Transcript Sağlık Hukuku Problemlerinde Hasta Hakları Perspekti

Sağlıklı ve onurlu bir yaşam için….
www.haksay.org
Sağlık Hukuku
Problemlerine
Hasta Hakları
Perspektifinden
Çözüm Önerileri
Prof. Dr. Tevfik ÖZLÜ
[email protected]
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Farabi Hastanesi Başhekimi
KTÜ Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı
KTÜ Hasta Hakları Uygulama ve Araştırma Merkezi (HAHUM) Müdürü
Hasta Hakları ve Sağlıklı Yaşam Derneği (HAKSAY) Kurucu Yönetim Kurulu Üyesi
Sunum Planı
• Temel ilkeler
• Hasta hakları perspektifinden sağlık
hukuku sorunları
• Çözüm önerileri
İLKELER
Sağlığa erişim haktır
• Her birey, sağlık içinde yaşama, sağlığını
koruyup geliştirebilme hakkına sahiptir.
• Her hastanın, ihtiyacı olan sağlık hizmetine
kolayca ulaşabilmesi, toplumun güvencesi
altında olmalıdır.
• Sağlık hizmeti, hakkaniyetle ve onurlu bir
biçimde sunulmalıdır
Anayasal Düzenleme
• Herkes, sağlıklı… yaşama hakkına sahiptir…
• Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh
sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak; …
amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden
planlayıp hizmet vermesini düzenler.
• Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki
sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak,
onları denetleyerek yerine getirir.
• Sağlık hizmetlerinin yaygın bir şekilde yerine
getirilmesi için kanunla genel sağlık sigortası
kurulabilir.
Madde 56
Sağlıkta tüm
kararlar
hasta
içindir
SORUNLAR
Hastalara ne lazım
biz biliyoruz!
• Sağlık politikalarının oluşturulmasında
hastaların katkı ve katılımı
alınmamaktadır
• Hasta örgütleri çok zayıf kalmaktadır ve
bir güç odağı olmaktan uzaktırlar
Hastanın adı yok!
• Sağlık kurumları iş odaklı yapılandırılmakta ve
hastanın talepleri, beklentileri, gereksinimleri
dikkate alınmamaktadır
• Hastaların yaşadığı sorunlar, sağlık
yöneticilerince görülmemektedir
• Sağlık kurumlarının yönetiminde hastaların
temsil edilmesi geleneği yoktur
Yetki aşımı
Buyurgan Hekimlik yaygın
• Hekim, hastasına yardımcı olmak ve
talebini karşılamakla yetinmemekte;
hastanın yerine geçerek ve onu
dışlayarak hastanın sağlığı, yaşamı
üzerinde belirleyici olmaktadır
Sus! Uslu çocuk ol!
• Tıbbi bakım sürecinde
hasta tarafı, tamamen
edilgen konumadır
• Hastalar kendileriyle ilgili
tıbbi kararların
alınmasında devre dışı
kalmaktadırlar
İş Odaklılık
Ekipman Donanım
Sağlık Çalışanları
Tanı
Tedavi
Fizik Alt Yapı
Organizasyon
• “On iki gündür Hematoloji Servisinde yatıyorum. Hocalar,
asistanlarıyla birlikte her gün vizite geliyorlar. Kendi
aralarında konuşup, bana bir şey demeden odadan çıkıp
gidiyorlar. Konuştukları benim hastalığım, ama
konuşmalarından bir şey anlamıyorum. İçlerinden biri bari,
benim anlayacağım şekilde bilgi verse olmaz mı?
• Her gün bir sürü tahlil yapılıyor, benden kan alıyorlar.
Sonuçlarından haberim olmuyor. Dosyaya bakıyorum, benim
anlayabileceğim gibi değil. Eş, dost gelip durumumu soruyor.
Ben kendi durumumu bilmiyorum ki, onlara söyleyeyim”
Güç Bende!!
• Parayı veren düdüğü çalar !
• SGK finansman sağlayan bir kurum
olmaktan çıkıp, sağlığa erişimin
sınırlarını belirleyen tek güç haline
gelmiştir.
Sağlıkta Sacayağı
Hizmet Sunan
Sağlık Kurumları
Sağlık
hizmeti
Ödeme
Finansman
Kurumları
SGK, özel
sigortalar
Hizmeti
Kullanan
Hastalar
Prim
SGK’nın misyonu hangisi?
• Vatandaşın sağlığını
güvence altına almak
• Herkesin, zamanında,
nitelikli, onurlu ve
hakkaniyet içinde sağlık
hizmeti almasını
sağlamak
• Hastaların ihtiyaç, talep
ve beklentilerini en iyi
şekilde karşılamak
• Sağlık
harcamalarındaki
artışı kontrol altına
almak
• Bütçe açığını
kapamak
• Sağlık giderlerini
kısıtlamak
Sorunlar / Şikayetler
• İnsani saygınlık görmeme
– Bağırarak konuştu, beni azarladı, yüzüme
bakmadı, yüzü asıktı
• İletişim problemleri
– Beni dinlemedi, benimle hiç konuşmadı,
konuştuğundan bir şey anlamadım,
sorularımı duymazdan geldi
• Hakkaniyet içinde hizmet alamama
– Sıra bende olmasına rağmen başkasını içeri aldı;
bir türlü yatış sırası bana gelmiyor; üç defa
ameliyat randevusu verdi, iptal etti; vizit yapıyor,
benim odama uğramıyor
• İhtiyacı olan hizmete ulaşamama
– Acilde 2 saat bekledim, bakan olmadı; 5 hastane
dolaştım kabul etmediler; bu ilaç ödenmiyormuş;
SGK ucuz olan lensi ödüyormuş, 3 ay sonraya
ultrason randevusu verdiler
• Bilgi alamama
– Babam yoğun bakımda 3 gündür haber
alamıyoruz; bu kadar tahlil yapıldı sonuçlarından
haberim yok; kimse bana ameliyattan sonra
sesimin kısılacağını söylemedi; böyle olacağını
bilseydim ameliyat olmazdım
• Tedavisiyle ilgili karar verememe
– Kimseye sormadan tüp takıp yoğun bakıma
almışlar 23 gündür yapay solunum cihazına bağlı;
kızı “babama söylemeyin” demiş, hastaya iltihabın
var demişler
• Geçerli onamının alınmaması
– Kimse bana ne yapılacağını söylemedi; “Gel burayı
imzala” dediler, imzaladım; İlaçlarımı nasıl
kullanacağımı bilmiyorum; Kimse bana bir şey
yemeyeceksin demedi ki;
• Özen görmeme
– Ağrım oldu dedim “senin canın ne kadar az” deyip
devam ettiler; dezenfektanda 20 dakika kalması
gerekiyor, ama 5 dakika sokup çıkarıyorlar; kolum
delik deşik oldu; karnımda gazlı bez unutmuşlar,
tekrar ameliyat oldum
• Yanlış tanı/tedavi/girişime uğrama
– Mide ağrısı deyip ilaç verdiler, ama aort
damarı sızdırmaya başlamış; hep bronşit
diye tedavi veriyorlardı, oysa kanser varmış
• Gereksiz tıbbi muameleye maruz kalma
– Performans için endikasyon genişletilerek
yapılan işlemler; yapılmayıp yapıldı
gösterilen işlemler; yapılması gereken
yerine puanı daha yüksek olan işlem
yapılması; gereksiz yere yoğun bakıma
alınma; kampanya ameliyatlar
• Mahremiyetin ihlali
– Basına, üçüncül taraflara bilgi aktarımı;
başkalarının yanında konuşma, muayene
etme; özel sigortaların talep ettiği bilgiler
• Mağduriyetini telafi edememe
– “Kime şikayet edersen et” dediler; hangi
kapıya gitsem bir ilgilenen çıkmadı;
hastanenin hatası yüzünden 2 ay işe
gidemedim
ÇÖZÜM / ÖNERİLER
Hastaya Odaklılık
• Sağlıkta her aşamada
hastayı dikkate alarak,
hastayı önceleyerek,
hasta tarafını da temsil
eden karar
mekanizmaları
geliştirerek hareket
etmeliyiz.
• Etik ilkeler
• Hasta hakları
– Hukuki mevzuat
• Hasta güvenliği
– Analizler, bildirimler
• Hasta beklentileri
– Anketler
• Hasta şikayetleri
– Şikayet kutuları, hasta
iletişim üniteleri
• Hasta ihtiyaçları
– Araştırmalar, gözlemler
• Hasta memnuniyeti
– Anketler, araştırmalar
Hepimiz hasta içiniz !
Sağlık Kurumları
Sağlık
Çalışanları
Ödeme
Kurumları
Sağlık
politikaları
Hasta
Hastaların Temsili
• Sağlık politikalarının belirlenmesi
– Sağlık Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sosyal Güvenlik
Kurumu, Fiyatlandırma Komisyonu, İlaç Ruhsat ve
Geri Ödeme Komisyonları, Meclis Sağlık Komisyonu
• Sağlık hizmetlerinin yürütülmesi
– Sağlık Kurumlarının yönetim ve hizmet süreçleri
• Sağlık alanının denetlenmesi
– Gönüllü müfettişlik, Hasta hakları birimleri, anket ve
şikayetler
• Sağlık eğitimi
– Simule hasta, gerçek hasta ve PDÖ ile tıp eğitimi
Sözün Özü….
• Sağlık herkes için bir haktır
• Herkesin, ihtiyacı olan sağlık
hizmetlerine ulaşmasının önü açık
tutulmalıdır
• Sağlık hizmetleri, hakkaniyet ve sosyal
adalet anlayışıyla üretilmeli ve onurlu bir
biçimde sunulmalıdır
Sözün Özü….
• Sağlıkta esas olan hastadır
• Sağlıkta tüm kararlar hasta içindir
• Hasta memnuniyeti ve hastanın tıbbi
ihtiyaçlarının karşılanması birlikte temel
çıktılardır
• Sağlıkta güç dengesi hasta aleyhine
dönmemelidir
• Hasta tarafını temsil eden örgütlenme
desteklenmeli ve geliştirilmelidir
Sözün Özü….
• Sağlık organizasyonları hasta odaklı olmalıdır
• Sağlık çalışanlarının hasta lehine tutum sahibi
olmaları sağlanmalıdır
• Sağlık kurumlarında ve sağlık çalışanlarında
hasta hakları ve hasta güvenliği kültürü
geliştirilmelidir.
• Hasta beklentileri ve hasta şikayetleri
yöneticiler için çok önemlidir
Sözün Özü….
• Katılımcı hekimlik uygulamaları
geliştirilmelidir
• Hastalığa değil, hastaya odaklanmalıdır
• Tıbbi bakım sürecinde hastanın rolü
etkinleştirilmelidir
Sağlıklı ve onurlu
bir yaşam için….
Tevfik ÖZLÜ
Sedat BOSTAN
Teşekkürler