Transcript Płazińce - LO Skwierzyna

Płazińce (robaki płaskie)
SYSTEMATYKA
Typ: Płazińce
Gromada: Wirki np. Wypławek biały
Gromada: Przywry np. Motylica wątrobowa, przywra krwi
Gromada: Tasiemce np. Tasiemiec uzbrojony, tasiemiec
nieuzbrojony, bruzdogłowiec szeroki,
tasiemiec
bąblowcowy, mózgowiec
Ogólna charakterystyka płazińców:
- ciało silnie spłaszczone grzbieto-brzusznie
- dwuboczna symetria ciała
- słabo zaznaczona część głowowa
- narządy zgrupowane w układy
- narządy tworzą się w trakcie rozwoju ze wszystkich trzech
listków zarodkowych (trójwarstwowce)
- do płazińców należą zarówno zwierzęta wolno żyjące w
wodach słodkich i słonych (wypławek) jak i organizmy
wyłącznie pasożytnicze (przywry , tasiemce)
- typ płazińce obejmuje 20 000 gatunków
Budowa i funkcje życiowe płazińców:
- ciało płazińców pokrywa jednowarstwowy, wielojądrowy
nabłonek, pod którym znajdują się pasma mięśni ułożonych
podłużnie, skośnie i okrężnie w stosunku do długiej osi ciała
- mięśnie wraz z nabłonkiem tworzą wór powłokowo- mięśniowy
- nabłonek ma rąbek migawkowy (rzęskowy)
- pierwotna jama ciała -pseudocel
- przestrzeń wora powłokowo- mięśniowego wypełnia galaretowata
substancja zawierająca komórki (parenchyma)- pierwotna forma
tkanki łącznej pośrednicząca w wymianie substancji we wnętrzu
ciała
Gromada: Wirki
Szkielet:
Brak twardych elementów szkieletowych. Funkcje wzmacniającą
spełnia wór powłokowo- mięśniowy oraz elementy włókniste w
parenchymie
Układ oddechowy i krążenia
Płazińce nie wykształciły tych układów. Funkcję układu krążenia
spełnia parenchyma i jelito. Wymiana gazowa zachodzi całą
powierzchnią ciała.
Układ pokarmowy
Układ pokarmowy wirków zbudowany
jest z:
- jelita przedniego, rozpoczynającego
się ektodermalną gardzielą. U
wypławków gardziel jest ona
umięśniona i wysuwana na zewnątrz.
Otwór gębowy położony po brzusznej
stronie ciała.
- jelita środkowego pochodzenia
endodermalnego. Jelito zawsze
zakończone jest ślepo, dlatego
niestrawieone resztki pokarmu
usuwane są na zewnątrz przez gardziel.
Układ wydalniczy
płazińców po raz pierwszy pojawiają się wyspecjalizowane narządy
wydalnicze. Chociaż część produktów p. m.. opuszcza ciało na drodze
dyfuzji to występują również aparaty nefrydialne typu protonefrydium.
Każdy z przewodów wydalniczych otwierających się na zewnątrz ciała
zakończony jest buławkowatymi rozszerzeniami nazywanymi
komórkami płomykowymi (pęczek falujących rzęsek takiej komórki
przypomina płomień świecy). Komórki płomykowe zatopione są w
płynie, który obmywa wszystkie komórki ciała. Część tego płynu
przenika do komórek płomykowych a kanaliki wyprowadzające
prowadzą go na zewnątrz ciała
-u
Układ nerwowy
skupienie komórek nerwowych w okolicy głowowej wypławka
określane jest mianem zwoju nerwowego i jest odpowiednikiem
prymitywnego mózgu. Od zwoju mózgowego odchodzą 3 pary
podłużnych pni nerwowych (brzuszne, grzbietowe, boczne)
Poprzeczne spoidła nerwowe łączą pnie nerwowe w pary
Oraz plamki oczne ze zwojem nerwowym (drabinkowy układ
nerwowy) Wirki posiadają narządy zmysłów w postaci
chemoreceptorów, fotoreceptorów, wirki morskie posiadają również
narządy równowagi w postaci statocysty
Rozmnażanie wirków
Wirki są obupłciowe (obojnaki , hermafrodyty), rozwój
większości jest prosty.
Mogą rozmnażać się bezpłciowo poprzez podziały poprzeczne.
Wirki mają ogromne zdolności do regeneracji, potrafią odtworzyć
całe ciało nawet z niewielkiego jego fragmentu (posiadają
komórki totipotencjalne- neoblasty)
W Polsce żyje kilkanaście gatunków wirków, do najbardziej
znanych zaliczamy wypławka białego (26 mm długości, 6 mm
szerokości), wypławki czarne, wielooczkę czarną - wszystkie
zamieszkują czyste zbiorniki wodne. Morskie formy są zwykle
większe od słodkowodnych (dochodzą do 10 cm długości) a ich
ciała są ciekawiej ubarwione.
Przywry
-małe, nieczłonowane płazińce o listkowatym kształcie
- wyłącznie pasożytnicze (żyją na zewnątrz lub wewnątrz
organizmów kręgowców lądowych i wodnych)
- niektóre przywry z wyglądu przypominają wirki
- mają aparat czepny w postaci dwóch przyssawek- przedniej i
brzusznej
Powłokę ciała stanowi syncytialny nabłonek pozbawiony rzęsek
Układ nerwowy, mniej skomplikowany niż u wirków
Narządy zmysłów ograniczają się do komórek receptorowych
zmysłu chemicznego i dotyku, natomiast niektóre postacie
larwalne są wyposażone w dobrze rozwinięte narządy zmysłów
(np. fotoreceptory)
Układ pokarmowy, dwugałęziste jelito, w pobieraniu pokarmu z
układem pokarmowym współdziałają powłoki ciała
Wymiana gazowa zachodzi przez powłoki ciała
Układ wydalniczy zbudowany podobnie jak u wirków ale na
zewnątrz prowadzi jeden otwór wydalniczy zlokalizowany w
tylnym końcu ciała
Rozwój przywr
- z nielicznymi wyjątkami (przywra krwi) przywry są
obojnakami
- przechodzą złożony cykl rozwojowy, w którym dochodzi do
zmiany żywiciela, z kilkoma stadiami larwalnymi
- żywicielami pośrednimi są najczęściej ślimaki
- przykład: cykl rozwojowy motylicy wątrobowej (Fasciola
hepatica)
-w
przewodach żółciowych żywiciela dochodzi do zapłodnienia
krzyżowego, a zapłodnione jaja wraz z żółcią dostają się do
przewodu pokarmowego i z kałem usuwane są na zewnątrz
- jajo musi dostać się do wody (żywicielem pośrednim jest ślimak
wodny)
- z jaj wylęgają się pierwsze postacie larwalne, które zarażają
ślimaka (błotniarka stawowa)
- larwy przechodzą w ślimaku wiele przeobrażeń a także
rozmnażają się partenogenetycznie
- ostatnia z szeregu larw opuszcza ciało ślimaka i osiada na roślinie,
otacza się cystą i w tej postaci czeka, aż zje ją żywiciel ostateczny
- w przewodzie pokarmowym roślinożercy cysta ulega strawieniu a
larwa przebija ścianę jelita i wraz z krwią wędruje do wątroby gdzie
dorasta i dojrzewa (choroba wywołana przez motylicę to fascioloza)
Przegląd przywr:
- motyliczka- dorosła postać ma 1,5 cm, pasożytuje w drogach
żółciowych ssaków roślinożernych, jednym z żywicieli pośrednich
są mrówki
Przywra kocia-jest pasożytem dróg żółciowych ssaków
drapieżnych, cykl rozwojowy związany z wodą, żywiciele
pośredni to ślimaki i ryby. Zarażenie ludzi (częste w Azji)
zachodzi poprzez spożycie niedogotowanego mięsa ryb
Przywra krwi- postać dorosła bytuje w naczyniach krwionośnych
pęcherza moczowego i jamy brzusznej człowieka. Cerkarie atakują
człowieka zanurzonego w wodzie
Tasiemce- są największymi płazińcami (osiągają długość do kilku
metrów) o ciele najczęściej w kształcie członowanej wstęgi
- są
wyłącznie pasożytnicze
- postacie dorosłe poza nielicznymi wyjątkami żyją w jelitach
kręgowców
- larwy mogą zamieszkiwać różne narządy wewnętrzne
W ciele tasiemca wyodrębnia się:
- główkę (skoleks)- z aparatem czepnym (przyssawki,haki)
zawierającą zwoje mózgowe
-szyjkę będącą miejscem powstawania nowych członów tasiemca
- strobilę- ciało zbudowane z członów, z których ostatnie mogą się
odrywać bez szkody dla kondycji zwierzęcia. Człony wypełnione
są narządami wewnętrznymi. Im dalej od szyjki tym człony są
większe, dojrzewa wypełniający je układ rozrodczy
- brak przewodu pokarmowego, pobieranie pokarmu zachodzi całą
powierzchnią ciała
- układ wydalniczy podobny jak u wirków
- występują komórki receptorowe zmysłu chemicznego i dotyku
- oddychanie beztlenowe
Rozmnażanie
- tasiemce są obupłciowe
- gdy w przewodzie pokarmowym danego osobnika pasożytuje
tylko jeden tasiemiec może dojść do samozapłodnienia (zawsze
pomiędzy różnymi członami!)
- człony opuszczające ciało żywiciela wypełnione są
zapłodnionymi jajami
- przechodzą złożony cykl rozwojowy z dwoma lub trzema
pokoleniami larw wymagających żywicieli pośrednich
odpowiednich dla poszczególnych gatunków tasiemców
Typy larw tasiemców
Cykl rozwojowy tasiemca uzbrojonego
Tasiemiec uzbrojony- osiąga długość do 4 metrów. Jego główka
zaopatrzona jest w przyssawki i haki. Wągier tasiemca
uzbrojonego może przetrwać w mięśniach około roku zachowując
zdolność do zakażenia. Żywiciel ostateczny zaraża się na skutek
zjedzenia narządów żywiciela pośredniego zawierającego wągry.
Tasiemiec nieuzbrojony- w ciele żywiciela może dożyć 30 lat.
Osiąga długość do 12 metrów. Na główce ma tylko przyssawki.
Jego cykl rozwojowy jest taki sam jak tasiemca uzbrojonego z tym
że żywicielem pośrednim jest bydło.
Cykl rozwojowy tasiemca nieuzbrojonego
Tasiemiec bąblowcowy jest maleńki (kilka milimetrów długości)
najczęściej składa się z trzech członów. Pasożytuje w jelicie psa i
innych mięsożernych. Żywicielem pośrednim jest bydło, kozy,
jelenie,owce,ale także człowiek. Larwa tasiemca (bąblowiecechinococus) umieszcza się w wątrobie lub innych narządach i
osiąga duże rozmiary, ze względu na które mogą spowodować
uszkodzenia narządów, w których rosną , a nawet śmierć
żywiciela.
Bruzdogłowiec szeroki- pasożytuje w jelitach człowieka,
dorasta do kilkunastu metrów długości. Mniejsze rozmiary
osiąga w przewodzie pokarmowym kotai innych ssaków
żywiących się rybami Jego główka zaopatrzona jest w bruzdy
przyssawkowe. Pierwszym żywicielem pośrednim jest skorupiak
(np. oczlik), drugim zywicielem jest ryba. Larwa osiada w
mięśniach lub narządach rozrodczych ryby dlatego zarazić się
można zarówno zjadając mięso ryby jak i kawior.
Cykl rozwojowy bruzdogłowca szerokiego
Mózgowiec (Tasiemiec kręćkowy) - Pasożytuje w jelicie
psów. Żywicielami pośrednimi są owce , kozy, bydło, sarny,
jelenie, świnie. Onkosfera rozwija się u żywiciela
pośredniego, w cenurus, który lokalizuje się w mózgu lub
rdzeniu kręgowym.Na przykład w mózgu owcy, cenurus
osiąga wielkość porównywalną z wielkością jaja kury,
zawiera do 500 główek.