Transcript Święta żydowskie

ŚWIĘTA ŻYDOWSKIE
MIESIĄC
LICZBA
DNI
ODPOWIEDNIK W
KALENDARZU
GREGORIAŃSKIM
ŚWIĘTO
7 dni Pesach
nisan
30
marzec/kwiecień
ijar
29
kwiecien/maj
siwan
30
maj/czerwiec
Szawuot (w 7. tyg. po Pesach)
tamuz
29
czerwiec/lipiec
Tamuz, symbol niewoli i post upamiętniający zdobycie i
zburzenie Jerozolimy
aw
30
lipiec/sierpień
9 dni dalszego postu i dni półpokutnych ku pamiątce
zdobycia Jerozolimy ,po których następuje Tisza beAw upamiętniający zburzenie obu świątyń (9.dzień
miesiąca)
elul
29
sierpień/wrzesień
przygotowanie do Nowego Roku
tiszri
30
wrzesień/październik
Rosz ha-Szana oraz Jom Kippur, 7 dni Sukkot
zakończone Szmini Aceret oraz Simchat Tora
heszwan
29 lub 30
październik/listopad
kislew
30 lub 29
listopad/grudzień
tewet
29
grudzień/styczeń
szewat
30
styczeń/luty
adar
adarII
29 lub 30
29
Dzień Niepodległości Izraela oraz Rocznica Zagłady
Chanuka
post upamiętniający oblężenie Jerozolimy
Tu bi-szwat (15 dzień miesiąca)
Żydowski
kalendarz
luty/marzec
Purim; czytanie Księgi Estery
marzec/kwiecień
Kalendarz żydowski
Szabat







najważniejsze i bardzo uroczyste święto;
upamiętnia odpoczynek Boga po trudzie tworzenia świata;
święto zaczyna się w piątek tuż przed zmrokiem kolacją, przed którą
kobiety zapalają w domu świece, a mężczyźni uczestniczą w modlitwie w
synagodze;
po zachodzie słońca następuje całkowity zakaz wykonywania jakiejkolwiek
pracy, która byłaby twórczą ingerencją człowieka w świat;
Szabat jest doskonałą okazją do świętowania w gronie rodziny oraz
studiowania Tory i innych tekstów religijnych;
W sobotę odbywają się jeszcze dwie uczty; święto kończy tzw. Hawdala,
czyli pożegnanie szabatu po ukazaniu się trzech gwiazd;
typowe potrawy szabatowe: ryby faszerowane, kugel, czulent, cymes.
Świeczniki szabasowe,
Muzeum Regionalne w Pińczowie
Świeczniki szabasowe,
Muzeum Regionalne w Pińczowie
Lichtarz szabasowy, balsaminka, Lubaczów
Rosz HaSzana – Święto Trąbek





przypada na pierwszy dzień miesiąca Tiszri, trwa dwa dni;
rozpoczyna czas 10 dni pokutnych, zakończonych świętem Jom
Kipur;
żydowski Nowy Rok;
upamiętnia stworzenie świata;
według tradycji w tym dniu Bóg otwiera księgę, w której
zostały zapisane wszystkie czyny każdego człowieka i wydaje
sąd, kto zostanie wpisany do Księgi Życia;
zwyczaje: składanie życzeń noworocznych, jedzenie jabłek z
miodem, taszlich.
A. Gierymski, Święto trąbek, Muzeum Narodowe, Warszawa
Podczas modlitw rozbrzmiewa dźwięk szofaru – rogu baraniego bądź koźlego,
symbolizującego m.in. wezwanie do powrotu do Boga i stanięcie przed Nim z
bagażem swoich grzechów.
Żydzi nad brzegiem Wisły podczas tzw. taszlich. W głębi widoczny Most
Kolejowy przy Cytadeli (Gdański) (1930/10), Warszawa; Zdjęcie ze zbiorów
Narodowego Archiwum Cyfrowego
Jom Kipur – Dzień Pojednania




przypada 10 dnia miesiąca tiszri;
Żydzi wierzą, że tego dnia Bóg przebacza
człowiekowi grzechy poczynione wobec Niego;
przygotowując się do święta, poszczą przez 25
godzin;
odwiedza się również cmentarze, rozdaje jałmużnę
ubogim, składa wizyty znajomym, prosząc o
wybaczenie i pojednanie; publicznie wyznaje się
grzechy.
Sukot – Święto Namiotów




obchodzone jest 15-21 dnia tiszri i trwa siedem lub osiem dni
(poza Izraelem);
rodziny przenoszą się do prowizorycznych szałasów (kuczek),
by upamiętnić czterdziestoletnią wędrówkę ludu Izraela po
pustyni;
obchodzone jest w porze jesiennej, po zbiorze plonów, ma ono
m.in. charakter rolniczy – dziękczynny za czas żniw;
siódmy dzień Sukot to Hoszana Raba (Wielka Radość);
podczas nabożeństwa porannego wierni machają etrogiem
(zieloną cytrynką) i bukietem nazywanym lulaw, w cztery
strony świata oraz ku górze i ku dołowi jako znak
wszechobecnej istoty Boga.
Kuczka w Płocku, fot. K. Bielawski
Pesach (Pascha)






obchodzone jest podczas pierwszej pełni księżyca po
wiosennym zrównaniu dnia z nocą – czyli 15 dnia nisan; trwa 8
dni;
upamiętnia wyjście narodu Izraela z Egiptu;
charakterystyczna dla tego święta jest uroczysta kolacja
(seder);
podczas kolacji sederowej spożywa się m.in. macę oraz
gorzkie zioła;
tradycyjnie nikt nie nalewa sobie sam wina, aby każdy mógł
poczuć się jak król;
takim wieczorem sederowym była w istocie Ostatnia
Wieczerza.
Talerz sederowy z ekspozycji Żydowskiego Instytutu
Historycznego im. E. Ringelbluma, fot. K. Bielawski
Szawuot – Święto Tygodni







obchodzone jest 50 dni po święcie Paschy, 6 dnia miesiąca siwan w
Izraelu, a poza Izraelem – 6 i 7;
upamiętnia otrzymanie Tory na górze Synaj;
tradycyjnie spożywa się potrawy mleczne;
jest to starożytne święto pierwszych plonów;
ponieważ Góra Synaj miała pokryć się wtedy bujną roślinnością i
barwnymi kwiatami, dekoruje się wnętrze synagogi młodymi
roślinami;
przed świętem Szawuot rozpowszechnił się zwyczaj czytania Tory
przez całą noc; według przekazu naród czekający na Mojżesza pod
Synajem zaspał – teraz więc czuwa się w wigilię święta;
pierwszego dnia w synagodze czyta się tekst dziesięciu przykazań
oraz historię Ruth.
Chanuka – Święto Świateł






rozpoczyna się 28 dnia miesiąca kislew;
święto upamiętnia oczyszczenie Świątyni Jerozolimskiej przez Judę
Machabeusza z posągów greckich bóstw po zwycięstwie nad wojskami
syryjskimi oraz bohaterstwo Judyty, która zgładziła Holofernesa;
aby wznowić kult, potrzebna była oliwa do zapalenia menory; chociaż
znaleziono tylko jej małą porcję – świecznik palił się cudownie przez 8 dni;
dlatego niezwykłe doniosłym rytuałem jest zapalenie świec na chanukiji –
ośmioramiennym świeczniku;
z okazji Chanuki dzieci dostają pieniądze lub prezenty; bawią się również
w grę nazywaną „bączkiem” (drajdel);
spożywa się potrawy smażone głównie na oliwie;
Lampa chanukowa, Judaika w Kamienicy Celejowskiej,
Kazimierz nad Wisła, fot. K. Bielawski
Motyw Judyty z głową Holofernesa był szczególnie popularny w
malarstwie renesansowym i barokowym
Caravaggio „Judyta i Holofernes”
Łukasz Cranach „Judyta z głową
Holofernesa”
Purim







święto Purim przypada 14 dnia miesiąca adar;
zgodnie z tradycją to miesiąc urodzin i śmierci Mojżesza;
według przekazów Estera – Żydówka – żona perskiego króla Achaszweosza
uratowała naród swych przodków przed prześladowaniem Hamana;
Purim to święto wielkiej radości i ufności w to, że Bóg wybawia naród Izraela;
zakazy jest post i umartwianie;
w to święto należy spełnić cztery micwy (obowiązki): wysłuchanie tekstu Księgi
Estery, podarowanie dwóch posiłków biedakom (lub złożenie należnej ofiary
pieniężnej), wysłanie podarków dla przyjaciół, Seudat Purim – wspólny rodzinny
posiłek; wskazane jest picie alkoholu;
podczas czytania Księgi Estery, według zwyczaju, za każdym razem gdy
rozbrzmiewa imię Haman – zagłusza się je tupaniem i kołatkami. Pośród radosnych
zwyczajów popularne jest wykonywanie kukły Hamana, którą potem się spala;
specjalną potrawą są trójkątne pierożki nadziewane marmoladą i makiem –
„kieszenie” lub „uszy Hamana”.
Purim w Synagodze Nożyków w Warszawie,
fot. K. Bielawski
MIĘDZYSZKOLNY KONKURS
LITERACKI




napisz wiersz lub opowiadanie twórcze poświęcone
patronowi szkoły;
praca powinna być wydrukowana w formacie A4
(max. 2 strony) i prawidłowo opisana;
termin nadsyłania prac do 10 kwietnia 2012 r.;
dla uczestników konkursu przewidziane są dyplomy
i nagrody rzeczowe.
Dziękuję za uwagę, życząc wielu
wrażeń w Lublińcu i we Wrocławiu.