Transcript KLOROFORM

RABİA ŞEYMA MENGİ
MUHAMMET MUTLU
ORHAN DEMİR
KLOROFORM
KLOROFORM
Kimyasal adı
triklorometan
Diğer adları
kloroform
Kimyasal formül
CHCl3
Molekül ağırlığı
119.38 g/mol
Görünüm
renksiz sıvı
Yoğunluk
1.48 g/cm³, sıvı
Çözünürlük
0.8 g/100 mL (20 °C)
Ergime noktası
-63.5 °C
Kaynama noktası
61 °C
KLOROFORM
Kloroform, anestezik (uyuşturucu) etkisi olan
bir kimyasaldır. Renksiz, tatlı kokulu bir
sıvıdır ve yanıcı değildir. Alev mevcudiyetinde
toksik bir gaz olan fosgene dönüşür. Yağları
çözer. Kimyasal işlemlerde çok kullanılır.
ANESTEZİ
Anestezi
kelimesi
eski
Yunan'dan
gelmektedir.
Aesthesia “duyu”, An ise
olumsuzluk eki olan “siz”dir.
Bu şekilde duyusuzluk, başka
bir yorumla; ağrısızlık yada
ağrı duyusunun kaldırılması
olarak
özelleştirilebilir.
“Anestezi” kelimesi 1721
basımlı Bailey's “English
Dictionary”
de
duygu
noksanlığı olarak tanımlanır.
KLOROFORMUN TARİHÇESİ
1830’da Friedrich Moldenhauer tarafından
bulunmuş, ancak bu maddenin yeni bir
madde olduğu farkına varılmadığı için klorik
eter adı verilmiştir.
KLOROFORMUN TARİHÇESİ
Jean-Baptiste Andre Dumas 1834 de kloroformun
özelliklerini tanımlayıp kloroformu saf olarak elde
etti. Formik asit ve klorüre benzemesi nedeni ile
kloroform adını verdi.
Fransız fizyolojisti Marie-Jean Pierre Flourens
1847’de kloroform ile hayvanlar üzerinde yapmış
olduğu çalışmalarda, sinir sistemine kloroformun
eter gibi etkileri bulunduğunu saptamıştır.
KLOROFORMUN TARİHÇESİ
Kloroformun pratikte kullanılması James Young
Simpson tarafından 9 Kasım 1847 tarihinde
doğum için bir hastasında kullanmasıyla
başlamıştır.
KLOROFORMUN TARİHÇESİ
1853 tarihinde Kraliçe Victoria sekizinci
çocuğunu kloroform anestezisi yardımı ile ağrı
duymadan doğurmuştur.
Anestezi uygulaması, bir mendile damlatılan
kloroform ağrı sırasında hastanın yüzüne
konup, hastanın ağrısı geçince mendil hastanın
yüzünden uzaklaştırılarak gerçekleştiriliyordu.
KLOROFORMUN SENTEZİ
Kloroform çeşitli yöntemlerle sentez edilebilir.
Teknikte Liebig tarafından bulunan yöntem
tercih edilir. Bu yöntem, etil alkol veya
asetonun, kireç kaymağı veya sodyum
hipokloritle oksidasyonu ve klorlandırılmasına
dayanır.
Kloroform metanın klorlandırılması ile de elde
edilmektedir.
ANESTEZİK KLOROFORM
Anestetik olarak kullanılacak kloroform gümüş
nitrat ile çökelek vermemeli ve kongo kırmızısının
alkoldeki çözeltisinin rengini mavileştirmemelidir.
Bu nedenle anestetik kloroform özel olarak
hazırlanır ve koyu renkli şişelerde saklanır.
Kloroform ışık etkisi ile havada yavaş yavaş
oksidasyona
uğrar,
oksidasyonu
önlemek
için %0.5-1 alkol ilave edilir.
ANESTEZİK KLOROFORM
Hoş kokulu, hızlı etkili (Anestetik etkisi dietil
eterden 5 defa kuvvetlidir) ve ayılma suresi kısa
olduğundan bir dönem etere tercih edilmiştir.
Solunum yollarında tahriş yapmaması, bir
miktar kas gevşemesi sağlaması ve yanıcı
olmaması diğer avantajlarıdır.
Vücut dışında oldukça zararsız bir madde iken,
vücutta toksik etkisi yüksektir.
ANESTEZİK KLOROFORM
Uyuşturucu etkisi yüksek olduğundan düşük
konsantrasyonlarda kullanılır. Öldürücü dozu ile
uyuşturucu dozu arasında büyük bir fark yoktur.
Ayrıca kloroformun, kan basıncını düşürmek, kalp
ritmini bozmak, deri ve mukozaya zarar vermek
gibi etkileri vardır. Özellikle karaciğer üzerinde
zararlı yan etkileri vardır. Kalp kasının çalışmasını
baskılayıcı etkisi de vardır. Bu nedenle insanlarda
anestetik olarak nadir kullanılmaktadır.
ANESTEZİK KLOROFORM
Yan etkileri ve uygulama zorluğu nedeni ile
(modern anestezi cihazlarında kullanılan
vaporizatörlerde kullanılamaz) artık genel
anestezi amacı ile kullanılmamaktadır.
HORACE WELLS
1840'larda anestezi kullanımının öncülüğünü
yaptı. İntihar etmek için anestezi kullanmıştı.
Anestezi araştırmaları sırasında çeşitli gazlarla
deneyler yaparken, kloroform bağımlısı olmuştu.
1848 de iki kadına sülfürik asit sıkmaktan
tutuklandı. Hapisteyken yazdığı bir mektupta,
sorunlarının sebebi olarak saldırıdan önce fazla
miktarda aldığı kloroformu suçladı. 4 gün sonra
hücresinde ölü bulundu. Kendisini kloroformla
uyuşturmuş ve bir usturayla kalçalarını kesmişti.
SULTAN ABDÜLAZİZ
Sultan Abdülaziz’in ölüm nedeninin de intihar
değil kloroform olduğu düşünülmektedir.
Padişahı görmeye gelen İngiltere büyükelçisi
`Hala o kadar keskin kloroform kokuyor ki,
içerde fazla duramadım, kokudan içime fenalık
geldi` demiştir.
MARUZİYET YOLLARI
Kloroform oldukça uçucu bir bileşik olduğu için
endüstri, kimya sanayi gibi herhangi bir yoldan
çevreye karışabilir.
MARUZİYET YOLLARI
İnsanlar sadece oral yolla kloroform
bulaşmış yiyecekleri veya suyu içerek
kloroforma maruz kalmazlar. Bunun
dışında dermal temas ile veya havayı
solumakla da geçebilir.
Ayrıca, zamanında birçok insan anestezi
ile kloroforma maruz kalmıştır.
İNHALASYON YOLU İLE ABSORBSİYON
Kloroform gazı burun yolu ile solunduktan
sonra akciğer alveollerine mekanik olarak
hareket eder.
Alveol havasına dağılır ve alveollerden kana
basınç farkı ile kolayca absorbe olarak kan
akımına karışır.
Kan ile dokulara taşınır.
ORAL YOL İLE EMİLİMİ
Kloroform gastrointestinal
olarak emilir.
sistemde
direkt
Kloroformun, gastrointestinal absorbsiyonu hızlı
ve geniştir (oral daz ile alım yaklaşık 8 saat
boyunca sürüyorsa %90’ın üstündedir).
Kanda ki maksimum
seviyesi 4-6 dakika
içinde oluşur.
KLOROFORMUN DAĞILIMI
Kloroform vücutta
yayılmaktadır.
çok geniş bir alana
Emildikten sonra kloroform yağ, beyin,
karaciğer, böbrekler, kan dokularına dağılır.
Kloroform seviyelerine, en fazla yağlarda (5–68
g/kg) en az ise karaciğer böbrek ve beyinde (1–
10 g/kg) rastlanmıştır.
Yağ doku > beyin > karaciğer > böbrek > kan
KLOROFORMUN SALIĞA ETKİSİ
KLOROFORMUN TOKSİK ETKİSİ
Kloroformun toksik etki gösterdiği başlıca
organlar merkezi sinir sistemi, karaciğer ve
böbreklerdir.
Bunun dışında solunum, kardiovasküler ve
gastrointestinal sistemlerde de toksik etkisi
gözlenmiştir.
• SOLUNUM ETKİLERİ
Solunum hızında ki değişiklik kloroformu
anestezik
olarak
soluyan
hastalarda
gözlemlenmiştir.
22,500 ppm altında hastaların %44’ünde
solunum hızında artış olmuştur.
Solunum hızı depresyonu ancak derin ve
uzun süreli anestezik olarak kloroforma
maruz kalınca gelişmektedir.
• KARDİYOVASKÜLER ETKİLERİ
Solunum ile maruziyette (anestezi ile)
kişilerin ¼ ünde düşük tansiyon
gözlemlenmiştir.
• GASTOİNTESTİNAL ETKİ
Kloroform oral olarak alınırsa mide
bulantısı ve kusma, retrosternal ağrı,
yutma üzerinde ağrı görülmüştür.
• HEPATİK ETKİ
Kloroformun major toksik etkisi karaciğer
de olur. Kloroform alındıktan 1-3 gün içinde
karaciğer hasarı oluşur.
Sarılık,
karaciğer
genişlemesi
ve
hassasiyeti, deliryum, koma ve ölüm
görülebilir.
• RENAL ETKİ
Oligüri, tubuler nekroz, nefrit, kalsifikasyon
gözlenir. Na/K atılımını değiştirir. Hücresel
anamoliler oluşur.
• NÖROLOJİK ETKİ
Kloroform lipit çözünür bir maddedir. Hücre zarından
kolayca geçer ve yüksek konsantrasyonlarda narkoza
neden olur.
Anestezik etkisini sinir membranlarla etkileşerek
gösterir. Uyarıcı sinir ileticilerinin salınımını
engelleme (sinaps öncesi etki) ve aynı bölgelerde,
voltaja bağlı kalsiyum, potasyum ve sodyum kanalı
bloku yapar.
Kloroformun
nörotoksik
etkisi,
nöronal
membranlardaki gagliozid ile kloroform etkileşimi
nedeniyle olabilir.
Kloroform alımından sonra ganglion hücrelerinde
dejenarif değişiklikler gözlemlenmiştir.
ganglion, beynin orta kısmında bulunan alın korteksi ve alt motor ve duyu
bölgeleri arasındaki iletişim ve yönetimi sağlayan yapıların genel adıdır.
KLOROFORMUN SOLUNMASI
Uzun süre ve sürekli 20-200 ppm kloroforma
maruz kalma sonucunda başlıca nörolojik
etkiler oluşur ve bunun yanında yorgunluk,
bulantı, kusma, halsizlik, ağız kuruluğu,
anoreksiya gibi belirtilerde artış olur.
Karaciğerde sarılık, serum
enzim
seviyeleri
ve
karaciğer büyüklüğünde
artış olmuştur.
İCME SUYUNDAN KLOROFORMA MARUZ KALMA
İçme suyundan kloroforma maruz kalma ile ilgili
tek başına bir çalışma yoktur. Ancak klorlu
içme suyu ile ilgili birkaç çalışma vardır. Bu
sular diğer trihalometanlarla birlikte kloroform
içermektedir.
Bu çalışmalar sonucunda kanser ile bu sulara
maruziyet arasında zayıf bir bağ vardır. Bu oran
yaklaşık 2-17% arasındadır.
METABOLİZMASI
Kloroform başlıca karaciğerde metabolizma
olur ancak böbrek gibi diğer dokularda da
metabolizma gerçekleşir.
Kloroform insanda ve
hayvan da sitokrom
P450 enzimi tarafından
oksidasyon-redüksiyon
şeklinde
iki
yolla
metabolize edilir.
METABOLİZMASI
Düşük kloroform konsantrasyonlarında,
metabolizma öncelikle sitokrom P4502E1(CYP2E1) üzerinden yürür. Bu enzim
seviyesi birçok alkol ve keton ve tarafından
indüklenmektedir.
Yüksek kloroform konsantrasyonlarında,
metabolizma ayrıca sitokrom P450-2B1/2
(CYP2B1/2) üzerinden de yürür.
METABOLİZMASI
Oksidasyon reaksiyonu
Oksijen varlığında ana ürün triklorometanolun
dihidroklorinasyonu ile hızlı ve sabit bir şekilde
oluşan fosgen gazıdır.
2 CHCl3 + NADPH + H+ + O2
CCl3OH CCl2O + HCl
2 CCl3OH + NADP+
Redüksiyon reaksiyonu
Oksijen yokluğunda ana metabolit diklorometil
serbest radikalidir.
REDUCTIVE PATHWAY
•CHCl2
P-450
Cl−
OXIDATIVE PATHWAY
CHCl3
P-450
O2
RH
HOCCl3
RCCl2O
H
H2O
HCl
GSH
Cl2C=O
phosgene
O
GS
GS―C―Cl H
GS
HC
H
O l
GS―C―SG
H2O
CO2
2HCl
R=cellular nucleophile (protein, phospholipid, nucleic
acid);
GSH=reduced glutathione
GSSG=oxidized glutathione
OTZ=oxothiazolidine carboxylic acid
Cysteine
OTZ
2HCl
CO+GSSG
METABOLİTLERIN AKIBETİ
Fosgen elektofilik bir metabolittir ve nükleofillere
saldırır. Ana reaksiyon fosgenin su ile hidrolizidir.
Ürün olarak karbondioksit ve hidroklorik asit
oluşur. Hidrolizi oldukça hızlı olup yarım saniyeden
daha azdır.
Fosgen ayrıca birincil ve ikincil aminlere, hidroksil
gruplarına ve tiyollere saldırır. Sistein ve
indirgenmiş
GSH
ile
reaksiyona
girerek
nefrotoksisiteye karşı koruma sağlar.
METABOLİTLERİN AKIBETİ
Ayrıca
fosgen
hücre
düzeyindeki
makromoleküllerden; enzim, protein veya
fosfolipitlerin polar uçlarındaki (-SH, -OH,
-NH2) grupları gibi gruplara saldırarak
kovalent bağ oluşturur.
Bu bağlanma ile yapının
moleküler işlevi bozularak
sırayla hücresel fonksiyon
kaybı
olur
ve
hücre
ölümüne yol açar.
METABOLİTLERİN AKIBETİ
Aynı şekilde indirgenme reaksiyonu ile
oluşan serbest radikallerde oldukça reaktiftir
ve mikrozomal enzimlere, fosfolipitlerin yağ
asidi kuyruklarına kovalent bağ oluştururlar.
Bunun sonucunda da enzim aktiviteleri
düşer ve yağ peroksidasyonu oluşur.
BOŞALTIM
Kloroformun atılımı öncellikle akciğer yolu ile
olur. Alınan kloroformun %90’ı akciğerler ile
CO2 şeklinde atılır. %0.01’lik kısmı ise idrar ile
atılır.
Kloroforma devamlı tekrarlanan temaslar
sonucunda, insanda yapılan postmortem doku
örnekleri sonucunda kloroforma çok az
seviyede rastlanmıştır. Çünkü atılımı ve
metabolizması hızlıdır.
KLOROFORMUN KANSER ETKİSİ
Kloroformun insanlarda potansiyel kanserojen
olarak değerlendirilmesi için insanlar üzerinde
yapılan çalışmalarla ilgili yeterli veri yoktur.
Hayvanlarda, kloroforma çeşitli maruz kalma
yolları ile çeşitli türlerde karaciğer ve böbrek
tümörlerinin insidansında artış görülmüştür.
Ancak,
tümör
ve
kanserler yüksek doz
düzeyinde
toksisite
sonucu görülür.
KLOROFORM





Akut fazla dozlama ,kalb durması nedeniyle ölüme
sebep olur.
İnsanın kendinden geçmesi için 5000-7000 ppm,
tam narkoz için ise 1400 ppm konsantrasyon
gereklidir.
16.000 ppm'den büyük konsantrasyonlarda nabız
artışı durmaktadır.
Diğer alifatik klorluhidrokarbonlar gibi karaciğere,
kalbe, böbreklere zarar verir.
KANDA KLOROFORM TAYİNİ
HS/GC (Head Space/ Gaz Kromatografisi)
Kanda uçucu toksik bileşiklerin analizlerinde
kullanılır. Eter-Kloroform analizi gibi uçucu
toksik analizleride bu cihazla yapılır.
 Ayrıca Tiner ve Bali bağımlılarında etken
maddelerin(ksilen,toluen….) aranması, ölçümü
bu kromatografik yöntemle yapılır.
 Taşıyıcı gaz olarak azot kullanılır. FID (Flame
Ionization Dedektör) Alev iyonizasyon
dedektörlü gaz kromatografisi kullanılır.

KLOROFORM
Az miktarda da olsa sular için tehlikelidir.
 Yüzeysel sularda konsantrasyonu 0.0010.005 mg/l 'den olmaktadır.
 Biyolojik atıksu arıtma tesisleri ise 10
mg/kg üzerinde konsantrasyon içermesi
halinde olumsuz etkilenir.
 Endüstriyel prosesten kaynaklanan
kloroform belirlenmesi için kullanılacak
referans ölçüm metodu uygun bir solvent
ile ayrıştırmadan sonra elektron tutucu
detektörlü gaz kromotografisidir

KLOROFORM



ABD'nin Virginia Teknik Üniversitesi
Uzmanları, musluk suyuna katılan klorla
ilgili endişe verici bulgulara ulaştı.
Uzmanlara göre, klor, diş macunu ve
deterjanlardaki triclosan adlı maddeyle
temasa geçtiğinde reaksiyona giriyor ve
zehirli kloroform gazı oluşuyor.
Bu gazın solunması ya da deriden nüfuzu
depresyon, karaciğer rahatsızlıkları ve
kanser riski ortaya çıkarıyor.
DİŞ MACUNUNDA KLOROFORM TAYİNİ
gaz kromatografisi ile diş macunlarında
kloroform tayini yapılır.
 % 5 veya daha az orandaki kloroformun
belirlenmesine uygundur.
 Bu yöntemle ürün içinde tespit edilen
kloroform miktarı, % kütle cinsinden verilir.


PRENSİP
Diş macunu dimetilformamid/metanol
karışımı ile süspande edilir
 asetonitril standart olarak eklenir.
 Santrifüjden sonra, sıvı fazın bir miktarı gaz
kromatografisine uygulanır ve kloroform
içeriği hesaplanır.
