Transcript Çalışan Sağlığı Birimlerinin Organizasyonu, İşlevleri ve Finansmanı
Sağlık Çalışanlarının Sağlığı Çalıştayı:
Çalışan Sağlığı Birimlerinin Organizasyonu, İşlevleri ve Finansmanı
Nazmi Bilir
(13 15 Eylül 2012 – Adrasan /Antalya)
Konuşma planı
• Konunun önemi • Sağlık çalışanı
– kim(ler)?
– Kaç kişi?
• Sağlık çalışanlarının sağlık sorunları • Çözüm olanakları
– İSG hizmetleri – İlgili mevzuat
Konunun önemi
• Hizmet (sağlık) sektöründe gelişme
– Sağlık hizmeti sunumunda artma – Sağlık hizmeti talebinde artma
• Teknolojik gelişme
– Yeni cihazlar, ilaçlar, yöntemler – “riskler” – Tanı olanaklarında gelişme – Yeni hastalıklar
Çalışanların sektörel dağılımı, Türkiye (yüzde)
Yıllar 1924 1950 1980 1990 2000 2010 Tarım 89,8 84,8 54.2
47.1
36.0
23.8
Sanayi 4,6 8,4 20.0
21.2
23.3
20.2
Hizmet 5,5 6,8 25.8
31.7
40.7
50.5
Türkiye Sağlık Raporu, İş Sağlığı, HASUDER, 2011
Sağlık Çalışanları kimler?
Sağlık Çalışanları (DSÖ 29 meslek)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Doktorlar Hemşirelik personeli (hemşire, ebe, sağlık memuru) Diş hekimliği çalışanları (diş hekimi, teknisyen…) Eczacılık çalışanları (eczacı, kalfa, …) Laboratuar çalışanları (kimyager, biyolog, fizik müh. ..) Çevre ve halk sağlığı çalışanları Geleneksel sağlık elemanları Diğer profesyonel sağlık çalışanları (psik., diyet., ..) Yönetim ve destek hizmetleri (müdür, memur, sekreter...
Sağlık Çalışanları (ILO 5 grup)
I) Doktorlar: sağlık hizmeti sunumunda birinci derecede sorumlu kişiler II) Diğer profesyonel meslekler: diş hekimi, eczacı, biyolog, psikolog, diyetisyen, fizyoterapist vb. yüksek eğitimliler III) Hemşire, ebe ve sağlık memurları: IV) Diğer sağlık elemanları: teknik elemanlar (radyoloji teknisyeni, ameliyathane ve anestezi teknisyeni, diş teknisyeni, odyoloji teknisyeni, EKG-EEG teknisyeni) V) Diğer çalışanlar: eğitim ve formasyonu bakımından sağlık personeli olmayan, ancak sağlık kuruluşlarında çalışan kişiler (Sekreter, memur, temizlikçi, şöför)
Sağlık Çalışanları kaç kişi?
Türkiye’de Değişik Yıllarda Sağlık Personeli Sayıları
Meslek Yıllar Doktor
Uzman Pratisyen
Diş hekimi Eczacı Sağlık memuru 1923 344 60 560 -
-
1940 2378 340 1493 -
-
1950 1970 6895
3467 3248
910 980 4018 13843 (13842+1)
8811 5025
3245 3011 9954 1990 2010 50639
123447
24900 25739
10514 15792 21547
84629 38818
21432 26506 94443 Hemşire Ebe TOPLAM 136 1100 405 616 5232 737 8796 45093 114772 1285 14645 11321 50163 30408 173993 50343
430943
Türkiye’de Sağlık Personeli Sayıları, 2006-2010
Türkiye’de Sağlık Kuruluşları Sayıları, 2002-2010
Sağlığı belirleyen temel ögeler • Bireysel özellikler • İşyeri ortam (çevre) faktörleri
Sağlık çalışanlarının nitelikleri
• Yaş
– Çocuk ve genç çalışan yok
• Cinsiyet
– Kadınlar çok, bazı meslekler kadına özgü
• Eğitim
– (yüksek) eğitimli
• Sağlık durumu
– Sağlıklı
Sağlık kuruluşlarında ortam faktörleri
Fizik – Ergonomik Gürültü Vibrasyon Sıcak-soğuk Kaza (kesi, batma) Radyasyon Ayakta durma Ağırlık kaldırma Kimyasal Biyolojik Solventler Anestezik ilaçlar Kanser ilaçları Antibiyotikler Metal, Hg Temizlik malzemesi Enfeksiyonlar Tbc HBV HIV Solunum sistemi enf.
Psiko sosyal Vardiya Gece çalışma Uzun süre çalışma Mesai saati kavramı Stres İş yükü Şiddet
Sağlık çalışanlarının sorunları
• Sağlık sorunları – Meslek hastalığı --- çok az --- tespit, kayıtlar??
(2010 yılında 39 Tbc (37 erkek 2 kadın) – İş kazası --- çok?? … kayıtlar ?? • Psiko sosyal sorunlar – çok fazla – kayıtlar?
– İş doyumu, tükenmişlik, – Şiddet… – Aşırı yorgunluk, – Değişen saatlerde çalışma – sosyal yaşantı – sorun!!
• Sosyal güvenlik sorunları – “Yıpranma” konusu … – Mevzuattaki eksikler … – Malpraktis konuları – güvence??
Türkiye’deki yayınlar (Sağlık Çalışanları)
Konular Enfeksiyon ve enfeksiyon önlemleri (araştırma) Özgün yazı Mevzuat, rehber Tükenmişlik çalışmaları Kas iskelet rahatsızlıkları Radyasyon ve etkileri Şiddet + mobbing İş doyumu Diğer konular TOPLAM Sayı 28 15 4 15 11 11 10 + 8 6 4 112
ÖZET
• Sorun var, ama boyutu bilinmiyor – Sorun (etkilenim, kaza, hastalık) çok olmalı, aranınca bulunuyor – Tanı – tedavi kolaylıkları ?? – İşyeri risklerinin tespiti yapılmıyor… …. kontrol?? – İşe giriş ve periyodik muayene “yapılmıyor” … (radyoloji için dozimetre izlemesi yapılıyor) • Önlemler yeterli değil – Havalandırma (kemoterapi ilacı hazırlığı!!) – Radyoaktiviteden korunma ?? --- nükleer tıp uygulamaları !!! – KKD kullanımı – önlük(!!) dışında çok yetersiz --- maske?? • Sağlık eğitimi (İSG) “yok” • İşyeri sağlık-güvenlik birimi yok – Enfeksiyon kontrol komitesi ??
ÇÖZÜM
• İSG Birimleri kurulması – İşe giriş – per. m. – Ortam değerlendirmeleri – Önlem önerileri – uygulama – Kayıt ve istatistik • Mevzuat çalışmaları – Çalışma süresi – “haklar” – “yıpranma” … nöbet … – Atama sorunları – Meslekte gelişme olanakları – kongre katılımı vb.
• Eğitim: İSG eğitimi – Yöneticiler (işveren!!) – Çalışanlar
•
OLANAKLAR – 1/2
– Uluslararası mevzuat • • ILO: C.155 (OS&H, 1981) C.161 (OH Services, 1985) • R 39 hours of work; hospitals (1930) (Not Reproduced) • R 69 medical care (1944)
Sağlık hizmetlerinin sunumu anlatılıyor, bu hizmetlerin herhangi zaman kısıtlaması olmaksızın gereksinim duyulduğunda ve her an hazır olması gereğine işaret ediliyor. Bu alanda çalışanların bütün kalpleri ile “wholeheartedly” hizmete hazır olması gereği belirtiliyor. Bunun yanı sıra, bu alanda çalışanların para kaygısı hissetmeyeckleri şekilde bir ücret politikas ının olması gerektiği belirtiliyor ve çalışma koşulları ile olanakların ülkenin her yerinde aynı düzeyde olması gereğine işaret ediliyor.
• • R 112 OH services (1959) R 171 OH services (1985) – WHO: Joint WHO/ILO policy guidelines on improving health worker access to prevention, treatment and care services for HIV and TB, 28 April 2010
OLANAKLAR – 2/2
• Ulusal mevzuat – Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik,
07/04/2004, RG. 25426
– Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanması ve Korunmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ
29 Nisan 2009, R.G. 27214
– Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına Dair Yönetmelik
6 / Nisan / 2011, R.G. 27897
• İSG birimleri – bazı hastanelerde kuruluyor
Hastanemizde Çalışan Güvenliği Birimi Kuruldu Cumhuriyet Üniversitesi
Hastanemiz bünyesinde çalışanlar için; güvenli hizmet sunumu ve güvenli bir ortam sağlanması, hizmet sunumunda kalitenin artırılması, çalışanlarımız için muhtemel risklerin belirlenmesi ve bu risklerin giderilmesi için ortamının sürdürülebilirliğinin sağlanması amacıyla uygun yöntem ve tekniklerin belirlenmesi ve hizmet içi eğitimler ile güvenli çalışma Başhekimliğe bağlı olarak “Çalışan Güvenliği Birimi” kurulmuştur . Çalışan Güvenliği Birimi, yine hastanemiz bünyesinde oluşturulan “Çalışan Güvenliği Komitesi” ile işbirliği yaparak komite kararlarının uygulanmasında yetkilidir. Birim, hastanemiz “ Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji başkanlığında faaliyet gösterecektir. ” polikliniği’nde ve aynı Anabilim Dalında görevli Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nazif ELALDI
İşlevler:
•Kayıt ve izleme •Risk analizi !!! •Periyodik muayene, sağlık taramaları •İSG eğitimi •….
Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin
Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik 07/04/2004 • • • • • • •
Amaç, Madde 1: “…
esaslarını işverenlerce, işyerlerinde çalışanlara verilecek iş sağlığı ve güvenliği eğitiminin usul ve
Madde 11
seçilir;
—
Çalışanlara verilecek eğitim, işyerinin faaliyet alanına göre aşağıdaki ve benzeri konulardan a) Genel iş sağlığı ve güvenliği kuralları , b) İş kazaları ve meslek hastalıklarının sebepleri ve işyerindeki riskler , c) Kaza, yaralanma ve hastalıktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanması, d) İş ekipmanlarının güvenli kullanımı, e) Çalışanların yasal hak ve sorumlulukları, • • • • • • • • • • • • f) Yasal mevzuat ile ilgili bilgiler, g) İşyerinde güvenli ortam ve sistemleri kurma, h) Kişisel koruyucu alet kullanımı, i) Ekranlı ekipmanlarla çalışma, j) Uyarı işaretleri, k) Kimyasal, fiziksel ve biyolojik maddelerle ortaya çıkan riskler, l) Temizlik ve düzen, m) Yangın olayı ve yangından korunma, n) Termal konfor şartları, o) Ergonomi, p) Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve önlemleri, r) İlkyardım, kurtarma.
Hasta v e Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına Dair
Yönetmelik, 6 Nisan 2011 • Amaç: “…. güvenli bir ortam sağlanmasına, hizmet sunumunda kalitenin artırılmasına, sağlık kurumunda hasta ve çalışanlar için muhtemel risklerin belirlenmesine, bu risklerin giderilmesi için hizmet sunumu ve güvenli çalışma ortamının sağlanmasına yönelik usul ve esasları düzenlemek” uygun yöntem ve tekniklerin belirlenmesine ve hizmet içi eğitimler ile güvenli sürdürülebilirliğinin
MADDE 7 –
(1) Bu Yönetmelik kapsamındaki sağlık kurumları; a) Çalışan güvenliği programının hazırlanması, b) Çalışanlara yönelik sağlık taramalarının yapılması, c) Engelli çalışanlara yönelik düzenlemelerin yapılması, ç) Çalışanların kişisel koruyucu önlemleri almasının sağlanması, d) Çalışanlara yönelik fiziksel saldırıların önlenmesine yönelik düzenleme yapılması • Sağlık kurumlarının hasta ve çalışan güvenliği ile ilgili standartlardan 100 üzerinden en az 80 puan alması gerekmektedir
Temel İş Sağlığı Hizmetlerinin Uygulama Usul ve
Esasları Hakkında Yönerge 16 Haziran 2011 • • • • • •
Amaç Madde 1: “…
temel iş sağlığı hizmetlerinin etkin, yaygın ve erişilebilir hale getirilmesini temin etmek üzere merkezleri bünyesinde işyeri hekimliği hizmeti mevcut sağlık hizmetleri sunumuna iş sağlığı hizmetlerinin entegre edilmesi ve toplum sağlığı sunmak …”
Madde 5:
TSM ler, Bölgesindeki tüm çalışanların ve işyerlerinin kayıtlarına ulaşarak koruyucu ve önleyici sağlık hizmetlerinin sunulması için işyeri ve diğer kurumlarla işbirliği yapar
Madde 6:
Müdürlükçe ÇSB kurulması planlanan TSM’ler belirlenir
Madde 7:
ÇSB
,
TSM’lere bağlı olarak özel veya kamuya ait farklı binalarda hizmet verecek şekilde kurulabilir. TSM, ÇSB birimi içindeki işyeri hekimliği hizmeti koordinasyonuyla ilgili idari görev dağılımlarını yazılı olarak yapar ve yapılan idari görev dağılımlarını müdürlüğe bildirir
Madde 15:
yatırılır Müdürlük ile işveren arasında sözleşme yapılır. Sözleşme ücreti işverence her ayın sonunda müdürlüğün döner sermaye hesabına
Madde 22:
İşyeri sağlık hizmetlerinin koordinasyonundan ve bu Yönerge hükümlerine uygun olarak etkin ve eksiksiz olarak yürütülmesinden müdürlükler ile TSM’ler sorumludur
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU Kanun No. 6331 Kabul Tarihi: 20/6/2012
• •
Amaç, Madde 1:
“…işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini …”
İşverenin genel yükümlülüğü MADDE 4 –
(1) İşveren , çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; a) Mesleki risklerin önlenmesi , eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.
b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır uygunluğunu göz önüne alır.
.
ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.