Transcript 340 - Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği

Betonun Tarihçesi ve Yaşanan Sorunlar
Dr. Tümer AKAKIN
Türkiye Hazır Beton Birliği
Genel Sekreter
Betonun Tarihçesi
MÖ 3000: Mısır’da samanlı çamur ve
tuğlaları birleştirmek için kullanıldı. Ayrıca
piramitlerde alçı harçları kullanıldı.
•Çinliler bağlayıcı malzemeleri Çin Seddi’nin
yapımında kullandılar
Romalılar MÖ 800 ‘de kireç harçlarını kullanmaya
başladılar.
MÖ 300-MS 476 puzolanik bağlayıcı Pozzuoli & kireç
harçlarını Roma’daki Kolezyum ve Pantheon’ da
kullandılar.
• O tarihlerde Orta ve Küçük Asya’da Türkler ve Persler
tarafından “Horasan Harcı” denilen ve Avrupalılar’ca
bilinmeyen çok sağlam bir bağlayıcı kullanıyordu.
• Suya dayanıklı yapılarda ve kubbe yapımında kullanılmış
ve bu yapılar bugüne kadar ayakta durmuş.
Çağdaş Beton Kronolojisi
1813
Fransa’da Louis Vicat ilk yapay çimentoyu üretti.
1824
Bir İngiliz duvarcı ustası olan Joseph Aspdin “Portland
Çimentosu”nun patentini aldı.
Betonla ilk basınç ve çekme dayanımları deneyleri
Almanya’da yapıldı.
1836
1850
1879
1889
1902
1903
Joseph Monier, daha sağlam saksılar üretmek için betona
demir çubuklar ekledi ve betonarmeyi buldu.
İskoçya’da ilk beton yollar yapıldı.
İlk betonarme köprü Fransa’da inşa edildi.
August Perret yük taşıyan duvarlar yerine kolon, kiriş ve
döşemelerin kullanıldığı ilk yapıyı tasarladı.
İlk betonarme yüksek bina Cincinnati, ABD’de yapıldı.
Çağdaş Beton Kronolojisi
1903
1916
1930
1936
1948
1980
1985
1993
21.yy
İlk hazır beton Almanya’da üretildi.
ABD’de bir Türkiye göçmeni ilk transmikseri icat etti
Betonda hava sürükleyici katkı kullanılmaya başlandı.
İlk önemli beton baraj, Hoover Barajı inşa edildi.
Öngerilmeli beton üretildi.
Beton katkısı olarak süperakışkanlaştırıcılar kullanılmaya
başlandı
Bir mineral katkı olan silis dumanı kullanılmaya başlandı.
Mikrofiberler betonda kullanılmaya başlandı.
Hedef >>> Yüksek Performans
Giriş – Sektöre Genel Bir Bakış
• Hazır beton, dünyada ilk kez, 1903 yılında
Almanya’da üretilmiştir,
• Türkiye’de hazır beton, ilk kez yetmişli
yılların sonuna doğru bazı inşaat firmaları
tarafından kendi inşaatları için üretilmeye
başlanmış,
• Ancak üretimin yaygınlaşması seksenli
yılların ikinci yarısında olmuştur.
Bazı Ülkelerin Hazır Betona
Başlangıç Yılları
Almanya
İngiltere
Fransa
İspanya
Hollanda
Belçika
Avusturya
İtalya
İsrail
Türkiye
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
1903
1930
1933
1942
1948
1956
1961
1962
1963
1974
Türkiye Hazır Beton Birliği
 Kuruluş Yılı: 1988
 Üye Şirket Sayısı : 78
 Üye Şirketlere Ait Hazır Beton Tesisi : 340
 ERMCO (Avrupa Hazır Beton Birliği)
10.04.2015
HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
11
Türkiye Hazır Beton Birliği
Misyonu
 Güvenli ve dayanıklı yapıların inşası için
standardlara uygun ve kaliteli beton üretilmesi,
 Standardlara uygun beton uygulamalarının
sağlanması
 Kullanılan betonların çevre şartlarına dayanıklı
uzun ömürlü olması
10.04.2015
HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
12
Türkiye Hazır Beton Birliği
Faaliyetleri
• Üyelik Kriterleri
• Meslek içi eğitimler,
• Beton kullanıcıları için eğitimler: İnşaat Mühendisleri
Odası, Mimarlar Odası ve Belediyelerle birlikte ortak
mühendis, mimar, müteahhit ve inşaat ustaları için
seminerler,
• Teknik araştırmalar ve teknik yayınlar,
• Kalite Güvence Sistemi
• Laboratuvar hizmetleri
• Çevre ve İş Güvenliği Şartları
10.04.2015
13
HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
Türkiye’nin Ekonomik Gelişimi
İnşaat sektörünün GSYH içindeki payı %6
2009 İnşaat Sektörü -%16.3
2010 inşaat sektörü %17
2011 yılında ilk iki çeyrekte %14.7 ve %13.5 büyüme (inşaat sektörü)
2011 yılı %11.6 olan birinci ve %8.8 olan ikinci çeyrek büyümeleri (GSYH)
Avrupa’da ise inşaat sektöründeki küçülme devam etmektedir .2010 yılında Avrupa Ekonomileri %2
oranında büyümesine rağmen inşaat sektörü yaklaşık olarak %10 civarında küçülmüştür.
10.04.2015
14
HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
İnşaat , Kamu , Özel ve Toplam Harcamaları milyon TL
İstihdamdaki payı 2009’da %5.5 iken 2011’in ikinci çeyreğinde %7.5’a ulaşmıştır.
10.04.2015
15
HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
İnşaat sektöründeki konut ve kamu yatırımları
•
•
•
•
Hızlı Tren Projeleri 1700km (mevcut 500km)
Hidroelektrik santraller (13.700MW kurulu, 8.600 MW inşaat halinde, 22.700MW planda)
Rüzgar enerjisi santralleri (kurulu 1.500MW, lisans aşamasında 3.000MW)
Otoyollar( mevcut 2.000km, planlanan 5.000km)
16
10.04.2015
HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
Türkiye’deki Beton Üretiminin Gelişimi
Yıllar
Şirket Sayısı
Tesis Sayısı
Üretim Milyon m3
1988
25
30
1.5
1993
70
110
10
1998
166
341
26.5
2003
238
439
25.8
2008
462
825
69.6
2009
467
845
66.4
2010
500
900
79.7
Türkiye’deki ve Avrupa’daki Beton Üretimi
2008-2009 yılı arasında AB ortalama üretim düşüşü %21
2009-2010 yılı arasında AB ortalama üretim düşüşü %6
10.04.2015
HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
18
Günümüzde Dünya ile rakamlardan bahsederken sadece Avrupa’dan bahsetmek yeterli değildir.
Avrupa ve Amerika dünya ekonomisinin %50’sini ellerinde tutarken beton üretiminin sadece
%10’unu temsil etmektedirler. Çimento üretiminde Çin ,Hindistan ve Asya %75’ini temsil
etmektedir . Türkiye üretimde 4. , ihracatta ise 3. sırada.
10.04.2015
19
HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
Çimento ve Beton Üretiminde Türkiye’nin Projeksiyonu
10.04.2015
20
HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
Türkiye’de ve Avrupa’da
Tesis Başı üretim ve Pompalama Oranları
AB pompalama ortalaması %40
AB tesis başı üretim ortalaması 22.000m3
10.04.2015
21
HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
Türkiye’de beton dayanımlarının gelişimi
10.04.2015
22
HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
Beton Kalitesi Neden
Önemlidir?
1) Deprem Ülkesiyiz!
• 1900-1999 yılları arasında Türkiye’de 149 tane
hasar yapan deprem meydana geldi.*
• Bu depremlerde 578.544 bina yıkıldı veya ağır
hasar gördü.*
• Onbinlerce kişi bu depremlerde yaşamını
yitirdi.*
2) Dürabilite - Servis Ömrü
*Kaynak: Türkiye Deprem Vakfı
Deprem Yıkımlarının Başlıca
Nedenlerinden Biri Kalitesiz Beton
Kullanımıdır ...
•
•
•
•
•
•
•
ELAZIĞ
BİNGÖL
DÜZCE
MARMARA
ADANA
DİNAR
ERZİNCAN....................
Yakın zamanda yaşadığımız bu depremler
kalitesiz beton kullanımının boyutunu bize
göstermiştir.
Deprem Şurası’nın Tespit ve
Önerileri
2004 yılında Bayındırlık ve İskan Bakanlığı
Deprem Şurası oluşturdu.
Şura’nın sonuç bildirgesi’nden:
•
•
Yapı malzemelerinin AB müktesebatı kapsamında
standartları harmonize edilmeli ve yapıların çevresel etki
sınıfları da gözönünde tutularak yapı malzeme kalitesi
arttırılmalıdır.
Yapı malzemelerinin uygunluğu belgelenmeli; ürün
bazında ve ülke genelinde denetim yapılmalıdır.
Deprem Şurası’nın Tespit ve
Önerileri
•
•
•
Beton sınıfı belirlenirken sadece dayanım kriteri
esas alınmakta, çevresel etki sınıfları dikkate
alınmamaktadır.
Hazır beton kullanımında çoğu zaman şantiyede
betona su katılması talep edilmektedir.
Betonun yerleştirilmesi kriterine uyulmamakta ve
vibrasyon uygulanmamaktadır.
Deprem Şurası’nın Tespit ve
Önerileri
•
•
•
Betona döküm sonrası minimum kür şartları
uygulanmamaktadır.
Beton dökümü, yerleştirilmesi, kürü ve hatta kalite
tespiti için numune alınmasında yeterince sıklıkta ve
ciddiyette denetim bir çok yerde yapılmamaktadır.
Hazır Beton üretiminin tümü Kalite Güvence Sistemi
içinde değildir.
Deprem Şurası’nın Tespit ve
Önerileri
•
•
•
•
Mesleki yeterliliği esas alan Yapı Denetimi Kanunu
desteklenmeli ve sigorta unsurunu da kapsayacak
şekilde yurt genelinde yaygınlaştırılmalıdır.
Yapı Denetim firmalarının betondan numune
almanın dışında, kalıp, donatı durumu, pas payının
da projeye uygun olup olmadığının denetlemesi
önemlidir.
Betonarme elemanlarda bırakılan pas payları TS
EN 206’daki çevresel etki sınıfına göre belirlenmeli
ve TS 500’deki pas payları yeniden
düzenlenmelidir.
Taşıyıcı betonarme elemanların üretiminde elle
beton dökümü yasaklanmalıdır.
THBB’nin Kalite Çalışmaları
A) THBB Üyelik Kriterleri




KGS Denetim sistemine dahil olmak
TS EN 206-1 standardına uygun üretim yapmak
Hazır beton tesislerinde tam donanımlı laboratuvar,
Personelin THBB ‘nin eğitimlerine katılarak sertifika
almış olması,
 Teknik sorumlu mühendis,
 Hazır beton tesislerinde çevre ve iş sağlığı ve
güvenliği kriterleri
THBB’nin Kalite Çalışmaları
B) THBB Yapı Malzemeleri Laboratuvarı
• 2007 yılında kurulan THBB Yapı Malzemeleri
Laboratuvarı ve Kalibrasyon Birimi 2009
yılında TÜRKAK tarafından akredite olmuştur.
• Kaliteli beton üretimi için olmazsa olmaz olan
malzeme deneyleri (agrega,su,çimento,uçucu
kül, katkı),taze ve sertleşmiş beton
deneyleri,beton tasarımı vb. yapılmaktadır.
• Hazır beton sektöründe, yapı denetim
laboratuvarlarında ve inşaat şirketlerinde
çalışan teknisyen, tekniker ve mühendislere
kapsamlı eğitim verilmektedir.
Hazır Betonda Kalite Denetimi
ve Belgelendirme
Betonda Kalite Denetimi
• Kullanıcılar, gönderilen her betonu
denetleseler bile beton sadece spot
denetimlerle yetinilebilecek bir ürün
değildir.
• TS EN 206-1 Standardı, betonun üretim
yerinde (tesiste) sürekli kontrolünü
öngörmektedir.
G İşareti Mevzuatı Gelişimi
• 2001: 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik
Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair
Kanun yayınlandı.
• 2002: Yapı Malzemeleri Yönetmeliği
(89/106/EEC) yayınlandı.
• 2007: Yapı Malzemeleri Yönetmeliği yürürlüğe
girdi.
• 2009: Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler
Hakkında Yönetmelik (G İşareti Yönetmeliği)
yayınlandı.
1 Temmuz 2010 tarihinden itibaren G İşareti
Belgesi alınması zorunlu olacaktır.
Beton Sektöründeki Sorunlar
• Kalite denetiminin tam olarak sağlanamaması,
• Betonunun kalitesinden çok fiyatın tercih sebebi
olması,
• İnşaat yapımcılarının ve inşaat kalfalarının yanlış
uygulamaları ( ilave su isteği, hatalı beton siparişi,
beton yerleştirilirken vibratör kullanılmaması, betonun
bakımının ihmal edilmesi ), standard dışı denetimler
• Kalifiye eleman sıkıntısı
10.04.2015
35
HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
Alınabilecek Önlemler
• Yapı malzemelerinin daha sıkı denetimi
sağlanmalı,
• Özellikle dayanıklılık yönetmeliklerde daha çok
göz önüne alınmalı,
• İnşaat sektöründe çalışan personelin hizmet içi
eğitimi sağlanmalı ve beton uygulamaları
konusunda daha fazla bilgi verilmeli
10.04.2015
36
HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
TS EN 206 ULUSAL EK
10.04.2015
Bildiri Başlığı
37
EN 206 REVİZYONU
10.04.2015
Bildiri Başlığı
38
BETON TEKNOLOJİSİNDEKİ
GELİŞMELER
•
•
•
•
•
Dayanıklılık
EUROCODE & Beton
Mineral katkıların kullanımı
Yeni nesil akışkanlaştırıcılar
Mineral katkıların aktivasyonu
10.04.2015
Bildiri Başlığı
39
BETON SINIFLARI
EN 206
• BİRİM HACİM KÜTLESİNE GÖRE 3
• BASINÇ DAYANIMINA GÖRE
• EN BÜYÜK AGREGA TANE
BÜYÜKLÜĞÜNE GÖRE
• KIVAMINA GÖRE
• Çevresel etki sınıfları
16
2
5
18
SINIFI
Fck , silindir
Fck , küp
C8
8
12
C12
12
15
C14
14
16
C16
16
20
C18
18
22
C20
20
25
C25
25
30
C30
30
37
C35
35
45
C40
40
50
C45
45
55
C50
50
60
C55
55
67
C60
60
75
C70
70
85
C80
80
95
C90
90
105
C100
100
115
TS 500
TS EN 206
Basınç Dayanımı Sınıfları (N/mm2)
KIVAM SINIFLARI
Kuru
S1
0Çökme (mm) < 50
Plastik
S2
50Çökme (mm) < 100
Akıcı
S3
100Çökme (mm) < 160
Çok Akıcı
S4
160Çökme (mm) < 220
?
S5
220Çökme (mm)
KIVAM SINIFI
• S1 (0 – 5cm)
• S2 (5-10cm)
• S3 (10-16cm)
• S4(16-22cm)
• S5 (22cm)
Vibrasyonlu mastarlı pist, yol
betonları
Kalıpsız eğimli çatı , sömel vb.
betonlar
Bilinçli,bilgili, etkin vibrasyon
uygulayabilen profesyonel
şantiyeler
Vibratörlü şantiyede genel
betonlar
kazık vb. elemanlar , vibratör
sığmayan donatı sıklığı,....
Betonun En Büyük Agrega Tane Büyüklüğüne Göre
Sınıflandırılması
Kullanıcı veya şartname hazırlayıcı,
TS 500 e göre agreganın en büyük dane büyüklüğü:
Kalıp genişliğinin 1/5 inden,
Döşeme kalınlığının 1/3 ünden,
Iki donatı çubuk arasındaki uzaklığın 3/4 ünden büyük
olamaz.
Betonun Çevre Koşullarına Göre
Sınıflandırılması
Çevresel Etki
Karbonatlaşma
Deniz Suyu
Deniz Suyu Haricinde klorür
Donma Çözülme
Zararlı Kimyasal Ortam
Aşınma
KARBONATLAŞMA
Ca(OH)2 +CO2
CaCO3 + H2O
Normal beton: pH= 12-13
Karbonatlaşan beton: pH= 8-9
PASİVASYON TAHRİP OLUR
Çevresel Etki Sınıfları (TS EN 206)
Sınıf
X0
Açıklama
Maks.
su/çim.
oranı (w/c)
Min. çimento
dozajı (kg/m3)
Min.
dayanım sınıfı
Sınır yok
Sınır yok
C12/15
Korozyon riski veya zararlı etki yok
XC
Karbonatlaşma
XC1
Kuru veya sürekli ıslak
0,65
260
C20/25
XC2
Islak, bazen kuru
0,60
280
C25/30
XC3
Orta derecede rutubet
0,55
280
C30/37
XC4
Tekrarlı ıslanma-kuruma
0,50
300
C30/37
XD
Klorür etkisi (deniz suyu hariç)
XD1
Orta derecede nemli
0,55
300
C30/37
XD2
Islak, bazen kuru
0,55
300
C30/37
XD3
Tekrarlı ıslanma-kuruma
0,45
320
C35/45
XS
Klorür etkisi (yalnızca deniz suyu)
XS1
Deniz suyu ile doğrudan temas etmeyen
0,50
300
C30/37
XS2
Sürekli su içinde
0,45
320
C35/45
XS3
Tekrarlı ıslanma-kuruma
0,45
340
C35/45
XF
Donma – Çözülme + tuz
XF1
Buz çözücü madde içermeyen suya orta
derecede doygun
0,55
300
C30/37
XF2
Buz çözücü madde içeren suya orta derecede
doygun
0,55 a
300
C25/30
XF3
Buz çözücü madde içermeyen suya yüksek
derecede doygun
0,50 a
320
C30/37
XF4
Buz çözücü madde içeren veya deniz suyuna
yüksek derecede doygun
0,45 a
340
C30/37
XA
Kimyasal etki
XA1
Az zararlı kimyasal ortam
0,55
300 b
C30/37
XA2
Orta derecede zararlı ortam
0,50
320 b
C30/37
XA3
Çok zararlı kimyasal ortam
0,45
360 b
C35/45
XM
Aşınma
XM1
Orta düzeyde aşınma
0,50
320
C30/37
XM2
Ağır aşınma
0,50
320
C30/37
XM3
Çok ağır aşınma
0,45
340
C35/45
a) Betonda en az %4 hava içeriği olmalıdır
b) Sülfatlara dayanıklı çimento
Betonarme yol
XC4, XD3, XF4, XM1
Başlık
XC4, XD3, XF4
Donatısız beton yol
XF4, XA1, XM1
Üst yapı
XC4, XD1, XF2
Koruma duvarı
XC4, XD2, XF2, XA1
Köprü ayağı
(ıslanma – kuruma)
XC4, XD1, XF2
Kanal duvarı
XC4, XF3, XA1
Suya doygun
Kum tabakası
Kazık başlığı
XC2, XA1, XF1
Betonarme temel
XC2, XA1
Kazık
XC2, XA1
Tasarlanmış betonun kısa gösterilişi
• Basınç dayanım sınıfı : Çizelge 7 veya Çizelge 8'de
tarif edilen basınç dayanım sınıfı,C 25/30 gibi.
• Etki sınıflarına göre sınır değerler için : XD2 gibi.
• Agrega en büyük tane büyüklüğü : Madde 4.2.2'de
tarif edildiği şekilde Dmax değeri,D max 22 gibi.
• Kıvam : Madde 4.2.1'de tarif edilen sınıf
kullanılarak veya hedef değer ve yönteme göre.
Betonun Yerleştirilmesi ve
Sıkıştırılması
Yerleştirme- Sıkıştırma
• Yerleştirme ve sıkıştırma yöntemlerinin en
pratiği ve tek etkili olanı vibrasyon
yöntemidir. Vibrasyonun esası betonu
kuvvetli bir şekilde titreşime tabi tutmaktır.
Şantiyelerde betonun vibrasyonu için
kullanılan vibratörler üç tiptir:
Yerleştirme- Sıkıştırma
• İçten titreticiler: Bir diğer adı
da dalıcı vibratör olan ve en
çok kullanılan vibratör tipidir.
Titreşimli iğne beton içindeki
en büyük agrega boyutu ,
betonun kıvamı , kalıp ve
donatı durumuna göre değişik
çaplarda olabilir. Diğer
karışımlar için iç vibratörler
9000-12000 devir/dakika veya
150-200 Hz frekanslı olmalıdır.
180 Hz çalışma için iyi bir
ortalamadır.
İç vibrasyon
Vibratör
d
1½ R
Etki çapı
İç vibratörler
Vibratör
çapı,
mm
Tavsiye edilen
frekans,
dakikadaki
vibrasyon
Tahmini etki
çapı, mm
Yerleştirme
hızı,m3/h
20-40
9000-15,000
80-150
0.8
30-60
50-90
8500-12,500
8000-12,000
130-250
180-360
Application
İnce kesitli elemanlarda
plastik beton kıvamında
(laboratuvarlarda
kullanılan)
2-8
İnce kesitli duvar, kolon,
kiriş, döşemelerde plastik
beton
5-15
Katı kıvamlı beton (80mmden az çökmeli
ACI 309
Yerleştirme- Sıkıştırma
• Dıştan titreticiler: Kalıp
vibratörleri diye de adlandırılan
ve kalıba dıştan monte edilerek
kullanılan vibratörlerdir. Bu
vibratörler genellikle donatı
yoğunluğunun fazlalığı nedeniyle
içten titretici uygulanamayan
sıkışık yerlerde , tünellerin kemer
kaplamaları ile prefabrik eleman
üretiminde kullanılırlar.
Yerleştirme- Sıkıştırma
• Yüzey titreticiler: Satıh vibratörleri de denilen bu vibratörler
titreşen bir mala veya mastar şeklindedirler. Daha çok
döşeme ve yol kaplama betonlarında kullanılırlar. Yaklaşık
olarak 20 cm derinliğine kadar etkili olurlar. Şayet daha
derin kısımların vibrasyonu gerekiyorsa dalıcı vibratörlerle
birlikte kullanılmalıdırlar.
Vibrasyon Yaparken Dikkat
Edilecek Hususlar
• Vibratör ucunu beton içerisine hızlıca
daldırmak gerekir.
• Vibratör ucunu beton dışarısına yavaşça çıkarmak
•
gerekir. Eğer çok hızlı çıkarılırsa betonda boşluk
oluşabilir. Böyle bir durumda boşluğun yanında
tekrar vibrasyon yapılması gerekir.
Kalıplara kesinlikle demir uç temas etmemelidir.
Kalıp hasar görebilir.
•
•
•
•
Vibrasyon Yaparken Dikkat
Edilecek Hususlar
Vibratör betona düşey olarak daldırılmalı ve
daldırma aralığı vibratörlerin etki yarıçağlarına bağlı
olarak 45 – 50 cm’ yi geçmemelidir.
Kalıplara olduğu gibi demir donatıya vibratöre
kesinlikle temas etmemelidir. Donatı konumları
bozulabilir.
Etki alanları birbirlerine çakışacak şekilde vibrasyon
yapılmalıdır. Vibrasyon esnasından vibratörün her
defasında bir önceki tabakaya 10 cm kadar girmesi
tabakaların kaynaşmasını sağlar.
Demir çubuk alt tabakalarada etki edecek yeteri
uzunlukta olmalıdır.
Vibrasyon Yaparken Dikkat
Edilecek Hususlar
•
Kullanılmadığı durumda vibratör çalışır
bırakılmamalıdır.
• Vibratör ucu ile betonu yatay hareket ettirmeyin.
Bunun için kürek kullanın. Aksi halde ayrışmaya
neden olursunuz.
• Vibratörün motoru sarsıntılı çalışıyorsa bakımını
yapmak gerekir. Vibratör, esnek milinden
çekilerek taşınmamalıdır. Her iş bitiminde vibratör
muhakkak temizlenmelidir.
Yerleştirme- Sıkıştırma
Tabakalı dökümlerde
vibrasyon
DOĞRU
Beton dik olarak daldırılmalı ve bir
önceki tabakaya bir miktar girmelidir
YANLIŞ
Yeterli daldırılmaması, açılı
daldırılması
Betonun Sıkıştırılması
Yetersiz sıkıştırma
–
–
–
–
–
–
Ayrışma
Hava boşlukları
Kum akması
Soğuk derz
Yerleştirme izleri
Çatlamalar
Aşırı Vibrasyon
• Betonun uygun süre karıştırıldığından emin
olunmalıdır. Betonun uygun hızda karıştırılması çok
önemlidir. Transmikserde yüksek devir ayrışmaya
neden olabilir
• Beton olabildiğince kısa sürede yerleştirilmelidir.
• Uygun vibrasyon yapılmalıdır. Vibrasyonun aşırı ya
da az uygulanması ayrışmaya neden olur. Ayrıca
vibratörün kullanılma şekli de çok önemlidir.
• Vibratör ile beton yatay doğrultuda itilerek hareket
ettirilmemelidir.
Betonun Bakımı
• Yerine yerleştirilen betonun dayanımının
zaman içinde gelişimi , bünyesindeki
çimentonun su ile yapacağı hidratasyon
reaksiyonlarının sürekliliği ile mümkündür.
Hidratasyon olayının normal bir şekilde
gelişmesini engelleyen saklama koşulları ile
ilgili faktörler sıcaklık ve nem
derecesidir.Bunların yeterli derecede
sağlanmasına betonun bakımı denir.
Betonun Bakımı ve Kürü
• Hava sıcaklığının düşük olması
hidratasyonu yavaşlatacak, buna bağlı
olarak da beton yavaş dayanım
kazanacaktır.
• Yeterli nem bulunmazsa hidratasyon
reaksiyonları gerçekleşmez.
Su ile kürün dayanıma etkisi
Dayanım-kür sıcaklığı ilişkisi
Betonun Bakımı ve Kürü
• Bu durumda buharlaşmanın önlenmesi ,
ancak betona yeterli bir rutubet kaynağı
sağlamakla mümkün olacaktır. Şayet
betonda bu gibi etkiler sonucu oluşan su
kaybı önlenemez ise hidratasyon
ürünlerinin oluşmamasının yanı sıra ani
kurumadan dolayı betonda büzülme olacak
ve çatlaklar meydana gelecektir.
Betonun Bakımı ve Kürü
Betonun bakımı yapılmadan uygulanamaz.
Karışım suyunu belli bir süre betonun
bünyesinde tutabilmek için genelde iki
yöntem uygulanmaktadır.
1. Betonu sık sık ve devamlı sulama, ıslak
çuvallarla örtme , buhar verme, kum ,
nemli toprak veya saman sererek sürekli
ıslatma.
Betonun Bakımı ve Kürü
2. Kalıbı alır almaz beton yüzeyini piyasadan
hazır olarak temin edilebilecek sıvı kür
maddeleri ile kaplama. Bu maddeler,
püskürtme yoluyla veya fırça ile beton
yüzeyine uygulanırlar ve yüzeyde
geçirimsiz bir tabaka oluşturarak beton
karışım suyunun kaybolmasına engel
olurlar.
Geçirgenlik, su çimento oranı ve ilk kür
ilişkisi
Terleme
Terleme hızı ve süresi sıkıştırma yöntemi,
betonun derinliği ve beton dizaynına
bağlıdır. Betonda genelde su/çimento oranı
etken iken agregalar , kimyasal katkılar ,
çimento ve sürüklenmiş hava miktarı
terlemeyi etkiler. Artan vibrasyon ile
terleme hızı artar. Derin elemanlarda
terleme daha fazladır. Terleme miktarı az
olan betonlarda erken yüzey kuruması
görülür.
• Buharlaşma hızı hava ve beton sıcaklıları, bağıl
nem, rüzgar ve güneşten direkt olarak gelen ışıl
enerjidir.Buharlaşamaya neden olan kuvvet
yüzeydeki ve yüzeyin üzerindeki hava
arasındajki basınç farkıdır. Bu basınç ne kadar
yüksekse buharlaşma o kadar yüksek olur.
Beton yüzeyindeki buhar basıncı suyun
sıcaklığına bu da beton sıcaklığına bağlıdır.
Beton yüzey sıcaklığı ne kadar yüksekse yüzey
su buharı basıncı o kadar yüksektir.
• Düşük su çimento oranına sahip betonlarda
yüzeydeki kuruma su geçirgenliğinin az
olmasından dolayı daha hızlı olur.
• Bu nedenle düşük su/çimento oranına
betonlarda aşınma dayanımı gibi özellikler ,
dayanım özelliğine göre küre daha hassastır.
Plastik Rötreyi ve çatlakları
azaltmak için alınacak önlemler
• Betonu dökeceğin kalıbı ve donatı
demirlerini nemlendir, ıslat ki betonun
suyunu emerek kurumasını
hızlandırmasınlar.
• Betonu güneşten(gölgelik yaparak veya
akşam dökerek) , sıcaktan (akşam dökerek)
ve rüzgardan (rüzgarlık yaparak) koru
Plastik Rötreyi ve çatlakları
azaltmak için alınacak önlemler
• Suyun buharlaşmasını önle(ıslak çuval,
naylon örtü örterek veya kür maddesi
sürerek veya püskürterek)
• Yeterli sayıda ve beceride işçi kullanarak
betonu hızlı dök , mastarla ve hemen küre
başla, en az 7 gün boyunca kürü sürdür.
Bitirme
• Taşıma , yerleştirme , sıkıştırma ve beton
döşemelerde olduğu üzere yüzeyini malalama
hepsi beton prizini almadan önce gerçekleşir.
Priz alma süresi vibrasyon limiti olarak da
bilinir. Bu limit betonun daha fazla
sıkıştırılayamayacağı zaman olarak da bilinir.
Beton yüzeyini şekillendirme betonun ilk prini
almasıyla başlayabilir ama son prizini almadan
bitmelidir.
• Yüzey bitirme işlemleri (mala dışında) ilk
prizden ve kusma suyu yok olmadan önce
uygulanmamalıdır. Betonun oturmasınadan
veya kusmasından önce işlenmesi yüzeyde
işlenmiş tabakanın altında su tabakası
oluşmasına yani daha zayıf bir tabaka
oluşmasına neden olur. Bu nedenle betona
bitirme uygulanırken kuruması beklenir.
• Beton yerleştirildikten hemen sonra ilk
mastarlama yapılır; daha sonra bir insan
betonun üzerine çıktığında 1-2 mm
derinlikte iz kalınca, ikinci mastarlama
işlemi yapılır.
Soğuk Havada Beton Dökümü
Soğuk Havada Beton Dökümü
• Önlem alınmayacaksa don riski olan hava koşullarında beton
dökümünden olabildiğince kaçınılmalıdır.
• Yüksek hidratasyon ısısına sahip çimento, izin verilebilen en fazla
çimento dozajı ve düşük su/çimento oranı seçilmelidir.
• Kalıp alma süresi uzatılabilir.
• Priz hızlandırıcı ve suyun donma noktasını düşürücü katkılar
kullanılmalıdır.
• Betonun ilk sıcaklığının donma derecesine düşmemesi için agrega,
çimento ve özellikle su ısıtılmalıdır.
• Beton dökülmeden kalıplar denetlenmeli, buzlu kalıp yüzeylerine
döküm yapılmamalı, varsa buz parçaları temizlenmelidir.
• Çimentonun hidratasyonu sonucu ortaya çıkan ısının beton dışına
yayılması önlenmelidir. Bunun için kalıpların dış yüzeylerine uygun
yalıtımlar yapılmalıdır.
Soğuk hava tarifi
• Ortalama hava sıcaklığı 3 gün boyunca <5ºC
• Bu 3 günün hiçbir yarım günden fazlasında >10ºC
olmayacak.
Tanımlar
• Ortalama Sıcaklık
• Ortalama sıcaklık, beton döküm yerinde
saat 7.00'de, 10.00'da, 13.00'de, 16.00'da ve
19.00'da ölçülen hava sıcaklıklarının
aritmetik ortalamasıdır
• Aşırı Sıcak Hava
• Aşırı sıcak hava, beton dökümü sırasında
ortalama sıcaklığın ardarda üçgün süre ile +
30°C'ın üstünde bulunduğu süredeki hava
durumudur.
• Sonbaharda en düşük günlük sıcaklığın
0°C'ın altına indiği ilk don gününden sonra
ortalama sıcaklığın ardarda bir günden fazla
süre ile +5°C'ın altına düşmesi halinde
beton yerleştirildikten sonra en az 24 saat
dona karşı korunmalıdır.
• Ortalama sıcaklık peşpeşe üç gün süre ile
+5°C'ın üstüne çıkıncaya kadar betona aynı
koruma ilk baharda da uygulanır
Taze betonun donması
• Erken yaşta don sonucu beton %50
oranında dayanım kaybına uğrayabilir:
– İlk saatler çok önemlidir
– Beton en az 3.5-4 MPa basınç
dayanım değeri almalıdır.
• Erken yaşta bir defa dona maruz kalma
sonucu:
– Dayanım düşer (C-S-H jelleri
oluşumu yavaşlar)
– Aşınma direnci azalır
– Geçirgenlik arta
– Kalıp alma süresi artar
Ancak yeterli bir bakım sonucu betonun
kayıpları azalabilmektedir.
Donmanın dayanıma etkisi
Dayanım kazanma hızını etkileyen unsurlar:
•
•
•
•
Çimento cinsi
Çimento miktarı
Priz hızlandırıcı
Mineral katkı
Tavsiye edilen beton sıcaklıkları
BETON TABAKASI KALINLIĞI (mm)
DURUM
1
2
3
4
En düşük
taze beton
sıcaklığı
(karışım
esnasında)
<300mm
>300mm
<900mm
>900mm
<1800mm
>1800mm
> -1oC
16oC
13oC
10oC
7oC
> -18oC
<-1oC
18oC
16oC
13oC
10oC
< -18oC
21oC
18oC
16oC
13oC
13oC
10oC
7oC
5oC
En düşük beton
sıcaklığı
(
dökülmüş, yerleştirilmiş,
bitirilmiş hali)
En yüksek beton sıcaklığı??????
• Beton yerleştirme sıcaklığı Çizelge-1'de
verilen en düşük sıcaklıklara olabildiği
kadar yakın
• bulunmalıdır. Fark 5°C'ı aşmamalıdır. Daha
yüksek sıcaklıklarda betonu yerleştirmekten
kaçınılmalıdır.
• Aksi takdirde beton özelikleri bozulur ve
termal çatlamalara maruz kalır.
• 2.3.2 - Hazırlıklar
• Beton yerleştirilmeden önce kalıpların dökülecek betona
değecek bütün yüzeyleri kar, buz ve donmuş kısımlardan
temizlenmelidir. Bunun için sıcak hava jetleri kullanılabilir.
• Donmuş olan veya içinde donmuş maddeler bulunan bir alt
tabaka üzerine hiç bir şekilde beton yerleştirilmemelidir.
• Donuk durumdaki zemin üzerine beton dökülmesi gereken
hallerde, donuk zemin yeterli derinliği kadar ısıtılarak
çözülmeli veya donuk zemin yeterli bir derinliğe kadar
yerinden çıkartılarak, evvela kuru ve daneli bir malzeme ile
doldurulduktan sonra bunun üzerine yerleştirilmesine
başlanılmalıdır.
• 2.4.2 - Temeller ve Alt Yapılar
• Erken yükleme altında kalmayacak bu gibi yapı kısımları, konumları sebebi ile don
şartlarıyla hiç karşılaşmaz veya çok küçük ölçülerde karşılaşır. Bu durumda tabii kür
altındadırlar. Bu gibi betonlar Çizelge-2'deki 1'inci hali oluşturur.
• 2.4.3 - Kütle Betonları
• Bu gruba baraj, rıhtım, köprü ayağı gibi yapıların betonlar dahildir. Bunların
yüzeyleri donmaya ve hava şartlarına maruz kalırlar, fakat erken mukavemet
kazanmazlar. İç kısımların kürü kendi kendine olur, dış kısımların kürü hava
şartlarına göre devam eder. Betonda başlangıç kürünü temin etmek ve kenar ile
yüzeylerin dayanıklılığını sağlamak için Çizelge-2'deki 2'inci halde belirtilen
koruma süresi
• tatbik edilmelidir.
• 2.4.4 - Hava Şartlarına Maruz Kalan Diğer Beton Kısımlar
• Donma şartlarına maruz kalan ve tabii kür ile mukavemetlerinin tam olarak
gelişmesini sağlamadan önce bir kısım yüklemeler karşısında kalacak beton yapı
kısımları Çizelge-2'de 2'inci hali tüm yüklere maruz kalacak olanlar ise 3'üncü hali
oluşturur. Dolayısıyla buradaki koruma süreleri dikkate alınmalıdır.
Yalıtımlı kolon kalıpları
Rijit
Yüksek
polistren
yoğunluklu
plywood
Kaba
plywood
Sıcak Havada Beton Dökümü
Sıcak Havada Oluşan Olumsuzluklar
• Yüksek ortam sıcaklığı
• Yüksek beton sıcaklığı
• Düşük bağıl nem
• Yüksek rüzgar hızı
Neden olduğu olumsuzluklar?
• Artan su ihtiyacı
• Hızlanan kıvam kaybı ve şantiyede su eklenme riskinin
artması
• Yerleştirme ve bitirmede hızlı priz alma nedeniyle yaşanan
sorunlar
• Plastik rötre çatlaklarının olma riski
• Artan beton sıcaklığının dayanımı düşürmesi
• Termal çatlak oluşumu
Önlemler
• Betonu soğut
• Beton bileşenlerini soğut
• Taşıma ve yerleştirme
süresini kısalt
• Rüzgar engelleyeici,
gölgeleyici kullan
• Sulayarak (yağmurlama)
kaybolacak beton nemini
azalt
Beton sıcaklığının su ihtiyacına etkisi
Farklı sıcaklıklarda priz süreleri
Önlem Alınmazsa
• Çatlamalardan dolayı daha düşük
dayanıklılık
• Artan geçirgenlik
• Homojen olmayan yüzey görünümü
• Artan kuruma bülümesi
• Düşük aşınma dayanımı
Üretici Ne Önlem Alabilir
Beton sıcaklığı düşürülebilir
Agregalar gölgede saklanmalı,yeterli değilse
su ile ıslatılabilir
Su tankları beyaza boyanabilir veya yeraltına
saklanabilir
Çimento bekletilerek kullanılır
Sıcak Havada Şantiyede alınabilecek
önlemler
• Kalıplar ıslatılmalıdır
• Beton dökümünün kısa sürede tamamlanması
sağlanmalıdır
• Dökümden sonra ilk yarım saatten başlayarak 7 gün
boyunca su kürü uygulanmalı, yüzey sürekli nemli
tutulmalı. Buharlaşma ve su kaybına karşı yüzeyler su
geçirmez örtüler ile örtülmelidir.
• Rüzgara karşı da rüzgar koruyucularla örtülmelidir.
Önlemler yeterli gelmiyorsa
• Sisleme önlemi alınabilir
• Gece beton dökümü tercih edilebilir.
Taze Beton Çatlakları:
Oturma Çatlakları
• Oturma çatlakları özellikle kirişlerde üst
yüzeye yakın demirlerin (boyuna demirler
veya etriyeler) hemen üstünde oluşurlar.
Taze beton kalıba yerleştirildikten sonra
oturma yapar , yani hafif olan su üst yüze
doğru ağır olan agrega taneleri dibe doğru
hareket eder.
Taze Beton Çatlakları:
Oturma Çatlakları
• Örneğin 40cm derinliğindeki kirişte 1-2mm
oturma olabilir. Derinlik 39.8-39.9cm’ye
inebilir. Kiriş içindeki demirler , özellikle
üst yüze yakın olanlar , bu hareketi
engeller, oturmasını yapamayan beton
demir boyunca çatlar. Döşemeler ince
olduğu için oturma azdır, pek çatlama
görülmez. Kirişler daha derin olduğu için
oturma çok olabilir ve demirlerin haritası
beton yüzeyine çıkar.
Taze Beton Çatlakları:
Oturma Çatlakları
• Betonun suyu arttıkça oturma artar. Beton
iyi yerleştirilmez, sıkılanmaz, vibrasyon
uygulanmazsa oturma yine artar. Dolayısı
ile çatlama da. Bu çatlakları önlemenin bir
yolu S3 kıvamda beton kullanıp aşırı sulu
betonlardan kaçınmak ve betona iyi
vibrasyon uygulamaktır.
Yüksek Dayanımlı Betonlar
• Yüksek dayanım nedir?
• Basınç dayanım sınıfı C 50/60 ’dan daha yüksek olan
normal beton veya ağır beton ve basınç dayanım
sınıfı LC 50/55’ den daha yüksek hafif beton.
• Çimento matrisi yükü taşır
• Daha fazla ince malzeme (agrega oranında azalma ve
rötre)
• Daha düşük su/çimento oranı (hızlı terleme ve kolay
yüzey çatlakları)
• Daha yüksek çimento oranı (hidratasyon ısısı)
• Priz süresi
10.04.2015
Bildiri Başlığı
119
10.04.2015
Bildiri Başlığı
120
10.04.2015
Bildiri Başlığı
121