Transcript System partyjny Wielkiej Brytanii

Izabela Rybak
Magdalena Sobecka
Daniel Kudzia
Czym jest system partyjny???
 System partyjny to jedna z trzech kategorii systemów w
politologii obok systemów politycznych i systemów wyborczych.
W terminologii napotykamy na kilka definicji, pojęć systemu
partyjnego.
 system partyjny to układ wzajemnych powiązań między
partiami politycznymi oraz zachodzące między nimi relacje,
zasady i normy regulujące stosunki międzypartyjne oparte na
mechanizmie współdziałania bądź rywalizacji w walce o
władzę w państwie. Pojawienie się systemu partyjnego
związane jest z rozwojem systemu parlamentarnego i
wprowadzeniem powszechności prawa wyborczego.
Historia sytemu partyjnego Wielkiej
Brytanii
Geneza-rywalizacja wigów i torysów
XIX w.- głównymi silami politycznymi byli
konstruktorzy myśli torysów- Partia
Konserwatywna oraz liberałowie
29 lutego 1900r.-na konferencji związków
zawodowych w Memorial Hall, została
założony Komitet reprezentacji Robotniczej,
który w 1906r. przyjął nazwę- Partia Pracy,
oznaczało to zakwestionowania monopolu
liberałów w walce z konserwatystami
Od 1922r. Leburzysci stali się drugą co do siły
partią polityczna , nie byli jednak zdolni do
utworzenia rządu, przez co system partyjny
Wielkiej Brytanii w latach 1922-1939, pozwala
nazwać- systemem partii predominujacej
W 1945r. Partia Pracy po raz pierwszy
sformułowała samodzielnie jednopartyjny
gabinet, premierem C.R. Attlee
William E. Gladstone
James Ramsay McDonald
Historia sytemu partyjnego Wielkiej
Brytanii
W latach 1939-1945 wchodziła w skąd tzw. gabinetu
wojennego, tworzącego jedyną w historii brytyjskiego
parlamentaryzmu „wielka koalicję”
Lata 80. i większa część lat 90. był to okres dominacji
konserwatystów, którzy nieprzerwanie tworzyli gabinet przez
18 lat
Laburzyści powrócili do władzy, pod wodza Tonego Blaira, w
1997r.
Odsetek głosów oddawanych na obydwie partie od początku
lat 70.,regularnie spada
Znaczny spadek poparcia dla Partii Pracy w latach 80.,
spowodował, że większość autorów skłaniała się do
stwierdzenia ,ze w latach 1979-1997 mamy do czynienia z
systemem partii predominującej, umożliwiającym
konserwatystom swobodę realizacje polityki
Także wzrost poparcia dal liberałów stanowił dewiacje od
„czystko dwupartyjnego modelu”
Poparcie dla głównych sił
politycznych:
Partia
1983
1987
1992
1997
Konserwatyści
42,4
42,3
41,9
30,7
Partia Pracy
27,6
30,8
34,4
43,3
Liberałowie
13,8
22,6
17,8
16,8
Właściwości dwupartyjności systemu partyjnego
zachowane do dziś
Liczba partii ograniczona do dwóch
mających możliwość sprawowania
rządów
Wymienność miedzy nimi w
sprawowaniu rządów i funkcji opozycji
rządowej
Stabilność rządów
Formowanie gabinetów
monopartyjnych
Dominacja tych dwóch wielkich partii w obecnym układzie utrzymuje
się od roku 1922,kiedy liberałowie utracili status wielkiej partii na
rzecz Partii Pracy, stało się to na skutek rotacji międzypartyjnej.
Mechanizm napędzany przez te dwie partie często określany jest
jako pionowy bądź polityczny podział władzy.
Niektórzy uważają, że system dwupartyjny jest jednym z
niepisanych konwenansów konstytucyjnych
Czynniki oddziaływujące na rzecz
systemu dwupartyjnego…
 System wyborczy
 Charakter konfliktów
społecznych
 Tradycja
Partia Pracy
( THE LABOUR PARTY)
-
Należy do rodziny partii utworzonych z inspiracji pozaparlamentarnej, stworzona dla
potrzeb reprezentacji parlamentarnej środowisk związkowych
Przełomową data, jaką się uznaje jest rok 1893, kiedy Keir Hardie utworzył Niezależną
Partie Pracy , wtedy występowały 3 siły w ruchu robotniczym:
Federacja Socjaldemokratyczna (1881r.)
Towarzystwo Fabiańskie(1884r.)
oraz związki zawodowe
W latach 1951-1964, partia przeżywała okres doktrynalnych sporów, który nazwano
etapem „przemyśleń socjalizmu”. Po radykalno-lewicowej reorientacji, partia przesunęła się
bliżej centrum w latach 80., za czasów N.Kinnocka, jego następcy w tym T. Blair ,
kontynuowali tę opcję programową.
Cechą wyróżniającą PP od innych partii, jest oryginalna struktura wewnętrzna,
porównywana do luźnej koalicji, bądź federacji stowarzyszeń. W strukturze organizacyjnej
partii obejmuje ona dwa zasadnicze układy: parlamentarny oraz masową organizację
członkowską.
•
Najwyższym forum partyjnym jest doroczna konferencja partyjna (Labour Party Annual
Conference)- kontroluje działalność organizacji masowej oraz wytycza ogólny kierunek polityki,
trwa 4 dni w obradach uczestniczy 1100 delegatów, przeważającą większość, bo 7/8 głosów na
konferencji, kontrolują związki zawodowe
•
Organem na bieżąco administrującym pozaparlamentarną organizacją partyjna jest Krajowy
Komitet Wykonawczy, ogółem 29 członków (lider partii, zastępca oraz przedstawiciel organizacji
młodzieżowej), skarbnika i 25 pozostałych członków wybiera się na dorocznej konferencji
•
Szczebel terenowy organizacji masowej tworzą organizacje partyjne okręgów wyborczych (tzw.
CLP)
•
Rolę centralnego ogniwa wykonawczego pełni Partii Pracy-biuro sekretarza generalnego
(General Secretay’s Office), rola lidera podlega uzależnieniu od organizacji masowej, od 1981r.
Kontrowersje budzą relacje miedzy frakcja parlamentarna a organizacja masowa, frakcję uważa
się za odpowiedzialna w pierwszej kolejności wobec suwerena i tym samy, aspiruje do
niezależności wobec organizacji masowej , frakcja jest traktowana jako przedłużenie związku
zawodowego
Członkostwo w tej partii ma formę pośrednia, jej ogólna struktura wewnętrzna porównywana jest
do luźnej koalicji lub też federacji stowarzyszeń socjalistycznych, spółdzielczych, organizacji
zawodowych i stowarzyszeń społecznych. Szczebel terenowy tych partii tworzą organizacje
partyjne okręgów wyborczych, (Constituency Labour Party –CLP), które zrzeszają zarówno
szeregowych członków partii, jak i afiliowane przy partii lokalne oddziały związków zawodowych i
stowarzyszeń socjalistycznych. Na szczeblu pośrednim masowej organizacji laburzystów
prowadzi działalność 11 regionalnych rad, w którym skupiają się CLP i inne współtworzące parte
oddziały regionalne związków, stowarzyszeń socjalistycznych oraz rady stowarzyszeń kobiecych
Współcześnie….
 Myśl programowa Labour Party nie przyjęła nigdy marksizmu
 Labouryzm jak ocenia prof.. G.D.Howard Cole „przyjął postać




niemarksistowskiego ruchu, zmierzającego do wprowadzenia
sprawiedliwości społecznej z Kazaniem na Górze, raczej jako
najwyższym autorytetem, niż Kapitałem i Manifestem
Komunistycznym”
W sferze gospodarczej współczesny socjalizm brytyjski
opowiada się za pluralizmem ekonomicznym w wersji
„gospodarki mieszanej”
Program „socjalizmu rynkowego” , oznacza nie tylko daleko
idąca redukcję interwencjonizmu strategii gospodarczej, ale
opowiedzenie się po stronie sił rynkowych, ale również
odsunięcia na dalszy plan nacjonalizacji i planowania
Społeczna warstwa programu konstruowana na gruncie
optymistycznej oceny natury człowieka, wartościach
egalitaryzmu, solidarności pracujących oraz wolności jednostki i
praw człowieka
W sferze społecznej program nastawiony na ulepszenie
istniejącego społeczeństwa oraz poprawianie i łagodzenie jego
rażących niesprawiedliwości .
Jeśli chodzi o wizje Unii Europejskiej to przede wszystkim Partia Pracy wspiera:
-propozycje utworzenia konstytucji Unii Europejskiej i twierdzi, że sprzeciw Wielkiej Brytanii
spowoduje utratę członkostwa w Unii i zaprzepaszczenie zdobyczy ekonomicznych, jakie daje
wspólny rynek,
-dalej będzie sprzeciwiać się propozycjom Unii w kwestiach takich jak: podatki, ubezpieczenia
społeczne, polityka obronna, polityka zagraniczna i prawo karne, jednocześnie twierdzi, że
ostateczna decyzja powinna należeć do obywateli, którzy dostaną możliwość wypowiedzenia
się w referendum.,
-referendum ma być przeprowadzone również w sprawie przystąpienia do strefy Euro,
-w sprawach polityki zagranicznej wyraża opinię, że Wielka Brytania nie powinna wybierać
pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Unią Europejską oraz, że Unia Europejska powinna mieć
możliwość działania w razie kryzysu, nawet jeśli NATO zadecyduje o nieangażowaniu się,
-naciska na reformę polityki rolnej (CAP), ale twierdzi, że Wielka Brytania nie może przestać
przestrzegać wspólnej polityki dotyczącej rybołówstwa (CFP), gdyż oznaczałoby to
wystąpienie z Unii Europejskiej,
-stanowczo twierdzi, że utrzyma odrębną politykę Wielkiej Brytanii w kwestii przekraczania
granic i polityki imigracyjnej i jeśli zajdzie taka potrzeba będzie postępować wbrew
zaleceniom unijnym.
Kandydaci Partii Pracy startują w całej Wielkiej Brytanii z wyjątkiem Irlandii Północnej.
Partia Konserwatywna
(THE CONSERVATIVE PARTY)







Kontynuuje tradycje torysów, jedna z najstarszych partii na świecie
Gdy dochodziło do kryzysów, partia po każdym z nich podejmowała swoja
działalność w odrodzonej formie organizacyjnej na podstawie
przewartościowanej platformy programowej
W konsekwencji z przeobrażeń powstał w 1831r. Carlton Club, pełniący rolę
ośrodka decyzyjnego partii
1832r. Za sprawa Johna Wilsona Crockera, nastąpiła oficjalna zmiana
nazwy partii na „konserwatywna”
1834r. Został opublikowany przez Roberta Peela pierwszy dokument partii
zwany jako Manifest z Tamworth, będący świadectwem rosnącej roli
programu w jej życiu
W latach 1868-1874 partia nazywana była „stiupid party”, po przez
obstawanie przy anachronicznie i wąsko pojętym elitaryzmie
Po dotkliwej przegranej w 1945r.-konserwatyści proklamowali doktrynę
„nowego konserwatyzmu”, fundamenty wyrażone w 1947r. W dokumencie
zwanym „Kartą Przemysłową”, za ideowe credo tej orientacji może uchodzić
stwierdzenie twórcy tego programu R.A.Butlera, że „ dobry torys nigdy w
historii nie obawiał się wykorzystania państwa”
Partia Konserwatywna pod względem organizacyjnym , reprezentuje typ
scentralizowany
Wiele reguł normujących organizacje i procedurę funkcjonowania ważnych ogniw
partyjnych ma charakter zwyczajów, bądź konwenansów-co powoduje, że partia
ta jest uznawana za partie o słabym stopniu artykulacji formalno-statutowej
Kierowanie partią opiera się na modelu o wyraźnej przewadze frakcji
parlamentarnej i lidera
W strukturze organizacji Partii Konserwatywnej rozwija się działalność organizacji
wyspecjalizowanych o zróżnicowanym profilu działania np.. Konserwatywni
Związkowcy, Konserwatywne Towarzystwo Medyczne, Konserwatywna Grupa na
rzecz Europy, ich zadaniem jest wychowywanie swoich sympatyków w duchu
wartości konserwatywnych
W tej partii organizacja pozaparlamentarna wypełnia rolę służącej frakcji
parlamentarnej
Współczesne założenia programowe partii nawiązują do dorobku jednego z
dwóch kluczowych nurtów myśli konserwatywnej:
1.Paternalistyczny, wywodzi się z myśli Benjamina Disraelego(1804-1881)
2.Oparty na pismach lorda Hugha Cecila (1869-1956),
3.Nurt indywidualistyczny stanowi podstawę obecnej wersji programu-thatcheryzmu
KONSERWTYZM
INDYWIDUALISTYCZNY
Rozwijany na gruncie takich klasycznych
założeń tego nurtu jak:
-
własność prywatna,
zbudowana na fundamentach rodziny i wspólnot lokalnych idea społeczeństwa
organicznego,
zasada zhierarchizowanego porządku społecznego,
antyegalitaryzm,
postulat społecznej harmonii oparty na moderującej, solidarystycznej misji Kościoła i
religii,
gradualistyczna strategia rozwoju społecznego wykluczająca gwałtowne zmiany
W płaszczyźnie ustrojowej taheryzm głosi potrzebę zredukowania funkcji państwa
opowiada się za klasycznymi postulatami utrzymania autorytetu państwa i jego siły.
Koncepcja silnego państwa związana z zasada rządów prawa (rule of law) jest uznawana
za główną zasadę , która ma chronić społeczeństwo przed anarchizacją. Brytyjczycy
zregenerowani w duchu wczesnokapitalistycznych cnót społecznych, jak oszczędność,
pracowitość, zapobiegliwość, gospodarność itp., przez to powinni nabrać cech
„społeczeństwa odpowiedzialnego”, które będzie podstawą rozwoju gospodarczego.

jest przeciwna uchwaleniu konstytucji Unii Europejskiej i żąda referendum w tej sprawie,

jest za umacnianiem wspólnej polityki ekonomicznej ale przeciwko przystąpieniu Wielkiej Brytanii do
strefy Euro i przeciwko planom ujednolicenia podatków dla krajów członkowskich,

jest za zredukowaniem ilości przepisów prawa europejskiego o co najmniej 25%,proponuje także
zwiększenie ilości tzw. sunset clauses (przepisów, które są wprowadzane na określony z góry czas, po
którym tracą ważność) w nowym ustawodawstwie,

przygotowała propozycje zapobiegania nadużyciom finansowym w Unii, jest przeciwko wprowadzaniu
opłat dla kierowców jeżdżących w godzinach szczytu najbardziej uczęszczanymi drogami (takie przepisy
istnieją już w centrum Londynu) i przeciwko płatnym autostradom,

zapewnia, że istniejące przepisy dotyczące ochrony środowiska będą przestrzegane i nie będą
przeszkadzać przedsiębiorcom,

nalega także na reformę polityki rolnej (Common Agricultural Policy) Unii Europejskiej i zniesienie
przepisów dotyczących rybołówstwa (Common Fisheries Policy),

jest przeciwko uzgadnianiu wspólnego stanowiska w sprawach pozaunijnych przez kraje Unii.

Partia Konserwatywna przedstawił swoich kandydatów na posłów do Parlamentu Europejskiego w całej
Wielkiej Brytanii z wyjątkiem Irlandii Północnej.
Finansowanie partii:
Partia Konserwatywna nie może liczyć na takie szerokie
poparcie finansowe ze strony społeczeństwa.
Rekompensuje to sobie (z nawiązką) dzięki korporacjom
przemysłowym. Zasilają one bezpośrednio bądź pośrednio
kasę partyjną. Innym przykładem grupy nacisku, mającej
powiązania z kierownictwem Partii Konserwatywnej, może być
organizacja Zjednoczeni Przemysłowcy Brytyjscy.
Partia Konserwatywna zdobywa poparcie głównie wśród
warstw zamożniejszych i średnich, mniejsze wśród robotników.
Na czele stoi przywódca (leader), od 1965 wybierany przez
członków frakcji Partii Konserwatywnej w Izbie Gmin.
Strukturę organizacyjną tworzą: frakcja parlamentarna,
federacja komórek partii w okręgach wyborczych i Centralne
Biuro Konserwatywne.
•
liberałowie, od października 1989r.- Liberalni Demokraci (Liberal
Demokrats)
•
partie nacjonalistów walijskich- Plaid Cymru-PC (Welsh National
Party)
•
partie nacjonalistów szkockich-Szkocka Partia Narodowa (Scottish
National Party)
•
Od 1973r. -Partia Zielonych (Green Party)
•
Front Narodowy powstały w 1966r., skrajnie prawicowy
•
W listopadzie 1991r. Powstała partia Demokratycznej Lewicy
(Democratic Left), na bazie partii komunistycznej
Bibliografia:
1.A. Zięba, Zagadnienia systemu dwupartyjnego w Wielkiej Brytanii, [w:]
Współczesne systemy partyjne w wybranych państwach europejskich , red.
M. Grzybowski, A. Zięba , Kraków 2004, s.13-39.
2.A.Antoszewski, System partyjny Wielkiej Brytanii, [w:] Encyklopedii
politologii, t.,s.295-296.
3.W.Sokół, Partia Pracy, [w:] Encyklopedii politologii…,s.158-160.
4.E.Gdulewicz,W.Kręcisz, Ustrój polityczny w Wielkiej Brytanii, [w:]
Ustroje państw współczesnych, pod red. W.Skrzydło, Lublin 2002, s.9-47.
5. http://portalwiedzy.onet.pl