Nicienie

Systematyka

Typ: Nicienie (Nematoda)

Ogólna charakterystyka:

- zwierzęta niewielkich rozmiarów (0,3 mm do ok. 1,2 m) - ciało w przekroju obłe, wydłużone, zaostrzone z obu końców, bez wyodrębnionej głowy - brak komórek zaopatrzonych w rzęski i wici - występują we wszystkich środowiskach (część z nich to pasożyty) - opisano około 15 000 gatunków nicieni

Budowa:

- zewnętrzną powłokę ciała stanowi wór powłokowo- mięśniowy, składający się z oskórka, nabłonka i pojedynczej warstwy mięśni - oskórek jest przepuszczalny tylko dla wody i gazów (stąd duża odporność na trucizny, warunki środowiskowe, enzymy trawienne

- Pod oskórkiem leży jednowarstwowy nabłonek (hypoderma) tworzący wałki hypodermalne biegnące wzdłuż ciała - warstwę mięśniową tworzą wyłącznie mięśnie podłużne - jamę ciała wypełnia surowiczy płyn spełniający rolę szkieletu hydraulicznego

Układ pokarmowy

: - otwór gębowy zaopatrzony może być zaopatrzony w różnego typu ząbki, szczęki - za otworem gębowym leży duża silnie umięśniona gardziel

Układ oddechowy:

- brak, wymianę gazową prowadzą całą powierzchnią ciała, pasożyty potrafią oddychać beztlenowo

Układ krążenia:

- brak, jego rolę pełni płyn wypełniający jamę ciała

Układ nerwowy

: - ma prostą budowę - centralną część układu stanowi pierścień (obrączka) okołogardzielowa, z którą łączy się kilka (6-8) pni nerwowych połączonych ze sobą półpierścieniowymi spoidłami - najsilniej rozwinięte są pnie biegnące w brzusznym oraz grzbietowym wałku hypodermalnym

Układ wydalniczy:

- ma kształt litery H- składa się z dwóch kanałów biegnących w bocznych wałkach hypodermalnych, otwierających się wspólnym otworem wydalniczym po brzusznej stronie ciała

Rozmnażanie i rozwój:

- większość jest rozdzielnopłciowa - u niektórych wyraźny jest dymorfizm płciowy - narządy rozrodcze mają postać długich, ślepo zakończonych kanalików (u samców pojedyncze, u samic podwójne)

- zapłodnienie jest najczęściej wewnętrzne - wolnożyjące gatunki składają niewielką ilość jaj, natomiast pasożyty miliony sztuk - wyjątkowo niektóre gatunki mogą być jajożyworodne (np. włosień kręty) - rozwój jest zazwyczaj złożony, larwa kilkakrotnie przechodzi proces linienia - pasożyty mogą wymagać kilku żywicieli pośrednich (wielodomowe) lub tylko jednego żywiciela (jednodomowe)

Przegląd i znaczenie nicieni

: -

Caenorhabditis elegans

wolnożyjący nicień o długości 1 mm występujący w glebach klimatu umiarkowanego używany jako modelowy organizm we współczesnej genetyce i biologii. Pożywienie stanowią mikroorganizmy w tym

E. coli

używana jako pokarm nicienia w warunkach labolatoryjnych.

C. elegans

organizmem, którego genom całkowicie zsekwencjonowano. Ciało dorosłego osobnika składa się z 959 komórek.

był pierwszym

-

węgorek octowy

- środowiskiem jego życia są fermentujące owoce, z powodzeniem znosi pH o wartości 1,1-1,6

Mątwik buraczany

- szkodnik buraków, rzepaku, kapusty. Roślina zaatakowana przez mątwika rośnie słabo, a jej korzeń wytwarza liczne drobne korzonki przybyszowe w postaci charakterystycznej brody

Glista ludzka

- pasożyt człowieka, żyje w jelicie cienkim. Dorosła samica osiągająca 30 cm długości składa do 200 000 jaj dziennie. W jajach po kilku tygodniach rozwijają się larwy i w takiej postaci czekają na połknięcie przez żywiciela (jaja inwazyjne). Jaja te mogą przez wiele lat leżeć w glebie nie tracąc zdolności do zarażania. W jelicie człowieka z jaj wydostają się larwy, które przedostają się następnie z prądem krwi do płuc. Larwy w płucach dwukrotnie linieją, a gdy osiągną 2 mm długości zaczynają wędrówkę w górę tchawicy, następnie odruchowo połknięte trafiają do jelita gdzie dorastają.

Włosień kręty

- jest pasożytem wielodomowym, ale jego cykl rozwojowy odbywa się w ciele jednego żywiciela (świnia,pies, nutrie,lisy,wilki,niedźwiedzie, człowiek) Człowiek zaraża się przez zjedzenie mięsa wieprzowego zawierającego otorbione larwy włośnia.

W przewodzie pokarmowym larwy wydostają się z osłonek i wgryzają w ścianki jelita gdzie szybko dojrzewają i kopulują. Samce po kopulacji giną, a samice w ciągu swego życia (około miesiąca) rodzą do 1500 larw, które przedostają się do naczyń krwionośnych i wędrują z nią do mięśni gdzie się osiedlają, kilkakrotnie linieją i otaczają cystą. W takiej postaci mogą przeżyć kilkadziesiąt lat.

Owsiki

- żyją w końcowej części jelita grubego człowieka. Zapłodnione samice opuszczają jelito, aby złożyć jaja w okolicy otworu odbytowego. Zakażenie następuje po połknięciu jaj.

Filaria Bancrofta

- atakuje układ limfatyczny człowieka, wywołuje chorobę zwaną słoniowacizną