiem ruchowym, podłożem
morfologicznym i funkcjonalnym oraz jego działalnością.
Określenie poprawności i niepoprawności
postawy ciała
 Zmienność w toku ontogenezy:
- kształtowanie się krzywizn kręgosłupa o okresie całego rozwoju
dziecka,
- różne proporcje ciała w różnych okresach życia,
- różny rozkład segmentarnych środków ciężkości, a co za tym idzie
inna praca mięśni,
 Zmienność postawy, nawet w ciągu dnia pod wpływem zmęczenia,
różnych stanów psychicznych (radość, strach, przygnębienie)
Postawa ciała jest uzależniona od architektury kostno – stawowo –
mięśniowej (połączenie łańcuchowe). Dziecko potrafi zmieniac postawę – od
bardzo złej do bardzo dobrej – w ciągu niedługiego czasu, toteż uchwycenie
postawy habitualnej (nawykowej) jest rzeczą bardzo trudną.
Prawidłowa postawa : to taki układ ciała, jaki spotykany jest najczęściej w
populacji osób zdrowych w danym okresie ontogenezy, zapewniający
optymalną wydolność statodynamiczną i odpowiednie warunki do
funkcjonowania wszystkich narządów i układów.
Cechy postawy prawidłowej:
• głowa prosto w osi ciała,
• barki na jednym poziomie,
• łopatki ściągnięte,
• miednica ustawiona symetrycznie,
• brzuch lekko wciągnięty,
• pośladki napięte,
• nogi ustawione równolegle,
wyprostowane w stawach kolanowych
• stopy prawidłowo ustawione i obciążone,
• ręce ułożone swobodnie wzdłuż tułowia
Postawa prawidłowa zależy od:
• prawidłowego ukształtowania układu kostno – więzadłowego,
• dobrze rozwiniętego i wydolnego układu mięśniowego,
• sprawnie działającego układu nerwowego
Postawy nieprawidłowe:
 Błędy postawy – to odmiennie od przyjętych za prawidłowe
kształty lub usytuowania poszczególnych części ciała polegające na
wyraźnym zwiększeniu lub zmniejszeniu ich fizjologicznego
wygięcia, uwypuklenia czy oddalenia w stosunku do pionu i poziomu,
będące objawem nawykowego sposobu ,,trzymania się”, dające się
świadomie doraźnie zredukowac napięciem mięśni.
 Wady postawy – to niewłaściwe usytuowanie
lub kształt
części ciała, utrwalone lub powstałe na podłożu patologicznym:
- błędy postawy utrwalone, wymagające odpowiednio dobranego
postępowania korekcyjnego,
- reflektoryczne, odbarczające ustawienie ciała cofające się po
ustąpieniu bólu,
- wrodzone lub nabyte, deformujące sylwetkę, zniekształcenia ciała
wymagające kinezyterapii lub zachowawczo nieodwracalne.
Wady postawy okresu szkolnego
Wady postawy w płaszczyźnie
strzałkowej:
• plecy okrągłe,
• plecy wklęsłe,
• plecy wklęsło – wypukłe,
• plecy płaskie
Wady postawy w płaszczyźnie czołowej:
• boczne skrzywienie kręgosłupa
Wady kończyn dolnych:
• kolana szpotawe,
• kolana koślawe,
• płaskostopie,
• stopy płasko - koślawe
Wady postawy ciała (płaszczyzna strzałkowa)
plecy okrągłe
plecy okrągło
- wklęsłe
plecy wklęsłe
plecy
płaskie
Skoliozy
• skoliozy funkcjonalne (boczne skrzywienie kręgosłupa)
• skoliozy strukturalne (deformacja trójpłaszczyznowa)
Wady kończyn dolnych
 Wady kolan
 Wady stóp
Stopa płasko - koślawa
Stopa płaska
Przyczyny powstawania wad postawy ciała
 Czynniki fizjologiczne : istotą jest tu nawyk nieprawidłowej
postawy. Dla dziecka z wadą postawy nawykowa postawa
nieprawidłowa jest czymś naturalnym, zwykłym i nie
wymagającym wysiłku - zaburzenia czucia głębokiego,
krótkowzrocznośc.
 Czynniki morfologiczne: polegają na występowaniu dystonii
mięśniowej w obrębie kręgosłupa, nadmiernym napięciu i
rozciągnięciu pewnych grup więzadeł oraz części torebek
stawowych.
 Czynniki środowiskowe : dotyczą warunków życia człowieka:
- nie unormowany tryb życia;
- złe warunki higieniczne i bytowe;
- nie przebywanie na świeżym powietrzu;
- brak ćwiczeń ruchowych, hipokinezja;
- przyjmowanie jednorodnych i długotrwałych pozycji ( w
szkole i w pracy, podczas odpoczynku (niedostosowane ławki
szkolne, nieodpowiednie noszenie teczki).
Rozpoznawanie błędów i wad
postawy ciała


Badanie u specjalisty – lekarz ortopeda
Badanie w szkole – nauczyciel specjalista
gimnastyki korekcyjnej
 Badanie w domu – rodzice
 Badanie w domu - samoocena postawy
- metoda wzrokowa (przed lustrem)
- plantokonturografia (odbitki stóp)
Wybrane metody oceny postawy ciała
Płaszczyzna czołowa
a) zdjęcie rtg, b) bad. wzrokowe, c) test Adamsa
Płaszczyzna strzałkowa:
a) Wzrokowa ocena wybranych elementów postawy,
b) Wykrywanie stawach przykurczów rzutujących na postawę:
- przykurcz zginaczy stawu biodrowego (test Thomasa),
- przykurcz mięśni kulszowo – goleniowych,
- przykurcz barków (test ścienny Degi),
- test prawidłowej ruchomości kręgosłupa – test skłonu tułowia,
- test postawy – test Matthiassa.
Jak zapobiegać powstawaniu nieprawidłowych postaw
– ogólne zalecenia
 Nauczyć się i utrwalić prawidłowe wzorce wykonywania
podstawowych ruchów,
 Nauczyć się praktycznie stosować prawidłowe ruchy podczas
życia codziennego,
 Usunąć z otaczającego środowiska przedmioty i sprzęty
wymuszające ruchy lub pozycje przeciążeniowe,
 Nauczyć się prawidłowych form i sposobów wypoczynku i
rekreacji – odciążenie kręgosłupa,
 Nauka przyjmowania właściwej – prawidłowej postawy ciała i
utrzymanie jej w życiu codziennym,
 Racjonalne odżywianie,
 Uprawianie ruchu – przeciwwaga dla sedenteryjnego trybu
życia,
 Prawidłowy sen
Ruch – najlepsze
lekarstwo
Dziękuję za uwagę!