Transcript Hướng dẫn nuôi con bằng sữa mẹ - Hoạt động điều dưỡng
HƯỚNG DẪN NUÔI CON BẰNG SỮA MẸ
Báo cáo viên: CN-NHS Phạm Thị Thu Hương Bệnh viện Hùng Vương
Sữa mẹ là thức ăn hoàn hảo đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Sữa mẹ giúp trẻ phát triển toàn diện
•
Các thành phần trong sữa
Sữa non
rất quan trọng
mẹ
– Có từ ngày đầu sau sinh, lượng ít, đặc và sáng màu – Nhiều chất dinh dưỡng – Nhiều kháng thể, tế bào bạch cầu, protein kháng khuẩn hơn sữa chuyển tiếp – Chứa yếu tố phát triển, giúp cho hệ thống tiêu hóa còn non nớt của bé phát triển sau khi sinh, giúp chống các bệnh dị ứng và không dung nạp các thức ăn khác – Có tác dụng xổ nhẹ, giúp tống phân su
•
Các thành phần trong sữa mẹ
Sữa chuyển tiếp
có từ ngày 2 – 3 sau sanh
–
Sữa đầu
được sản xuất vào đầu bữa bú, lượng nhiều, cung cấp nhiều protein, lactose và các chất dinh dưỡng khác –
Sữa cuối
màu trắng hơn được sản xuất vào cuối bữa bú, chứa nhiều chất béo, cung cấp nhiều năng lượng
Sự khác nhau giữa sữa mẹ và sữa bò Sữa mẹ
• • Nhiều thành phần trong chất béo cần thiết cho sự phát triển của não, mắt và sự vững bền của các mạch máu Chất béo trong sữa mẹ được tiêu hóa hoàn thiện hơn nhờ men lipase
Sữa nhân tạo
• Không có trong sữa nhân tạo • Việc tiêu hóa chất béo kém hơn
Sự khác nhau giữa sữa mẹ và sữa bò
•
Sữa mẹ
Ít đạm hơn, phù hợp với trẻ sơ sinh • • Dễ tiêu hóa Không gây dị ứng và tiêu chảy • • •
Sữa nhân tạo
Nhiều đạm hơn sữa mẹ, không thích hợp đối với trẻ Khó tiêu hơn Dễ bị tiêu chảy hoặc mắc các bệnh dị ứng do tính không dung nạp với sữa nhân tạo
Sự khác nhau giữa sữa mẹ và sữa bò Sữa mẹ
• • • • Có vai trò kháng khuẩn Nhiều sinh tố A, C Lượng sắt cao Sữa mẹ chứa kháng thể
Sữa nhân tạo
• Không có vai trò kháng khuẩn • • Hàm lượng sắt thấp Không có kháng thể
LỢI ÍCH CỦA VIỆC NUÔI CON BẰNG SỮA MẸ
Lợi ích cho con
• Sữa mẹ có đủ các chất dinh dưỡng cần cho sự phát triển cơ thể của trẻ • Dễ hấp thu • Bảo vệ trẻ chống lại các bệnh nhiễm trùng và dị ứng • Cho con bú sữa mẹ có tác động tích cực tới việc phát triển trí não của trẻ
Lợi ích cho mẹ
• • • • Cho bú sớm nửa giờ đầu sau sanh sẽ giúp tử cung co lại tốt hơn, giảm chảy máu Mẹ có cảm giác thư giãn giảm mệt mỏi khi cho con bú Bú mẹ hoàn toàn là một trong những biện pháp ngừa thai Người cho con bú ít có nguy cơ ung thư vú, ung thư buồng trứng
Phản xạ prolactin
Phản xạ prolactin
Vài điều cần lưu ý: • Prolactin được sản xuất nhiều vào ban đêm, như vậy cho con bú vào ban đêm là đặc biệt có ích để duy trì việc tạo sữa.
• Prolactin giúp thư giãn, buồn ngủ, như vậy mẹ có thể nghỉ ngơi tốt khi cho con bú vào ban đêm.
• Prolactin ức chế sự rụng trứng
Phản xạ oxytocin
Các dấu hiệu của một phản xạ oxytocin tích cực
• Cảm giác kích thích ở vú trước hay trong bữa bú • Sữa chảy ra từ vú mẹ khi bà mẹ nghĩ đến con, nghe tiếng con khóc.
• Sữa nhỏ giọt từ vú bên kia khi con đang bú • Sữa từ vú chảy ra thành dòng khi trẻ nhả vú • Tử cung co thắt gây đau
Lợi ích cho mẹ
• • • • Thuận tiện, sạch sẽ và luôn ở nhiệt độ thích hợp không phải pha chế Ít tốn kém hơn nuôi con bằng thức ăn nhân tạo Gắn bó tình cảm mẹ con, tác động rất tốt đến việc giáo dục trẻ sau này.
Sớm lấy lại vóc dáng như trước đây do sự tiêu thụ tích cực nguồn năng lượng
Phải bảo đảm cho trẻ được bú mẹ
• • • • • • • Cho bú ngay trong vòng ½-1 giờ đầu sau khi sanh để tận dụng sữa non Mẹ nên ngồi khi cho bú Mỗi lần nên cho trẻ bú 1 bên vú Cho trẻ bú theo nhu cầu (không hạn chế thời gian và độ dài của mỗi bữa bú) Sau khi cho trẻ bú, nên vắt kiệt sữa còn lại và lau sạch đầu vú Cho bú mẹ hoàn toàn trong 6th đầu.
Bắt đầu cho ăn dặm từ tháng thứ 6 và tiếp tục cho bú sữa mẹ đến 24 th
Phải bảo đảm cho trẻ được bú mẹ
• • • • • Mẹ càng ít sữa, càng nên cho trẻ bú sớm, bú dày để không bị mất sữa Trẻ không bú được thì vắt sữa mẹ cho uống bằng ly muỗng. Không cho trẻ bú mẹ ngậm vú giả hoặc đầu vú cao su Trẻ bị ốm hay tiêu chảy vẫn cho bú mẹ Mẹ bận đi làm cũng giành thời gian cho con bú Sau khi cho bú, bế vác trẻ lên vai, vỗ nhẹ vào lưng cho hơi trong dạ dày thoát ra để tránh bị trớ
Dấu hiệu cho con bú đúng cách
TƯ THẾ THÂN NGƯỜI
Thân trẻ sát mẹ, mặt quay vào vú Đầu và thân trẻ thẳng hàng Cằm chạm vào vú mẹ Mông trẻ được đỡ
NGẬM BẮT VÚ ĐÚNG
Miệng của trẻ mở rộng Môi dưới đưa ra ngoài Lưỡi chạm quanh bầu vú Hai má phình đầy Có nhiều quầng vú ở phía trên miệng của bé hơn phía dưới
CẢM NHẬN
Trẻ mút chậm và sâu Trẻ được dễ chịu và thích thú Có thể nghe tiếng trẻ nuốt Mẹ không bị đau đầu vú
Tư thế bú đúng
TƯ THẾ NẰM CHO BÚ
Ngậm bắt vú đúng Ngậm bắt vú kém
Phản ứng xuống sữa
Khi bé mút, lưỡi bé sẽ tạo nên những nhu động ép sữa từ các xoang sữa ở quầng vú chảy vào miệng và khi sữa đầy miệng trẻ sẽ nuốt Mẹ có cảm giác dòng sữa đang tuôn ra, Sữa có thể rỉ ra từ vú bên kia
Cách dứt em bé ra khỏi bầu vú
Luồn ngón tay út sạch vào giữa hai hàm của bé để hãm động tác mút
Cách giữ gìn nguồn sữa mẹ
• • • • • Người mẹ cần ăn no, ăn nhiều bữa, đầy đủ các chất dinh dưỡng, uống nhiều nước (trên 2 lít/ ngày) Cho con bú đúng cách Nghỉ ngơi càng nhiều càng tốt, ngủ đủ 8 giờ một ngày Cuộc sống gia đình hòa thuận, hạnh phúc, không lo lắng buồn phiền Khi cho con bú nếu cần dùng thuốc phải hỏi ý kiến bác sỹ
• •
Dấu hiệu cho biết trẻ nhận đủ sữa mẹ
Trẻ được bú ít nhất 8 lần/ 1 ngày Giữa các cữ bú trẻ nhanh nhẹn, thoải mái, không quấy khóc, da dẻ hồng hào
Dấu hiệu cho biết trẻ nhận đủ sữa mẹ
• • • Đái > 6-8 lần/ ngày Đi tiêu phân sệt, màu vàng sậm, mùi hơi chua Trẻ tăng cân đều đặn, # 500g/ tháng. Trẻ lên cân tốt chứng tỏ đã bú đủ sữa mẹ
Cách nhận biết hậu quả của việc ngậm bắt vú kém
• Đau và nứt núm vú • Vú cương tức do nút vú không hiệu quả • Trẻ quấy khóc, đói và đòi ăn thường xuyên do không nhận đủ sữa mẹ • Thất vọng và từ chối bú mẹ, chậm lên cân
Những trường hợp cần vắt sữa
• • • • • • Khi bị căng tức sữa hoặc tắc ống dẫn sữa Mẹ có núm vú tụt vào trong, phải vắt sữa trong khi trẻ đang học cách bú Vắt sữa cho trẻ bị ốm hoặc thiếu tháng ăn khi trẻ không thể bú được Duy trì sự tạo sữa khi mẹ phải đi làm Khi núm vú bị khô nứt và đau Vắt sữa cho trẻ từ chối bú mẹ uống bằng ly muỗng, trong khi đang tập cho trẻ bú trở lại
Cách vắt sữa
• Dùng gạc ấm làm ấm vú.
• Dùng ngón tay nhẹ nhàng ấn vào núm vú • Xoa bóp và vuốt núm vú để kích thích núm vú • Xoa bóp lưng cho bà mẹ, xoa bóp từ trên cổ xuống dọc 2 bên cột sống từ 2 đến 3 phút, tạo thành những chuyển động vòng tròn nhỏ từ cổ tới bả vai giúp bà mẹ thư giãn
Kích thích phản xạ Oxytocin
Cách vắt sữa bằng tay
Vắt sữa bằng máy
Bảo quản sữa sau khi vắt
• • • • Vắt sữa để vào bình tiệt trùng, đậy kín nắp Sữa mẹ có thể bảo quản trong bình vài giờ ở nhiệt độ thường và 24 giờ trong tủ lạnh Chỉ làm ấm lại 1 lượng sữa vừa đủ dùng cho trẻ trong 1 bữa Cho trẻ ăn bằng ly muỗng
Điều trị núm vú thụt bằng cách kéo dãn quầng vú
Chuẩn bị và sử dụng bơm tiêm để điều trị núm vú thụt
Miếng tạo dáng núm vú
• • • Giúp mẹ có đầu ti bị phẳng, lõm có thể cho con bú được bình thường. Được làm từ chất liệu silicon mềm, lắp vào ngực dễ dàng và thoải mái. Có các lỗ thông khí, tạo sự thông thoáng khi mặc. Chất liệu trong suốt nên Không nhìn thấy khi mặc dưới áo ngực. Bảo vệ núm vú bị viêm, nứt không tiếp xúc trực tiếp với áo ngực, gây đau, rát.
Chụp hứng sữa thừa dùng cho mẹ chảy nhiều sữa.
Những trường hợp không nên nuôi con bằng sữa mẹ
• • • Mẹ bị nhiễm HIV/ AIDS Mẹ bị suy tim, lao phổi nặng, bệnh gan đang tiến triển Mẹ đang dùng thuốc chống ung thư, chất phóng xạ, thuốc động kinh, hướng tâm thần