Transcript ทำไมต้อง DOT ?

ทำไมต้ อง
DOT
อัมพร เอีย่ มท่ ำ
โรงพยำบำลอุตรดิตถ์
DOT ? กับกำรรักษำ……
วัณโรค
DOTเป็ นการรักษาวัณโรค
แบบมีพี่เลี้ยงคอยดูแลผูป้ ว วย
ใคร…..เป็ นพีเ่ ลีย้ ง
เจ้ ำหน้ ำทีส่ ำธำรณสุ ข
2. อสม.
3. แกนนำชุ มชนเช่ น กำนัน, ผู้ใหญ่ บ้ำน, ประธำน
ชุมชน, พระหรือเพือ่ นบ้ ำน (แต่ ต้องอยู่ใน
ควำมดูแลของเจ้ ำหน้ ำทีส่ ำธำรณสุ ขและได้ รับ
กำรอบรมก่อน)
1.
หน้ ำที่พเี่ ลีย้ ง ?
 ดูให้ ผ้ ูป่วยกลืนยำต่ อหน้ ำทุกวัน
 แนะนำกำรปฏิบัตต
ิ นในกำรรักษำวัณโรค
 ให้ กำลังใจให้ ผ้ ูป่วยกินยำให้ ครบตำมกำหนด
 แนะนำกำรไปพบแพทย์ ตำมนัด
สั งเกต สอบถำม เมือ
่ ผู้ป่วยเกิดอำกำร
ข้ ำงเคียงจำกยำ
หมัน
่ ยำ้ เรื่องกำรรักษำสุ ขภำพ
ให้ ข้อมูลกับเจ้ ำหน้ ำที่
บันทึกกำรกินยำในสมุดประจำตัวผู้ป่วย
ดูอะไรบ้ ำงเมือ่ เรำเยีย่ มผู้ป่วย
1. สั งเกตอำกำรทั่วไป ผอม, ผืน่ , ตำเหลือง, ตัวเหลือง, ไอ
อำกำรข้ ำงเคียงจำกกำรกินยำ
2. ซักถำม - กินยำตอนไหน, ใครหยิบให้ , สบำยดีขนึ้ ไหม
นอนหลับดี, กินข้ ำวได้ ไหม
3. กำรกินยำวัณโรค กินยำอืน่ ๆ, นับจำนวนยำที่เหลือเพือ่
ตรวจสอบกำรกินยำของผู้ป่วย สั มพันธ์ กบั วัน?
- ดู DOT Card มีกำรบันทึกถูกต้ อง?
- ปัสสำวะสี อะไร(ตรวจสอบกำรกินยำ), เก็บยำไว้ ที่ไหน
เหมำะสมหรือไม่
ยำหลัง Discharge ไม่ ได้ จัดยำเป็ นซองรำยวัน
ยำ Rimstar
 ยารวม( Fixed
dose)
กำรส่ งเสริมให้ ผ้ ูป่วยรักษำหำย
1.จัดยำเป็ นซองรำยวัน
2.กำกับกำรกินยำ ให้ มีพเี่ ลีย้ ง
3.เยีย่ มตำมหลักเกณฑ์
4.รับทรำบปัญหำและแก้ไข
ทำไมต้ องจัดยำ
.....เป็ นซองรำยวัน ?
ป้ องกันผู้ป่วยเลือกกินยำบำงชนิด
ป้ องกันกำรลืมกินยำโดยเฉพำะผู้สูงอำยุ
ง่ ำยต่ อกำรกำกับกำรกินยำของพีเ่ ลีย้ ง
ให้ ผ้ ูป่วยกินยำถูกต้ องตำมขนำดทีแ่ พทย์
กำหนด
เพือ
่ รักษำสภำพยำไม่ ให้ เปื่ อยยุ่ย
1 เดือน
ทีค่ ลินิกวัณโรคผู้ป่วยได้ ยำเป็ นซองรำยวัน
พบยำทีเ่ ปื่ อย แฉะ ยุ่ย
ทำอย่ ำงไร?
ยำรักษำวัณโรค
เรื่องกำรป้ องกันกำรแพร่ เชื้อ
 บ้ วนเสมหะทีใ่ ด เหมำะสมหรือไม่
 สั งเกตกำรไอจำม ใช้ ผ้ำ/กระดำษ ปิ ดปำก/จมูก หรือไม่
 มีเด็กอำยุตำ่ กว่ ำ 5 ปี , คนในบ้ ำนมีอำกำรไอเรื้อรังมำกกว่ ำ
2 สั ปดำห์ หรือไม่
นำทีน
่ อน เครื่องนอนออกตำกแดด ?
(บำงคนกำงมุ้งทั้งวัน ทั้งคืน)
ห้ องนอนมีอำกำศถ่ ำยเท ?
- ไม่ มกี ำรกำจัดเสมหะในแต่ ละวัน
กระป๋ องใส่ เสมหะ
และน้ำหมำก
ถุงใส่ เสมหะ / นำ้ หมำก อยู่ในห้ องนอน
กระป๋ องเสมหะควรมีฝำปิ ดที่มดิ ชิด
และทำควำมสะอำดทุกวัน
กิน,นอนตรงนีท้ ้งั กลำงวันกลำงคืน
นำที่นอน เครื่องนอนออกตำกแดด ? อย่ ำง
น้ อยสั ปดำห์ ละครั้ง
ที่นอนมีอำกำศถ่ ำยเท
สะดวก
อำกำศไม่ ถ่ำยเท อับทึบ ฝุ่ นหนำ
ตำเป็ นวัณโรคเสมหะพบเชื้อ
ยำยเป็ นพีเ่ ลีย้ งกำกับกำรกินยำ
กำรแก้ ปัญหำที่พบบ่ อย
 ผู้ป่วยไม่ ยอมกินยำเพรำะเม็ดใหญ่
ใส่ ในกล้ วย, บด
 ลืมกินยำ
ให้ ใช้ DOT Card และมีพเี่ ลีย้ ง
 ไม่ บ้วนนำ้ ลำยและเสมหะในภำชนะ
แนะนำเรื่อง
กำรติดต่ อคล้ ำย
หวัด
ไม่ ไปตรวจเสมหะ
เก็บแล้ วให้ ญำติ / เรำไปส่ ง
เก็บเสมหะไม่ ได้
สอนวิธีขำกเสมหะ
กินยำแล้ วคัน
CPM จะหำยภำยใน 2 Wks
เหน็บชำ
B6
ปวดท้ อง
ลดกรด
คลืน่ ไส้ ,อำเจียน
ให้ Motilium
ปวดเข่ ำ, ข้ อ
PCM
ตรวจสอบขนำดยำว่ ำสั มพันธ์ กบั น้ำหนัก ?
ผู้ป่วยกินเหล้ ำ
 พูดคุยส่ วนตัว หำสำเหตุของกำรกินเหล้ ำ
 ให้ ผ้ ูทรี่ ั กเคำรพของผู้ป่วยช่ วยเกลีย้ กล่ อม
 ให้ กน
ิ ยำก่ อนหลับ / เมำ
 ให้ ชุมชนมีส่วนร่ วมในกำรรั กษำ, พูดส่ งเสริม
ผู้ป่วย HIV ร่ วมด้ วย
TB รักษำหำย
 HIV มี ARV
 ชี วต
ิ มีคุณค่ ำ
อย่ ำงน้ อยก็สำหรับเรำและคนทีเ่ รำรัก
 ยกตัวอย่ ำงคนที่รักษำหำย (สมมติหรือยกกรณีตัวอย่ ำงให้ ดู)
 ให้ ครอบครัวมีส่วนร่ วม
ผูป้ ว วยไมวมีควาพาหนะ / อาหาร
เสนอเรื่องให้
อบต. รับทรำบ
 รับยำแทน
 ขอควำมร่ วมมือจำกวัด
 แจ้ งปัญหำให้ โรงพยำบำลทรำบเพือ
่ ช่ วยแก้ ไข
แจ้ งหน่ วยสวัสดิกำรสั งคมของโรงพยำบำล
ผูป้ ว วยไมวมีญาติดูแล
 หำ อสม. ใกล้ บ้ำนเป็ นพีเ่ ลีย้ ง
 หำเพือ
่ นบ้ ำนช่ วยดูแล
 เยีย
่ มติดตำมอย่ ำงใกล้ ชิดตำมเกณฑ์
 แจ้ งให้
อบต./กำนัน/ผู้ใหญ่ บ้ำน
ทรำบหำทำงแก้ ไข ช่ วยเหลือ
ผูป้ ว วยหยุดกินยาเพราะได้ยนิ ววาไมวพบ
เชื้อแล้ว
 ให้ ควำมรู้ ทถ
ี่ ูกต้ องถึงปริมำณเชื้อทีจ่ ะตรวจพบ
 ปัญหำดือ
้ ยำ
รักษำไม่ หำย
การเป็ นพี่เลี้ยงผูป้ ว วย
ให้ กำลังใจ ไม่ ใช่ ซ้ำเติม ไม่ เปิ ดเผยควำมลับของผู้ป่วย
 สั งเกตอำกำรผิดปกติ
 ทำด้ วยใจ เอำใจเขำมำใส่ ใจเรำ
 รับฟังปัญหำและเข้ ำให้ ถึง
อย่ ำใช้ พนื้ ฐำนควำมคิด
ของตนเอง
กำรสู บบุหรี่ในระหว่ ำงกำรรักษำ
ส่ งผลต่ อควำมสำมำรถในกำรทำงำนของปอดลดลง
กำรกินเหล้ ำในระหว่ ำงกำรรักษำ
ส่ งผลต่ อควำมสำมำรพในกำรทำงำนของตับ
**อำกำรรุนแรงมำกขึน้
ทีส่ ำคัญอย่ ำลืมให้ คนทีเ่ รำรัก
กินยำ
ครบทุกเม็ด
ครบทุกมื้อ
ไมวด้ือยา
อำกำรไม่ พงึ ประสงค์ จำกกำรใช้ ยำต้ ำนวัณโรค แบบไม่ รุนแรง
อำกำรทีเ่ กิดขึน้
คันไมวมีอาการ
ผืน่ คันเล็กน้อย
ปวดข้อ
คลื่นไส้
กำรแก้ ไข
ให้ CPM แก้คนั
ให้ CPM และ Calamine ทาผื่น ถ้าเป็ นผืน่ มากอาจให้ Steroid ทา
เชวน 0.1% TA cream
ให้ Paracetamol
- ให้กินยากวอนเข้านอน
- ให้ Motilium แก้คลื่นไส้อาเจียน
ปลายประสานอักเสบ มีอาการชา ให้ Vitamin B6 จนอาการหายชาให้หยุด
ตามปลายมือ ปลายเท้า
อาการคล้ายหวัด (influenza-like
syndrome)
ให้ Paracetamol ถ้ายังคงมีอาการมากลด Rifampicin ลง 150 mg.
เป็ นเวลา 3-5 วัน
อำกำรไม่ พงึ ประสงค์ จำกกำรใช้ ยำต้ ำนวัณโรค
แบบรุนแรง
Major Adverse Reactions
ยำทีก่ ่ อให้ เกิดอำกำร
วิงเวียน เดินเซ การทรงตัวผิดปกติ (Dizziness)
Streptomycin
หูอ้ือ ไมวได้ยนิ เสี ยง (Deafness)
Streptomycin
เกิดความผิดปกติทางการมองเห็น (Visual impairment)
Ethambutol
Jaundice
ยาเกือบทุกตัว
อาการทางผิวหนังที่รุนแรง เชวน Stevens Johnson Syndrome
ยาเกือบทุกตัว
อาการช็อคแบบขาดออกซิเจน
Rifampicin
สิ่ งที่ควรปฏิบตั ิ
 บันทึกข้ อมูลทีส
่ ำคัญใน TB 01 และบัตรประจำตัวผู้ป่วย
 ถำมอำกำร
ดีขนึ้ ไหม มีปัญหำอะไรบ้ ำง ฯลฯ
 ตรวจร่ ำงกำย ดูตำเหลือง ซีด ชั่ งนำ้ หนัก
 ตรวจเสมหะ เดือนที่ 2, เดือนที่ 5, สิ้นสุ ดกำรรั กษำ
 จ่ ำยยำให้ เพียงพอ
 ถ้ ำมีเด็กอำยุต่ำกว่ ำ 5 ปี ให้ มำตรวจกำรติดเชื้อระยะแฝงและรั กษำ
ผ้ ูป่วยวัณโรค
รอกาลังใจและการเอาใจใสว จากพวกเราทุกๆคน
ยารักษา….กาย
กาลังใจรักษา….จิต
คุณควา….ของชีวิต
คือมีสิทธิ….ในสังคม
สวัสดี