Transcript Psychofizyczne skutki zażywania narkotyków

Psychofizyczne skutki
zażywania narkotyków
Profilaktyka i leczenie
UZALEŻNIENIE
Charakteryzuje się zmianą zachowania
lub innymi reakcjami psychofizycznymi
oraz
koniecznością
stałego
lub
okresowego
używania
substancji
psychoaktywnych w celu doznania ich
wpływu na psychikę lub dla uniknięcia
następstw wywołanych ich brakiem.
UZALEŻNIENIE FIZYCZNE: kiedy organizm przyzwyczaił
się do obecności określonego środka, a jego brak w
organizmie powoduje pojawienie się objawów
astynencyjnych ("głód"), tj. zaburzeń funkcjonowania
układu oddechowego, krążenia i trawiennego. Mamy do
czynienia z pewnego rodzaju przymusem, który w wyniku
systematycznego stosowania określonej substancji
powoduje włączenie jej w proces metabolizmu prowadząc
do rozwoju biologicznych reakcji przystosowawczych w
odniesieniu do skutków działania określonego środka.
UZALEŻNIENIE PSYCHICZNE: wewnętrzny przymus
ukierunkowany na ponowne użycie narkotyku w celu
podniesienia samopoczucia (włącznie z osiągnięciem
stanu euforii), redukcji napięcia, stresu, oddalenia lęku i
strachu. Ciągłe używanie narkotyku sprawia, iż zmniejsza
się wrażliwość na jego działanie. Wobec tego, aby
doznania były równie silne jak na początku, osoba
zwiększa dawki, co w konsekwencji sprzyja tolerancji na
dany środek.
TOLERANCJA
Oznacza konieczność stosowania coraz
większych dawek używanego środka
psychoaktywnego w celu utrzymania
tego samego efektu. Im dłużej
przyjmowany jest dany środek, tym
większych dawek potrzeba do
osiągnięcia tego samego efektu.
KRYTERIA DIAGNOZOWANIA UZALEŻNIENIA WEDŁUG
KLASYFIKACJI ICD-10
a. silne pragnienie przyjmowania substancji albo poczucie przymusu
jej przyjmowania;
b. trudności kontrolowania zachowania związanego z z
przyjmowaniem substancji, jego rozpoczęcia, zakończenia lub ilości;
c. fizjologiczne objawy stanu odstawienia, występujące po przerwaniu
lub zmniejszeniu ilości przyjmowanej substancji, w postaci
charakterystycznego dla danej substancji zespołu abstynencyjnego,
albo używanie tej samej lub podobnie działającej substancji, w celu
zmniejszenia nasilenia bądź uniknięcia objawów abstynencyjnych;
d. stwierdzenie istnienia tolerancji,
e. z powodu przyjmowania substancji psychoaktywnych - narastające
zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub
zainteresowań, zwiększona ilość czasu poświęconego na zdobywanie
lub przyjmowanie substancji, albo na odwracanie następstw jej
działania;
f. przyjmowanie substancji, mimo wyraźnych dowodów oraz
świadomości ich szkodliwych następstw.
OD EKSPERYMENTOWANIA DO UZALEŻNIENIA
FAZA I: eksperymentowanie
Słowem kluczowym tej fazy jest ciekawość, chęć
przeżycia czegoś nowego. Zapoznanie z narkotykami
następuje najczęściej na imprezie, w czasie wakacji, w
grupie rówieśniczej. Na tym etapie bierze się narkotyki,
gdy inni częstują. Najczęściej jest to marihuana, ecstasy,
amfetamina. Mniej ważne są przeżycia po narkotyku,
ważna jest sama sytuacja. Pierwszy joint kończy się
zwykle rozczarowaniem, stąd część osób nigdy więcej nie
próbuje tego typu środków. Są jednak tacy, którym
zaczyna się to podobać.
OD EKSPERYMENTOWANIA DO UZALEŻNIENIA
FAZA II: zażywanie
Słowem kluczowym tej fazy jest poszukiwanie wrażeń.
Osoba zaczyna szukać okazji i towarzystwa, w którym
będzie mogła zażyć narkotyk. Przejmuje inicjatywę,
aktywnie poszukuje nowych doznań. Rozpoczyna się gra
w zaprzeczanie, której częścią staje się podwójny styl
życia. Jeden cichy i spokojny - przeznaczony dla rodziców,
drugi swobodny i wyluzowany - w gronie rówieśników. Na
tym etapie branie ma charakter instrumentalny. Osoba
bierze, aby modyfikować swoje stany emocjonalne - bez
wysiłku poczuć się przyjemnie, zapomnieć o smutku,
rozczarowaniu, zmniejszyć napięcie, stres, lęk.
OD EKSPERYMENTOWANIA DO UZALEŻNIENIA
FAZA III: nadużywanie
Na tym etapie narkotyki stają się niezbędnym dodatkiem
do życia. Stan odurzenia się staje się celem nadrzędnym.
Okresy abstynencji są coraz krótsze. Na zakup kolejnej
porcji potrzebne są coraz większe fundusze. Z domu giną
drobne przedmioty. Zaczynają się kradzieże, długi,
dealerka. Pojawiają się też pierwsze konsekwencje,
których narkoman nie chce zauważyć: gorsze stopnie w
szkole, problemy w pracy, kłopoty z koncentracją i
pamięcią, problemy zdrowotne. Nadal trwa gra w
zaprzeczanie, próby udowodnienia sobie i innym, że nie
jest się uzależnionym, że w każdej chwili mogę przestać
brać. Jednak zaprzestać zażywania przez okres kilku dni,
to nie problem, problem w tym, aby tę abstynencję
utrzymać. W tej fazie po krótkiej przerwie szybko wraca się
do dalszego zażywania.
OD EKSPERYMENTOWANIA DO UZALEŻNIENIA
FAZA IV: uzależnienie
W tej fazie bycie na haju staje się głównym celem życia.
Stan odurzenia właściwie się nie kończy. Nieważna jest
cena, jaką trzeba zapłacić, ważny jest narkotyk. Przestał
być eliksirem szczęścia, pomaga wyłącznie uniknąć
nieprzyjemnych wrażeń. Bycie trzeźwym oznacza
konfrontację z poczuciem winy, porażkami,
niezadowoleniem, psychicznymi i fizycznymi
dolegliwościami głodu. Pojawiają się nowe narkotyki,
stopniowo zwiększają się ich dawki. Czwarta faza to
całkowity brak kontroli nad zażywaniem narkotyków.
Coraz częściej dochodzi do kolizji z prawem,
przedawkowania i utrat świadomości.
OPIATY I OPIOIDY
opium, polska heroina tzw. kompot, morfina, kodeina,
heroina
Skutki psychofizyczne:
-
-
wyniszczenie fizyczne organizmu,
zmiany zapalne skóry,
próchnica zębów,
choroby układu pokarmowego,
obniżenie potencji seksualnej,
zakażenia bakteriologiczne i wirusowe (HIV, zapalenie wirusowe
wątroby typu B i C), posocznica, zapalenie wsierdzia, zapalenie
płuc, zakrzepowe zapalenie żył, rozpad mięśni prążkowanych,
bardzo szybko powodują uzależnienie fizyczne i psychiczne,
szczególnie szybko uzależnia heroina - wystarczą 2-3 miesiące
regularnego brania, aby pojawiło się uzależnienie,
opioidy wnikają w komórki nerwowe i wpływają na
funkcjonowanie nerwu, zmieniając przepływ związków
chemicznych przez błonę komórki,
zbyt duża dawka opioidów powoduje ostre zatrucie, które może
objawić się śpiączką, brakiem reakcji źrenic na światło,
spłyconym i zwolnionym oddechem, spadkiem ciśnienia krwi
oraz temperatury ciała.
PSYCHOSTYMULANTY
kokaina, crack, amfetamina, ecstasy
Skutki psychofizyczne:
- działanie pobudzające i euforyzujące,
- czasowo subiektywne poczucie dużej wydolności
psychofizycznej,
- pobudzenie psychoruchowe,
- zaburzenia w sferze koncentracji uwagi i pamięci,
- podwyższona ciepłota ciała,
- wzmożona potliwość,
- objawy wyczerpania i spadku nastroju (depresja i lęki),
- osłabienie fizyczne,
- częste zmiany nastroju (labilność emocjonalna),
- możliwość wystąpienia omamów i urojeń przechodzących w
psychozy, głównie poamfetaminowe,
- próby samobójcze,
- przedawkowanie kokainy lub cracku stwarza
niebezpieczeństwo paraliżu układu oddechowego i zaburzenia
pracy serca, czego skutkiem może być zgon,
- intensywne działanie ecstasy bywa przyczyną zaburzeń rytmu
serca i prowadzi do przegrzania organizmu, czego skutkiem
może być zgon,
- powodują silne uzależnienie psychiczne,
- długotrwałe używanie cracku może spowodować
nieodwracalne skutki, np. uszkodzenia nerwów przenoszących
dopaminę i drobnych naczyń krwionośnych w mózgu; mogą
pojawić się urojenia prześladowcze, omamy wzrokowe i
słuchowe; odsunięcie cracku często powoduje depresje i lęki,
które mogą doprowadzić pacjenta do prób samobójczych,
- po zażyciu psychostymulantów bardzo szybko faza euforii
przechodzi w fazę letargu i inercji; dochodzi do gwałtownego
spadku nastroju, któremu może towarzyszyć "gonitwa myśli
samobójczych".
KONOPIE INDYJSKIE
marihuana, haszysz, olejek haszyszowy
Skutki psychofizyczne:
-
zaburzenie snu,
częste doznania o komponencie lękowym,
zaburzenia łaknienia,
nadmierna potliwość,
zamiany napięcia mięśniowego,
przyspieszona akcja serca,
wzrost ciśnienia krwi, rozszerzenie naczyń krwionośnych,
upośledzenie procesów pamięci,
zaburzenia koncentracji uwagi,
spowolnienie czasu reakcji,
zaburzenia wyczucia odległości,
zniekształcenie poczucia czasu i spostrzegania bodźców,
napady paniki,
stany urojeniowe,
może być czynnikiem wyzwalającym nawrót schizofrenii,
lęk i tendencje do izolacji społecznej,
podejrzliwość w kontaktach interpersonalnych,
chroniczna apatia, bierność i lenistwo, czyli tzw. syndrom
amotywacyjny,
- obniżenie zdolności planowania i realizacji celów,
- chwiejność procesów decyzyjnych,
- powodują silne uzależnienie psychiczne.
HALUCYNOGENY
LSD, ecstasy (MDMA), fencyklidyna (PCP),
grzyby halucynogenne (psylocybina), syntetyki
(DMT, MDA, MDMA, TMA, MMDA)
Skutki psychofizyczne:
- zdecydowane zmiany w sferze percepcji zmysłowej - intensywne
halucynacje,
- wahania nastroju (od dysforii do euforii),
- derealizacja, depersonalizacja,
- zaburzenia ostrości widzenia i oceny odległości,
- możliwość pojawienia się symptomów psychotycznych,
- mogą pojawić się zaburzenia pohalucynogenne tzw. flash backs. Po upływie
dni, tygodni, a nawet miesięcy mogą pojawić się nawroty wcześniejszych
zaburzeń i halucynacji, pomimo tego, że narkotyk nie został ponownie
zażyty. Flash backs może trwać od kilku sekund do kilku godzin. Zjawisko to
stanowi poważne niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia.
- tendencja do utraty poczucia tożsamości,
- trudności w adaptacji do rzeczywistości (tzw. odrealnienie),
- PCP wywołuje w organizmie wstrząs, trwający nawet do 6 godzin; w
momencie "końcówki" pojawiają się szczególnie przykre doznania, tj. silne
mrowienie w stopach, otępienie i niewrażliwość na ból, silne osłabienie
koordynacji ruchów i instynktu samozachowawczego, efektem końcowym
jest głębokie przygnębienie; przedawkowania PCP są silnie toksyczne mamy do czynienia z jednostką chorobową wymagającą natychmiastowej
pomocy medycznej.
ŚRODKI FARMAKOLOGICZNE
środki przeciwbólowe, uspokajające oraz nasenne
Skutki psychofizyczne i społeczne:
- działanie depresyjne na OUN,
- upośledzenie funkcji poznawczych,
- zaburzenia koordynacji ruchowej (osłabienie siły mięśni,
drżenie kończyn),
- zawroty głowy,
- zaburzenia pamięci i koncentracji,
- wahania nastroju (lęki, wzrost agresji),
- objawy psychotyczne z cechami zespołu majaczeniowego,
zespoły depresyjne,
- zaburzenia neurologiczne, hormonalne,
- zaburzenia funkcjonowania nerek i wątroby,
- przyjmowanie przewlekłe prowadzi do uzależnienia
fizycznego i psychicznego oraz wzrostu tolerancji, a niekiedy
do wystąpienia tolerancji krzyżowej z alkoholem,
- zaburzenia pamięci świeżej - osoba sięga po kolejne dawki leku
nie pamiętając o zażyciu poprzednich,
- przypadkowe przedawkowanie na drodze tzw. "automatyzmu
tabletkowego", kiedy zażycie większej ilości leków powoduje
"przymglenie świadomości",
- alienacja społeczna,
- spadek aktywności zawodowej,
- pogorszenie sprawności intelektualnej,
- rezygnacja z realizacji celów życiowych.
INHALATY
kleje, pasty, rozpuszczalniki lotne
Skutki psychofizyczne i społeczne:
krótkotrwałe stany euforyczne,
drażliwość, labilność emocjonalna,
mdłości, bóle brzucha, bóle głowy,
zaburzenia snu,
zaburzenia koordynacji ruchowej,
choroby nerek i wątroby,
dolegliwości gastryczne,
oparzenie lub paraliż dróg oddechowych,
drżenie i skurcze mięśni,
omamy wzrokowe i słuchowe,
symptomy depresyjne,
ograniczenie wydolności intelektualnej (uszkodzenie komórek
mózgu),
- tendencje do zachowań asocjalnych, antyspołecznych,
- silne uzależnienie psychiczne.
-
STERYDY
anadrol, anawax, dianabol, moxibolin, winstrol,
deca, derabolin, parabolan, depot
Skutki psychofizyczne i społeczne:
- trądzik, zaczerwienienie skóry, stany zapalne, obrzęk twarzy i
szyi (bardzo napięta skóra na kościach policzkowych, rozstępy
skórne),
- wypadanie włosów (łysienie zatokowe),
- przebarwienie skóry (fioletowe lub czerwone plamy na ciele,
siniaki),
- napięcie nerwowe - agresywny styl bycia,
- drażliwość, złość z byle powodu.
PRAWO I NARKOTYKI
WYBRANE PRZEPISY PRAWNE
(z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii)
Art. 43. 1. Kto, (...) wprowadza do obrotu środki odurzające, (...)
albo uczestniczy w takim obrocie, podlega grzywnie i karze
pozbawienie wolności od 6 miesięcy do lat 8.
3. Jeżeli przedmiotem czynu, (...), jest znaczna ilość środków
odurzających (...) sprawca podlega grzywnie i karze pozbawiania
wolności do lat 10.
Art. 45. 1. Kto, (...) udziela innej osobie środka odurzającego (...)
albo nakłania do użycia takiego środka lub substancji, podlega
karze pozbawianie wolności do lat 3.
2. Jeżeli sprawca czynu, (...) udziela środka odurzającego (...)
małoletniemu lub nakłania go do użycia takiego środka (...) albo
udziela ich w znacznych ilościach innej osobie, podlega karze
pozbawiania wolności do lat 5.
Art. 45. 1. Kto, (...) posiada środki odurzające lub substancje
psychotropowe, podlega karze pozbawiania wolności do lat 3.
4. Jeżeli przedmiotem czynu, o którym mowa w ust. 1,
jest znaczna ilość środków odurzających (...), sprawca podlega
grzywnie i karze pozbawienia wolności do lat 5.
OGÓLNOPOLSKIE TELEFONY ZAUFANIA
NARKOTYKI - NARKOMANIA - 0 801 199 990
Ogólnopolski Telefon Zaufania, czynny codziennie od
godz.16.00 do 21.00 (całkowity koszt połączenia to
jednostka taryfikacyjna TP S.A.).
ZATRZYMAĆ PRZEMOC - 0 800 120 148
Anonimowa Bezpłatna Infolinia Komendy Stołecznej Policji,
czynna całodobowo przez 7 dni w tygodniu.
NARKOMANIA POMOC RODZINIE POGOTOWIE
MAKOWE - 0 801 10 96 96
telefon czynny od pon. do pt. od godz. 11.00 do 19.00, w
soboty od godz. 11.00 do 15.00 (całkowity koszt połączenia
to jednostka taryfikacyjna TP. S.A.).
KRYTERIA WARUNKUJĄCE WYBÓR FORMY LECZENIA
1. Ekstensywność zażywania środka odurzającego (rodzaj, okres
dawki częstotliwość).
2. Stopień kontroli zachowania.
3. Zakres zaprzeczania.
4. Deklarowana chęć współpracy.
ETAPY LECZENIA NARKOMANII
etap 1: detoksykacja, in. odtrucie organizmu, może przebiegać w
warunkach ambulatoryjnych lub szpitalnych (od 2 do 4 tygodni)
etap 2: leczenie ambulatoryjne lub szpitalne (programy
terapeutyczne krótko- lub długoterminowe)
etap 3: readaptacja społeczna prowadzona w warunkach
otwartych
LECZENIE SUBSTYTUCYJNE METADONEM
Metadon jest agonistą receptora opioidowego.
Usuwa głód narkotyczny (działa do 36
godzin). Blokuje efekt euforyzujący i
odurzający zażywanych opiatów. Podawany
jest doustnie w formie tabletek lub płynu.
Dziękuję za uwagę
Małgorzata Karwowska-Zaradniak