Prof.Dr.Mükremin Özkan ARSLAN KAÜ Vet. Fak. Parazitoloji AD Öğretim Üyesi

Trypanosomatidae

• •

Trypanosoma Leishmania

Soyları (genus) bulunur.

Trypanosoma tür leri omurgalı konakların kan plasmasında lanset, iğ şeklinde olup, veziküler çekirdeğe sahip, 15-30 mikrondur.

Leishmania türleri bulunur.

omurgalı konakların makrofaj hücrelerinde, mononuklear fagosit hücrelerinde

Trypanosomatidae- gelişme formları

Trypomastigote, omurgalı konakta, Trypanoso ma Epimastigote, Vektörde, Glossina, Triatoma, Melophagus Amastigot Omurgalı konakta Leishmania Promastigot Vektörde, phlebotomus

Trypomastigote =Trypanasoma formu Epimastigote = Crithidia formu Amastigote = Leishmania formu Promastigote = Lepromonas formu

Trypanosoma

• • • • • • • • Salivaria grubu: T.brucei, T.congolense, T.vivax, T.evansi, T.equinum, T.equiperdum

T.gambiense, T.rhodesiense

Stercoraria grubu T.cruzi

T.melophagium, T.theileri

T.rangeli

T.lewisi

Trypanosoma türleri-özellikleri

• • • • •

T.brucei:

equidae, ruminant, domuz, kemirici Nagana-biyolojik vektör, Glossina

T.congolense, T.vivax:

ruminant, equidae-nagana, souma, paranagana-biyolojik vektör, Glossina

T.evansi:

equidae, ruminant , köpek-surra mekanik vektör, Tabanidae

T.equinum:

equidae, ruminant-mal de cadares, çapraz ayak felci-mekanik vektör, Tabanus

T.equiperdum:

equidae- dourine- coitus ile

Tür

T.gambiense

T.rhodesiense

Trypanosoma türleri ve bazı özellikleri Görüldüğü Bölge

Batı Afrika Doğu Afrika

Konak

İnsan İnsan

Vektörü/ Bulaşması

Glossina sp. Glossina sp.

Hastalık

Kronik uyku hastalığı (Winterbottoms belirtisi) Akut uyku hast.

T.brucei

T.vivax

T.congolense

T.evansi

T.equinum

Afrika Afrika Afrika Afrika Afrika Sığır, antilop, at, deve

Glossina sp.

Akut Nagana Sığır, antilop, at, deve

Glossina sp.

Akut Nagana Sığır, antilop, at, deve

Glossina sp.

Kronik Nagana Deve, at, geyik Deve, at, geyik

Tabanid

ler Tabanidler Surra Malde Caderas

T.equiperdum

T.cruzi

Afrika Güney ve Orta Amerika At, eşek İnsan, köpek, kedi, maymun Koitus ile Dourin hast.

Reduvidler Chagas hast.

Nagana-Afrika trypanosiasisi

T.vivax, T.congolense

Sığırlarda T.suis, T.simiae

domuz

T.brucei

At Yabani memeliler rezervuardır.

Hemolitik grup olup, Belirgin semptom anemi, ateş, Arteritis, glomerulonefritis, hipoglisemi

teşhis

• • • • • • Akut dönemde perifer kanda etkenler bulunur.

Akut enfeksiyoyonlarda kan ve lenf sıvısı, kronik dönemlerde serobrospinal sıvı incelenir.

Kan yada inokülasyon (fare) sonrası kanın mikroskobik incelemesi (Woo metodu), Besi yerine ekim (NNN, RPMI 1640), kültivasyon, Serolojik testler (ELISA), antijen arama, Moleküler teknikler (PCR)

Glossina

Trypanosoma- mikroskopi

tedavi

• • Diminazene aceturate, Homidium tuzlar : sığır, koyun, keçilerde Suramin, Quinapyramine : at, deve, köpeklerde • Diminazene aceturate at, deve, köpeklerde toksiktir.

Surra-T.evansi enfeksiyonları

• • • • • • Equdeler başta olmak üzere deve ve karnivorlarda görülür.

Deve ve atlar çok duyarlıdır, hastalık şiddetli seyreder.

Surra kokuşma anlamına gelir.

Tabanidler ile mekanik olarak bulaşır. Etkenler Tabanidlerde çoğalmaz. Hortumlarında kalır. Burada 10-15 dakikadan fazla yaşayamaz.

Orta ve Güney Amerika ile Orta Asya, Afrika, Hindistan görülür.

Develerde akut ve kronik seyreder. Düzensiz ateş, anemi, bacak ve vücudun alt kısımlarında ödem, zayıflama, konjuktivitis, abort semptomlarıdır.

Mal de caderas-T. Equinum enfeksiyonu • • • • • Çapraz ayak felci hastalığıdır. Güney ve Orta Amerikada equdelerde görülür.

Tabanidlerle mekanik bulaşır.

Genellikle kronik seyreder.

Vücut ısısında artış ve ateş başlangıcından 2-3 hafta sonra arka ayaklarda felç oluşur.

Dourine-T.equiperdum enfeksiyonu

• • • • • • Equdelerde bulaşıcı çiftleşme hastalığı, Exanthem Coital Paraliticum, beygir firengisi, Dourine arapça anlamı kirlilik, Bulaşma: çiftleşme ile olur. Etkenler kanda, lenf sıvısında, genital organların mukozasında, deride oluşan ürtikerlerdeki sıvılarda sıvılarda bulunur.

Etkenler uzunlamasına ikiye bölünerek çoğalırlar.

dourine

• • • • • Dünyada yaygındır.

Kuzey ve Güney Afrika, Ortadoğu’da ve Güney Amerika’da endemiktir.

Güney ve Orta Avrupa’da sporadiktir.

Türkiye, Batı Avrupa ve Amerika’da eradike edilmiştir.

Enfeksiyonun belirgin olmayan dönemlerinde de etken taşınması mümkündür.

Dourine hastalığı

• • • • T.equiperdum etkenleri atlarda genital organların derisinde, lenf, kan ve serebrospinal sıvıda persiste (inatçı, sürekli) olarak aylarca-yıllarca parazitlenir.

İnkubasyon süresi 2-12 haftadır. Bu süreyi takiben semptomlar ortaya çıkar.

Semptomlar 3 sistemde (genital organlar, deride ve MSS nde) görülür.

Hastalığın seyri genellikle kronik olup, 1.5-2 yıl sürer.

Dourine hastalığı

Farklı 3 sistemde ki belirtiler , 3 ayrı safhada görülür.

Birinci safha: Bunlar; genital organlarda ödem, mukoid vaginal akıntı, vagina, prepusyum ve penis üzerinde ülseratif bozukluklar, karın altından göğüs altına kadar ödem.

semptomlar

Dourine semptomlar

İkinci safha: Hastalık başladıktan 4-6 hafta sonra deride ürtikerler görülür. Özellikle vücudun yan taraflarında oluşur.

Üçüncü safha: Gluteal kaslarda atrofiyi takiben inkordinasyon , yüz, boyun, arka ayaklar ve bütün vücutta felçler oluşur.

Dourine-teşhis

• • • • • •

Etiyolojik teşhis serumda antikor tespiti ile yapılır.

CF ve ELISA

Endemik bölgelerde semptomlar tanıda önemli ipucu verir.

Etkenin mikroskobik tespiti güçtür.

Teşhiste Equine Herpes Virus1 ve 3 enfeksiyonları dikkate alınmalı.

Ülkemizde ihbari mecburi bir hastalıktır. Bulaşmanın engellenmesi için karantina yoluna gidilir.

İnsanlarda Trypanosoma enfeksiyonları

• • • •

T.gambiense:

insan, maymun, Batı Afrikada,

T.rhodasiens

e: insan, rat, kobay, Doğu Afrika da, zoonoz, sığır, antilop, aslan, sırtlan rezervuar, Uyku hastalığı, İnsanlarda Afrika trypanosomiasisi Glossina biyolojik vektör • • • • •

T.cruzi

:

Güney Amerika, Amerika’nın güney eyaletleri, Arjantin ve Orta Amerika, Chagas hastalığı, Amerika Trypanosomiasisi, Köpekler ve kemiriciler olmak üzere 150 kadar memeli hayvan rezervuardır, zoonozdur.

Reduvidler (Triatoma , Rhodnius) vektördür.

Myokarditis, MSS bozukluğu, ödem belirtilerdir.

Köpeklerde anemi, splenomegali, kedilerde konvülüsyonlar ve posterior paraliz görülebilir.

Balıklarda Kamçılı protozoonlar • • • • • • Oodinium (O.limneticum, O.pillularis Amilodinium (A.ocellutum) Trypanosoma sp.

Trypanoplasma sp.

Cryptobia (C.branchialis) Costia (Ichtyobodo) (C.necatrix)

Tür/cins Balık kamçılı protozoonları Hastalık Adı Konakları Yerleştiği yer Coğrafi dağılımı

Oodinium Amilodinium

Trypanoplasma

Beyaz bulut-Kadife pas-altın tozu hast.

Oodiniosis Amilodiniosis Trypanoplasmosis Akvaryum balıkları, Sazan, Alabalık ve deniz balıkları Tatlı su ve deniz balıklarında Deride (genellikle), solungaçlarda Kan plazması Avrupa, Kuzey Amerika Dünyada yaygın

Cryptobia branchialis

.Cryptobiosis

Costia necatrix (Ichtyobodo necator)

Costiosis Sazangiller, Esas olarak çayır sazanı Solungaçlar Tatlı su balıkları Çin, Rusya Deri ve solungaçlarda ektoparazit Kuzey Yarım Küre Cryptobia: Tatlı su balıklarında solungaç ve deride ektoparazit olarak, Deniz balıklarında mide ve sindirim sisteminde endoparazit olarak yaşarlar.

Oodinum ve Amilodinium Cinsleri

O. pillularis:

Deri bölgesini tercih eder. Sağlam deride yüzgeçlerin taban kısmını tercih eder. Solungaçlara da yerleşebilir. Enfekte balıklar taşlara ve diğer eşyalara sürtünür, zayıflar. Sekunder enfeksiyonlar görülür.

Deri üzerinde gri tozlu görünüm

vardır.

O. limneticum:

Daha çok deride bulunur. Nadiren solungaçlara yerleşir. Yumurtadan yeni çıkmış balıklar 1-2 hafta içinde ölür. Sekunder enfeksiyon olmaz, epitel dokuya girmez. Balıkların üzeri açık nefti, kahverengi, sarı toz şeklindedir.

A. ocellatum:

Solungaç ve deride yerleşir. Kistleri solungaçlarda opak oluşumlar olarak gözlenir. Hemoraji, yangı ve nekroz, sekunder enfeksiyonlara neden olurlar. Soluma güçlüğü, su yüzeyine çıkma, zayıflama, bitkinlik, sinirsel bozukluklar veya hareket bozuklukları.

Trofontları : 15-100µ, dinosporları (20 µ) , kistleri (30-115 µ), vardır. Işıklı ortam ve 23 C üstü sıcaklıkta çabuk çoğalırlar.

Tanı:

Klinik semptomlar ve deri-solungaçtan kazıntı alınıp mikroskopta trofontlar gözlenir.

Sağaltım ve Kontrol :

Bakır sülfat, metilen mavisi, akrifilavin, auromisin, tuz solüsyonları

Oodinium; Oodiniosis Diagnoz : Deride gri noktacıklar. Sanki un gibi beyaz tozlanmalar.

Trypanoplasma

•Kan plazmasında bulunurlar.

•Balık sülükleri ile bulaşır.

•Yumurtlama zamanında enfeksiyona duyarlılık artar.

•Sazanlarda yaygındır.

•Kilo kaybı, uyuşukluk, gözlerin içeri çökmesi, Solungaçlarda soluklaşma, Anemi, kanın sulanması,anoksi, karın boşluğunda asites, Solungaçlarda jelatinöz eksudat 10-30 X 5-10 µ İki kamçı Bir dalgalı zar

Cryptobia

5-20 X 3-7 µ Solungaç epitelleri enfekte olur.

Epiteller parçalanır.

Solunum yapamazlar.

Bilateral ekzoftalmi Genel ödem, asites

Ichtyoboda necator (Costia necatrix) Costiosis Zorunlu parazitdir.

Yüzme esnasında bulaşır.

Hücreleri nekroze ederler.

Sekunder benfeksiyonlara yol açar.

Üzerinde koyu benekler, mukus sekresyonu ile gri-beyaz ince bir tabaka vücut yüzeyinde oluşur.

Kırmızı renkte ve hemorajiktir.

Ağır enfeste olanlarda üzerleri mavimsi renkli Sümüksel tabaka ile kaplanır.

Gözle görülebilen kısım kısım beyaz bölgeler, kuyruk ve yüzgeçler birbirine yapışmıştır.

5-18x3-8µ