Transcript „ Szkolnictwo zawodowe po pierwszym roku reformy” — MEN

KIERUNKI ZMIAN
W KSZTAŁCENIU ZAWODOWYM
10 kwietnia 2014r.
Zmiany ustawy o systemie oświaty
Zmiany w kształceniu zawodowym zostały wprowadzone
ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy
o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. z 29 września 2011r. Nr 205, poz.1206).
Wdrażanie zmian rozpoczęło się 1 września 2012 r.
Cele wprowadzonej reformy
poprawa jakości i efektywności kształcenia zawodowego oraz zwiększenie jego
atrakcyjności poprzez systemowe powiązanie szkolnictwa zawodowego
z rynkiem pracy, w tym:
 wdrożenie mechanizmu skłaniającego szkoły do dostosowywania oferty
edukacyjnej do potrzeb regionalnego i lokalnego rynku pracy
i oczekiwań pracodawców,
 włączenie pracodawców w system kształcenia i egzaminowania;
zwiększenie dostępności i elastyczności kształcenia zawodowego
oraz systemu potwierdzania kwalifikacji, w tym:
 uelastycznienie struktury kształcenia zawodowego i włączenie szkół
zawodowych w system kształcenia ustawicznego poprzez kwalifikacyjne kursy
zawodowe,
 upraktycznienie egzaminu zawodowego.
Modernizacja kształcenia zawodowego
Podstawowe kierunki wdrażanych zmian:
 modyfikacja struktury szkolnictwa zawodowego
 nowelizacja klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego
 przygotowanie kompleksowej obudowy programowej kształcenia zawodowego
(nowa podstawa programowa kształcenia w zawodach)
 modernizacja systemu egzaminów zewnętrznych
 wprowadzenie nowych pozaszkolnych form kształcenia ustawicznego
 rozwój współpracy z pracodawcami
 zmiana wizerunku szkolnictwa zawodowego
4
Nowa struktura szkolnictwa zawodowego
i edukacji ustawicznej
Od 1 września 2012 r. w systemie szkolnym funkcjonują:
szkoły prowadzące kształcenie zawodowe:
trzyletnia zasadnicza szkoła zawodowa
czteroletnie technikum
szkoła policealna
oraz następujące szkoły ogólnokształcące dla dorosłych:
szkoła podstawowa dla dorosłych (szósta klasa)
trzyletnie gimnazjum dla dorosłych
trzyletnie liceum ogólnokształcące dla dorosłych
Osoby dorosłe mają możliwość połączenia zdobywania
wykształcenia ogólnego z nabywaniem kwalifikacji zawodowych
w systemie pozaszkolnym (w tym zwłaszcza na kwalifikacyjnych
kursach zawodowych)
5
Nowa struktura szkolnictwa zawodowego
i edukacji ustawicznej
 Warunkiem
rozpoczęcia
kształcenia w
zawodzie
w
szkole
pondgimnazjalnej prowadzącej kształcenie zawodowe jest posiadanie
przez kandydata zaświadczenia lekarskiego zawierającego orzeczenie o
braku przeciwskazań zdrowotnych do podjęcia praktycznej nauki zawodu,
wydane zgodnie z przepisami art. 20f ustawy o systemie oświaty.
 Kształcenie uczniów w zasadniczych szkołach zawodowych, w tym także
specjalnych, obejmuje kształcenie ogólne i zawodowe. Od 1 września
2012r., zarówno kształcenie ogólne jak i zawodowe realizowane jest przez
cały trzyletni cykl edukacyjny. Przyjęte rozwiązanie jest rozwiązaniem
postulowanym min. przez środowiska oświatowe związane z kształceniem
specjalnym.
Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego
Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego, ustalona
rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23
grudnia 2011r. ( Dz. U z dn. 3 stycznia 2012 poz. 7)
obejmuje m. in. :
zawody, w których kształcenie jest prowadzone w szkołach i
wyodrębnione w ramach wskazanych zawodów kwalifikacje
typy szkół ponadgimnazjalnych, w których może odbywać się
kształcenie w danym zawodzie
kwalifikacje wyodrębnione w zawodach, których kształcenie
może być prowadzone na kwalifikacyjnych kursach
zawodowych
Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego
Rozporządzenie nie wskazuje zawodów, w których nie mogą kształcić się
osoby niepełnosprawne, wskazuje natomiast zawody zarezerwowane
wyłącznie dla osób niepełnosprawnych:
 Technik masażysta- kształcenie dla osób niewidomych i słabowidzących,
 Technik tyfloinformatyk - kształcenie dla osób niewidomych i
słabowidzących,
 Technik prac biurowych - kształcenie dla osób niewidomych i
słabowidzących,
 Pracownik pomocniczy obsługi hotelowej – kształcenie dla osób
upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim,
 Technik realizacji dźwięku - kształcenie dla osób niewidomych i
słabowidzących.
Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego
Nowa klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego obejmuje 200
zawodów, w ramach których wyodrębniono łącznie 252 kwalifikacje.
W klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego ujęto:
23 zawody trzykwalifikacyjne,
72 zawody dwukwalifikacyjne
98 zawodów jednokwalifikacyjnych
(7 zawodów z klasyfikacji to zawody szkolnictwa artystycznego, dla których
nie wyodrębnia się kwalifikacji).
Dla kwalifikacji wyodrębnionych w 161 zawodach klasyfikacja zawodów
szkolnictwa zawodowego przewiduje możliwość prowadzenia
kwalifikacyjnych kursów zawodowych (oprócz kształcenia w danym
typie/danych typach szkół).
Kwalifikacje w zawodach
10
Nowa podstawa programowa dla kształcenia
zawodowego ukierunkowana jest na efekty kształcenia
Minister Edukacji Narodowej wydał
( Dz. U. z dnia 17 lutego 2012r. , poz.184)
w jednym akcie prawnym nową podstawę programową kształcenia
w zawodach.
Nowa podstawa programowa kształcenia w zawodach uwzględnia:
cele kształcenia i treści nauczania opisane w formie oczekiwanych
efektów kształcenia
warunki realizacji kształcenia w zawodzie, w tym
- minimalną liczbę godzin kształcenia zawodowego,
- wyposażenie pracowni w pomoce dydaktyczne i sprzęt
możliwości uzyskiwania dodatkowych kwalifikacji w ramach
obszaru kształcenia określonego w klasyfikacji zawodów
szkolnictwa zawodowego
11
Nowa podstawa programowa dla kształcenia
zawodowego ukierunkowana jest na efekty kształcenia
Minister Edukacji Narodowej wydał
( Dz. U. z dnia 17 lutego 2012r. , poz.184)
w jednym akcie prawnym nową podstawę programową kształcenia
w zawodach.
Nowa podstawa programowa kształcenia w zawodach sprzyja
indywidualnemu określaniu przez szkołę różnorodnych potrzeb uczniów ,
Opisana została ona w formie oczekiwanych efektów kształcenia, co
oznacza, że ich uszczegółowienie jest zadaniem przewidzianym dla
autorów programów nauczania, którymi przede wszystkim powinni być
nauczyciele.
Opracowując program nauczania dla zawodu nauczyciele zatrudnieni w
danej szkole planują proces kształcenia, mający na celu uzyskanie
zakładanych w podstawie programowej efektów kształcenia, z
uwzględnieniem potrzeb uczniów i możliwości ich zatrudnienia.
12
Zwiększenie dostępności i elastyczności kształcenia
zawodowego oraz systemu potwierdzania kwalifikacji
Modernizacja systemu egzaminów zewnętrznych
 egzamin w trakcie nauki (potwierdzanie kolejnych kwalifikacji w zawodzie
w trakcie nauki w szkole, a nie dopiero po jej ukończeniu)
 część pisemna egzaminu zawodowego z wykorzystaniem indywidualnych
stanowisk egzaminacyjnych wspomaganych elektronicznie
 upraktycznienie egzaminu zawodowego we wszystkich zawodach i typach szkół
prowadzących kształcenie w zawodach
 możliwość potwierdzenia efektów uczenia się uzyskanych poza formalnym
systemem kształcenia (egzamin eksternistyczny zawodowy)
 po potwierdzeniu wyodrębnionej w zawodzie kwalifikacji uzyskuje się
świadectwo potwierdzające daną kwalifikację
 po potwierdzeniu wszystkich wyodrębnionych w zawodzie kwalifikacji i uzyskaniu
odpowiedniego poziomu wykształcenia otrzymuje się dyplom potwierdzający
kwalifikacje zawodowe oraz suplement do dyplomu
13
Zwiększenie dostępności i elastyczności kształcenia
zawodowego oraz systemu potwierdzania kwalifikacji
Modernizacja systemu egzaminów zewnętrznych
Istotne znaczenie dla osób o szczególnych potrzebach edukacyjnych mają także
rozstrzygnięcia dotyczące przeprowadzania egzaminów potwierdzających
kwalifikacje, określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24
lutego 2012 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu
oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania
sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 262),
uwzględniające podczas przebiegu egzaminu uwarunkowania zdrowotnie
i możliwości ucznia ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi.
W dotychczas obowiązującym systemie, egzamin potwierdzający kwalifikacje
zawodowe mogli zdawać tylko absolwenci szkół prowadzących kształcenie
zawodowe. W zmodernizowanym systemie kształcenia zawodowego, osoba
nieposiadająca odpowiedniego poziomu wykształcenia, po zdaniu egzaminu
potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie może posługiwać na rynku pracy się
świadectwem potwierdzającym daną kwalifikację.
14
Zwiększenie dostępności i elastyczności kształcenia
zawodowego oraz systemu potwierdzania kwalifikacji
Wdrożenie nowego modelu kształcenia zawodowego opartego na elastycznych
ścieżkach uczenia się – kwalifikacyjne kursy zawodowe
 wprowadzenie kwalifikacyjnych kursów zawodowych (kurs uwzględniający podstawę
programową kształcenia w zawodach w zakresie 1 kwalifikacji, umożliwiający
przystąpienie do egzaminu zawodowego)
 włączenie szkół zawodowych w system kształcenia ustawicznego (umożliwienie
szkołom prowadzenia kwalifikacyjnych kursów zawodowych w zakresie zawodów,
w których kształcą)
 dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb regionalnego i lokalnego rynku pracy
 uelastycznienie systemu kształcenia zawodowego dające możliwość dostosowania
kształcenia do indywidualnych potrzeb i możliwości uczących się
15
Kwalifikacyjne kursy zawodowe
Uczestnikami kwalifikacyjnych kursów zawodowych mogą być:
•
osoby dorosłe, zainteresowane uzyskiwaniem i uzupełnianiem wiedzy ogólnej,
umiejętności i kwalifikacji zawodowych;
•
w
wyjątkowych
przypadkach
osoby,
które
nie
ukończyły
18 lat – przypadki, w jakich osoba, która ukończyła gimnazjum, może spełniać
obowiązek nauki przez uczęszczanie na kwalifikacyjny kurs zawodowy zostały
uregulowane w rozporządzeniu MEN w sprawie przypadków, w jakich do publicznej lub
niepublicznej szkoły dla dorosłych można przyjąć osobę, która ukończyła 16 albo 15 lat,
oraz przypadków, w jakich osoba, która ukończyła gimnazjum, może spełniać obowiązek
nauki przez uczęszczanie na kwalifikacyjny kurs zawodowy.
16
Wnioski
Podział zawodów na kwalifikacje zawodowe ma kluczowe znaczenie dla podniesienia
jakości kształcenia w szkolnictwie zawodowym oraz zbliżenie go do rynku pracy,
ponieważ stwarza podstawy do uelastycznienia procesu kształcenia zawodowego.
Umożliwienie odrębnego potwierdzania kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie
w trakcie nauki w szkole ułatwić ma uczniom osiąganie efektów kształcenia
określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodach.
Ma to istotne znaczenie także dla uczniów o szczególnych potrzebach edukacyjnych.
Daje bowiem możliwość indywidualizacji kształcenia, dostosowanie jego tempa do
potrzeb uczniów, wspierania ich w procesie kształcenia i przygotowania do
potwierdzenia poszczególnych, wyodrębnionych w danym zawodzie kwalifikacji.
Osoba, która potwierdzi jedną kwalifikację wyodrębnioną w zawodzie
wielokwalifikacyjnym otrzyma świadectwo potwierdzające tę kwalifikację i będzie mogła
podjąć zatrudnienie jako pracownik wykwalifikowany, wykonując zadania zawodowe
przewidziane w podstawie programowej dla tej kwalifikacji, co jest znacznym
ułatwieniem dla osób z niepełnosprawnością intelektualną.
17
Wnioski
Osoby te nie muszą kończyć szkoły ani potwierdzać kwalifikacji w całym zawodzie, tak
jak to jest w obecnie funkcjonującym systemie kształcenia zawodowego. Np. osoby
dotychczas kształcące się w zwodzie malarz-tapeciarz będą mogły uzyskać świadectwo
potwierdzające tę kwalifikację w trakcie nauki, kształcąc się w zawodzie monter
zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie. Wykonywanie robót malarskotapeciarskich jest jedną z trzech kwalifikacji wyodrębnionych w tym zawodzie. Należy
podkreślić, iż jest to jeden z najbardziej popularnych zawodów, w których kształcą się
osoby z niepełnosprawnością w stopniu lekkim.
Absolwent kwalifikacyjnego kursu zawodowego otrzymuje zaświadczenie o ukończeniu
kursu i może przystąpić do egzaminu potwierdzającego kwalifikację w zawodzie –
posiadanie umiejętności w zakresie jednej kwalifikacji może być „wystarczające”
do podjęcia pracy.
Istotnym wyzwaniem jest upowszechnianie informacji o nowych formach kształcenia
ustawicznego adresowanych do osób dorosłych (również wśród pracodawców),
w szczególności o możliwości podnoszenia i uzupełniania posiadanych kwalifikacji
oraz nabywania nowych na kwalifikacyjnych kursach zawodowych.
18
Podejmowane działania:
1. Dyrektorzy OKE i pracownicy uczestniczyli w konferencjach rozpoczynających rok
szkolnych organizowanych przez Kuratorów Oświaty dla dyrektorów szkół, zwracając
uwagę m.in.:
•
na realizację kształcenia zgodnie z podstawą programową;
•
upowszechnianie nowej formuły egzaminu z wykorzystaniem komputera
w części pisemnej,
•
uświadomienie szkołom znaczenia współpracy z pracodawcami oraz
jej wpływu na jakość kształcenia i wyniki egzaminów.
2. W każdym województwie odbędą się spotkania Dyrektorów OKE z dyrektorami szkół
szczegółowo omawiające wyniki egzaminu.
3. Rekrutacja kandydatów na egzaminatorów, ze szczególnym uwzględnieniem
pracodawców – w tym roku udało się pozyskać 9,5 tysiąca kandydatów
na egzaminatorów (obecnie jest ok. 26 000 egzaminatorów).
4. Tworzenie ośrodków egzaminacyjnych u pracodawców (np. technik gazownictwa w Łodzi
z udziałem PGNiG)
19
Działania wspierające szkolnictwo zawodowe
W celu wsparcia kadry pedagogicznej szkół kształcących w zawodach opracowano
i opublikowano:
przykładowe szkolne plany oraz programy nauczania dla 193 zawodów
z klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego – zarówno w układzie
przedmiotowym, jak i modułowym
20
Działania wspierające szkolnictwo zawodowe
W celu wsparcia kadry pedagogicznej szkół kształcących w zawodach opracowano
i opublikowano Poradniki
(dostępne na stronie www.koweziu.edu.pl)
Kształcenie zawodowe i ustawiczne. Vademecum
Szkolne plany nauczania. Krok po kroku
Programy nauczania dla zawodu. Krok po kroku
Kwalifikacyjne kursy zawodowe. Krok po kroku
Korelacje kształcenia ogólnego i zawodowego. Krok po kroku
Egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie. Krok po kroku
21
Działania wspierające szkolnictwo zawodowe
Współpraca szkół zawodowych z pracodawcami. Przykładowe rozwiązania
Poradnik – Jak skutecznie prowadzić zajęcia na platformie edukacyjnej
Wyżej wymienione publikacje zostały opracowane w ramach projektów
współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – dostępne
są na stronach www.men.gov.pl oraz www.koweziu.edu.pl
22
Działania wspierające szkolnictwo zawodowe
Wsparcie dla osób realizujących zadania z zakresu poradnictwa
edukacyjno-zawodowego
W wyniku konkursu ogłoszonego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej powstały
narzędzia dla uczniów, doradców zawodowych i rodziców w formie: przewodników,
poradników, podręczników, filmów, scenariuszy zajęć, umożliwiających diagnozowanie
uczniów ze wszystkich grup wiekowych.
(narzędzia dostępne są na portalu Scholaris oraz na stronie internetowej
Ministerstwa Edukacji Narodowej www.men.gov.pl)
W projekcie „Eurodoradztwo Polska” (Euroguidance Poland)
opracowywane są publikacje wspierające poradnictwo
edukacyjno-zawodowe
(publikacje dostępne na stronie na stronie internetowej
Ministerstwa Edukacji Narodowej www.men.gov.pl
oraz www.euroguidance.pl)
23
Działania realizowane w obecnym roku szkolnym
Projekt PO KL: Monitorowanie i doskonalenie procesu wdrażania podstawy
programowej kształcenia w zawodach
Rozpoczęło się monitorowanie procesu wdrażania PPKZ z wykorzystaniem narzędzi
on-line
Pierwszym efektem monitorowania jest przygotowanie trenerów z całego kraju
do prowadzenia szkoleń z zakresu: opracowywania szkolnych programów nauczania
we współpracy z pracodawcami, szkolnych planów nauczania, korelacji
międzyprzedmiotowych. Szkoleniem objęta zostanie kadra kierownicza szkół
(3000 osób)
24
Działania realizowane w obecnym roku szkolnym
Organizacja wojewódzkich spotkań z pracodawcami
Przeprowadzenie regionalnych spotkań z pracodawcami poświęconych
włączeniu pracodawców w proces kształcenia i egzaminowania, w tym
tworzenia ośrodków egzaminacyjnych (w tym roku 4 spotkania)
Wsparcie przedstawicieli jst (powiatów)
Wsparcie w zakresie przygotowywania wniosków o dofinasowanie projektów
ukierunkowanych na wyposażanie i doposażanie szkół i placówek, planowanych
do realizacji w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych na lata 2014-2020
Rozwój poradnictwa edukacyjno-zawodowego
Doskonalenie dyrektorów gimnazjów, doradców zawodowych, nauczycieli
pełniących funkcję doradcy, nauczycieli przedmiotów oraz opracowanie materiałów
wspomagających realizację zadań z zakresu doradztwa zawodowego w gimnazjum
25
Działania planowane w obszarze kształcenia zawodowego
1. Wyposażenie/doposażenie szkół i placówek
 Tworzenie w szkołach i placówkach kształcenia zawodowego warunków zbliżonych
do rzeczywistego środowiska pracy zawodowej
2. Współpraca szkół zawodowych z ich otoczeniem, w tym rozwój tzw. partnerstw
wiedzy (szkoły, pracodawcy, urzędy pracy, uczelnie)
 Rozwój współpracy szkół i placówek kształcenia zawodowego z ich otoczeniem,
w tym zwłaszcza z pracodawcami i szkołami wyższymi (staże i praktyki dla uczniów
w przedsiębiorstwach, rozwój współpracy szkół z uczelniami)
 Modernizacja treści i metod kształcenia zawodowego poprzez włączenie pracodawców
w system identyfikacji potrzeb kwalifikacyjno-zawodowych na rynku pracy oraz weryfikacji
wymagań kwalifikacyjnych, zwłaszcza w ujęciu sektorowym
 Doskonalenie umiejętności nauczycieli zawodu we współpracy z uczelniami
i rynkiem pracy
3. Doradztwo zawodowe dla dzieci, młodzieży i dorosłych
 Rozwój doradztwa zawodowego dla dzieci, młodzieży i dorosłych
26
Działania planowane w obszarze kształcenia ustawicznego
1. Nowe elastyczne formy kształcenia ogólnego i zawodowego dorosłych
 Rozwój nowych form organizacyjnych w kształceniu dorosłych
 Poszerzenie oferty kursów zawodowych dla osób dorosłych realizowanych
we współpracy z pracodawcami
2. Rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych i multimediów
(kształcenie na odległość)
 Rozwijanie oferty publicznych elektronicznych zasobów edukacyjnych,
w tym do kształcenia zawodowego
3. Tworzenie centrów kształcenia zawodowego i ustawicznego
 Tworzenie i rozwój ukierunkowanych branżowo centrów kształcenia zawodowego
i ustawicznego
27
Wnioski
Nowa perspektywa finansowa jest szansą dla rozwoju i podniesienia jakości szkolnictwa
zawodowego.
Komisja Europejska kładzie nacisk na rozwój szkolnictwa zawodowego, postrzegając
w nim istotne narzędzie do walki ze skutkami spowolnienia gospodarczego w Unii
Europejskiej (w tym w Polsce) oraz środek do przeciwdziałania bezrobociu młodych
ludzi.
Aby fundusze europejskie wykorzystane zostały celowo i racjonalnie Ministerstwo
Edukacji Narodowej wskazało pracowników, którzy zostali powołani na stałych członków
grup roboczych wspierających prace nad Regionalnymi Programami Operacyjnymi
w poszczególnych województwach.
Ministerstwo Edukacji Narodowej we współpracy z Krajowym Ośrodkiem Edukacji
Zawodowej i Ustawicznej opracowuje rekomendowane wyposażenie pracowni
i warsztatów szkolnych. Przygotowany materiał będzie prezentowany przedstawicielom
organów prowadzących szkoły zawodowe na konferencjach, w których przewiduje się
udział około 400 przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego. Materiał ten
zostanie także przekazany marszałkom województw w celu wykorzystania w planie
działań związanych z wyposażeniem szkół.
28
Dziękuję Państwu za uwagę