Bilim Felsefesi
Download
Report
Transcript Bilim Felsefesi
Bilim Felsefesi
1
TÜMEVARIMCILIK
(İNDÜKTİVİZM)
Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
2
Francis
Bacon
(1561 – 1626)
İngiliz devlet
adamı ve
filozof.
Novum
Organum
Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Tümevarımcılık
3
17. Yüzyıl – Bilimin doğuşu
Tümevarımcılık (İndüktivizm)
"İnsan, doğanın yöneticisi ve yorumcusu olarak,
doğa düzeni üzerindeki gözlemlerinin izin verdiği
kadar eylemde bulunabilir ve nedenleri anlayabilir.
Daha ötesini ne bilir, ne de bilebilir." (Novum
Organum)
Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Tümevarımcılık
4
Yeni bir Organon (Yöntem)
Aristo'ya ve eski yöntemlere karşı, yeni bir yöntem,
yeni mantık sistemi.
Bilim gözlemle başlar
Nesnellik - Önyargısız gözlemci
Tekil gözlem önermeleri
Bilimsel genellemeler
Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Tümevarımcılık
5
Tekil önermeler
Demir ısıtıldığı zaman genleşir
Bakır ısıtıldığı zaman genleşir
Gümüş ısıtıldığı zaman genleşir
Genelleme (Tümel önerme)
Metaller ısıtıldıklarında genleşirler
Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Tümevarımcılık
6
Genellemelerde bulunabilmek için şartlar
Bir genellemeye temel teşkil eden gözlem önermelerinin sayısı
çok olmalıdır;
Gözlemler çok değişik şartlar altında tekrarlanmalıdır;
Kabul edilen gözlem önermelerinin hiçbiri, onlardan elde
edilen yasayla çelişmemelidir.
Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Tümevarımcılık
7
Tümevarımlı akıl yürütme süreci
“Eğer çok sayıda A değişik şartlar altında
gözlemlenmişse ve eğer gözlemlenen A’ların tamamı
istisnasız B özelliğine sahip ise, bu durumda bütün
A’lar B özelliğine sahip demektir.”
Dolayısı ile bilim birikimsel olarak ilerler
Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Tümevarımcılık
8
Tümevarımcı düşüncede bilimin işleyişi
Bilimsel genellemeler
(Yasalar ve teoriler)
Tümevarım
Tekil gözlemler
Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Tümdengelim
Tahminler ve
açıklamalar
Tümevarımcılık
9
Tümdengelimli (deductive) akıl yürütme
1.
Metaller ısıtılınca genleşir
2.
Bakır bir metaldir
3.
Bakır ısıtılınca genleşir
1 ve 2 öncüller, 3 sonuçtur.
Bir tümdengelimin öncülleri doğru ise sonuç da
doğru olmalıdır.
Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Tümevarım Problemi
10
Tümevarım mantıki temeller üzerinde tamamiyle
doğrulanamaz
X konumunda t zamanında gözlenen kuğu beyazdır
X’ konumunda t’ zamanında gözlenen kuğu beyazdır
.... (1000 benzer gözlem)
Bütün kuğular beyazdır
1001. gözlem siyah olabilir mi?
Russell’ın tavuğu
Diğer sorunlar
Çok sayıda gözlem?
Değişik şartlar altında?
Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Tümevarım Problemi
11
Tümevarımcının savunması (İhtimaliyet)
“eğer çok değişik şartlar altında çok sayıda A
gözlemlenmiş ise ve eğer bütün gözlemlenen A’lar
istisnasız B özelliğine sahip ise o zaman bütün A’lar
muhtemelen B özelliğine sahip olurlar”
Sınırlı gözlem/sonsuz ihtimal = 0
Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez