Transcript İndir - Sunum Vaaz

TEMİZLİK BİLİNCİ
VE ÇEVRE
TEMİZLİĞİ
TEMİZLİK BİLİNCİ



Dinimiz İslâmiyet, temizliğe büyük önem vermiş, onu
bir kısım ibâdetlerin vazgeçilmez şartı, mukaddimesi
ve anahtarı yapmıştır.
Bir hadîs-i şerifte Peygamberimiz şöyle buyurur:
"Namazın anahtarı tahâret, yani temizlik, başlangıcı
tekbir, tamamlayıcısı da selâm'dır."
Kur’ân’ın ilk inen ayetlerde, “okuma, eğitim ve
öğretim”, ikinci sırada inen ayetlerde ise Allah’ı
yüceltme, uyarı, temizlik ve sabır emredilmektedir.
TEMİZLİK BİLİNCİ
‫] َوثِيَابَ َك‬3[ ‫] َو َرب ََّك فَ َك ِب ْر‬2[ ‫ قُ ْمفَأَن ِذ ْر‬
َ َ‫ف‬
]5[ ‫ج ْر‬
ُ ‫الر ْجزَ فَا ْه‬
ُّ ‫] َو‬4[ ‫ط ِه ْر‬
 Müddesir suresinde “kalk
insanları uyar” emrinden
sonra “elbiseni / kalbini
temizle-temiz tut” emrinin
verilmesi İslam’ın maddî ve
manevî anlamda temizliğe
verdiği önemi ifade eder.
TEMİZLİK BİLİNCİ
]3[ ‫َّك فَ َك ِب ْر‬
َ ‫] َو َرب‬2[ ‫ قُ ْمفَأَن ِذ ْر‬
َ َ‫َو ِثيَابَ َك ف‬
]5[ ‫ج ْر‬
ُ ‫الر ْجزَ فَا ْه‬
ُّ ‫] َو‬4[ ‫ط ِه ْر‬


Ayette veciz bir üslûpla, Hz. Peygamber’e ve onun
şahsında bütün Müslümanlara hem maddî hem de
manevî temizlik emredilmektedir. “Elbiseni / kalbini
temizle-temiz tut” emri; beden, uzuv, ev, mâbed, çevre,
cadde, sokak, park ve benzeri her türlü alanın
temizliğini kapsadığı gibi iç arınmayı, inanç, kalp ve
ahlâk temizliğini de kapsar. Biz bu sohbetimizde maddî
temizlik ve çevre temizliği üzerinde duracağız.
MADDÎ TEMİZLİK

Maddî temizlik; gözle görülen, elle tutulan her tür
eşyanın, mekânın, giysilerin, bedenin, ev, işyerinin,
mabet ve çevrenin temizliğidir.
BEDEN TEMİZLİĞİ

Vücudumuzu, saç, yüz, göz, kulak, ağız, diş, el, ayak,
tırnak ve cildimizi her türlü kirlerden ve pisliklerden
temizlemek beden temizliğidir. Sağlıklı yaşayabilmemiz
ve toplumda saygın bir insan olarak yerimizi
alabilmemiz için beden temizliğine özen göstermemiz
şarttır.
Mü’min temizlik timsalidir.

Müslümanın günlük ve haftalık beden temizliği
yapması gerekir. Yüce Rabbimiz ve sevgili
Peygamberimiz bu temizliğe çok önem vermiştir.
ۜ ‫ط َّه ُر‬
َّ ‫ب ْال ُم‬
َ َ ‫ُّون ا َ ْن يَت‬
‫ين‬
َ ‫ط ِه ۪ر‬
َ ‫ ف۪ ي ِه ِر َجا ٌل يُ ِحب‬
ُّ ‫ّٰللاُ يُ ِح‬
‫وا َو ه‬
 “Orada (Kuba’da) temizlenmeyi seven
adamlar vardır. Allah da tertemiz onları
sever.” Bu ayet inince Peygamberimiz,
(Tevbe, 9/108)
BEDEN TEMİZLİĞİ
ُ ‫ور فَ َما‬
ُ ‫علَ ْي ُك ْم فِ ْي ال‬
‫ور ُك ْم؟ قَالُوا‬
َّ ‫ار! أ َ َّن‬
ُ ‫ط ُه‬
َ ‫ّٰللا قَ ْد أَثْنَى‬
َ ‫ يَا َم ْعش ََر ْاْل َ ْن‬
ِ ‫ط ُه‬
ِ ‫ص‬
‫اء‬
َّ ‫نَت َ َو‬
ِ ‫ص ََل ِة َونَ ْغت َ ٍس ُل ِم ْن ْال َجنَابَ ِة َونَ ْست َ ْن ِجي ِبالَ ْم‬
َّ ‫ضأ ُ ِلل‬
 “Ey Ensar topluluğu! Allah sizi temizlik konusunda
övüyor. Övgüye layık olan bu temizliğiniz nedir diye
sordu. Onlar da “Biz namaz için abdest alırız,
cünüplükten guslederiz, su ile istinca ederiz yani büyük
ve küç abdesti bozduğumuzda o mahalli güzelce
temizleriz” cevabını vermişlerdir. (İbni Mace, Taharet, 28)
BEDEN TEMİZLİĞİ
ِ ‫َح ٌّق ِ ه‬
‫علَى ُك ِل ُم ْس ِل ٍم أ َ ْن يَ ْغت َ ِس َل‬
َ ‫ّلِل‬
 ُ ‫ده‬
َ‫س‬
َ ‫سهُ َو َج‬
َ ْ‫س ْبعَ ِة أَي ٍَّام يَ ْغ ِس ُل َرأ‬
َ ‫ِفي ُك ِل‬
 “Her Müslümana her hafta
yıkanmak-boy abdesti almak,
başı ve cesedi yıkamak Allah’ın
hakkıdır / toplumsal görevdi.”
(Müslim, Cuma, 9.)
BEDEN TEMİZLİĞİ
ْ ‫ِإذَا أ َ َرا َد أ َ َح ُد ُك ْم أ َ ْن يَأ‬
‫ي ْال ُج ُمعَةَ فَ ْليَ ْغت َ ِس ْل‬
‫ت‬
ِ
َ
Peygamberimiz (a.s.), “Sizden biriniz Cuma namazına
geldiğiniz zaman, yıkansın, boy abdesti alsın.” (Müslim,


Cuma, 2)

ُ 
ٌ ‫علَى ُك ِل ُم ْحت َ ِل ٍم َو ِس َو‬
‫ َويَ َمس‬.‫اك‬
َ ‫غ ْس ُل يَ ْو ِم ْال ُج ًمعَ ِة‬
‫علَ ْي ِه‬
ِ ‫ِم َن‬
ِ ‫الطي‬
َ ‫ب َما قَ َد َر‬
“Cuma günü, boy abdesti almak, dişleri fırçalayıp
temizlemek ve güzel koku sürünmek ergenlik çağına
gelmiş her kişiye gereklidir.” (Müslim, Cuma, 7)
1. BEDEN TEMİZLİĞİ

Her gün yapılan
işler arasında
kirlenen uzuvlarımızı
temizlemek dinî
görevimizidir.
BEDEN TEMİZLİĞİ

Her insan kendi
temizliğinden
sorumludur. Çocukların
temizlik alışkanlığı
kazanmalarından ise
anne, baba veya
öğretmenleri
sorumludur.
a) Cilt, ağız ve diş temizliği


Cildimizin temizlenmesi önemli bir görevdir.
Günde beş vakit kılınan namaz için alınan abdestler
el, yüz, ayak ve cildin temizliğinde önemli bir görevi
yerine getirmektedir.
a) Cilt, ağız ve diş temizliği

Temizliği gerektiren bir husus da vücut kokusudur.
Vücut kokusu vücut yüzeyinde bulunan mikropların
(bakterilerin) parçalamasına bağlı olarak meydana
gelmektedir. Koku meydana getiren vücut bölgeleri
öncelikle ayaklar, kıl köklerinin yoğun olduğu kasık
ve koltuk altlarıdır. Vücudun terlemesi kokunun
oluşmasına sebep olur. Deodorantlar kokuyu sadece
maskeler. Bu nedenle cildimizi su ve sabun ile
temizlemeliyiz.
a) Cilt, ağız ve diş temizliği


Ağız ve diş temizliği sağlığımız açısından çok
önemlidir. Çürük dişler ve iltihaplı diş etleri,
diğer organlarımızı olumsuz yönde etkiler,
kalp, böbrek ve eklemlere önemli sağlık
sorunlarına yol açabilir. Bu sebeple olmalı ki
Peygamberimiz ağız ve diş sağlığına çok
önem vermiş,
َ ‫اك ُم‬
 ‫ب‬
َ ‫الس َو‬
ِ ‫سو ُكوا فَإِ َّن‬
ُ َ‫ت‬
َّ ‫ضاة ٌ ِل‬
ِ ‫لر‬
َ ‫ط ِه َرة ٌ ِل ْلفَ ِم َم ْر‬
“Dişlerinizi fırçalayın. Çünkü dişleri
fırçalamak, ağzı temizler, Rabbi razı
eder.”(İbni Mace, Taharet, 7)
Avret mahallinin temizliği


Küçük ve büyük abdest
bozduktan sonra bu mahaller
güzelce temizlenmeli ve
kurulanmalıdır. Aksi takdirde
hem mantar oluşması gibi
sağlık sorunları meydana
getirir hem de namazın
geçerliliğine engel olur.
Çünkü namazın geçerli
olabilmesi necasetten taharet
şarttır..
b) Avret mahallinin temizliği




Tuvaletten sonra sabun veya sıvı deterjanla eller güzelce
yıkanmalıdır. İdrarın elbise ve vücuda bulaştırılmamasına
özen gösterilmelidir.
Peygamberimiz ‫ب ْالقَب ِْر ِم َن ْالبَ ْو ِل‬
ِ ‫عذَا‬
َ ‫أ َ ْكث َ ُر‬
“Kabir azabının çoğu idrar yüzünden”
olduğunu bildirmiştir. Bir gücr iki kabre
uğramış ve şöyle buyurmuştur.
(İbni Mace, Taharet, 26)
Kabir Azabı….




‫ان الَ يَ ْستَتِ ُر ِم ْن بَ ْو ِل ِه َوأ َ َّما َهذَا‬
َ ‫ير أ َ َّما َهذَا فَ َك‬
ٍ ‫ان في َك ِب‬
ِ َ‫ان َو َما يُعَذَّب‬
ِ َ‫ِإنَّ ُه َما يُعَذَّب‬
‫ان يَ ْم ِشي ِبالنَّ ِمي َم ِة‬
َ ‫فَ َك‬
“Bu iki kabirde yatan insanlar azap görmektedir ve azap
görmeleri de çok büyük günah sebebiyle değildir.
Bunlardan biri, üzerine idrar sıçramasından korunmazdı,
diğeri de koğuculuk yapardı.” İbn Mâce’nin rivayetin
hadisin ikinci cümlesiTirmizi, Taharet, 51.
‫ب فِ ْي ْال ِغيبَ ِة‬
ُ َّ‫َوأ َ َّما ْاْلخ َُر فَيُعَذ‬
“Diğeri ise gıybet sebebiyle azap edilmektedir.”
(İbni Mace, Taharet, 26)
c) El, ayak ve tırnak temizliği
Günlük yaşamda en fazla kirlenen organların
başında ellerimiz gelmektedir. Kirli yüzeylere
sürülen ve dokunan eller yıkanmazsa birer mikrop
barınağı haline gelir.

c) El, ayak ve tırnak temizliği
Ellerimizi özellikle yemeklerden önce ve sonra,
yemek hazırlamadan önce ve sonra, diş, ağız, yüz,
göz temizliği yapmadan önce, tuvalet
gereksiniminin giderilmesinden önce ve sonra, kirli
ve tozlu bir işi tamamladıktan sonra, dışarıdan eve
ve işe geldikten sonra, hasta olan bir yakınımızı
ziyaretten sonra yıkamaya özen gösterilmelidir.
 El ve ayak tırnakları periyodik olarak kesilmelidir.

c) El, ayak ve tırnak temizliği



Beden uzuvlarımızın temizliği ile ilgili olarak
peygamrimiz şöyle buyurmuştur:
ْ ‫ِم َن ْال ِف‬
َّ ‫ص ال‬
ُ ‫اال ْس ِت ْنش‬
ُ ‫َاق َوال ِس َو‬
‫ب َوت َ ْق ِلي ُم‬
ْ ‫ط َر ِة ْال َم‬
ِ ْ ‫ضةُ َو‬
ُّ َ‫اك َوق‬
ِ ‫ار‬
َ ‫ض َم‬
ِ ‫ش‬
َ َ ‫ْاْل‬
ُ َ ‫اْل ْختِت‬
َ ‫اال ْستِ ْح َدا ِد َو‬
‫ان‬
ِ ْ ‫اج ِم َو‬
ِ ْ ‫اْلب ِْط َو‬
ِ ‫غ ْس ُل ْالبَ َر‬
ُ ْ‫ظافِ ِر َونَت‬
َ ِ‫اال ْنت‬
ِ ْ ‫ضا ُح َو‬
ِْ ‫ف‬
“Mazmaza ve istinşak yani ağzı ve burnu bol su ile yıkamak,
dişleri temizlemek, bıyıkları kısaltmak, tırnakları kesmek, koltuk
altlarını temizlemek (ve etek tıraşı olmak), saç tıraşı olmak,
parmak aralarını yıkamlak, kirlenen giysileri yıkamak ve çocukları
sünnet ettirmek fıtratın geriğidir.”(İbni Mace, Taharet, 8.)
2. GİYSİLERİN TEMİZLİĞİ


]4[
َ َ‫] َوثِيَابَ َك ف‬Tahlil etmeye çalıştığımız
‫ط ِه ْر‬
ayette elbiselerin temizlenmesi
emredilmektedir..
Güzel ve temiz elbise kişiye toplumda
saygınlık kazandırır. Müslümanın elbisesi,
temiz olmalıdır. Bu, yüce dinimizin
bizden istediği bir görevdir. Bu görevin
terk edilmesi bir kusurdur, kendimize,
Rabbimize ve topluma karşı
saygısızlıktır.
3. EV, MABET, HASTANE VE OKUL GİBİ ORTAK
KULLANILAN MEKÂNLARIN TEMİZLİĞİ

Ayette “elbise” kelimesi,
örnek olarak zikredilmiştir.
Bu kelime beden, ev,
mâbed, hastane, okul,
devlet dairesi gibi özel
veya ortak kullanılan
alanların temizliğini içerir.
3. EV, MABET, HASTANE VE OKUL GİBİ ORTAK
KULLANILAN MEKÂNLARIN TEMİZLİĞİ
ٰ
َّ ‫ي ِل‬
َ
َ
ْ
ِ
ِ
۪‫ه‬
‫ين‬
‫ت‬
‫ي‬
‫ب‬
‫ا‬
‫ر‬
‫ه‬
‫ط‬
‫ن‬
‫ا‬
‫ل‬
‫ي‬
‫ع‬
‫م‬
‫س‬
‫ا‬
‫و‬
‫يم‬
‫ْر‬
‫ب‬
‫ا‬
‫ى‬
‫ل‬
ْ
۪
ٰ
َ ۪‫لطآئِف‬
ٰ
ْ
َ
ِ
َ
َ ‫ َو‬
َ ِ
َ َ
ٓ ِ‫ع ِه ْدنَا ٓ ا‬
َ
‫س ُجود‬
َ ۪‫َو ْالعَا ِكف‬
ُّ ‫الر َّكعِ ال‬
ُّ ‫ين َو‬


“İbrahim ve İsmail’e şöyle emretmiştik: “Tavaf edenler,
kendini ibadete verenler, rukû ve secde edenler için
evimi (Kâbe’yi) tertemiz tutun.”
Özellikle camilere kirli çorap ve çıplak ayaklarla
gedilmemilidir. Çünkü kirli çoraplar ve çıplak
ayaklarla halılar kirletilir veya mikrop ve mantar gibi
hastalalıklar bulaştırılır.(Bakara, 2/125)
4. ÇEVRE TEMİZLİĞİ
Çevre Allah’ın bize bir lütfu ve emanetidir.
Çevreyi kirletmek nimete nankörlüt ve
emanete hainlik etmektir.
4. ÇEVRE TEMİZLİĞİ



Bu hususa şu ayet işaret etmektedir:
َ
ْ َ‫سب‬
‫اس‬
ِ َّ‫ت ا َ ْي ِد الن‬
َ ‫سا ُد فِي ْالبَ ِر َو ْالبَ ْح ِر ِب َما َك‬
َ َ‫ظ َه َر ْالف‬
"İnsanların kendi işledikleri (hatalar ve kötülükler)
sebebiyle karada ve denizde fesat ortaya çıkmıştır."
(Rum, 30/41)
4. ÇEVRE TEMİZLİĞİ



Peygamberimiz yoldan insanlara zarar veren bir
şeyin kaldırılmasını imanın bir şubesi olarak
zikretmiştir:
ُ ‫طة‬
َ ‫ّٰللاُ َوأ َ ْدنَا َها ِإ َما‬
ُ ‫ون‬
ٌ ‫ا َ ْ ِْلي َم‬
ْ ‫ان ِب‬
َ ُّ ‫ض ٌع َو ِست‬
‫ضلُ َها قَ ْو ُل َال ِإ ٰلهَ ِإ َّال ه‬
َ ‫ش ْعبَةٌ فَأ َ ْف‬
َّ ‫ع ِن‬
‫ق‬
َ ‫ْاْلَذَى‬
ِ ‫الط ِري‬
“İman altmış küsur bölümdür. Bunların en fazıletlisi ‘lâ
ilahe illallah’ (Allahtan başka ilah yoktur) demektir. En
alt mertebesi ise yollardan insanlara eziyet veren
şeyleri kaldırmaktır.”(Müslim, iman, 58)
ÇEVRE TEMİZLİĞİ



Peygamberimiz bir gün ashabına “her gün” için sadaka
verilmesi gerektiğindenh bahseder. Ebu Zer, her gün için
sadaka verecek imkânlarının olmadığını söyler. Bunun
üzerine Peygamberimiz (a.s.) Ebu Zere’e bir takım
görevleri yaptığı zaman sadaka vermiş, olacağını açıklar.
Bunların arasında çevre temizliği ile ilgili görevleri de
zikreder ve
ْ َ‫اس َو ْالع‬
َ ‫ع ْن‬
َّ ‫َو ت َ ْع ِز ُل ال‬
‫ظ َم َو ْال َح َج َر‬
ِ َّ‫ق الن‬
َ َ‫ش ْو َكة‬
ِ ‫ط ِري‬
“İnsanların yolundan diken, taş ve kemik (gibi zarar veren
şeyleri) kaldırman sadakadır” buyurur.(Ahmed, V. 168–169, 154)
ÇEVRE TEMİZLİĞİ
Peygamberimiz (a.s.) çevre ve onun
korunması ile yakından ilgilenmiş, bu
kunuda ashabını çevrenin temiz tutulması
ve korunmasına teşvik etmiştir.
ÇEVRE TEMİZLİĞİ


ُ
ُ
ْ ‫ض‬
ُ ‫س ِيئ ُ َها فَ َو َج ْد‬
‫ت فِى َم َحا ِس ِن‬
‫و‬
‫ا‬
‫ه‬
‫ن‬
‫س‬
‫ح‬
‫ى‬
‫ت‬
‫م‬
‫ى أ َ ْع َما ُل أ‬
ُ
ِ
َّ
َ ‫ت‬
َ ‫ع ِر‬
َ َ َ َ َ
َّ َ‫عل‬
َّ
ُ ‫أ َ ْع َما ِل َها اْلَذَى يُ َما‬
ُ ‫ق َو َو َج ْد‬
‫سا ِوى أ َ ْع َما ِل َها‬
‫ي‬
‫ر‬
‫الط‬
‫ع ِن‬
َ ‫ط‬
َ ‫ت ِفى َم‬
ِ ِ
ُ ‫عةَ ت َ ُك‬
.‫ون فِى ْال َم ْس ِج ِد الَ ت ُ ْدفَ ُن‬
َ ‫النُّخَا‬
“Ümmetimin iyi ve kötü bütün amelleri bana arz edilip gösterildi.
İyi amelleri arasında, yoldan atılmış olan “eza”yı gördüm. Kötü
amelleri arasında ise yere gömülmemiş tükürük de vardı”
anlamındaki hadisinde Peygamberimiz, çevre temizliği ya da
çevrenin kirletilmesi konusunda en ufak bir ayrıntının bile iyilik ya
da kötülük olarak hesap gününde karşımıza çıkacağına vurgu
yapmıştır.
(Müslim, Mesâcid, 57, I, 390)
ÇEVRE TEMİZLİĞİ

Peygamberimiz (a.s.) ‫اء ال َّدائِ ِم‬
ِ ‫الَ يُبَولَ َّن أ َ َح ُد ُك ْم في ْال َم‬

“Durgun suya idrar yapmayın.”(Tirmizi, Taharet, 51)
ِ ‫سو َل ه‬
‫ّٰللا قَا َل‬
ُ ‫َان يَا َر‬
ِ ‫ اِتَّقُوا اللَّعَّانَي ِْن قَالُوا َو َما اللَّعَّان‬
َ ‫ الَّ ۪ذى يَتَخَلَّى فِى‬
‫اس أ َ ْو فِى ِظ ِل ِه ْم‬
ِ َّ‫ق الن‬
ِ ‫ط ِري‬
“Lânet edilen iki şeyden sakının!" buyurdular. Ashap, “Lanet
edilen iki şey nedir?” diye sordular. Hz. Peygamber de,
“İnsanların yolu ve gölgelendikleri yeri helâ olarak kullanmaktır” anlamındaki hadis-i şeriflerinde çevre temizliğinin
gerekliliğine işaret etmektedir.(Müslim, Tahare, 68, I, 226.)

ÇEVRE TEMİZLİĞİ

Yüce Allah, varlıkları biz insanların
hizmetine vermiştir. Öyle ise bize
hizmet eden caddelerin, sokakların,
parkların, ormanların, akarsuların,
göllerin, denizlerin, doğal çevrenin
temiz tutulması ve korunması temel
görevimizidir. Bizim için birer nimet
olan bu varlıkların kıymetini bilmeli
ve onları temiz tutmalı ve korumlayız.
“Arslan yattığı yerden belli olur”

İnsan toplumsal bir varlık
olduğuna göre, kendi
yatağını koruduğu gibi,
toplumun yatağını, yani
çevreyi de kirletmemesi
ve koruması gerekir.
ÇEVRE TEMİZLİĞİ

Çevrenin temiz tutulmaması, tahrip
edilmesi ve çevre dengesinin
bozulması, sağlıksız bir ortamın
oluşmasına, sağlıksız ortam ise
canlıların hayatlarını dengeli ve
sağlıklı bir şekilde
sürdürememesine sebep olacaktır.
DOĞAYA VE DOĞADA YAŞAYANLARA
SAYGI VE MERHAMET

Peygamber doğal hayatın korunmasını, bu çerçevede
kuşların yuvalarının bozulmamasını, yumurta veya
yavrularının alınmamasını istemiştir.
ْ َ‫ َوأَب‬،‫ضعَتْ ُه َّن‬
‫ت أ ُ ُّم ُه َّن ِإالَّ لُ ُزو َم ُه َّن‬
َ ‫ع ْن َك فَ َو‬
َ 
َ ‫ض ْع ُه َّن‬

“Onları aldığın yere götürerek annelerinin bıraktığı
şekilde (yuvalarına) koy” buyurmuştur. (Ebu Davud, Cenaiz, 1, III, 469.)
ÇEVRE TEMİZLİĞİ

Dünya hayatının vazgeçilmez nimetlerinden biri de ağaç
ve yeşilliktir. Ağaç, kapımıza eşik, soframıza kaşık,
bebeğimize beşiktir. Ciğerlerimize oksijen taşıyan,
erozyonu önleyerek sel sularıyla sürüklenen topraklarımızı
koruyan, kökünden, yaprağından, kerestesinden,
çiçeğinden, meyvesinden gölgesinden, kokusundan,
güzelliğinden yararlandığımız ilahi bir lütuftur.
ÇEVRE TEMİZLİĞİ

“Altlarında ırmaklar akan cennetler” cümlesi Kur’ân’da
yirmi yerde geçmektedir. Cennet anlatılırken bağ,
bahçe, bitkiler, akan sular ve yeşillikler zikredilmektedir.
Cennetin en büyük özelliklerinden biri olarak yeşillik
vurgulanmaktadır. Atalarımız bu sebeple olmalı ki
yeşillik olan yerleri “cennet gibi” ifadesiyle dile
getirmiştir.
4. ÇEVRE TEMİZLİĞİ
Peygamberimiz hicretten sonra Medine ve çevresini
ağaçlandırmaya ve yeşillendirmeye çalışmış, Medine
ve Mekke çevresini haram bölge ilen etmiştir.
َ ‫ الَ يُ ْق‬،‫ ِم ْن َك َذا ِإلَى َك َذا‬، ‫ ا َ ْل َم ِدينَةُ َح َر ٌم‬
ُ ‫ َوالَ يُ ْح َد‬،‫ش َج ُر َها‬
‫ث ِفي َها‬
َ ‫ط ُع‬
ٌ ‫َح َد‬
َ ‫ َم ْن أ َ ْح َد‬،‫ث‬
ِ ‫ث َح َدثًا فَعَلَ ْي ِه لَ ْعنَةُ ه‬
‫ين‬
َ ‫اس أ َ ْج َم ِع‬
ِ َّ‫ّٰللا َو ْال َمَلَئِ َك ِة َوالن‬
 “Medine, şuradan şuraya kadar haremdir. Bu sahanın
ağacı kesilmez, burada bidat çıkarılmaz. Kim bu
Medine haremi içinde bida’t ortaya koyarsa, Allah’ın
meleklerin ve bütün insanların laneti o kimse üzerine
olsun.” (Buhârî, Fedâilu’l- Medine, 1, II, 220.)

4. ÇEVRE TEMİZLİĞİ
َ َ‫ َوالَ ت َ ِح ُّل لُق‬،‫ص ْي ُد َها‬
‫طت ُ َها‬
َ ‫ض ُد ِع‬
َ ‫ الَ يُ ْع‬
َ ‫ َوالَ يُنَفَّ ُر‬،‫ضا ُه َها‬
‫ َوالَ يُ ْختَلَى َخَلَ َها‬،ٍ‫ ِإالَّ ِل ُم ْن ِشد‬
 “(Mekke’nin) dikenli ağacı kesilmez, av hayvanı
ürkütülmez, yitik ilan ediciden başkası tarafından alınıp
kaldırılamaz, yeşil otu koparılamaz.”(Buhârî, Lukata, 7, II, 94)
 Haram bölgelerinde, bir bitkiyi yolmak, bir karıncayı
öldürmek dinen yasaktır. Yapılan her bir yasak için ceza
olarak verilecek belirli sadakalar vardır. Burada, dini
bir anlayışla doğanın korunması sağlanmaktadır.
ÇEVRE TEMİZLİĞİ

Peygamberimiz Medine yakınlarında
“Zureybu’t-Tavil” denilen mevkiye “Kim
buradan bir ağaç kesecek olursa, onun
yerine bir ağaç diksin” talimatını verdi.
Bunun üzerine herkes buraya ağaç dikti.
Kısa süre sonunda burası el-Gabe diye
şöhret bulan bir ormanlık oldu.
AĞAÇ DİKMENİN ÖNEMİ….

Peygamberimiz, yeşil alanları korumayı, ağaç
dikimini yaygınlaştırmayı İslâmi ve insanî bir
görev olarak göstermiş ve bu konuyla ilgili
olarak:
ٌ‫عةُ َو ِبيَ ِد أ َ َح ِد ُك ْم فَ ِسيلَة‬
ِ ‫ ِإ ْن قَا َم‬
َّ ‫ت ال‬
َ ‫سا‬
َ َ ‫فَإِ ِن ا ْست‬
‫س َها فَ ْليَ ْفعَ ْل‬
َ ‫طا‬
َ ‫وم َحتَّى يَ ْغ ِر‬
َ ُ‫ع أ َ ْن الَ يَق‬


“Kıyamet kopmaya başladığında, birinizin elinde
bir ağaç fidanı bulunsa, kıyamet kopmadan onu
dikmeye gücü yeterse, hemen diksin”(Ahmed, III, 191, 184)
AĞAÇ DİKMENİN ÖNEMİ….
َ ُ‫ فَيَأ ْ ُك ُل ِم ْنه‬،‫عا‬
ٌ ‫س‬
‫ان‬
ُ ‫ أ َ ْو يَ ْز َر‬،‫سا‬
ً ‫ع زَ ْر‬
ً ‫س غ َْر‬
ُ ‫ َما ِم ْن ُم ْس ِل ٍم يَ ْغ ِر‬
َ ‫طي ٌْر أ َ ْو ِإ ْن‬
ٌ‫ص َدقَة‬
َ ‫ ِإالَّ َك‬،ٌ‫أ َ ْو بَ ِهي َمة‬
َ ‫ان لَهُ ِب ِه‬
 “Bir Müslüman bir ağaç diker veya bir bitki ekerse,
ondan kuş, insan veya hayvan yerse, bu onun için
sadaka olur” sözleriyle de peygamberimiz
ormanların, yeşil alanların ve çevrenin
korunmasını teşvik etmiştir.. (Buhârî, Hars ve Muzara’a, 1, III, 66;
Müslim, Musakat, 2, II, 1188.)
ÇEVRE TEMİZLİĞİ

Ormanlar, eko sisteminin
akciğeri görevini
yapmaktadır. On
dönümlük bir çam
ormanı, bir yılda kırk ton
saf oksijen üretebilmekte,
bir kayın ağacı kırk
kişinin karbondioksitini
giderebilmektedir.
TEMİZLİK BİLİNCİ

Sonuç olarak dinimiz temizliğe büyük
önem vermiştir. Dinin direği olan
namazın geçerli olabilmesi için de
temizliğin ve abdestin şart koşulması,
cünüp olan kimsenin boy abdesti
alınmasının farz olması, asgari
haftada bir defa yıkanmanın,
giysilerin ve mabetlerin
temizlenmesinin emredilmesi temizliğe
verilen önemin göstergesidir.
ÇEVRE TEMİZLİĞİ
َ َ ‫ب ْال ُمت‬
‫ين‬
َ ‫ط ِه ۪ر‬
َ ‫ب الت َّ َّو ۪اب‬
ُّ ‫ين َويُ ِح‬
ُّ ‫ّٰللا يُ ِح‬
َ ‫“اِ َّن ه‬
Şüphesiz Allah tövbe edenleri ve temizlenenleri sever”
(Bakara, 2/222)


Ayet temizliğe önem verenlerin
değerini ifade etmektedir.
Çevreyi, ormanları, mabetleri ve
ortak kullanılan alanları temiz
tutmak, kirletmemek, görüntü ve
ses kirliliğine meydan vermemek
dinî bir görevdir.
TEMİZLİK BİLİNCİ VE ÇEVRE
TEMİZLİĞİ

Bu Sunum; Rehberlik ve Teftiş Başkanı Doç. Dr. İsmail
KARAGÖZ tarafından hazırlanan vaazdan istifade
edilerek hazırlanmıştır.