Transcript pes ve pamuk boyamada işletme tecrübeleri

PES VE PAMUK BOYAMADA İŞLETME TECRÜBELERİ
PES ve pamuk boyamanın boyama mekanizmasına baktığımızda
maddelerde olan temel değişimler olarak adlandırdığımız fiziksel ve
kimyasal değişimlere bir örnektir.PES boyama fiziksel bir boyama olup
pamuk boyama kimyasal bir boyamadır.Hepimizin bildiği gibi fiziksel
değişmeler sonucunda yeni maddeler oluşmaz. Sadece maddenin renk,
şekil, büyüklük gibi özellikleri değişir. Kimyasal değişmeler sonucunda ise
maddenin kimliği değişir ve yeni maddeler oluşur. Kimyasal değişmeye
uğrayan maddeler eski haline döndürülemez.Örneğin kağıdın yırtılması
fiziksel bir olay olup yanması ise kimyasal bir olaydır.PES ve pamuk
boyamacılığını irdelerken bu iki ana referans noktasından hareket
etmemiz doğru olacaktır.
Öncelikle PES boyamayı ele alalım. Başarılı bir boyama gerçekleştirebilmemiz boyama esnasındaki bütün fiziksel verileri çok iyi dengede
tutmamıza bağlıdır.Nedir bu fiziksel veriler?
YER DEĞİŞTİRME
BOYARMEDDE MOLEKÜL BÜYÜKLÜĞÜ
SICAKLIK
BASINÇ
TEMAS KATSAYISI
YER DEĞİŞTİRME ,yani ısı altında çekme kısalma olarak adlandırdığımız
parametremizdir.Bu olayı kumaş boyada ön fiske olarak adlandırdığımız
boyama öncesi ısıl işlem ile iplik boyada ipliklere uygulanan buharlı
fiske uygulamaları ile gerçekleştiririz.Böylece kumaş veya iplik
formundaki metaryalin hareketini sabitlemiş oluruz.Eğer bunu sabitlemez
isek düzgün bir boyamadan söz edilemez.
BOYARMADDE MOLEKÜL BÜYÜKLÜĞÜ, PES boyamada her ne kadar
kimyasal madde kullanımı olduğu için kimyasal bir yönü varmış gibi
görünsede bu maddeler fiziksel şartları desteklemek amacı ile verilen
ürünlerdir.PES boyama da 2 ana kimyasal vardır ; asit ve dispergatör.Asit
ortamın Ph’ını 4-4,5 sağlamak görevini üstlenir ki bunun sebebi PES
boyaların stabilitesinin asitli ortamda olmasından dolayıdır.(boyaların çalıştığı Ph aralıkları)İkinci faktör olan dispergatör ise PES boya molekülünü
moleküler düzeyde tutmaya yarar. Çünkü PES boyarmaddeleri su içinde
çözünmez tek başına boyama sonuna kadar molekül düzeyde kalabilmesi bu maddeler ile sağlanır.Ayrıca materyalin sabit olduğu yani iplik
boya veya levent boya makinelerinde boyama sırasında dispergatörün
egalize özelliği olması da talep edilir.Yani PES iplik veya kumaşı
renklendirirken seçeceğiniz dispergatörün boyayacağınız makine parkuru
ile de ilişkisi önemlidir.Eğer siz bir iplik boyahanesinde üretim yapıyorsanız sadece disperge gücü yüksek bir dispergatör ile boyama yapıyorsanız sonuç olumsuz olacaktır.Ürünün İyi disperge gücü yanında iyi egalize
gücü olması gerekir.
SICAKLIK, PES elyafını boyanabilir forma getiren fiziksel parametredir.
Sıcaklığın zamanla değişimi yani gradiyent kumaş boyamada bazı
konstrüksiyonlarda fiziksel kırıkların oluşumuna neden olabilir.Materyalin sabit
olduğu durumlar dışında gradiyentin yüksek olmaması önemli bir etkendir.Ani
sıcaklık değişimleri arzu edilen bir durum değildir.
BASINÇ, PES materyali ne kadar iyi fiske edilirse boyama sırasında materyal üzerindeki direnç düşeceği için boyama o kadar olumlu gerçekeşecektir.
Özellikle materyalin sabit olduğu durumlarda flottenin sirkülasyonu sonucu
oluşan iç-dış basıncın birde materyale ön fiske uygulanmamış ise boyama
düzgünsüzlüğü olarak nitelendirilen baş-son farkı bobinde üst/orta/dip renk farkı
olarak kendini gösterecektir.
TEMAS KATSAYISI materyalin hareketli olduğu sistemlerde (jet,over flow vb)
kumaşın birim zamanda kaç tur attığı şeklindeki hesaplamadır.Ki bu haspel
hızı ile belirlenir.Sağlıklı bir boyama gerçekleşebilmesi için bir turu 2 dakikadan
daha fazla bir sürede atmamalıdır.Materyalin hareketsiz olduğu sistemlerde
(iplik boya,levent boya gibi) flottenin birim zamanda materyalin içinden geçme
adedi dir.Renk tekrarlanabilirliğinin sağlanabilmesi için bu parametre çok iyi
takip edilmelidir.
Son üç parametreyi artık günümüzde gelişen bilgi işlem teknolojisi sayesinde
online izleyen yapılar mevcut.Artık hata sorgulama boyahanecinin korkulu
rüyası olmaktan çıkmış durumda.
PAMUK boyamacılığı ise kimyasal bir olay olduğu için işletmeye giren materyalinizin tüm kimyasal değişimlerini kontrol altında tutmamız gerekecektir.
Buradaki kimyasal parametrelerin önemli konu başlıkları ise,
SU
PH
SICAKLIK (sıcaklık fiziksel bir parametre olarak görünmekte ise de kimyasal olayları
tetiklediği için dolaylı olarak bu kategoride gösterilmiştir)
Teorik olarak bu mekanizmaların işleyişini derslerinizde yeterince görmektesiniz.
İşletmesel anlamda başarılı olmak için buradaki altın kuralları şu şekilde sıralayabiliriz.
Su bir boyacının her zaman başarısını etkileyen en önemli parametredir.Onun
için bir işletmeye girdiğinizde işletme suyunun size nasıl ulaştığını ve su içindeki
parametrelerin değişiminin nasıl kontrol edildiğini bilmek zorundasınız.Eğer böyle
bir sistem yok ise siz oluşturmalısınız. Mevsimsel (yağmurların başlaması,karların
erimesi) olayların değişiminde kontrollerinizin daha sıkı olması gerekecektir.
Kimyasal reaksiyonların yönünü tetikleyen en önemli unsur olan Ph ise
prosesinizin önemli evrelerinde (kasar banyosu,son alkali dozajı gibi) mutlaka
ölçülmeli ve sizin izleyebileceğiniz bir noktada kayıtlı olmalıdır (örneğin boyama reçetenizin üzeri gibi).Bunun için işletmenizde doğru ölçüm yapan bir Ph
metreniz olmalı, bunun kullanımı ve kalibrasyonuna elemanlarınızın vakıf olmasını sağlamalısınız.Eğer işletmenizde Ph kontrolü yapılmıyor ise burada renk
tekrarlanabilirliğinden (PES boyama dahil) söz etmemiz mümkün değildir.
Hiç bir zaman bu üç parametreyi ani olarak değiştirme,
Renk tekrarlanabilirliğini sağlamak için her zaman bu şartların her
boyama da aynı ve sistemde izlenebilir olmasını sağla.
Gerekçesi olmayan hiç bir manuel müdahaleye izin verme.Artık son
sistem makinelerin üzerinde son derece donanımlı programatörler bulunduğu
için bunu anında izleyebilirsiniz.
UNUTMAYIN Kİ DÜZGÜNSÜZ BİR PES BOYAMAYI TEKRAR BOYAMA
ŞARTLARINI SAĞLAYARAK DÜZELTEBİLİRSİNİZ.ANCAK KİMYASAL BİR
OLAY OLAN REAKTİF BOYAMADA DÜZGÜNSÜZ BİR BOYAMAYI ANCAK
RENGİ KİMYASAL OLARAK SOLDURARAK TEKRAR BOYAMAYI BAŞTAN
BAŞLAYARAK DÜZELTEBİLİRSİNİZ.
Sizler bu bölümde mühendislik formasyonu almaktasınız.Size okutulan bir çok
mühendislik dersinin amacı sistemlerdeki verilerin analizi ve bunların ilişkilendirilmesini öğretmek için arka arkaya verilen pratik uygulamalardır.Onun için
dersleriniz altında yatan bu amacı özümsemeniz ileride işletmelerde gireceğiniz sistemlere kısa sürede hakim olmanızı sağlayacaktır.Eksik olan yönününüz
bu verileri nasıl anlamlandırmanız dır ki bunun adına TECRÜBE demekteyiz.
Bakış açınızı sistemdeki verileri analiz edip takip etmeye ayarlarsanız sağlam
bir mantıkla çözemeyeceğiniz sorun kalmayacaktır.Bunun için National
Geography de yayınlanan uçak kazası raporu belgeselini veya C.S.I Newyork
gibi programları bol bol izlemenizi öneririm.
Beni dinlediğiniz için teşekkür ederim.HEPİNİZİN YOLU AÇIK OLSUN.