Mózgowe porażenie dziecięce
Download
Report
Transcript Mózgowe porażenie dziecięce
MÓZGOWE PORAŻENIE
DZIECIĘCE
Mózgowe porażenie dziecięce nie stanowi odrębnej
jednostki chorobowej. Jest to zespół przewlekłych i
niepostępujących zaburzeń ośrodkowego układu
nerwowego (zwłaszcza ośrodkowego neuronu
ruchowego), powstałych w wyniku uszkodzenia
mózgu przed, po i w czasie porodu.
W 20 % przypadków przyczyną porażenia są czynniki
przedporodowe (infekcja płodu w macicy, na przykład
wirusem różyczki czy cytomegalii, rzadziej
toksoplazmozą lub wadliwą budową łożyska w
niedostateczny sposób zaopatrujące w tlen i składniki
pokarmowe).
w 60 % przypadków czynniki okołoporodowe (długi, ciężki
poród w trakcie którego dziecko nie otrzymało
odpowiedniej ilości tlenu, infekcje okołporodowe- zapalenie
opon mózgowych)
w 20 % czynniki poporodowe.
Statystycznie mózgowe porażenie dziecięce występuje u
2/1000 żywo urodzonych dzieci.
Ostateczne rozpoznanie m.p.dz. można ustalić dopiero pod
koniec 1 roku życia, a nawet później, gdy objawy kliniczne
są już utrwalone.
OBJAWY:
Pierwszymi objawami dziecięcego porażenia mózgowego mogą być:
Niezanikanie odruchów w odpowiednim czasie przekształcają się w
odruchy przewlekłe i hamują powstanie następnych.
ATOS (2-6 m-ca)
STOS((3-6m-ca)
Odruch chwytania kończy górnych (1-4 m-ca)
Odruch podparcia (4-5m -ca)
Odruch prostowania (powyżej 6m-ca)
Odruch szyjny prostujący (3-6 m-ca)
Reakcja spadochronowa (około 8 m-ca)
Odruchy chwytne z kończyn dolnych (1-6 m-ca narastają, 6-12m-ca wygasają)
Rodziców powinno zaniepokoić:
Dziecko nadmiernie się pręży jest napięte, lub wiotkie;
Leży asymetrycznie nie trzyma głowy w pionie;
Ograniczona kontrola nad własnym ciałem (ruch dowolny,
kierowany);
Dziecko nie utrzymuje stabilizacji w leżeniu na plecach, brzuchu;
Brak koordynacji ruchów;
Ukrywanie kciuka w zamkniętej dłoni;
Duża wrażliwość na wszelkie bodźce- zmianę położenia np.;
huśtanie, głośne dźwięki;
Problem z ssaniem, połykaniem;
Wypychanie języczkiem smoczka, piersi- nawet gdy dziecko jest
głodne;
Oczopląs, zaburzenia mowy
RODZAJE MPD
1.
Ze względu na rodzaj zaburzonego
napięcia mięśniowego:
a)
Postacie piramidowe(spastyczne tzw.
kurczowy)
Częścią mózgu zaatakowaną przez
chorobę jest kora mózgowa (tzw.
istota szara). Ten rodzaj porażenia
mózgowego występuje w około 4/5 .
I TYPOWA POSTAWA SPASTYCZNA
Ten typ cechuje się zwiększonym
napięciem pewnych grup
mięśniowych, niemożnością precyzji i
koordynacji ruchów. Mięśnie
spastyczne są twarde przy dotykaniu
wyczuwa się wzmożone napięcie i
wydają się jakby były deskowate.
Nagle rozciągnięte mięśnie kurczą się
samoistnie. Mięśnie spastyczne nie
wiotczeją, nigdy nie są w stanie
spoczynku.
Chory wykonuje ruchy z trudem
pokonując opór własnych mięśni. Po
oderwaniu stopy od podłoża dalszy
ruch jest gwałtowny i brak mu
płynności. Łatwiej wykonać dziecku
ruch wolny niż szybki. Dlatego chód
jest często przyspieszony.
II POSTACIE POZAPIRAMIDOWE(ATETOZA)DYSKINETYCZNA
Polegają na występowaniu niezależnych od woli,
nierytmicznych, powolnych ruchów
zlokalizowanych w kończynach górnych, których
największe natężenie dotyczy ich dystalnych
(końcowych) odcinków, osiągając największe
nasilenie w obrębie palców.
Ruchy atetotyczne są skutkiem
nieskoordynowanych skurczów mięśni
agonistycznych i antagonistycznych. Są powolne,
leniwe, dotycza obwodowych części kończyn.
Polegają na powolnym narastaniu wyprostowania
kończyn, a jednoczesnym przybieraniu
dziwacznych pozycji, które po krótkim czasie
zanikają i wracają z powrotem.
Ruchy pląsawiczne objawiają się w postaci tików,
mioklonii, drżeń.
W dyskinetycznej postaci porażenia mózgowego
atetoza może występować łącznie z ruchami
pląsawicznymi, stanowiąc objaw zwany
choreoatetozą.
Wszelkie wzmożone napięcia ustają we śnie.
III POSTAĆ MÓŻDŻKOWA (ATAKSJA)
Ten typ choroby jest pochodzenia móżdżkowego i występuje rzadko
cechuje się trudnościami w utrzymaniu równowagi,
nieskoordynowaniem ruchów i oczopląsem. Samodzielne stanie,
chodzenie jest bardzo utrudnione. Chód jest chwiejny, na szerszej
podstawie.
Istota ataksji polega na nieprawidłowym współdziałaniu mięśni
agonistów i antagonistów w zakresie ich synchronii i regulacji
napięcia mięśniowego. Tej postaci dodatkowo towarzyszy dużo
dodatkowych schorzeń.
PARALIŻ MOŻE OBEJMOWAĆ:
Jedną
część ciała (porażenie połowicze hemiplegia),
same nogi (porażenie kończyn dolnych paraplegia)
głównie
nogi ale także ramiona (porażenie
obustronne - diplegia)
wszystkie
cztery kończyny (porażenie
czterokończynowe – quadrip)
OBJAWY WSPÓŁWYSTĘPUJĄCEPSYCHICZNE
A)
PIERWOTNE
- Upośledzenie umysłowe
- Zaburzenia w sferze emocjonalno popędowej, chwiejność
afektywna
- Brak cierpliwości i wytrwałości, zachowania często agresywne i
niewspółmierne do siły bodźca, obniżony krytycyzm w stosunku do
swojego postępowania i wzmożona agresywność
B)
WTÓRNE
- Zaburzenia adaptacyjne, przejściowe zaburzenia zachowania powstałe
na skutek sytuacji traumatycznej
- Zespoły nerwicowe, do występowania których szczególnie usposabia
okres dojrzewania, a dodatkowym czynnikiem jest świadomość mniejszej
atrakcyjności fizycznej,
- Zespoły psychotyczne
- Zespoły depresyjne
- Autyzm wczesnodziecięcy
- Zaburzenia w sferze emocjonalno popędowej
Ból
Przyczyna dolegliwości bólowych u tych dzieci są deformacje układu
mięśniowo-szkieletowego i nieprawidłowe napięcie mięśniowe. Ulgę
przynoszą leki przeciwbólowe.
Infekcje dróg oddechowych i jamy ustnej
Zespół deformacji szkieletu i zaburzeń napięcia mięśniowego
prowadzi także do zwiększonego zalegania śluzu w drogach
oddechowych oraz niemożności jego ewakuacji. Sprzyja to częstszym
i dłuższym zachorowaniom na infekcje dróg oddechowych. W
zapobieganiu i leczeniu skuteczne są leki zmniejszające wydzielanie
śluzu. Częste u dzieci z MPD zaburzenia połykania związane są z
zarzucaniem treści pokarmowej do dróg oddechowych, czego efektem
jest większa zapadalność na zapalenia płuc.
Zaburzona czynność mięśni żwaczy zwiększa podatność zębów na
próchnicę i zapalenie dziąseł.
NAJCZĘSTSZE PROBLEMY ZDROWOTNE
DZIECI Z MPD
Zaburzone czynności ruchowe
Możliwie jak najwcześniej należy usprawniać u dziecka
umiejętności ruchowe poprzez odtworzenie wzorca ruchowego
zgodnie z jego porządkiem rozwoju.
Padaczka
Współwystępuje aż u 50-90% dzieci z czterokończynową postacią
MPD i u 30-60% dzieci z porażeniem połowiczym, rzadziej z
innymi postaciami MPD. Pojawia się zazwyczaj w wieku do 4-5
lat, objawia się napadami zgięciowymi (zespół Westa zwany także
ukłonem ludzi wschodu, lekooporny) i jest bardziej oporna na
leczenie. Napady padaczkowe wiążą się ze zwiększonym ryzykiem
urazu, hospitalizacją celem ustalenia odpowiedniego leczenia i
wzmożonym lękiem u rodziców.
Zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego
Objawy ze strony przewodu pokarmowego dotyczą 90% dzieci
z MPD. Do najbardziej uciążliwych objawów należą:
zaburzenia połykania, refluks żołądkowo-przełykowy,
dysfagia, zachłystywanie się treścią pokarmową, wymioty,
przewlekłe zaparcia stolca. Konsekwencjami tych zaburzeń są
niedożywienie, anemizacja, a nawet wyniszczenie. Poprawa
stanu odżywienia jest możliwa dzięki wypracowaniu
właściwej pozycji karmienia i prawidłowym podaniu posiłków.
SPOSOBY LECZENIA:
Istnieje wiele sposobów leczenia poszczególnych przejawów choroby.
Leczenie wad fizycznych obejmuje fizjoterapię i ćwiczenia fizyczne. W
kuracji tego typu nacisk położony jest na uaktywnianie dotkniętych
chorobą kończyn w celu zapobiegania, w nadziei, że dziecko nauczy
się chodzić, mówić i jeść. W niektórych przypadkach pomocne
okazują się leki rozluźniające mięśnie. Czasem przeprowadza się
zabiegi chirurgiczne pozwalające na uruchomienie chorych
sztywnych kończyn (podcięcie ścięgien Achilesa). Mówienie, a także
umiejętności odżywiania się, może poprawić terapia narządów mowy,
nie którym dzieciom są potrzebne aparaty słuchowe, często także
okulary. Niektóre wady wzroku wymagają zabiegu chirurgicznego.
POPULARNE METODY REHABILITACJI:
1 Bobath
Rehabilitacja dzieci metodą Bobath
ma pomóc chorym maluchom we wszechstronnym
rozwoju i osiągnięciu niezależności na tyle, na ile
pozwala istniejące uszkodzenie centralnego
układu nerwowego (CUN). Metoda Bobath wyrosła
z analizy terapii dzieci z porażeniem mózgowym.
-Odmiennymi od prawidłowych doświadczeniami
czuciowo-ruchowymi, co wpływa na nieprawidłowe
odczuwanie własnego ciała i nieprawidłowe
reakcje ruchowe dzieci.
-Brakiem rozwoju reakcji równowagi i
prostowania.
-Zaburzeniami w zakresie napięcia mięśniowego,
np. hipertonia i hipotonia.
-Zaburzeniami w zakresie kontroli głowy i tułowia.
-Nieprawidłowymi ruchami kończyn.
-Dominowaniem wzorców zgięciowych i
wyprostnych.
-Upośledzeniem ruchów rotacyjnych.
-Zaburzeniami w rozwoju umiejętności chwytnych
(manipulacji) oraz w zakresie lokomocji.
2. METODA VOJTY,
Jest to neurofizjologicznie
sterowany system torowania,
mający na celu przywrócenie
wrodzonych fizjologicznych
wzorców ruchowych, które są
zablokowane w swoim rozwoju
przez wczesnodziecięce
uszkodzenia mózgu. Metoda ta
zwana również uruchomieniem
odruchów, jest stosowana głównie
profilaktycznie i leczniczo w
dziecięcych neurologicznych
zaburzeniach ruchowych oraz
ortopedycznych wadach postawy.
Metoda Vojty opiera się na
zasadzie wywoływania odruchów:
przez nacisk na określone punkty
ciała (strefy wywołujące) wywołuje
się takie odruchy, jakie występują
w normalnym motorycznym
rozwoju dopiero w późniejszym
stadium (np. obrót). Mogą być w
ten sposób korygowane
patologiczne wzorce postawy i
ruchowe. Vojta wykorzystuje
szczególnie dwa systemy
utorowienia korygujące postawę:
tzw. pełzanie odruchowe i obrót
odruchowy.
3. METODA CASTILLO-MORALES
Metoda ta zwana jest stymulującą terapią ustną. Reguluje ona
motorykę mięśni ustno- twarzowych oraz integruje kompleks
ustno- twarzowy z motoryką całego ciała. Metoda ta polega na
oddziaływaniu na mięśnie zaangażowane w procesy mowy (czyli
mięśnie oddechowe, mięśnie twarzy, języka, gardła, krtani, i
klatki piersiowej) poprzez odpowiednie manipulacje
terapeutyczne. Pozwalają one znormalizować napięcie
wymienionych grup mięśniowych i skoordynować proces mowy z
oddechem. W trakcie tej terapii stosuje się specjalne płytki
zaopatrzone w czopy pobudzające język do aktywności. Dzięki
temu ulegają wzmocnieniu mięśnie języka i poprawia się
symptomatyka otwartych ust, co przeciwdziała wydzielaniu się
śliny „wystawianiu” języka, a tym samym zmienia korzystnie
fizjonomię
4.
METODA SI (INTEGRACJA SENSORYCZNA)
Metoda ta polega na integracji czynności zmysłów z właściwą
reakcją ruchową. Rehabilitacja, zależnie od potrzeb, obejmuje
stymulację poszczególnych zmysłów np. motoryki dużej, motoryki
małej, percepcji, koordynacji wzrokowo-ruchowej itp. Głównymi
kierunkami w rehabilitacji są procesy hamowania, eliminowania
lub ograniczania drogą stymulacji negatywnych bodźców, które
występują przy nadwrażliwości układu zmysłów np.
nadpobudliwości ruchowej, trudnościach w koncentracji uwagi,
oraz dostarczaniu bardzo silnych, różnorodnych bodźców przy
niedostatecznej wrażliwości układu zmysłów.
Stymulacja dziecka polega na dostarczaniu odpowiednich
bodźców poszczególnym zmysłom najczęściej podczas zabawy lub
wykonywania określonego zadania.
5. METODA PETO
Jest metodą czynnego usprawniania.
Dzieci pacują w grupach, wykonując
rytmiczne ćwiczenia na polecenie tzw.
dyrygenta, osoby prowadzącej zajęcia z
dziećmi. Ruch dziecka sterowany jest
jedynie dla zwiększenia świadomości
wykonywanych funkcji. Wymagane są
specjalne meble ze szczebelkami, które
pomagają wznieść się dziecku do góry.
Metoda stosowana jest u dzieci, które
rozumieją polecenia. Ćwiczenia
wykonywane są zawsze w tej samej
sekwencji, co ma ułatwić ich
zapamiętywanie.
6.
METODA WERONIKI SHERBOURNE
Proponowany terapeutyczny system ćwiczeń wywodzi się z okresu
wczesnego dzieciństwa z tzw. baraszkowania, które zawiera w sobie
element bliskości fizycznej i emocjonalnej. Jest to zdaniem W.Sherbourne
naturalna potrzeba dziecka do zaspakajania tych potrzeb, poprzez
kontakt z osobami dorosłymi. Powstałe podczas ćwiczeń doznania
wypływające z własnego ciała i odczuwanie go w kontekście z elementami
otoczenia, dają dziecku poczucie jego indywidualności.
Cechą charakterystyczną metody jest rozwijanie przez ruch: świadomości
własnego ciała i usprawniania ruchowego, świadomości przestrzeni i
działania w niej oraz dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i
nawiązywania z nimi kontaktu.
7. DOGOTERAPIA
Dogoterapia to metoda
wspomagająca proces
rehabilitacji i terapii z
udziałem odpowiednio
wyszkolonych psów w
celu pomocy osobom
niepełnosprawnym.
8. Hipoterapia
jest ściśle powiązana z innymi metodami
rehabilitacyjnymi i terapeutycznymi i w pełni
korzysta z ich dorobku. Celem terapii z
koniem (z elementami jazdy konnej) jest
przywrócenie pacjentom sprawności
fizycznej i psychicznej.
Działanie hipoterapii:
-regulacja napięcia mięśniowego
-stymulacja i normalizacja czucia
powierzchownego
-korygowanie postawy ciała
Przekazywanie wzorca chodu
Przekazywanie wzorca chodu jest najbardziej unikatowym celem hipoterapii.
Taki sposób prowadzenia hipoterapii jest wskazany najbardziej dla dzieci i
młodzieży chodzących samodzielnie w nieprawidłowym wzorcu, uczących się
chodzić oraz siedzących samodzielnie, ale niestabilnie.
ZASADY USPRAWNIANIA PSYCHOPEDAGOGICZNEGO
Zasada indywidualizacji oddziaływań – należy nawiązać
prawidłowy kontakt emocjonalny z dzieckiem i podejść do
niego w sposób indywidualny.
Zasada bezpieczeństwa – ważne jest, by dziecko miało
poczucie fizycznego bezpieczeństwa ( np. aby nie obawiało się
upadku).
Zasada podmiotowości - dziecko jest podmiotem naszych
oddziaływań.
Zasada uwzględniająca nieharmonijny rozwój dziecka działania nauczyciela powinny być dostosowane do
rzeczywistego stopnia rozwoju dziecka.
Zasada stosowania odpowiednich zabawek i pomocy.
Zasada nieprzeciążania dziecka.
Zasada wydłużania czasu zabawy i stopniowania trudności
BIBLIOGRAFIA:
R. Michałowicz .: Mózgowe porażenie dziecięce, Warszawa 2001r.
K.J.Zabłocki : Mózgowe porażenie dziecięce w teorii i terapii, Warszawa
1998r., Warszawa 1998r.
Z. Sękowska: Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej
www.niepełnosprawni.pl
Przygotowała
mgr Ewa Laszczewska