Transcript การตกไข่
เซลล์ สืบพันธ์ ุเพศเมีย หัวข้ อทีน่ ่ าสนใจ • การสร้ าง follicle (Oogenesis,Folliculogenesis) • การฝ่ อของ follicle (Atresia) • การตกไข่ (Ovulation) • Follicle หลังการตกไข่ Folliculogenesis/Oogenesis Oogonium Primary Oocyte Secondary oocyte สั ตว์ เลีย้ งลูกด้ วยนมส่ วนใหญ่ จะเกิดการตกไข่ เมือ่ oocyte อยู่ในระยะนี้ Primordian follicle • มีต้งั แต่ ก่อนเกิด (prenatal) • ในตัวอ่ อนสุ กรพบเมื่ออายุ 50-90 วัน ของการตั้งท้ อง • ในตัวอ่ อนโคพบเมื่อ 110-130 วัน • ในลูกโคแรกเกิดพบจานวน Primordian oocytes 15,000-75,000 แต่ เมื่ออายุ 12-14 ปี จะเหลือเพียง 2,500 oocytes เท่ านั้น การพัฒนาของไข่ (Follicle Growth) ตามแผ่นใส 1 & 2 • การพัฒนาขั้นต้ นอาจเกิดจาก Oocyte กระตุ้น follicle ให้ มีการแบ่ งตัว • หรือมีการวางโปรแกรมไว้ ล่วงหน้ าแล้ วตั้งแต่ ช่วงตัวอ่ อน • ในช่ วงแรกของการเจริญของ follicle คงไม่ มฮี อร์ โมนจากต่ อม pituitary มาเกีย่ วข้ อง แต่ หลังจาก granulosa cell แบ่ งเป็ น 4 ชั้นแล้ว จาเป็ น • ในระหว่ างวงรอบการเป็ นสั ด จานวน follicle ทีจ่ ะโตเต็มที่ขนึ้ กับ FSH : LH ratio การพัฒนาของไข่ (Follicle Growth) • สั ตว์ ฟาร์ มส่ วนใหญ่ (แกะ โค และคน) จะแบ่ งถึงช่ วง Diplotene หลังเกิดเพียงเล็กน้ อย หลังจากนั้น Oocyte จะพักตัว (dictyate) จนเกือบถึง puberty จึงเริ่มพัฒนาต่ อ • การเจริญของ Oocyte เป็ นอิสระจาก • การกระตุ้นของ follicle • ขนาด follicle • แหล่งของ follicular fluid Oocyte maturation Gonadotropin Dictyate nucleus ovulatory surge มีการแบ่งตัวของเนื้อเยือ่ ที่หุม้ oocyte • nuclear maturation • cytoplasmic maturation Ovulation • ช่ วงสุ ดท้ ายของ Graafian follicle • FSH : LH ratio กระตุ้น Phacocytosis หรือ ขาดเลือดมาเลีย้ ง Granulosa cell ตาย stigma Proteolytic enzyme ที่อยูใ่ น follicular fluid ทาให้ stigma แตก Ovulation • Cumulus cell หลุดออก จาก Granulosa layer • ผนังหุ้มแตก Follicle หลังการตกไข่ • Granulosa cell กลายเป็ น Lutein cell ซึ่งมี 2 ส่ วน • Secretory granule Trabeculae • Pigment (สี เหลือง) จึงเรียก yellow body หรือ Copus luteum (CL) • CL ผลิต Progesterone • ประมาณวันที่ 12 : CL regression จนกลายเป็ นรอยแผลทีเ่ รียกว่ า Corpus albican Goat CL การฝ่ อของ follicle (follicle atresia) มีปัจจัยทีเ่ กีย่ วข้ องหลายอย่าง • อายุ • วงรอบของการเป็ นสั ด • การตั้งท้ อง • สมดุลระหว่ าง Estrogen และ Androgen • โปรแกรมของพันธุกรรม • อาหาร • การขาดเลือด (ischmia) บทบาทของฮอร์ โมนต่ อการเจริญของไข่ และการตกไข่ FSH • กระตุ้นให้ granulosa cell แบ่ งตัวแบบ mitosis และ สร้ าง follicular fluid • ทาให้ granulosa cell ไวต่ อการกระตุ้นจาก LH โดยการเพิม่ จานวน LH receptor LH • กระตุ้น theca cell • กระตุ้นกล้ามเนือ้ เรียบ บทบาทของฮอร์ โมนต่ อการเจริญของไข่ และการตกไข่ Androgen • มีผลต่ อความสมบูรณ์ ของ follicle โดยทางานร่ วมกับ estrogen • ถ้ ามีมากจะทาให้ follicle ที่ขนาดใหญ่ ฝ่อ • Estradiol สร้ างจาก Theca cell Testosterone เปลี่ยน Testo. เป็ น Estradiol Granulosa cell การเจริญของไข่ ในช่ วง Follicular phase และ Luteal phase 4 Met-oestrus 0 Oestrus 20 Pro-oestrus Di-oestrus 18 • Pro-oestrus + Oestrus = Follicular phase • Met-oestrus + Di-oestrus = Luteal phase การเจริญของไข่ ในช่ วง Follicular phase และ Luteal phase • เมือ่ เกิด preovulatory surge แล้ว 20-30 ชม. ต่ อมาจะเกิด FSH second surge เพือ่ ให้ เกิดการพัฒนาของ antral follicle ทีจ่ ะตกในรอบต่ อไป ซึ่งจะเห็นว่ าทั้ง 2 phase มีการเหลือ่ มกันอยู่ 2-3 วัน เวลาของการพัฒนาจาก antral follicle 17-24 วัน Ovulation • มี antral follicle จานวนน้ อยมากทีเ่ จริญจนถึงตกไข่ ส่ วนใหญ่ จะฝ่ อ • การฉีด PMSG (FSH) เมือ่ สิ้นสุ ด follicular phase หรือก่อนที่ไข่ จะเริ่มฝ่ อ จะทาให้ เกิดการตกไข่ ได้ หลายฟอง (superovulation) • การให้ Prostaglandin จะทาให้ เกิดการสลายของ CL (luteolysis) และสั ตว์ จะเป็ นสั ดภายใน 3 วัน Follicular waves during estrous cycle Follicular fluid • ส่ วนใหญ่ มาจาก plasma โดยซึมผ่ านชั้นหุ้มต่ างๆเข้ ามาสะสมที่ antrum • ในช่ วง follicular growth มีความเข้ มข้ นคล้าย serum ส่ วนในช่ วง Graafian follicle จะคล้ายของเหลวทีห่ ลัง่ จากท่ อนาไข่ • มีหน้ าที่สาคัญหลายอย่าง • ส่ ง oocyte ออกจาก follicle เมีอ่ มีการตกไข่ •ขนส่ ง ovum ไปในท่ อนาไข่ • กระตุ้นการเคลือ่ นทีข่ องอสุ จิ (sperm hyperactivation)