Transcript Uzależnienie jako choroba

Uzależnienie jako choroba
Czy uzależnienie jest chorobą?
• W XVIII w podejrzewano, że nadmierne picie może być
chorobą umysłu, a nie jak uważano, słabości
• XIX w. dopuszczano, że choroba psychiczna może być
niezawiniona przez chorego
• W obiegowej opinii do lat 50. funkcjonowanie
uzależnionych traktowano jako chuligaństwo,
bandytyzm, brak woli
• Choroba psychiczna - określenie uznane jako
dyskryminujące ponieważ chorzy psychiczne byli
utożsamiani ze „złem”
• Przez wieki uważano że „zło” należy karać
• Postawa społeczeństwa do danego zagadnienia
narzuca normy prawne oraz postępowanie
lecznicze, opiekuńcze
• Druga połowa XX w. - największy rozwój
neurobiologii
• DSM III – medyczne uznanie uzależnienia jako
choroby
• Od kilkudziesięciu lat choroba psychiczna jest
zastępowana terminem zaburzenia psychiczne
Definicja
(Wciórka, Encyklopedia Zdrowia PWN 2001)
Zaburzenie psychiczne jest wyrazem:
- utraty zdolności skutecznego regulowania
przez organizm swych stosunków
wewnętrznych i wymiany ze środowiskiem
- utraty równowagi wewnętrznej
lub/i adaptacji do środowiska
„Miejsce uzależnienia” w psychiatrii
• Zaburzenie psychiczne i zaburzenie
zachowania spowodowane
przyjmowaniem substancji
psychoaktywnych
alkohol
nikotyna
amfetamina
heroina
Uzależnienie jest przewlekłą i nawrotową
chorobą mózgu.
• Uzależnienie jest to ciężka ,
przewlekła choroba ośrodkowego układu nerwowego, która
przebiega pod postacią remisji i
nawrotów często doprowadzając
do inwalidztwa.
Model wieloosiowy a uzależnienie
wg Th. Millon, R. Davis
•
•
•
•
Oś I - zespoły kliniczne…..uzależnienie
Oś II - zaburzenia osobowości
Oś III - uwarunkowania medyczne
Oś IV - problemy psychospołeczne i
środowiskowe
• Oś V - ocena funkcjonowania
psychologicznego, społecznego,
zawodowego
Czynniki sprzyjające uzależnieniom
• Dziedziczenie społeczne
• Występowanie w rodzinie chorób przewlekłych np. SM
lub zaburzenia psychicznych jak schizofrenia, alkoholizm
• Opuszczenie przez rodzica (w tym śmierć)
• Brak pozytywnych relacji i zasad wychowawczych w
rodzinie
• Znęcanie się fizyczne, psychiczne, wykorzystanie
seksualne (stres)
• Zab. zachowania – buntowniczość, impulsywność,
agresja
• Okres dojrzewania i przekwitania (m.in. zmiany
hormonalne)
c.d. czynniki sprzyjające
• Zaburzenia psychiczne (m.in. lękowe,
afektywne, odżywiania się, rozwojowe jak:
dysleksja, dysgrafia, ADHD, zespół stresu
pourazowego, psychozy)
• Obciążenie genetyczne
• Cechy temperamentalne jak: wybuchowość,
drażliwość, nadaktywność motoryczna
• Niski status socjo-ekonomiczny
• Zamieszkiwanie w dużych aglomeracjach
miejskich
Teorie powstawania uzależnień
• biologiczne
• psychologiczne
• socjologiczne
Uzależnienie jest związane:
• ze zwiększeniem roli układu nagrody (układ
dopaminergiczny, opioidowy): zależność od wzmocnień
• zmniejszeniem roli układu kary (układ
serotoninergiczny):
unikanie stresu
• zmniejszenie aktywności układu
serotoninergicznego powoduje upośledzenie
kontroli impulsów
Wszystkie substancje uzależniające
zwiększają uwalnianie dopaminy w obrębie
jądra półleżącego przegrody
kora czołowa
Ogólna budowa
tzw. układu
nagrody
jądro półleżące
(nucleus accumbens)
komórki dopaminowe
śródmózgowia
Środowisko (stres, bodźce warunkowe, czynniki kulturowe)
Uczenie się + Pamięć
+
drug
sek., min…
„Nagroda”
Motywacja
Różnice osobnicze
Nawroty w uzależnieniach
stres
bodźce
warunkowe
„pierwszy”
narkotyk
kora czołowa
jądro półleżące
(nucleus accumbens)
komórki dopaminowe
śródmózgowia
 Środowisko 
Bodźce przypominające
Pamięć
drug
ICD-10
DSM-IV
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Alkohol
Opiaty
Kanabinole
Leki uspokajające...
Kokaina
Inne s. stymulujące
Halucynogeny
Tytoń
Lotne rozpuszczalniki
Kilka subst. lub inne
Alkohol
Amfetaminy
Kofeina
Kanabis
Kokaina
Halucynogeny
Inhalanty
Nikotyna
Opioidy
Fencyklidyna.
Substancje
uspokajające,
nasenne,p-lękowe.
• Inne (np.sterydy).
• Używanie wielu.
Indywidualne reakcje na sub.
psychoaktywne
• Właściwości
osobnicze
• Stan somatyczny
• Stan psychiczny
• Czynniki
środowiskowe
• Rodzaj sub. psych.
• Dawka (poziom w
płynach
ustrojowych)
Długotrwałe używanie środków psychoaktywnych
Zmiany adaptacyjne w układzie nerwowym
Odstawienie
Zespół abstynencyjny
Powrót do czynnego
uzależnienia
Abstynencja
Farmakoterapia
psychoterapia
Zmiany adaptacyjne w
układzie nerwowym
Dalsza abstynencja
Aktywizacja układu
nagrody
Powrót do czynnego
uzależnienia
Wybrane problemy
Najczęściej stosowane opiaty i
stymulanty (Polska)
•
•
•
•
„Brown sugar”
„Kompot”
....................i
„Makiwara”,
kodeina, „biała
heroina”,
petydyna, morfina,
metadon, opium
•
•
•
•
•
•
Amfetamina
Metamfetamina
...efedryna
............i
Kokaina HCL
„crack”
Zaburzenia psychiczne i zachowania
spowodowane przyjmowaniem substancji
psychoaktywnych
•
•
•
•
Uzależnienie
Zespół abstynencyjny
Zaburzenia psychotyczne
Rezydualne i późno ujawniające się
zaburzenia psychotyczne
• Ostre zatrucie
• Zespół uzależnienia jest to kompleks zjawisk
fizjologicznych, poznawczych,
behawioralnych wśród których dominuje
przyjmowanie substancji psychoaktywnych
nad innymi zachowaniami.
•Pragnienie narkotyku
•Nawrót
po okresie abstynencji wyzwolenie obj.
uzależnienia (często po przyjęciu sub.
psych.)
Co najmniej 3 objawy
z poniższych
• Pragnienie, przymus, myśli natrętne
• Utrata kontroli nad przyjmowaniem (ilość,
częstość)
• Fizjologiczne objawy z. abstynencyjnego
• Tolerancja
• Zmiana stylu życia (ubóstwo wzorców
przyjmowania sub. psych., zaniechanie
zachowań nie związanych z narkotykami)
• Ewidentnie szkodliwe następstwa i skutki
Uzależnienie od opiatów - skutki
• Przedawkowania
• Zmniejszona odporność ukł. immunologicznego
– choroby wszczepienne: HCV, HIV, HBV,
bakteryjne
• Prostytucja
• Deficyty w okresie kształtowania osobowości
• Kryminogenność
• Noworodki – HIV, z. abstynencyjne, sieroctwo
Opioidowy zespół
abstynencyjny
• Rozszerzenie źrenic
• Wzrost: RR, tętna,
temperaturyPiloerekcj
a
• Wysięk z nosa,
• Łzawienie, poty
• Kichanie
• Biegunka,wymioty
• Zaburzenia snu
• Pragnienie narkotyku
• Dreszcze
• Bóle stawowomięśniowe
• Nudności
• Bóle, skurcze brzucha
• Drażliwość
• Osłabienie
Okresowe zaburzenia psychiczne wśród
uzależnionych od:
• Sub. stymulujących:
- psychozy 76%,
- depresje 50%,
• Opiatów:
- osobowość dyssocjalna 50%
- stany depresyjne 12%-62%,
Regularne palenie THC
a wystąpienie pierwszych objawów
psychotycznych
• Pierwsze objawy psychotyczne
–
–
–
–
–
–
–
przed regularnym paleniem konopi - 11%
pierwszym roku regularnego palenia – 11%
po regularnym paleniu konopi – 69 % w tym;
po 1-2 latach
- 25%
po 3-5 latach
- 26%
po 6-9 latach
- 13 %
10 i powyżej
- 4%
Leczenie
• Psychoterapia
• Farmakoterapia
NAJLEPIEJ
psychoterapia + farmakoterapia
Oddziaływania
pozafarmakologiczne
• Psychoterapia (najczęściej: dynamiczna,
behawioralno-poznawcza, eklektyczna)
• Społeczność terapeutyczna
• Anonimowi Narkomani
• Inne ruchy samopomocowe
Detoksykacja
• Leczenie odtruwające
• Leczenie objawów zespołu
abstynencyjnego
• Leczenie chorób towarzyszących
• Motywowanie do leczenia uzależnienia
• Edukacja w zakresie problemów
zdrowotnych
Zapobieganie nawrotom
farmakoterapia
OPIOIDY
Metadon.......LAAM,
Buprenorfina,
Bupr. + nalokson 4:1,
Kodeina i morfina SR
#
Naltrekson
• Największa oferta
farmakologiczna
• Dominacja
metadonu wraz w
polityką redukcji
szkód.
Nawroty c.d.- STYMULANTY
• Leki p/depresyjne
trójpierścieniowe
• SSRI
• Normotymiczne
• Neuroleptyki
• Disulfiram
• Propranolol
• Bromokryptyna
• Mała oferta
lecznicza o złej
efektywności
porównywanej do
„drug free” – 3%
przez 6 mies.
• Koncepcje
szczepionek
Papierosy
Skutecznym sposobem łagodzenia objawów
zespołu odstawienia jest stosowanie
nikotynowej terapii zastępczej i bupropionu
(Zyban).
Dziękuję