Transcript ÇEVRE YÖNETİMİ

Doğa, çevre ve kent
ÇEVRE SORUNLARI
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Çevre sorunları ve ekoloji
kavramı
Çevre sorunları dünyanın pek çok yerinde bu arada Türkiye’de son yirmi yılda güncel
yaşama iyice girmiş durumdadır. Ormanların tahribi ve erozyon sorunu, hızlı nüfüs
artışı, düzensiz şehirleşme ve yeşil alanların eksikliği, kıyıların bozulması, sanayide
kullanılan kimyasal maddelerin insan sağlığına etkisi, nükleer enerji ve termik
santrallerle ilgili sorunlşar sadece Türkiye’de değil, dünyanın pekçok ülkesinde
çözümleri aranan sorunlar haline gelmiştir.
Çevre sorunlarına bağlı olarak, 1970 yıllara kadar biyolojinin bir alt kolu olan ve bitki
ve hayvanların çevreleri ile olan ilişkilerini inceleyen bir dalı olan ekoloji, 1970li
yıllardan itibaren artan çevre sorunlarına bağlı olarak insan ve diğer canlıların
birbiriyle ve çevreleri ile olan ilişkilerini inceleyen bilim dalı olarak tanımlanmaya
başlamıştır. Kısaca ekoloji insan – doğa ilişkilerini inceleyen bir bilim dalıdır.
Ekoloji bilimleri, çevre bilimlerinden farklılık göstermektedir. Çevre bilimleri, çevrenin
tanımından yola çıkarak ormanclık, ziraat, tıp, coğrafya, sosyoloji, antropoloji,
ekonomi, fizik, kimya, hukuk, yer bilimleri gibi alanların katkısıyla gelişmektedir.
Ekolojik ilkeler, çevre bilimleri için yukarıda sayılan bilim dallarından birisidir. Ancak
ekoloji çevre bilimi için kullanılacak en doğal bilimsel çerçevedir.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
ÇEVRE, SAĞLIK VE TOPLUM
PROBLEMLERİ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8
9.
İKLİM DEĞİŞİKLİKLERİ (SERA TESİRİ)
HAVA KİRLENMESİ
OKSİJEN AZALMASI
ASİT YAĞMURLARI
OZON TABAKASI DELİNMESİ
ÇEVRE KİRLENMESİ
SAÇILAN PETROLLER
GÜRÜLTÜ
GÖRÜNTÜ KİRLENMESİ
10. PETROL HARPLERİ
11. NÜFUS ARTIŞI
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
HAVA KİRLİLİĞİNE SEBEP OLAN
FAKTÖRLER
KİRLİLİK KAYNAKLARI
4. AZOT İÇEREN MADDELER
I. DOĞAL KAYNAKLAR
a) VOLKANİK PATLAMALAR
b) ORMAN YANGINLARI
c) BİTKİ & ORGANİK MADDELER
AYRIŞMA
II. YAPAY KAYNAKLAR
5. KARBONMONOKSİT(CO)
a) FOSİL YAKIT TÜKETİMİ
6. FOTOKİMYASAL OKSİDASYON
b) MADEN ÇIKARMA,
7. RADYOAKTİF MADDELER
b) MİNERAL PROSESLER
8. SPESİFİK KİRLETİCİLER
(KÖMÜR, ASBEST, ÇİMENTO,
1. SÜLFRİK MADDELER
2. TANECİKLİ MADDELER (TOZ)
3. HİDROKARBONLAR
CAM , SERAMİK vb..)
c) METALURJİK PROSESLER
d) KİMYASAL PROSESLER
e) KAĞIT ÜRETİMİ
f) VE
NÜKLEER
MSI 224 DOĞA ÇEVRE
KENT
DÜNYANIN SAĞLIK DURUMU
AZALMA
TAHMİNİ TREND
Dünya ekosistem
sağlığı:
% 30 son 25 yılda
Artan azalış
Doğal ormanların alanı
% 13 son 30 yılda
Doğal su ekosistem
endeksi
% 50 son 25 yılda
Daha hızlı azalma
Deniz ekosistem endeksi
% 40 son 25 yılda
Daha hızlı azalma
Verimli topraklar:
% 25 son 25 yılda
Afrika
% 30
Asya
% 27
Latin Amerika
% 18
Aynı ya da daha büyük
azalma
224 DOĞA ÇEVRE
VEBazı
KENTTrendler (WWR),
Dünya Doğal Kaynaklarının MSI
Tükenmesiyle
ilgili
Kalkınma – Çevre Koruma
Çelişkisi
İnsanların yaşam kalitesini yükseltmek
amaçlı kalkınma ve teknolojik gelişimler
yarattıkları çevre sorunları nedeniyle
insanın yaşam kalitesini düşürmeye
başlamışlardır.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Doğa, çevre ve kent
KÜRESEL ISINMA
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Küresel Isınma nedir?
• Sera gazlarının atmosferde birikmesi ile
yeryüzü ile yeryüzüne yakın atmosfer
tabakalarında sıcaklığın artması
Küresel İklim Değişimi
nedir?
• Küresel ısınmaya bağlı olarak, diğer
iklim elemanlarının değişmesi
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Binlerce, milyonlarca yıllık
buzullar erimeye başladı.
1998 yılında Dünya sıcaklık ortalaması, 1961 – 1990
yılları arasındaki ortalama dünya sıcaklığından 0,57ºC
fazla
Kuzey Kutbu 1918
Kuzey Kutbu 2002
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Patagonya Buzulları 1928
Patagonya Buzulları 2004
Klimanjaro’nun buzullarını eriten
sebep nedir?
Klimanjaro Dağı (1993 Yılı)
Klimanjaro Dağı (2000 Yılı)
Kaynak: Bergkamp, G. Orlando, B. And Burton I. (2003). Change. Adaptation of water
management to climate change. IUCN, Gland, Switzerland and Cambridge, UK. page.3
• Son 50 yılda Antarktika’da 2,5 °C’lik sıcaklık artışı ölçüldü.
• 1860 yılından günümüze küresel ortalama hava sıcaklıklarında 0,4 - 0,8ºC
artış olmuştur. Bu geçen 1000 yılın herhangi bir döneminden daha büyüktür.
• Son buzul çağında yerküre ortalama sıcaklığı bu güne göre 5 ºC daha soğuktu.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Küresel ısınmaya
biz sebep oluyoruz !
• Sera gazlarını fazla üretiyoruz • Ormanları yok ediyoruz,
yakıyoruz.
• Denizlerdeki bitkisel
planktonların
yok olmasına sebep oluyoruz
• Hızlı sanayileşiyoruz
• Çarpık kentleşiyoruz
• Yanlış tarım yapıyoruz
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
İşte bu gazları atmosfere salarak
küresel ısınmaya neden oluyoruz.
Karbondioksit
Kömür
Petrol
Doğal gaz
Halokarbonlar
MSI 224 DOĞA ÇEVRE
KENT
İtici VE
gazlar
Buzdolapları
Klimalar
Sadece onlar değil bu gazlar da var
Metan
Bataklıklar
Çöp Yığınları
Hayvan Gübresi
Pirinç Tarlaları
Ozon
Egzoz Gazları
Azotlu Gübreler
Anız Yakma
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Yaşam düşmanı ozon
Diazot monoksit
Peki, “suçlu” gazların
payları ne kadar?
Ozon
%7
Azot oksitler
%5
Metan
% 13
Karbondioksit
% 50
Halokarbonlar
(CFC,HCFC,HFC)
% 17
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Kaynak: Dialog-Zeitschr-3/1995, s.9
Geleceğimiz daha sıcak ve
daha kurak olabilir.
Aşırı sıcaklık ve yangınlar
Kuraklık
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Artan doğal afetlerin ve yangınların
nedenini biliyor muyuz?
Kasırgalar
Seller
2005 yılı Katrina ve Wilma,
2007 yılı Florida Kasırgaları
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Fosil
yakıt
tüketimi
Enerji ve
Global
Fırtına
Sıcaklik °C hasarı
İklim
(YAZ)
(YAZ)
RUSYA
RUSYA
KUZEY
KUTBU
ALASKA
(U.S.A)
KANADA
KUZEY
KUTBU
GRÖNLAND
ADASI
GRÖNLAND
ADASI
ALASKA
(U.S.A)
KANADA
Kuzey kutbundaki buzulların erimesi
Petrol
Hidrokarbonlardan meydana gelen tortul
kayalarda oluşan koyu renkli, yoğun yanıcı
petrol
Kirliliğin ana kaynaklarından biri
İklim Değişikliği
Bir tanker enkazı
Deniz kirliliği
Her yıl denize
dökülen petrol,
denizde yapılan
sondaj çalışmaları ve
lağım atıkları
yüzünden tahmini
olarak 3 milyon ton
petrol denize
dökülmeketedir.
Fosil yakıtların yakılması
karbondioksit üreterek
sera etkisini arttıracak ve
gelecekte iklim üzerinde
büyük bir değişikliğe
sebep olacak küresel
ısınmaya yol açacaktır.
Sağlık Konuları
Atmosfere atılan sınai emisyonlar
Petrolün yan atıkları
(ozon, karbon
monoksit,Azot oksit
ve kükürt dioksit)
insan sağlığını ciddi
şekilde tehdit
etmektedir.
Petrol mağduru bir kuş
OKYANUS TANKER FACİALARINDA DÖKÜLEN PETROL-1
MİKTAR
(Ton)
TANKER
SENE
KONUM
257,000
Atlantic Empress
1979
Batı Hint Adaları
239,000
Castillo de Believer
1983
Güney Afrika
221,000
Amoco Cadiz
1978
Fransa
132,000
Odyssey
1988
Mid Atlantic
124,000
Torrey Canyon
1967
İngiltere, Channel
123,000
Sea Star
1972
Umman Körfezi
101,000
Hawaiian Patriot
1977
Hawaii Adaları
95,000
Independenta
1979
Türkiye
91,000
Urquiola
1976
İspanya
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
OKYANUS TANKER FACİALARINDA DÖKÜLEN PETROL-2
MİKTAR (ton)
TANKER
SENE
KONUM
85,000
Braer
1993
Shetland Adaları
82,000
Irene's Serenade
1988
Yunanistan
80,000
Aegean Sea
1992
İspanya
77,000
Prestige
2002
İspanya
76,000
Khark 5
1989
Fas
68,000
Nova
1985
İran körfezi
62,000
Wafira
1971
Güney Afrika
58,000
Epic Colocotronis
1975
Batı Hint Adaları
57,000
Sinclair Petrolore
1960
Brezilya
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
FOSİL YAKITLARIN ÇEVREYE ZARARI
(2000 $/GJ)
Fosil Yakıt Zararları
Kömür
Petrol
D. Gaz
İnsanlara
4.48
3.83
3.09
Hayvanlara
0.71
0.72
0.40
Orman ve Bitkilere
1.85
1.49
1.21
Su Sistemlerine
0.28
1.25
0.21
Yapılara
1.22
1.22
0.77
Havaya
1.28
1.13
0.82
Yüzey Madenciliği
0.69
-
-
İklim Değişikliği
2.39
1.34
0.94
Deniz Yükselmesi
0.32
0.49
0.29
13.32
11.47
7.73
Toplam Zarar
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
DÜNYA FOSİL YAKIT TÜKETİMİ (2000)
FOSİL YAKIT TÜKETİMİ
MİLYON TON PETROL
EŞDEĞERİ (MTOE)
Kömür
2580
Petrol
3146
Doğal Gaz
2241
TOPLAM
7967
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
FOSİL YAKITLARIN ÇEVREYE VERDİĞİ ZARAR (2000)
Tahmini Çevresel Zarar
Miyar USD $
Kömür
1128
Petrol
1188
Doğal Gaz
TOPLAM HASAR
560
2876
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
AKICI FOSİL YAKIT ÜRETİM/TALEP
(Petrol ve Doğal Gaz)
Talep Tahmini
Üretim Tahmini
Dünya Üretimi/Talebi
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Source: Canadian Energy Supply
and Demand 1993-2010. National
Energy Board
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Doğa, çevre ve kent
KURAKLIK TEHDİTİ VE KÜRESEL
AÇLIK
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT

Yasamayan kahramanlardan ve onlarin sahadetlerinin
yasayanlarin omuzlarina yiktigi buyuk yuklerden ne
kadar cekinsem de bir kehanette bulunmaksizin
edemeyecegim. Bunu bir uyari da sayabilirsiniz. Bu
gezegende 3 milyari askin insan yasamlarini surdurmek
icin gunde 2 dolari bile bulamiyor. Ve dogan her gunle
birlikte 40 bin cocuk -yani her saniyede bir cocuk!suregen aclikla ilintili hastaliklara yakalaniyor.

Ariel Dorfman bu makaleyi ABD'de yayimlanan haftalik haber dergisi
TIME'in 20. yuzyilin yuz onemli insani arasinda yer verdigi Che Guevara
anisina 14 Haziran 1999'da kaleme almisti. Makaleyi Ertugrul Kurkcu
Ingilizce'den cevirdi.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Anadolu’da buğday yetişmeyecek mi?
Gıda üretim düzeni bozulacak
Örnek olarak; orta kuşak iklim bölgesinde bulunan buğday yetiştirme alanları
kutuplara doğru kayacak. Bu durum bir çok ürün için de geçerlidir.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Bizleri bekleyen tehlikelerin
gerçekten farkında mıyız?
Açlık, yoksulluk ve hastalıklar
Önce adalar, sonra kıyılar
sular altında kalacak
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Doğa, çevre ve kent
SAVAŞLAR
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Doğa, çevre ve kent
ÇÖZÜM ARAYIŞLARI
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Çözüm Yolu
Kullanma – Koruma Dengesi çerçevesinde
kullanmak ve çözümler ortaya koymak.
Sürdürülebilir Kalkınma
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Bu dünya bize atalarımızın mirası değil
gelecek nesillerin bir emanetidir.
Emanete ihanet edildiğini görmek
istemiyoruz ! MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Herkesin yapabileceği
bir şeyler var !
• Petrol, kömür ve doğal gaz (fosil
yakıtlar)
kullanımını sınırlandıralım
• Enerjiyi tasarruflu kullanalım
• Güneş, rüzgâr ve jeotermal gibi
yenilenebilir enerji kaynaklarına
yönelelim.
Güneş pilli lamba
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Herkesin yapabileceği
bir şeyler var !
1,7 kg Oksijen
2,3 kg CO2
1 saatte
Ormanları koruyalım
ve miktarını
arttıralım
Yetişkin bir ağaç 1 saatte 2,3 kg
karbondioksiti alıp 1,7 kg oksijen
verir.
Plansız ve çarpık
kentleşmeye izin
vermeyelim
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Enerjiyi tasarruflu kullanın
Enerji tasarruflu ampulleri kullanın.
Enerji tasarruflu lamba akkor lamba göre % 80
kadar enerji tasarrufu sağlar.
Tasarruf ampullerin kullanılması konusunda
dünya çapında bir karar alınsaydı ; kömürle
çalışan yüzlerce santral kapatılırdı.
Buzdolabınızın kapağının iyi kapanıp kapanmadığını
kontrol ederek enerji tasarruf edin.
Buzdolabınızı güneş alacak yere, soba veya radyatör
yanına yerleştirmeyiniz.
Yeni bir buzdolabı 8-10 yaşında olandan çok daha
az enerji tüketir.
Kaynak: www.eie.gov.tr
Üstü açık sıvı yiyecekler nem oranını arttırarak
kompresörün daha fazla çalışmasına neden olur.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Buzdolabına sıcak malzeme koymayınız.
Enerjiyi tasarruflu kullanın
Televizyon, bilgisayar, yazıcı, VCD, CD gösterici, gibi
elektronik aletleri “bekleme durumunda” (stand-by)
bırakmayın.
Bu tip enerji tüketimine sızıntı adı verilmektedir
ve aletin açık iken harcadığı enerjinin yaklaşık
% 5'i kadardır.
Energy Star etiketli yeni teknoloji TV ve VCR'lar kayıp enerjiyi %75'e kadar
azaltmaktadırlar.
Yüksek sıcaklıkta yıkamak yerine ılık veya soğuk
suyla yıkamalı, durulama ise soğuk su ile
yapılmalıdır.
Çok kirli değil
Kaynak: www.eie.gov.tr
Ilık su
Eğer mümkünse çamaşırlar dışarıda güneş
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
ve rüzgardan yararlanarak kurutulmalıdır.
Tüketim alışkanlığınızı
değiştirin.
Geri dönüşümü mümkün olan şişe ve kutulardaki
yiyecek ve içecekleri tüketin. Kağıtları geri dönüşüm
çöp kutusuna atın.
Çöplerin yüzde 50’si geri dönüşüme uğrasa, daha az karbondioksit gazı açığa
çıkar.
5 dakikalık duşla yetinin. Daha az su
tüketirsiniz.
Damlayan bir musluk ayda 2250 litre, günde 75 litre su
kaybına neden olur. Bu suyla yılda 900 kere duş
yapılabilir.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Kaynak: www.eie.gov.tr
Havayı değil binalarımızı
ısıtalım.
Binaların yalıtımı ile %25 den %50’ye varan yakıt
tasarrufu sağlar. Çatı, kapı ve pencerelerinizin yalıtımını
yapınız.
Pencereler ve kapılar, ısının dörtte
birinin kaybına neden olmaktadır. Çift
cam veya ısıcam ısı kaybını yarı yarıya
azalmaktadır.
Pencere bandı ve süngerler kullanınız.
Evinizin dış cephesini koyu renkle
boyamak sıcaklığı muhafaza eder.
Kaynak: www.eie.gov.tr
Evinizin duvarlarını
yalıtın.VE KENT
MSI 224 DOĞA ÇEVRE
Fosil yakıt tüketiminizi azaltın.
Kaloriferin derecesini çok açmayın.
+ºC
20
8
6
0
Oda sıcaklığını 1°C arttırmak için yaklaşık
% 6 oranında daha fazla yakıt gerekmektedir.
Oda sıcaklığı
• 23 °C iken ısı kaybı 100 ise;
• 22 °C olursa % 6 tasarruf
• 21 °C olursa % 12 tasarruf
• 20 °C olursa % 18 tasarruf
sağlanabilir.
Fazla sıcakta pencereleri açmak yerine radyatör
musluğunu kısınız. 2 saat açık duran pencerelerd
50-75 kW/m2 yıl ısı kaybı olduğu söylenebilir.
Kaynak: www.eie.gov.tr
MSI 224 DOĞA
ÇEVRE
VE KENT
Oda
ısısına
duyarlı termostatik vanalar kullanın.
Araçlar da fosil yakıt kullanır!
Aracınızı gerekmediği zamanlarda kullanmayın. Toplu
ulaşım araçlarını kullanın.
Lastiklerinizin hava basınçları düşük ise yakıt tüketimi
artar.
Gereksiz yere ani fren ve gaza basmak benzin tüketimini
% 5 arttırır.
Camları açık olarak Saatte 100 Km'lik bir hızla
otomobilinizi sürmeniz % 4 aşırı yakıt tüketimine sebep
olur.
Tatilinizi yakın yerlerde yapın. Böylece kişi başına
harcanan yakıt azalmış olur.
Mevsim sebze ve meyvesi tüketin. Dış ülkelerden ithal
edilen ürünler çok yakıt tüketilmesine neden olur.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Kaynak: www.eie.gov.tr
YENİ BİRİNCİL ENERJİ
KAYNAKLARI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
NÜKLEER REAKTÖRLER
GÜNEŞ ENERJİSİ
RÜZGAR ENERJİSİ
BİYOKÜTLE
DENİZ / SU ENERJİSİ
JEOTERMAL ENERJİ
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
YENİ ENERJİ KAYNAKLARININ
DEZAVANTAJLARI
1.
2.
3.
4.
5.
KESİNTİLİ OLMALARI
TÜKETİM MERKEZLERİNDEN UZAKTA
YAKIT DEĞİL
DEPOLANMAZ (NÜKLEER HARİÇ)
TAŞINMAZ (NÜKLEER HARİÇ)
SONUÇ:
DEZAVANTAJLARI ORTADAN KALDIRACAK
BİR BAĞLAYICIYA GEREK VAR
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
BAĞLAYICI SİSTEMİN
NİTELİKLERİ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
DEPOLANABİLİR OLMALI
TAŞINABİLİR OLMALI
YAKIT OLMALI
EKONOMİK OLMALI
YENİLENEBİLİR OLMALI
TEMİZ OLMALI
SONUÇ:
BAĞLAYICI SİSTEM SENTETİK YAKIT OLMALI
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
YAKIT SEÇİM KRİTERLERİ
 Araç
yakıtı
 Enerji çevirim yöntemleri
 Kullanım verimi
 Çevreye uyumluluk
 Güvenlik
 Ekonomik (efektif maliyet)
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Neden Hidrojen Enerjisi ?
• Petrol, kömür ve doğal gaz gibi fosil yakıtların KESİNLİKLE
tükeneceğinin herkes tarafından iyi bilinmesi
• Bu yakıtları fiyatlarının gün geçtikçe artacağı
• Alternatif bir sentetik yakıta ihtiyaç duyulması
• Roketler için hidrojen’in mükemmel bir yakıt olması
• Hidrojenin son derece güvenli olması
• Fosil yakıtlardan farklı olarak, alevli yanmanın yanı sıra
katalitik, kimyasal veya elektro-kimyasal çevrimlerle enerji
üretebilmesi
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Alternatif arayışları

Gerçek olmayan insan ilişkileri, sanal bağımlılık,
kendimizin planlamadığı bir mesai, stresli çalışma
ortamı, kafaya saksı düşme riski, deprem riski, ulaşımdasanal ortamlarda yitirilen zamanlar, hızlı yaşama
metabolizmanın tepkisi, sağlıksız beslenme, artan
kanser, kalp, tansiyon gibi yıkıcı hastalıklar, tüketim
çılgınlığı, TV, çocukların eğitimi, ekosistemin çöküşü,
savaşlar, işgaller, küresel iklim değişikliği, ötelenen buzul
çağı, ozon tabakası, pahalıya satılan organik ürünler,
ekoloji tacirleri, GDO’lu gıdalar, doğadan kopuk bir
yaşam...
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Alternatif arayışları
Birlikte üretip, doyup, yaşayan, doğadan
almaktan çok vermeyi düşünen bir projeye
yaşamları uyarlamak…
Küreselleşmeyle başlayan sürecin
kültürdeki olumsuz etkilerini ve olası
çözümleri bulmaya çalışmak
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Alternatif yaşamlar
 Kimi
zaman yaşama atfettiğimiz anlamlar
ve değerler farklı olsa da tüm bu
zenginlikleri yaşamak, arayışların
bitmediğini görmek çok güzel..
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Alternatif yaşamlar
 Birkaç
yüz (ya da daha fazla) kişiden
oluşan ve özellikle küresel ekonomiye
alternatif yaratma idealini paylaşan bir
topluluğun başarı şansı büyük ölçüde
artar. Böylece ekoköy modeli, bir deneme
ve icat laboratuarı olarak kendiliğinden
ortaya çıkar.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Alternatif yaşamlar - ekoköy

Findhorn ve Damanhur’un birçok ortak yönü var. Her ikisi de çok belirgin
tarihsel anlarda, 1960’lar ve 1970’lerin başında çok küçük girişimler olarak
başladı. Her ikisi de geçmişte ve bugün bulundukları faaliyetlerinde çok
güçlü ruhsal bir odaklanmaya sahip. Her ikisi de kendilerini ekonomik olarak
çökertilmiş ve marjinalleştirilmiş alanlara yerleştirdiler. Elle tutulur şekilde
hissedilebilen aktivite ve canlılık, her iki ekoköye girerken göze çarpan ilk
şey. Topluluk üyelerinin sahip olduğu ve yine topluluk üyelerinin çalıştığı
şirketler tarafından yeni binalar inşa ediliyor. Ziyaretçileri çeken fırınlar,
tiyatrolar, dükkânlar ve kafeler var. Yerli, ekolojik peynirler, şaraplar (ne
yazık ki sadece Damanhur için geçerli!), meyve ve sebzeler üretiliyor. El
sanatları stüdyolarında güzel seramikler, tekstil ürünleri, heykeller ve
mumlar yaratılıyor. Çocuklar ve yetişkinler için okullar ve eğitim merkezleri
çoğalıyor. Basım evleri, yazı makineleri; solar panel üreticileri, atık su
sistem tasarımcıları, danışmanlık şirketleri… Her yerde ekonomik canlılığın
ve çeşitliliğin izleri var.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Alternatif yaşamlar - ekoköy

Damanhur ve Findhorn bu probleme ikili bir cevap bulmuşlar:
Üyelerinin birikimlerinin toplulukta kalmasını sağlamak amacıyla
kendi bankalarını kurmak ve paranın yerel olarak sirküle olması için
kendi para sistemlerini yaratmak. Damanhur’da bankacı rolü,
topluluğun konut kooperatifi tarafından üstleniliyor. Bu oluşum,
topluluk üyelerinin birikimlerini, yine topluluk üyeleri ve iş yerleri için
arsa alımı, ev yapımı; workshop ve ofis alanı alımı gibi yatırımlara
dönüştürebilmeleri için bir araç olarak yaratılmış. Çok yakın bir
geçmişte de, bu oluşum, iş fırsatlarını belirleyen ve bu fırsatları
değerlendirmek isteyen topluluk üyelerine kredi sağlayan ve
tavsiyelerde bulunan bir rol oynamaya başlayarak, gerçek bir banka
rolüne yaklaşmış.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Alternatif yaşamlar - ekoköy


Her iki sistem de ulusal para birimi ile eşit şekilde alışveriş yapıyor.
Damanhur’da tüm muameleler Creditos ile yapılırken, Findhorn’un
sakinleri ve ziyaretçilerinin bir seçeneği var ve hem ulusal hem de
topluluğun para birimini kullanabiliyorlar. Her iki toplulukta da tüm
ürün ve servisler-eğitsel dersler, bina servisleri, kitaplar, yiyecek,
tiyato biletleri, basım, bilgi teknolojisi servisleri vb. topluluğun para
birimi ile satın alınabiliyor.
Bu para birimlerinin topluluk ekonomisi açısından en güzel yanı,
sadece yerel olarak harcanabilmeleri ve dolayısıyla birbirleri ile
alışveriş etmek isteyen yerel topluluk üyeleri için hazır bulunmaları.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Alternatif yaşamlar
 Amish
insanları, modern yaşamın getirdiği
hızlı tüketimden uzak kalarak, 17. yüzyıl
sonundaki geleneksel toplum değerlerinin
devamlılığına yönelik bir yaşam
sergiliyorlar. Elektrik, otomobil, telefon gibi
teknolojik araçları kullanmayı reddederek,
şiddet içermeyen bir yaşamı seçiyorlar.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Alternatif yaşamlar
 Amish
grupları, bugün ABD’deki 22 farklı
eyalette ve Kanada’da yerleşik bir yaşam
sürüyorlar. En eski Amish grubu, yaklaşık
16-18 bin kişiden oluşuyor ve
Amerika’nın Lancaster –Pelsinvaya
eyaletinde…
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Alternatif yaşamlar
 Amishler,
farklı kıyafetlerin alçak gönüllüğü
azalttığını, ayrımcılığa neden olduğuna
inanıyorlar. Bu nedenle, siyah rengin
ağırlıkta olduğu süsten uzak, basit
çizgilerden oluşmuş kıyafetleri, renkli ama
yazısız tişörtleri tercih ediyorlar.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Alternatif yaşamlar

Amishler, teknoloji kullanımını sınırlayarak
insanlar arasındaki duygusal yakınlığın
artacağına inanıyorlar. Kimi zaman yaşamımızı
kolaylaştırmak adına ürettiğimiz makinalar, kalan
zamanlarda güçlendirmeyi düşündürdüğümüz
ilişkilerimizi fark edemediğimiz bir biçimde
zayıflatabiliyor. Ayrıca yapay mekanlarda
yapılan egzersizler yerine hem işlerini
yapabilecekleri hem de bedenlerini sağlıklı kılan
bir yolu -çiftçiliği- tercih ediyorlar.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Alternatif yaşamlar

Çiftlikteki olağan işlerin yanı sıra yün ve dokuma ile ilgili işlerde de
çalışıyorlar. 14-15 yaşlarındaki gençleri, yakın çevrelerindeki dükkanlarda el
emeği ürünlerini satarken görebiliyorsunuz. Toprakla yaptıkları işleri bir
temizlenme olarak görüyorlar. Genel olarak sekizinci sınıfın sonuna kadar
matematik, okuma-yazma gibi basit derslerden oluşan bir eğitimi, tek bir
sınıf içinde alıyorlar. Sonrasında, günlük yaşam pratiklerine katılarak
eğitimlerini topluluk içerisinde devam ettiriyorlar. Erkek çocukları ticareti kız
çocukları ise ev işlerini öğrenebilecekleri, el becerileri geliştirebilecekleri bir
yaşamı tercih ediyorlar. Farklı desen ve renklerde, sadece elleriyle yaptıkları
pek çok güzel şey... Kadınların bir araya gelerek 8-9 ayda yaptıkları örtüleri
görünce yüzlerindeki mutluluğun nedenini anlıyorum. Bir şeyleri ortak
yapmanın verdiği keyif, emek ve huzur.. Ev, Amish insanları için yaşamın
merkezi. Evlerin büyüklükleri yaşayanların sayısına bağlı olarak değişiyor.
Basit dekorlardan oluşan bu evler için aslolan temizlikleri ve işlevsel
olmaları.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Alternatif yaşamlar

topluluk içerisindeki dayanışmanın bozulmaması
adına herhangi bir sosyal güvenceden
yararlanmak istemiyorlar. Topluluktaki
birlikteliğin kendileri için en önemli güvence
olduğuna inanıyorlar. Batının bu uç noktasında
doğuya yakın bir felsefe… Büyük çoğunluğu
elektriği, televizyonu reddetmesine karşın pil ile
çalışan hesap makinası gibi aletleri veya satış
dükkanlarında elektriği sağlaması açısından
gazla çalışan jeneratörleri kullanıyorlar.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Kalkınma – Çevre Koruma
Çelişkisi
İnsanların yaşam kalitesini yükseltmek
amaçlı kalkınma ve teknolojik gelişimler
yarattıkları çevre sorunları nedeniyle
insanın yaşam kalitesini düşürmeye
başlamışlardır.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Çözüm Yolu
Kullanma – Koruma Dengesi çerçevesinde
kullanmak ve çözümler ortaya koymak.
Sürdürülebilir Kalkınma
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
ÇEVRE ve YÖNETİM
ÇEVRE
YÖNETİM
Bir
canlının
yaşamını,
gelişmesini
ve
neslini
sürdürebilmesine etki eden
fiziksel, kimyasal ve biyolojik
dış şartlardır.
Birden
çok
alternatifin
bulunduğu ve en iyi alternatifin
hangisi
olduğuna
dair
belirsizliğin söz konusu olduğu
durumlarda bir veya birden çok
amaca ulaşmak için sınırlı
kaynak
kullanımıyla
doğru
karar vermekle ilgili bir bilim
dalıdır.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
ÇEVRE YÖNETİMİ

İnsanlar ve doğa
yönetilmesidir.
arasındaki

İnsanların yer kürenin doğal kaynaklarına
olan talebini, doğanın talebi karşılama
kapasitesi
ile
sürdürülebilir
şekilde
dengelemeyi amaçlamaktadır.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
ilişkilerin
ÇEVRE YÖNETİMİ
(üç aşamalı değerlendirme)

Faaliyetlerin
muhtemel
etkilerinin
değerlendirilmesi (etki değerlendirilmesi)

Faaliyetlerden dolayı geçmişte oluşmuş
çevresel değişikliklerin ortadan kaldırılması
için muhtemel yöntemler (düzeltici faaliyetler)

Doğal olayların veya faaliyetlerin çevresel
etkilerinin
azaltılması
için
muhtemel
yöntemler
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
ÇEVRE YÖNETİMİNİN
ANA BİLEŞENLERİ

Politika:Bilimsel veriler ve çakışan politik ve
ekonomik çıkarlarla ilgili değer yargılarına dayanan
çevresel amaçları tanımlar.

Mevzuat:Politikaların formüle edilmesi uygulanması
için araçtır.

İdari Yapılanma: Belirlenen çevresel amaçları
geliştirmek ve hayata geçirmek için çerçeve ve ortam
sağlar.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Konuyla ilgili yasal mevzuat



























ÇED Yönetmeliği 16/12/2003-25318
Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği 21/01/2004-25353
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği 18/03/2004-25406
Benzin Ve Motorin Kalitesi Yönetmeliği (2003/17/AT ile değişik 98/70/AT)11/06/2004-25489
Ambalaj Ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği 30/07/2004-25538
Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşmenin
Uygulanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 06/08/2004-25545
Atık Pil Ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği 31/08/2004-25569
Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 29/09/2004-25598
Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 05/10/2004-25604
Endüstriyel Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolu Yönetmeliği 07/10/2004-25606
Yaban Hayatı Koruma ve Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları İle İlgili Yönetmelik08/11/2004-25637
Endüstri Bölgeleri Yönetmeliği 16/12/2004-25672
Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği26/12/2004-25682
Su Kirliliği Kontrolu Yönetmeliği 31/12/2004-25687
Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliği Yönetmeliği13/01/2005-25699
Maden Kanunu Uygulama Yönetmeliği 03/02/2005-25716
Zararlı Kimyasal Madde ve Ürünlerinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
17/02/2005-25730
Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği 31/05/2005-25831
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (2002/49/EC)01/07/2005-25862
Trafikte Seyreden Motorlu Kara Taşıtlarından Kaynaklanan Egzoz Gazı Emisyonlarının Kontrolüne Dair
Yönetmelik 08/07/2005-25869
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 22/07/2005-25883
Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği (76/464/ AB) 26/11/200526005
Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği 08/01/2006-26047
Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği (76/160/AB)09/01/2006-26048
İçmesuyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik (79/869/AB ile
değişik 75/440/AB) 20/11/2005-25999
Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin Azaltılmasına Dair Revize Yönetmelik
Türkiye'de Koku Emisyonları ve İmisyonları Yönetimi
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
Taslak Yönetmelikler












Büyük Endüstriyel Kaza Tehlikelerinin Kontrolü Yönetmeliği Taslağı
Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği - Taslak
Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği Taslağı
STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME YÖNETMELİĞİ
İYONLAŞTIRICI
OLMAYAN
RADYASYONDAN
KAYNAKLANAN
ELEKTROMANYETİK
ALANLARDAN
HALKIN
KORUNMASINA
YÖNELİK YÖNETMELİK Taslağı
Çevresel Gürültünün değerlendirilmesi ve yönetimi yönetmeliği taslağı
Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Taslağı
Motorlu Kara Taşıtlarından Kaynaklanan Egzoz Emisyonlarının
Azaltılmasına İlişkin Yönetmelik Taslağı
Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağların Kontrolu Yönetmelik Taslağı
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Taslağı
KOKU KONTROLÜ Yönetmeliği Taslağı ve Kılavuzlar
Hidrofloroklorokarbonların Azaltılmasına Dair Yönetmelik Taslağı
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
ÇEVRE YÖNETİMİ
ÇEVRESEL
KARARLARIN
ALINMASINDA
KATILIMCILAR
VE KRİTERLER
ÇEVRE YÖNETİMİ
PROGRAMLARI
ÇEVRE
YÖNETMELİKLERİN
İN TASARIMI VE
UYGULANMASI
ETKİ
DEĞERLENDİRMEDE
KULLANILAN
TEKNİKLER VE YASAL
DÜZENLEMELER
ÇEVRE PLANLAMADA
TAHMİNLER VE
DEĞERLENDİRMELER
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
ÇEVRESEL KARARLARIN ALINMASINDA
KATILIMCILAR VE KRİTERLER

Çevresel düzenlemeler ve etki değerlendirmesinde rol alan kuruluşlar
ve bu kuruluşların karar verme sürecinde kullandıkları kriterlerin
analizi
Çağdaş çevrecilik anlayışı 1960larda ortaya çıkmıştır.
•Hava ve su kirliliğinin kontrolü için kullanılan önlemler birçok
ülkede yaygınlaşmıştır.
•Yeni kanunlar ve düzenlemeler hükümetlere aldıkları kararların
çevresel etkilerini düşünmeleri gerekliliğini getirmiştir.
•İnsan faaliyetlerinin çevresel etkilerine olan ilgi ve önemin
artması yeni bir çalışma alanının ortaya çıkmasına neden
olmuştur:
ÇEVRE PLANLAMA VE YÖNETİMİ
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
BÖLÜM I
İNSANLAR NİYE ÇEVREYİ KORUMAK İSTER?
BUNUN NEDENİ ÇEVRE KORUMANIN İYİ BİR EKONOMİK
YATIRIM OLMASI MIDIR?
ÇEVRE KONTROLLERİ TÜRLERİN VE HABİTATLARIN
KORUMASINDAKİ YASAL VE AHLAKİ ZORUNLULUKLAR
NEDENİYLE Mİ UYGULANMAKTADIR?
ÇEVRECİLİK VE ÇEVRE PLANLAMA VE YÖNETİMİ FARKLI
TANIMLAMALAR MIDIR?
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
ÇEVRENİN KORUNMASINDA ANTROPOJENİK
(İNSAN MERKEZLİ) ETKENLER:
Kamu sağlığının korunması
 Doğal kaynakların etkin şekilde kullanılması
 Yerkürenin insan yaşamına ev sahipliği yapabilme yeteneğinin
sürdürülmesi
 Estetik değerlere ve manevi tatmin yaratma özelliklerine sahip
alanların korunması

ÇEVRESEL ADALET İÇİN ÇAĞDAŞ HAREKET
Bu hareket zararlı atık deşarjı yapan tesislerin etnik azınlığa sahip toplumların
bulunduğu yerlerde kurulmasının protestosuyla birlikte ortaya çıkmakla
birlikte, karar vericileri çevre koruma maliyet ve kazançlarının dağılımı
konusunda daha dikkatli olmaya zorlamıştır.
BİOCENTRİSM’İN (BİYO-ODAKLILIK) ORTAYA ÇIKMASIYLA
İNSAN HARİCİ TÜRLERİN DİĞER KULLANIM/FAYDALANMA
AMAÇLARININ YANISIRA İNSAN HAYATININ DESTEKLENİP
ZENGİNLEŞTİRİLMESİNDE AYRICA GENETİK/KALITSAL ÖNEME
DE SAHİP OLDUĞU ANLAYIŞI GELİŞMİŞTİR.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
ÇEVRE YÖNETİMİNİN ANTROPOJENİK
YÖNÜ




Kamu sağlığının korunması
Temiz su ve temel sağlık ihtiyaçlarının
karşılanmasında mühendislik hizmetlerinin
sağlanmasın.
Kaynakların etkin şekilde kullanılması
Doğal kaynakların verimli şekilde kullanılmasıyla
atıklardan kaçınılması.
Doğal sistemlerin korunması
İnsanlar ve insanlar için önemi olan diğer türler için
gezegenimizin yaşanabilirliğinin korunması.
Yaban hayatının korunması
İnsanlar tarafından estetik ve rekreasyon özellikleri
nedeniyle kullanılan alanların korunması.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
ENDÜSTRİLEŞEN ŞEHİRLERDE
KAMU SAĞLIĞI



Kötü sağlık şartları sebebiyle 19. yüzyılın ortalarında Amerika’nın
büyük şehirleri tifo, kolero ve tifüs gibi tekrar eden epidemik
olaylarla karşı karşıya kaldı.
Hastalıklarının nedeninin çok iyi bilinmiyor olması, epidemik
olayların ele alınması çabalarında artışlara neden oldu. Temel bilgi
kaynakları ilk etapta belirli çevre şartları ve hastalığın ortaya
çıkmasındaki
ilişkilerin
dokümentasyonu
çalışmalarından
oluşmaktaydı. Modern Epidemiyoloji biliminin anahtarı olan bu
yaklaşım, 1842’de Edwin Chadwick tarafından İngiliz işçilerin
yaşam şartlarının sağlıklarını nasıl etkilediği hakkındaki önemli
çalışmasının temelini oluşturmuştur.
20. yüzyılın başlarında birçok mühendis atıksuların arıtılmasını
gereksiz bir masraf olarak görmekteydi. Bu dönemdeki sağlık
mühendisliği
uygulamalarının
çoğu
“seyreltme
kirliliğin
çözümüdür” anlayışına dayanmaktaydı.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
KAYNAKLARIN ETKİN
KULLANARAK KORUNMASI
Pichot Amerikan Ormancılık Servisi’ninbaşı ve ormanların bilimsel şekilde yönetilmesi
konusunda önde gelen bir savunucuydu. Çevreye olan bu yaklaşımı aşağıdaki kendi
oluşturduğu üç prensiple anlatılmaktadır:



Kıtamızda bulunan mevcut doğal kaynakların burada yaşayan insanların yararına
kullanılması.
Koruma atıkların önlenmesini temsil etmektedir.
Doğal kaynaklar sadece birkaç kişinin çıkarı için değil birçok insanın yararına geliştirilmeli
ve korunmalıdır.
•Ekonomistler iş,doğal kaynak ve mal ve hizmetlerin etkin şekilde üretilmesinde
kullanılabilecek diğer girdilerin tanımlanması konusunda eğitilirler. Ekonomistlerin fayda
ve maliyetler arasındaki farkın maksimize edilmesi hedefi verimli etkinlik amacını
açıklamaktadır.
•Son yıllarda yeni bir uzmanlık alanı ortaya çıkmıştır: çevre ekonomisi. Bu alandaki
yaklaşımlardan biri endüstri ve belediyelerden gelen atıkların kabulü çevrenin uygun
biçimde kullanılması şeklindedir.
•Birçok çevre ekonomisti atıklardaki azaltma miktarına, ekonomik fayda maliyet analizi
yaparak karar verilmesi gerektiğine inanmaktadır.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
DOĞAL SİSTEMLERİN KORUNMASI
Çevre sorunları dünyanın pek çok yerinde bu arada Türkiye’de son yirmi
yılda güncel yaşama iyice girmiş durumdadır. Ormanların tahribi ve erozyon
sorunu, hızlı nüfus artışı, düzensiz şehirleşme ve yeşil alanların eksikliği,
kıyıların bozulması, sanayide kullanılan kimyasal maddelerin insan
sağlığına etkisi, nükleer enerji ve termik santrallerle ilgili sorunlar sadece
Türkiye’de değil, dünyanın pek çok ülkesinde çözümleri aranan sorunlar
haline gelmiştir.
Çevre sorunlarına bağlı olarak, 1970 yıllara kadar biyolojinin bir alt kolu olan
ve bitki ve hayvanların çevreleri ile olan ilişkilerini inceleyen bir dalı olan
ekoloji, 1970li yıllardan itibaren artan çevre sorunlarına bağlı olarak insan ve
diğer canlıların birbiriyle ve çevreleri ile olan ilişkilerini inceleyen bilim dalı
olarak tanımlanmaya başlamıştır. Kısaca ekoloji insan – doğa ilişkilerini
inceleyen bir bilim dalıdır.
Ekoloji bilimleri, çevre bilimlerinden farklılık göstermektedir. Çevre bilimleri,
çevrenin tanımından yola çıkarak ormancılık, ziraat, tıp, coğrafya, sosyoloji,
antropoloji, ekonomi, fizik, kimya, hukuk, yer bilimleri gibi alanların katkısıyla
gelişmektedir. Ekolojik ilkeler, çevre bilimleri için yukarıda sayılan bilim
dallarından birisidir. Ancak ekoloji çevre bilimi için kullanılacak en doğal
bilimsel çerçevedir.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
YABAN HAYATININ KORUNMASI



Yaban hayatının korunmasındaki birçok neden ekonomik ve
ekolojik tabanlıdır. Örneğin, yaban hayatı bilim adamlarına
doğal süreçleri inceleme olanağı sağlamaktadır ve birçok türün
bir araya gelmesiyle; ziraat, endüstri ve tıp için son derece
önemli ve faydalı kaynaklar sağlayan genetik bir çeşitlilik
havuzu oluşmaktadır.
Buna ek olarak, yaban hayatı avcılara ve diğer dış mekan
rekreasyonunda bulunan kişilere farklı olanaklar sunmaktadır.
Bu gibi nedenler yaban hayatının korunmasında önemlidir ve
birçok çevre yönetim programları için temel oluştururlar.
Burada bunlardan bahsedilmemekte, daha çok yaban hayatının
korunması konusundaki felsefi ve manevi tartışmalar
anlatılmaktadır.
Yabani ve görsel öneme sahip alanların korunmasıyla ilgili
mücadele genellikle boş vakitlerini doğada geçirmeye geliri
yeten bireyler tarafından desteklenmektedir. Bunun aksine,
çevresel adalet hareketinin ortaya çıkışı ortalama finansal
kaynaklara sahip insanların ilgi alanını yansıtmaktadır.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
ÇEVRESEL ADALET HAREKETİ

Çevre programları, sık sık insanlar ve onların
etkilediği gruplar üzerindeki eşit olmayan maliyetleri
konu alır. Bu da fayda ve kazançların nihai
dağılımlarının adil olup olmadığı sorularını ortaya
çıkarmaktadır. Örneğin, eski motorlu taşıtlar üzerine
pahalı emisyon kontrol araçlarını yerleştirmeyi
gerektiren hükümet yaptırımları çoğunlukla fakir
kesim üzerine orantısız yükler yüklediği için
eleştirilmektedir.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
ÇEVRE HAKKINDA BİOCENTRİC BAKIŞ AÇILARI
Çevre etiğinin tipleri
 İnsanların doğası gereği (insan oldukları için) ve çevrenin sağladığı
faydalar açısından değerlendirildiği bir antropojenik etik. Bu etik sistemi
geleneksel etikleri çevreye uygular.
 Hayvanların durumunun ahlaki olarak ele alındığı hayvan etiği. Bazı
filozoflar bilinçli olan ve olmayan şeklinde hayvanları ayırır ve sadece
bilinçli olanların ele alınması gerektiğini tartışırlar.
 Bitki ve hayvanlar dahil tüm yaşama saygı duyulması temeline dayalı bir
etik.
 Tehlike altındaki türleri ahlaki olarak daha ön planda tutan bir etik. Bu
etikte yaşama tür bazında saygı vardır.
 Biyotik toplumların ele alındığı arazi etiği.
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
YENİ BİR UZMANLIK:
ÇEVRE PLANLAMA VE YÖNETİMİ
• Çevre plancıları ve yöneticileri oldukça geniş bir yelpazedeki konular dahilinde
çalışırlar ve aşağıdaki listede tipik çalışma şekilleri ve faaliyetleri hakkında genel bir
fikir vermektedir.
• Öneri projelerin etkilerinin değerlendirilmesi, konstrüksiyon sırasında çevresel
etkilerin azaltılması ve proje sonrası çevresel etkilerin izlenmesi faaliyetlerini de
kapsayan yeni tesislerin geliştirilmesi işi. Burada kamu işleri ve özel şirketlere ait
geliştirme projeleri de söz konusudur.
• Eski tesislerin faaliyetine son verilmesi; örneğin eskimiş nükleer güç santrallerinin
tasviye edilmesi, kapanması öngörülen askeri alanlardaki toksik atıkların
temizlenmesi ve ekolojik anlamda terk edilmiş arazilerin rehabilitasyonu (maden
aramalarının yapıldığı arazi parçaları gibi).
• Kirlilik kontrol gerekliliklerine uygunluğun izlenmesi, materyallerin geri dönüşümü
vasıtasıyla atık üretiminin azaltılması ve tesis performansının çevresel
denetimlerinin yapılması gibi tesis operasyonları.
• Çevre kanunları ve politikalarının etkinliğini değerlendiren çalışmalarda gösterildiği
şekliyle hükümet politika analizi ve çevre programlarının uygulanması.
• Arazilerin farklı amaçlarla kullanılmasının uygunluğunun analiz edilmesi ve arazi
kullanımının kaynakları koruyup toprak kayması ve su baskınları gibi kamuyu tehdit
eden doğal afetlerin azaltılması yönünde gerçekleştirilmesini kontrol altına alan
politikaların geliştirilmesi faaliyetleri de dahil olmak üzere kentsel ve bölgesel
gelişmelerin yapılması. MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
ETKİNLİK, EŞİTLİK VE HAKLAR ÜZERİNE
DAYALI KARAR VERME
Üretim Etkinliği ve Fayda Maliyet Analizi (FMA)





FMA’nın gerekçelerinin ortaya konması
FMA ve and dağılımsal sonuçları
İnsan yaşamının değeri
Mevcut değere inme
FMA ve hakların kaliteli çevre için kullanılması
Ahlaki ve Yasal Hakların Ayrımı





Ahlaki etkenler
Ahlaki prensipler
Bakış açısına karşı tanımlayıcı haklar claims
Bilinçli canlılar
Hak sahipleri
MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT
ÜRETİM ETKİNLİĞİ VE FAYDA
MALİYET ANALİZİ (FMA)
Bir ulusun kendi içinde ve uluslar arasında çevre korumanın fayda ve
maliyetleri ne kadar adil olarak dağıtılıyor?
 Gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılama yeteneklerini tehlikeye
atmaları halinde bu yaklaşımlar yürütülmeli midir?
 Bazı ahlaki ve yasal haklar insanlarla ilgilidir; örneğin yurttaşların yaşanabilir
çevrelerde sahip olma hakkı. Bazı haklar hayvanlarla ilgilidir. Bazı insanlar
bazı hayvanların insani muameleyi hakettiklerine inanmaktadır.
1930larda Gifford Pinchot ve diğer öncü konservatistlerin doğal kaynakların
etkin biçimde kullanılması hakkındaki fikirleri fayda-maliyet analizi (FMA)
olarak bilinen prosedürün ortaya çıkmasıyla birlikte desteklenmiştir.
Kamu kararının bir hedefi olarak etkin kaynak kullanımı çevre politikası ve
doğal kaynak yönetimi literatüründe önde gelen bir konudur. Etkin
kullanımın savunucuları FMA’nın daha sık kullanılması gerektiğini
vurgulamaktadırlar. Bazen FMA’nın taraftarları çevresel ve doğal kaynak
yönetim plan ve programlarının kabul edilebilirliğine karar verilmesi
sürecinde etkin kaynak kullanımını bir kriter olarak kullanmaları konusunda
karar vericileri ikna etmeyi başarmışlardır.

MSI 224 DOĞA ÇEVRE VE KENT