Transcript Ciekawa szkola mgr Zbigniew Kozański

Zajęcia pozalekcyjne w szkole.
Stan obecny i możliwe kierunki rozwoju.
Na podstawie badań ankietowych w łódzkich szkołach.
Projekt „Ciekawa szkoła”.
Łódź 2009
Zbigniew Kozański
Psychologiczno-Pedagogiczna Poradnia dla Młodzieży
Zajęcia pozalekcyjne w szkole. Stan obecny i możliwe kierunki rozwoju. (Dane o badaniach)
W badaniach wzięło udział:
10 szkół, w tym:



4 gimnazja
3 licea ogólnokształcące
3 szkoły o profilu zawodowym
20 klas szkolnych:

po dwie klasy z każdej szkoły
390 uczniów, w tym:


200 dziewcząt
190 chłopców
Narzędzie badawcze – ankieta audytoryjna
Zajęcia pozalekcyjne w szkole. Stan obecny i możliwe kierunki rozwoju. (Dane o badaniach)
Zagadnienia
1. Uczestnictwo uczniów w zajęciach pozalekcyjnych – stan obecny
2. Ocena przez uczniów oferty zajęć pozalekcyjnych w szkole
3. Oczekiwania uczniów dotyczące zajęć pozalekcyjnych
4. Klimat społeczny szkoły
 klimat społeczno-emocjonalny
 klimat dla rozwoju, kreatywności, partnerstwa
5. Interesujące i rozwijające zajęcia / lekcje / w szkole
 rozumienie, przykłady
 czynniki zachęcające i zniechęcające do nauki
6. Ceniony nauczyciel czyli jakie cechy i zachowania ceni młodzież
u nauczycieli
Uczestnictwo uczniów w zajęciach pozalekcyjnych - Stan obecny
Jaki odsetek uczniów uczestniczy w zajęciach?
45%
badanych brało udział w zajęciach pozalekcyjnych
Szkoły:
72% uczniów gimnazjum
29% uczniów liceów ogólnokształcących
29% uczniów szkół o profilu zawodowym
50% dziewczęta
40% chłopcy
Uczestnictwo uczniów w zajęciach pozalekcyjnych - Stan obecny
Zajęcia i koła przedmiotowe - 23% badanych:

zajęcia wyrównawcze (w gimnazjach)

zajęcia przygotowujące do matury (w liceach )
Zajęcia i koła sportowe (SKS) - 20% badanych
siatkówka , koszykówka, siłownia , basen
Koła i zajęcia artystyczne (głównie w gimnazjach) -15% badanych
teatralne, taneczne, chór, muzyczne, rysunkowe
Inne koła zainteresowań
turystyczne, fotograficzne, filmowe, kabaret, strzeleckie, origami
Zajęcia projektowe
Zajęcia „Life Skills”- Umiejętności życiowe
Uczestnictwo uczniów w zajęciach pozalekcyjnych - Stan obecny
Dlaczego uczniowie nie uczestniczą w zajęciach ?
Brak czasu – 61%
 Nieodpowiednie godziny, pora zajęć – 56%
 Po lekcjach chcę być z dala od szkoły – 35%
 Nie znajduję nic interesującego dla siebie – 32%
 Nie odpowiada mi tematyka zajęć – 25%
 Nie odpowiada mi osoba prowadząca zajęcia – 9%
 Inne powody – 7%
 Nie wiem nic o takich zajęciach – 22%

Uczestnictwo uczniów w zajęciach pozalekcyjnych - Stan obecny
Jaka jest gotowość i chęć udziału uczniów w zajęciach?

6,5% odpowiada, że bardzo duża

40,4% mówi, że dość duża

36,7% odpowiada - raczej niewielka

14,6% ma małą lub nie ma żadnej chęci udziału
Deklaracja chęci i gotowości udziału w zajęciach pozalekcyjnych:

Uczniowie liceum – 60%

Uczniowie gimnazjum – 49%

Uczniowie szkół zawodowych – 31%
Uczestnictwo uczniów w zajęciach pozalekcyjnych - OCENY i OPINIE Młodzieży
Jakie korzyści odnoszą uczniowie uczestniczący w zajęciach?
(na podstawie ocen i opinii uczniów)
Wysokie oceny:
Zajęcia były ciekawe i interesujące – 84%
Zajęcia angażowały mnie , wyzwalały aktywność – 82%
Zajęcia były miłym sposobem spędzenia czasu – 75%
Zajęcia rozwijały moje zainteresowania – 71%
Zajęcia poszerzały moją wiedzę i umiejętności – 60%
Średnie oceny :
Zajęcia były okazją do poznania nowych ludzi – 43%
Zajęcia rozwijały moją kreatywność i uzdolnienia twórcze – 40%
Zajęcia były okazją do wyżycia się, „odstresowania” – 35%
Krytyczna ocena :
Zajęcia pozwoliły mi na nadrobienie wiedzy i uzupełnienie braków – 39%
Uczestnictwo uczniów w zajęciach pozalekcyjnych - OCENY i OPINIE Młodzieży
Jak oceniają uczniowie ofertę zajęć pozalekcyjnych?

Bardzo bogata, każdy może znaleźć coś dla siebie – 8%

Dość ciekawa, osoby zainteresowane mogą znaleźć coś dla siebie – 41 %

Dość skromna , jest mały wybór zajęć dodatkowych – 23%

Jest uboga i nieciekawa, prawie jej nie ma – 7,5%

20% nie potrafi ocenić oferty, gdyż jej nie zna
Różnice pomiędzy szkołami:

Gimnazja - 67 % ocen pozytywnych

Licea - 50 % ocen pozytywnych

Szkoły zawodowe - 29% ocen pozytywnych
Niepokojące różnice:
70% dziewcząt gimnazjum pozytywnie ocenia ofertę
i tylko 33% uczennic szkół o profilu zawodowym
Uczestnictwo uczniów w zajęciach pozalekcyjnych - OCENY i OPINIE Młodzieży
Jak badani uczniowie oceniają wyposażenie szkoły w sale i sprzęt do
prowadzenia zajęć pozalekcyjnych?
Oceny te są wyższe niż ocena samej oferty :
15 % - jest bardzo dobre
 51% - dość dobre
 24% - zbyt skromne
 8% - bardzo ubogie

- najlepiej wyposażenie ocenili uczniowie Liceów
- dziewczęta krytyczniej oceniły wyposażenie szkoły niż chłopcy, dotyczy to
zwłaszcza uczennic szkół zawodowych - 40% z nich ocenia wyposażenie szkoły
jako nie spełniające oczekiwań
Uczestnictwo uczniów w zajęciach pozalekcyjnych - OCENY i OPINIE Młodzieży
Czego brakuje w wyposażeniu szkół?

Sprzęt sportowy, sala gimnastyczna, boisko

Wyposażenie pracowni biologicznej, chemicznej, fizycznej – laboratoria,
przyrządy, odczynniki

Komputery – lepsze, nowsze, oprogramowanie, programy komputerowe

Nowe specjalistyczne maszyny do nauki zawodu,

Pomoce dydaktyczne – mapy, stojaki, tablice, plansze, dodatkowe

Sprzęt – muzyczny, audiowizualny, kamery, projektory

Nowe czyste ławki, krzesła

za mało sal, zimno w szkole, brak pieniędzy, brak sprzętu do urozmaicenia zajęć,
za mało doświadczeń, zaangażowania nauczycieli, brak stołówki.
Uczestnictwo uczniów w zajęciach pozalekcyjnych - PODSUMOWANIE
Uczniowie gimnazjum

częściej uczestniczą w zajęciach pozalekcyjnych

lepiej znają ofertę zajęć

wyżej oceniają ofertę zajęć i korzyści wynikające z udziału w nich

rzadziej deklarują chęć i gotowość udziału w zajęciach

są bardziej wymagający jeśli idzie o wyposażenie materialne
Uczniowie liceów ogólnokształcących

rzadziej uczestniczą w zajęciach dodatkowych (29%)

słabiej niż gimnazjaliści znają ofertę szkoły

więcej z nich deklaruje chęć i gotowość udziału w zajęciach (60%) niż w pozostałych rodzajach szkół

umiarkowanie krytycznie oceniają ofertę (50% ocen pozytywnych)

są najmniej krytyczni w ocenie wyposażenia materialnego szkoły (80 % daje oceny pozytywne)
Uczniowie szkół o profilu zawodowym

rzadziej niż gimnazjaliści uczestniczą w zajęciach (29%)

słabiej znają ofertę szkoły

najbardziej krytycznie oceniają istniejącą ofertę (40% ocen negatywnych)

wykazują najmniejszą gotowość i chęć udziału w zajęciach dodatkowych w szkole

podają wiele różnorodnych propozycji zajęć pozalekcyjnych , które byłyby dla nich atrakcyjne
PROPOZYCJE UCZNIÓW Czego oczekują uczniowie ?
Co zachęca (zachęciłoby) uczniów do udziału w zajęciach pozalekcyjnych?
Wskazywanie konkretnych tematów i form, metod zajęć

informatyka, zajęcia sportowe, filmy, fotografia, wycieczki, praca w grupach

więcej praktyki, zajęcia z wiązane z zawodem, wiedza w praktyce
Interesujący dobrze prowadzący zajęcia nauczyciel , instruktor
Ciekawa forma zajęć , dobra atmosfera zajęć
Przygotowanie do matury, utrwalanie, uzupełnienie wiedzy
poprawienie wiedzy i umiejętności szkolnych i pozaszkolnych,
przygotowanie do olimpiady
Dodatkowe oceny, punkty z przedmiotów i za sprawowanie, nagrody, ciepły posiłek
Odpowiednie terminy, zaraz po lekcjach, elastyczne terminy, dogodna pora
PROPOZYCJE UCZNIÓW Czego oczekują uczniowie ?
Jakie tematy, rodzaje zajęć pozalekcyjnych zainteresowałyby Cię?
Zajęcia sportowe- SKS

siatkówka , koszykówka , basen, siłownia , aerobik

sporty walki, fitness, wspinaczka, żeglarstwo, windsurfing, cyrkowe,

strzeleckie
Kółka artystyczne

teatralne, taneczne, chór

muzyczne, filmowe, fotograficzne, plastyczne , rysunkowe

kabaret, modelowanie
Koła przedmiotowe – związane z nauką szkolną

wyrównywanie braków

poszerzanie i uzupełnianie wiedzy, przygotowanie do matury

związane z profilem szkoły lub profilem kształcenia w klasie
Inne koła i tematy – turystyczne , motoryzacja, naukowe, szachowe , charytatywne,
prawnicze , filozoficzne, kulturoznawcze , o UE, psychologiczne, dziennikarskie
PROPOZYCJE UCZNIÓW Czego oczekują uczniowie ?
Jaki sposób prowadzenia byłby dla Ciebie najbardziej atrakcyjny ?
Metody i formy zajęć:

nauka przez zabawę

dyskusyjne

aktywne metody

praca w grupach, warsztaty, małe grupy

indywidualne tempo i podejście, konsultacje

z zastosowaniem multimediów
Praktyczne nastawienie zajęć:

mało teorii, dużo praktyki, wiązanie teorii z praktyką

wykłady plus materiały
Zajęcia poza szkołą:

w terenie, wycieczki,

oglądanie filmów naukowych

konkursy
Klimat Szkoły
„Klimat szkoły dotyczy sposobu, w jaki członkowie społeczności szkolnej
postrzegają to co się dzieje w szkole oraz stopnia, w jakim zaspokojone są ich
potrzeby i uczucia, jakie to w nich wywołuje„
Kluczowym elementem klimatu szkoły są relacje pomiędzy nauczycielami
i uczniami - wzajemne zaufanie, zrozumienie, oferowana pomoc, sprawiedliwe
postępowanie, motywowanie do osiągnięć.
Dobry klimat szkoły pozytywnie wpływa na efekty dydaktyczne i wychowawcze!
Jak określiłbyś atmosferę panującą na lekcjach w Twojej szkole?
Pozytywna 44%
Ambiwalentna 37%
Negatywna 19%
Klimat Szkoły - Jak określiłbyś atmosferę panującą na lekcjach w Twojej szkole?
pogodna 60%
 ponura 10%

ciepła 45%
 chłodna 20%

swobodna 42%
 napięta 20%

wyrozumiała 35%
 surowa 25%

Klimat Szkoły - Czy szkoła jest interesująca (ciekawa)?
„Atmosfera w szkole na lekcjach jest interesująca”- 35%



gimnazja 42%
szkoły zawodowe 39%
licea ogólnokształcące 32%
Badania ogólnopolskie : „Szkoła bez przemocy” Raport 2009
„Nudzę się na lekcjach” – 49%

szkoły podstawowe – 31%

gimnazja – 51%

szkoły ponadgimnazjalne – 61%
„Lekcje mnie interesują” – 28%

szkoły podstawowe – 41%

gimnazja – 27%

szkoły ponadgimnazjalne – 20%
Klimat Szkoły - Kreatywność i rozwój
W mojej szkole: „Mam możliwość rozwijania swoich pasji i zainteresowań”
Tak 32%

Gimnazja - 35%

Szkoły zawodowe - 33%

Licea ogólnokształcące - 28%
„Nauczyciele potrafią zainteresować uczniów swoimi lekcjami„
Tak - 44%

Gimnazja - 51%

Licea - 41 %

Szkoły zawodowe - 38%
„Nauczyciele zachęcają nas do wysuwania własnych propozycji rozwiązań rożnych
problemów, zadawania pytań „
Tak – 50%;
Dziewczęta – 60%, Chłopcy – 40%
„Nauczyciele to ludzie otwarci, z którymi można dyskutować na każdy temat”
Tak – 40%; Dziewczęta – 50%, Chłopcy – 30%
Klimat Szkoły - Kreatywność i rozwój
Partnerstwo i wpływ na życie szkoły
„W sprawach ważnych dla szkoły mój głos będzie wysłuchany”

Tak – 31%
„W klasie dyskutujemy sprawy istotne dla szkoły„

Tak – 39%
Kapitał społeczny – zaufanie
„Nauczyciele zachęcają nas raczej do współpracy niż rywalizacji?”

Tak – 62%
„Mam zaufanie do większości moich kolegów”

Tak – 61%
„Nauczyciele na ogół ufają mnie i moim kolegom„

Tak – 48%
Ciekawe i rozwijające zajęcia – opinia uczniów
Nazwy konkretnych zajęć pozalekcyjnych

warsztaty psychologiczne

warsztaty z doradztwa zawodowego

warsztaty dziennikarskie

zajęcia „Life Skills”

kółka pozalekcyjne –chór, teatralne, SKS

zajęcia z Panią ze straży miejskiej, zajęcia „Ruch i muzyka”
„Pan ciekawie mówi, daje dużo przykładów, anegdot, żartuje”
„ Nauczyciel dobrze wyjaśnia, tłumaczy prostym językiem na fizyce”
„ Zajęcia dobrze zaplanowane, ciekawe i przemyślane ćwiczenia”
„Lekcje religii są rozwijające, bo Pani potrafi nas wysłuchać”
„Dużo się dzieje, są urozmaicone, nie było monotonii”
„Uczę się grać, ale to też dobra zabawa„ o SKS
„Dyskusje. Młodzież zabiera głos, może wyrazić swoje zdanie”
Ciekawe i rozwijające zajęcia – opinie uczniów
Formy i metody zajęć

zajęcia warsztatowe
Zajęcia związane są z profilem
zawodowym

praca w grupach

w laboratorium logistycznym

dyskusje

w gazowni

nauczyciel rozmawia z nami

pokaz mody, o makijażu

wycieczki edukacyjne


filmy naukowe

zajęcia poza szkołą

wyjście na Uniwersytet
Zajęcia związane z profilem klasy

lekcje multimedialne


eksperymenty, doświadczenia

powiązanie teorii z praktyką

praca przy komputerach, systemy
operacyjne
labolatoria, doświadczenia (biologia,
chemia, fizyka)
zajęcia przygotowujące do matury
Nudne i nie rozwijające zajęcia
Niewłaściwe zachowania i postawy nauczycieli


nauczyciel nie tłumaczy, nie potrafi tłumaczyć
zadaje i zajmuje się sobą, nie interesuje się klasą, zajmowanie się tylko jednym
uczniem lub częścią klasy

zadaje, a potem nie sprawdza jak wykonaliśmy zadanie

tylko mówi, monolog

uczniowie nie mogą zabrać głosu

nauczyciel tytko dyktuje, dużo pisania (przez 45 minut)

nie widać zainteresowania nauczyciela przedmiotem, uczniami

nauczyciel nie potrafi zmobilizować,nie angażuje się do pracy uczniów

nauczyciel krzyczy, stresuje, terroryzuje nas

niesprawiedliwe podejście

nieuprzejmy nauczyciel

nauczyciel nie daje rady

chaotyczny sposób prowadzenia , monotonny głos
Podsumowanie
Co lub kto w Twojej szkole zniechęca cię do nauki ?

Nauczyciele, niektórzy - 105 określeń

Nudne, nieciekawe, niepotrzebne lekcje, tematy, niechęć do przedmiotu - 40
określeń

Złe oceny, trudności w nauce, brak efektów nauki, ścisłe przedmioty, trudne
przedmioty

Nadmiar nauki, za dużo lekcji, plan lekcji, zmęczenie, nadmiar materiału,
za dużo pracy domowej,

Częste klasówki , sprawdziany, ustna kontrola wiedzy, dziennik internetowy

Koledzy , klasa, niektórzy koledzy (chłopcy)

Nic mnie nie zniechęca - ok .10 % uczniów
Podsumowanie
Co lub kto w Twojej szkole zachęca cię do nauki?
Nauczyciele, niektórzy nauczyciele

umiejący tłumaczyć, potrafiący zaciekawić, zmobilizować, pomocni, otwarci, z poczuciem humoru, sympatyczny
, nauczyciel - pasjonat, ciekawy nauczyciel, uśmiech nauczyciela, jego osobowość- sposób uczenia i umiejętność
tworzenia miłej atmosfery
Pozytywne oceny, dobre stopnie, nagrody, pochwały, sukcesy, chęć zdobycia dobrych ocen,
nagrody a nie karanie, czerwony pasek
Przyszłość, plany zawodowe, chęć dostania się na studia, dobre wyniki na maturze,
motywacja do godnego życia, plany życiowe, perspektywy kształcenia się
Zagrożenia, zbliżający się koniec semestru, sprawdziany wiedzy, odpytywanie, gniew mamy,
lęk przed karą, wstyd, boję się nauczyciela, przejście do następnej klasy, złe oceny
Inne

dobrana klasa, śmieszne sytuacje w klasie, afery

ciekawe prace domowe

dobrze podane notatki

praktyki
Podsumowanie
Za co cenisz swoich nauczycieli ?

Cechy związane z osobowością i umiejętnością nawiązywania kontaktów,
stosunek do ucznia
◦ wyrozumiali, mili, sympatyczni, weseli, pogodni, optymistyczni, swobodni, lubiący
młodzież, ciepło, otwartość, z poczuciem humoru
◦ sprawiedliwi, uczciwi, wiarygodni (prawi), godni zaufania, mający autorytet

związane z wiedzą i umiejętnościami dydaktycznymi
◦ interesująco prowadzą lekcje, potrafią zaciekawić, wytłumaczyć
◦ są kompetentni, mają wiedzę
◦ umieją dobrze uczyć, przekazują wiedzę, wyjaśniają, rzetelnie uczą, są przygotowani,
poważnie traktują swoje obowiązki

związane z motywacją, powołaniem
◦ nauczyciele z powołania, pasjonaci, lubiący uczyć, zmotywowani,
poświęcają czas uczniowi, gotowi pomagać, zaangażowani
Podsumowanie
Pokolenie Y

Wygórowane oczekiwania – brak cierpliwości

Zbyt pewni siebie

Nie identyfikują się ze szkołą

Wygórowane wymagania

Instrumentalny stosunek do nauki

Złaknieni informacji zwrotnych

Zwolennicy życia zrównoważonego

Pazerni na uznanie

Autorytety (nie) kwestionowane

Niska etyka pracy - nieodpowiedzialni
Zalety

Biegłość w nowych technologiach – rodowici cyfrowcy

Znają języki obce – przygotowani do różnorodności kulturowej

Lepiej radzą sobie z pracą zespołową, też w sieci, wirtualnie

Potrafią wykonywać wiele zadań w tym samym czasie
Podsumowanie
Jakie umiejętności chciałaby rozwijać młodzież na zajęciach z
pracownikami Poradni dla Młodzieży ?








Podejmowania trafnych decyzji zawodowych - 90%
Uczenia się i motywowania do nauki - 82%
Lepszego porozumiewania się z ludźmi - 79%
Radzenia sobie ze stresem - 78%
Poznanie dróg kształcenia się po szkole średniej - 74%
Jak chronić się przed manipulacją i przemocą - 61%
Problematykę dojrzewania seksualnego - 50%
Jak uniknąć rożnego rodzaju uzależnień - 37%
Podsumowanie
Zjawiska pozytywne



Znaczny odsetek młodzieży uczestniczy w zajęciach
pozalekcyjnych (45%)
Młodzież odnosi wiele korzyści z udziału w zajęciach, jest z nich
zadowolona
Repertuar zajęć jest dość schematyczny, najczęściej młodzież
uczestniczy w 4 rodzajach zajęć :
o zajęcia sportowe
o kółka artystyczne
o kółka i zajęcia przedmiotowe
o zajęcia typu projektowego
Podsumowanie
Zjawiska pozytywne







Ogólna ocena ofert zajęć pozalekcyjnych w szkole i zaplecza
materialnego jest umiarkowanie pozytywna – ocena 3+
Najlepsze wskaźniki uczestnictwa i oceny występują w gimnazjach
Istnieje znaczny potencjał uczestnictwa ze strony uczniów , np. 60%
uczniów l-o deklaruje chęć i gotowość udziału w zajęciach
Uczniowie mają wiele rożnych pomysłów i propozycji na zajęcia
Społeczny klimat szkoły jest dość pozytywnie oceniany przez młodzież
Nauczyciele coraz częściej stosują metody aktywizujące
Nauczyciele są potencjalnie najważniejszym czynnikiem motywującym
uczniów do nauki
Podsumowanie
Zjawiska wymagające poprawy i rozwoju






Oferta zajęć pozalekcyjnych nie jest zbyt bogata, szczególnie dotyczy
to szkół ponadgimnazjalnych
Co piąty uczeń nie zna oferty zajęć pozalekcyjnych
Ponad połowa badanych uczniów nie wyraża chęci i gotowości udziału
w zajęciach pozalekcyjnych
Ponad połowa uczniów (57%)podaje jako powód braku udziału w
zajęciach niedopasowanie do zainteresowań oraz, że nie znajdują w
zajęciach nic interesującego dla siebie
Niepokoić może sytuacja w szkołach ponadgimnazjalnych
Występują istotne braki w wyposażeniu w sale i sprzęt do zajęć
◦ Szczególnie znaczących inwestycji wymagają szkoły zawodowe
◦ Unowocześnianie i odnawiania wymaga też baza sportowa
i dydaktyczna szkół
Podsumowanie
Zjawiska wymagające poprawy i rozwoju





Zbyt niskie są wskaźniki zainteresowania uczniów lekcjami
Szkoła w zbyt małym stopniu rozwija i nawiązuje do tych
zainteresowań i uzdolnień uczniów w procesie dydaktycznym.
Klimat szkoły jest umiarkowanie pozytywny, nie najlepiej udaje się
rozwijać kreatywność uczniów i włączać ich w rozwiązywanie
problemów szkoły- klasy
Należy w znacznie większym stopniu korzystać z metod rozwijających
umiejętności i kształcących postawy uczniów
Nie do przecenienia jest rola nauczyciela i znaczenia pozytywnego
klimatu dla kształcenia i wychowania uczniów, jaki w szkole może być
stworzony.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
Zbigniew Kozański
Psychologiczno-Pedagogiczna Poradnia dla Młodzieży
www.pppdm.edu.lodz.pl e-mail: [email protected]