Transcript Aydınlatılmış Onam Eğitimi - Bursa İl Sağlık Müdürlüğü

AYDINLATILMIŞ ONAM
BURSA İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ
PERFORMANS VE KALİTE
KOORDİNATÖRLÜĞÜ
HEPİMİZİN SORUMLULUKLARI VARDIR
 Sağlık hizmeti alınması sırasında, hasta ve
yakınlarının bilgilendirilmesi,tedavi esnasında ve
sonrasında oluşabilecek her türlü durumdan
haberdar olması;doktor–hasta, hasta-sağlık
personeli ilişkisinde güven ortamının oluşması
açısından önemlidir.
 Hasta Hakları
Hasta Hakları İnsan Haklarının sağlık alanında
yansımasıdır. Sağlık Bakanlığının 01-08-1998
tarihli yönergesinde hasta hakları tanımlanmıştır.
Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan
fertlerin, sırf insan olmaları hasebiyle sahip
bulundukları ve T.C. Anayasası, milletlerarası
antlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile teminat
altına alınmış bulunan haklarını ifade eder.
Hasta Hakları
 Hizmetten genel olarak faydalanma hakkı
 Bilgilendirilme ve bilgi isteme hakkı
 Sağlık kuruluşunu, personelini tanıma seçme ve değiştirme






hakkı
Mahremiyet
Bilgilendirilmiş rıza yada aydınlatılmış onam
Güvenlik
Saygınlık görme ve rahatlık
Ziyaretçi ve refakatçi bulundurma hakkı
Başvuru ve dava hakkı
Aydınlatma
 Hastalığın seyri,
 Teşhis ve uygulanacak tedavi yöntemleri,
 Tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya çıkabilecek
muhtemel sonuçlar,
 Tedavi veya müdahalenin nerede,ne zaman ve kim
tarafından yapılacağı,
 Tıbbi müdahale öncesinde,sırasında ve sonrasında
hastadan beklentilerin neler olduğu konularında sağlık
çalışanlarının gerekli bilgiyi vermesi ve bunu hastanın
anlamasıdır.
Aydınlatılmış Onam;
Hastanın bilgilendirilmesi, tıbbi karara
katılmasının sağlanması ve hekimin hasta ile
işbirliğine girmesi anlamını da taşır.
Hasta özerkliğine saygı göstermenin en
önemli boyutudur.
Aydınlatılmış Onamın Yasal Dayanağı
 Uluslararası belgeler
 Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair




Kanun
Tıbbi Deontoloji Tüzüğü
Hasta Hakları Yönetmeliği
Hasta Hakları Uygulama Yönergesi
Klinik Araştırmalar Hakkında Yönetmelik
 Anayasamızın 17. maddesi “Herkes, yaşama ve
manevi varlığını geliştirme hakkına sahiptir. Tıbbi
zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında,
kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz, rızası
olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz“
hükmü ile vücut dokunulmazlığını güvence altına
almaktadır.
Temel Kavram Basittir;
 Bir
hekim
yapacağı
işlemler
hakkında
bilgilendirmedikçe ve hastada önerilen tedavi ve
işlemleri kabul etmedikçe, hastasına dokunamaz ve
tedavi edemez.
HEKİM
 Bilgilendirme
sırasında anlaşılır bir dil
kullanmaya, tıbbi terimlerden kaçınmaya,
olasılık hesaplarından uzak durmaya özen
göstermelidir. Hastanın rıza konusunda karar
vermesi hatta yakınları ile görüşüp başka bir
hekime danışabilmesi için gereken uygun süreyi
tanımalıdır.
 Rızanın Kapsamı; Hastanın rızası hangi konuya
ilişkin ise,doktorunda müdahalesini bu konuda
gerçekleştirmesi yani verilen rızanın çerçevesinde
kalması gerekmektedir.
 Müdahale sırasında hasta için risk taşımayan fakat
yararlı olacak başka bir müdahaleyi dahi hastanın
onayı olmadan yapamaz.
Rızanın Aranmadığı Durumlar;
 Tıbbi müdahalenin gecikmesi durumunda hayati
tehlike oluşacaksa,
 Toplum sağlığı açısından tehdit oluşturuyorsa,
 İntihar girişimlerinde rıza aranmaz.
Aydınlatılmış Onamın İçermesi
Gerektiği Hususlar;
 Önerilen tedavi veya işlemin açıklanması
 Ölüm ve ciddi sakatlık risklerinin vurgulanarak,
önerilmiş olan tıbbi işlemin yarar ve risklerinin
açıklanması Alternatif tedavi ve müdahalelerin, yarar
ve risklerini de içerek şekilde açıklanması
Aydınlatılmış Onamın İçermesi Gerektiği
Hususlar;
 Tedavi edilmediğinde ortaya çıkabilecek muhtemel
sonuçlardan bahsedilmeli Başarı şansı ve başarıdan
ne kastedildiği açıklanmalı İyileşme sırasında en
büyük problemin ne olduğu ve normal yaşamına ne
kadar zamanda dönebileceği hakkında da bilgi
verilmeli
 Kötü
bir sonuç halinde rızanın ispatlanması
hekime ait bir yükümlülük olduğu için rızanın
yazılı olması gereklidir (HUMK 287. madde).
SÖZ UÇAR
YAZI KALIR
Onam Formu;
 Her müdahale için matbu bir onam formu
kullanılması çok uygun değildir. (her tıbbi
müdahale ve tedavi için ayrı onam
alınmalıdır,genel rıza almak geçerli
değildir.)
 Form 2 sayfayı geçmemeli,spesifik durumlar
için boşluk bırakılmalıdır.
Onam Formu;
 Kullanılacak formda hastanın kendi el
yazısı ile doldurabileceği bir bölüm olmalı.
Buraya hasta şu bilgileri yazıp imzalamalı;
 Hastalığımı ve tedavi olmadığımda olacakları
biliyorum.
 Yapılacak tedavinin mahiyetini biliyorum.
 Başka tedavi yöntemlerini ve bunların risklerini
biliyorum.
 Müdahalenin risk ve yan etkilerini biliyorum.
 Başarı olasılığını biliyorum.
Onam Formu;
 Tedavi olmadığımda ne olabileceğini biliyorum.
 Bana söylenenlerin tümünü anladım.
 Doktorum tüm sorularımı cevapladı.
 Aydınlatılmış onam formunun anlamını biliyorum.
 Formda kabul ettiğim müdahaleleri işaretledim.
 Bana müdahale yapacak kişileri biliyorum.
 Kendi özgür irademle karar veriyorum.
 Bu müdahaleyi kabul etmeme yada istediğim
zaman vazgeçme hakkımın olduğunu biliyorum.
Bilgilendirmenin Kapsamı Hangi Hallerde
Daralabilir?
 Müdahalenin ivediliği,
 Kapsamlı bilgilendirmenin hastayı olumsuz
etkileyeceği hallerde
(TDN M.14)
 Hastanın açık isteği varsa
bilgilendirmenin kapsamı daraltılabilir.
Bilgilendirmenin Kapsamı Hangi Hallerde
Genişletilmelidir?
 Müdahale sonucunda oluşabilecek risk büyükse
 Müdahale doğrudan tedavi amacı taşımıyorsa
 Tıp bilimi ve uygulamasına henüz yerleşmemiş bir
girişim söz konusu ise
 Hastanın açık isteği doğrultusunda
bilgilendirmenin kapsamı genişletilebilir.
Bilgilendirme Hangi Hallerde
Yapılmayabilir?
 Hasta serbest iradesi ile bilgilendirilmek istemezse
 Hasta uygulanacak tıbbi girişim konusunda bilgi
sahibi ise
 Acil durumlarda
 Cerrahi girişimin genişletilmesinin zorunlu olduğu
bazı hallerde
Kim Bilgilendirmelidir?
 Hastayı
sağlık durumu konusunda bilgilendirmek
hekimin sorumluluğudur.
 Müdahale ekip tarafından gerçekleştirilecekse ekibin
yöneticisi bilgilendirebilir.
 Müdahaleye
katılan hekimlerden her biri kendi
uzmanlık alanı ile ilgili bilgilendirme yapabilir.
TIP ve HUKUK / HEKİM SORUMLULUĞU / HASTA HAKLARI
/AYDINLATILMIŞ ONAM (Cerrahpaşa Tıp Fakültesi deneyimleri)

Bu eğitimin içeriğinde
hasta hakları, hekim
sorumluluğu,
aydınlatılmış onamın
amacı, hedefi, yasal
dayanağı anlatılmaktadır

Rol-model eğitim
yöntemi kullanılarak
uygulama yapılmaktadır.
Böylece öğrencinin
uygulamayı erken
yaşlarda yaparak,
kliniklere gittiği zaman
sürece hazır olması
sağlanmaktadır.
Bilgilendirme Kime Yapılır?
 Hasta reşit ve ayırt etme gücüne sahipse bilgilendirme
hastaya yapılır
 Hasta küçük veya ayırt etme gücüne sahip değilse veli veya
vasisi bilgilendirilir.
 Hasta isterse bilgilendirilmek üzere kendisinden başka
birini belirleyebilir.
H.H.Y. M. 15
Bilgilendirme Ne Zaman Yapılmalıdır?
 Hastanın tıbbi müdahaleye onam vermesinden
önce yapılır
 Hastaya
uygulanacak tedavi yöntemi ya da
yöntemlerinden biri ile ilgili karar verebilecek kadar
uygun bir zaman tanınmalıdır.
 Acil
durumlarda zaman konusunda sınırlama
olabilir.
Bilgilendirmenin Sonuçları
• Hasta ile iletişimi güçlendirir.
• Hasta ile paylaşımı arttırır.
• Hasta ile sorumlulukların paylaşılmasını sağlar.
• Hastanın tepkisini azaltır ve fiziksel şiddeti
önlemede en etkili araçtır.
• Hukuki sorumluluktan kurtarır.
• Vatandaşın gözünde sağlık personeli algısını
değiştirerek mesleki prestij kazandırır.
Hizmet Kalite Standartları
KURUMSAL HİZMET YÖNETİMİ
 01 01 62 01 H Hastanın bilgilendirilmesi ve rızasının




alınmasına yönelik yazılı düzenleme bulunmalıdır.
Yazılı düzenleme;
01 01 62 01 H o Bilgilendirilmesi yapılacak riskli girişimsel
işlemleri,
01 01 62 01 H o Riskli girişimsel işlemler öncesinde
bilgilendirmenin ve rıza alınmasının;
01 01 62 01 H o Nasıl yapılacağını,
01 01 62 01 H o Kim tarafından yapılacağını içermelidir.
01 01 62 02 H Bilgilendirme ve rıza alınması ile
ilgili süreçte;
 01 01 62 02 H o İşlemin kim tarafından yapılacağı,
 01 01 62 02 H o İşlemden beklenen faydaları,
 01 01 62 02 H o İşlemin uygulanmaması durumunda






karşılaşılabilecek sonuçlar,
01 01 62 02 H o Varsa işlemin alternatifleri,
01 01 62 02 H o İşlemin riskleri-komplikasyonları,
01 01 62 02 H o İşlemin tahmini süresi,
01 01 62 02 H o Hastanın adı, soyadı ve imzası,
01 01 62 02 H o İşlemi uygulayacak hekimin adı, soyadı,
unvanı ve imzası,
01 62 02 H o Rızanın alındığı tarih ve saat bulunmalıdır.
Hizmet Kalite Standartları
KURUMSAL HİZMET YÖNETİMİ
 01
01 63 00 H Riskli girişimsel işlemler
öncesinde hasta bilgilendirilmeli ve rızası
alınmalıdır.
SAĞLIK HİZMETİ YÖNETİMİ
GÖRÜNTÜLEME HİZMETLERİ
ENDOSKOPİ HİZMETLERİ
KLİNİKLER
YOĞUN BAKIM HİZMETLERİ
YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM HİZMETLERİ
01 01 63 00 H Riskli girişimsel işlemler öncesinde
hasta bilgilendirilmeli ve rızası alınmalıdır.
 (HUMK 287) Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu
 (TDN M.14) Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi
 (H.H.Y. M. 15) Hasta Hakları Yönetmeliği
Sabrınız İçin Teşekkürler