Transcript Tıp Hukuku

Sağlık / Tıp Hukuku
faik çelik
Sağlık Hukuku, sağlık personelinde sorumluluk
bilincini öne çıkararak sağlık hizmetin varlığı,
sunumu, hasta ve hekim hakları ile kişinin temel
haklarını birlikte ele alan bir tıp ve hukuk karma
bilimidir. Sağlık hukuku, çevre sağlığı ve gıda hukuku,
hastanelerin hukuki yapısı, sağlık sigortası, sağlık
harcamaları, Sağlık Bakanlığı teşkilat ve yönetimi vb
birçok alanları içerir.
Tıp Hukuku, sağlık hukuku içinde geniş bir alt
başlıktır. Kapsamı sağlık hukukundan daha dardır.
Sağlık personelinin hakları ve yükümlülükleri, hasta
hakları, hatalı tıbbi uygulamalar, ilaç hukuku, tıbbi
malzeme hukuku gibi konuları içerir.
Temel Tanımlar ve Kavramlar
• Hukuk: toplumu düzenleyen ve devletin
yaptırım gücünü belirleyen kurallar (yasalar)
bütünü.
• Etik ( ethicus - ethica), ahlakın temellerini
inceleyen felsefe dalı olarak tanımlanır.
Bir kimsenin davranışlarına temel olan
ahlak (moral), gelenek, töre, alışkanlık gibi
kavramları içerir.
• Deontoloji (deontos-logos), bir mesleği icra
edenlerin kendi aralarında uymaları gereken
sosyal kurallar.
Imhoetep’in “corpus
hermeticum” isimli
kitabında
“hastanın ödeme
gücünün üstünde
ücret istenmeyeceği”
yazılıdır
( MÖ 2600 )
MÖ 1700 - 1500
yıllarındaki tıp
uygulamalarına ilişkin
kurallar ve yasaları
içeren Hammurabi
Kanunları’nda 282
maddeden 10 tanesi
cerrahların alacakları
ücretler ve uygulamada
hata yaptıklarında
çarptırılacakları cezalara
ilişkindir
MS 768- 814
Alman İmparatoru
Şarlman, insan sağlığı
konusunda
“gün gibi aşikar
kanıtlar aranacağını”
bildirerek; yaralanma,
tecavüz, çocuk öldürme
ve evlenmenin iptali gibi
konularda tıbbi bilirkişi
görüşüne başvurulması
gerektiğini belirtmiştir
İslam tıbbının en önemli
cerrahlarından olan
Ebul Kasım el Zahravi
(albucasis) (936-1013)
”cerrahlar, tanrının gözü
sizin üzerinizdedir,
gerçekten gerekli
olduğu için mi, para
aşkı için mi ameliyat
yaptığınızı bilir”
Mevzuat
Yazılı hukuk kurallarıdır
Anayasa’daki ilgili hükümlere aykırı olmamak
kaydıyla çıkarılan KANUNLAR ile
bu kanunlara aykırı olmamak üzere yürürlüğe
konan
tüzük
yönetmelik
yönerge
genelge
KHK
diğer yazılı metinlerden oluşur.
8
• Tüzükler: Kanunların uzantısı gibidir. Bir konuda
tüzük çıkarabilmek için o konuda mutlaka bir
kanunun dayanak olması gerekir.
Kanunların uygulanmasını ve kanunun emrettiği
işleri belirtmek üzere hazırlanır.
Danıştay incelemesinden geçirilmesi koşuluyla
Bakanlar Kurulu tarafından onaylanarak Resmi
Gazete’de yayınlanır
• Yönetmelikler: Tüzükleri destekler. Danıştay
incelemesinden geçirilme zorunluluğu yoktur.
Hangi Yönetmeliğin Resmi Gazete'de yayınlanacağı
kanunda belirtilir
Sağlık Mevzuatının Kapsadığı Konular
• Kamu Sağlığı ile İlgili Mevzuat





Bulaşıcı hastalıklar
Afetler ve olağanüstü haller
Organ ve doku nakli, kan ve kan ürünleri
Kısırlaştırma, sterilizasyon
Sağlık alanındaki meslekler
• Özel Kurum ve Kuruluşlar ile İlgili Mevzuat






Özel hastaneler
Mikrobiyoloji ve biyokimya laboratuarları
Eczaneler
Radyoloji, radyum ve elektrikle tedavi ve diğer fizyoterapi müesseseleri
Gözlükçülük
Kaplıcalar ve sağlık turizmi işletmeleri
•
•
•
•
•
•
•
TABABET VE ŞUABATI SAN'ATLARININ TARZI İCRASINA DAİR KANUN /1928 Tabiplik
mesleğinin yürütülmesine ilişkin esasları düzenler. Yasanın 2. bölümü diş tabipleri ve
dişçiler, 3. bölümü ise ebeler hakkındadır.
Umumi Hıfzıssıhha Kanunu 1930
HEMŞİRELİK KANUNU 6283 / 1954
SAĞLIK HİZMETLERİ TEMEL KANUNU 3359/ 1987
Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun 224 / 1961
TÜRK TABİPLERİ BİRLİĞİ KANUNU 6023/1963
HUSUSİ HASTANELER KANUNU 1933, Tüzük 1983, Yönetmelik, 2002
•
Organ Ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması Ve Nakli Hakkında Kanun 2238/ 1979
ORGAN VE DOKU NAKLİ HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ Resmi Gazete:01.02.2012
•
•
•
•
•
Biyoloji Ve Tıbbın Uygulanması Bakımından İnsan Hakları ve İnsan Haysiyetinin Korunması
Sözleşmesi: İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun
2003/5013
TTB Meslek Etiği Kuralları Yönetmeliği 1999
TTB Soruşturma ve Sorgulama Yönetmeliği 2004
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu
5237 sayılı TCK (Türk Ceza Kanunu) 2005
• SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM PROGRAMI
 5947 Sayılı “tam gün” çalışma yasası, 663 sayılı “Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının
Teşkilat ve Görevleri Hakkında KHK, 26 Ağustos 2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımladığı
650 Sayılı KHK (tamgün değişiklik)
 Tıbbi Kötü Uygulamaya İlişkin Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları ile Tarife ve
Talimatında Yapılan Değişiklikler 19 Temmuz 2011
 Aile Hekimliği Pilot Uygulama 5258 / 2004
 GSS
sağlık çalışanının yasalar karşısındaki
sorumlulukları
• Cezai sorumluluk
(adli yargı-ceza davası)
• Hukuki sorumluluk (adli yargı-hukuk davası)
• İdari sorumluluk
(kurum içi soruşturma)
• Mesleki sorumluluk (Tabip Odası Onur Kurulu)
Hukuki Sorumluluk
Borçlar Kanunu Madde 53; Hekimin kusuru
nedeniyle zarardan sorumlu tutulması , (hukuk
davaları ceza davalarının sonucuna bağlı değildir)
Borçlar Kanunu Madde 41; Zarar, illiyet bağı ve
kusurun kanıtlanması zarar görene aittir
Borçlar Kanunu Madde 43; Maddi ve manevi
tazminat
Anayasanın 129. mad. 5. fıkrasına göre
memurlar ve diğer kamu görevlileri
hakkında, görevleri sırasında işledikleri
kusurlardan doğan tazminat davaları
kendilerine rücu edilmek (dönmek)
kaydıyla idare aleyhine açılır.
Ceza davaları özel hastane ve serbest
çalışan hekime doğrudan, kamuda
çalışan hekime ise bir kurul izni sonucu
açılır.
Disiplin Sorumluluğu
• Mesleki sorumluluk (meslek örgütü
organları tarafından yapılan
değerlendirme)
• İdari sorumluluk (memur ve diğer
kamu görevlilerine kurum içi disiplin
değerlendirmesi)
YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI YÖNETİCİ, ÖĞRETİM ELEMANI VE MEMURLARI
DİSİPLİN YÖNETMELİĞİ
MADDE 4. Disiplin cezaları şunlardır:
a) Uyarma: Görevde ve davranışta daha dikkatli olunması gerektiğinin yazı ile
bildirilmesidir,
b) Kınama: Görevde ve davranışta kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir,
c)Yönetim görevinden ayırma: Rektörlük, dekanlık, enstitü müdürlüğü, yüksekokul
müdürlüğü, bölüm başkanlığı, anabilim dalı başkanlığı, ana sanat dalı başkanlığı, bilim dalı
başkanlığı veya sanat dalı başkanlığı görevinden ayırmaktır,
d) Aylıktan kesme: Brüt aylıkları 1/10-1/8 arasında kesinti yapılmasıdır,
e)Kademe ilerlemesinin durdurulması: Bulunulan kademedeki ilerlemenin fiilin ağırlık
derecesine göre 1-3 yıl durdurulmasıdır,
f) Görevinden çekilmiş sayma: Görevde ilişkinin istekle olmuşcasına kesilmesidir,
g) Üniversite öğretim mesleğinden veya kamu görevinden çıkarma:
Üniversite öğretim mesleğinden veya kamu görevinden bir daha alınmamak üzere
çıkarılmasıdır. Meslekten çıkarma cezasına çarptırılanlar ile kamu görevinden çıkarılma
cezası alan öğretim elemanları akademik unvanlarını kullanamazlar.
Sağlık çalışanı herhangi bir hata sonucu
hastaya zarar vermişse kusurlu sayılır
•
•
•
•
•
Kusur sorumluluk getirir
Kusur yoksa sorumluluk ta yoktur
Kusursuz suç olmaz
Bağışlanabilir kusur söz konusu değildir
Zarar ile kusur sayılan eylem arasında
illiyet (nedensellik) bağı olmalıdır
SORUMLULUK : Uyulması gerekli hukuk (davranış) kurallarına
aykırı düşmenin hesabını verme durumudur
KUSUR : Olması gereken davranışta gösterilen irade eksikliğidir
Dikkatsizlik: bir tıbbi girişim sırasında yapılmaması
gerekeni yapmaktır
Tedbirsizlik: önlenebilir bir tehlikeyi önlemede
yetersiz kalmak, geç kalmak, unutmaktır
Meslekte acemilik - yetersizlik: meslek ve sanatın
esaslarını ve optimal klasik bilgilerini bilmemek,
temel beceriden yoksun olmaktır
Özen eksikliği: dikkatsizlik ve tedbirsizlik dışında
evrensel tıp değerlerini uygulamamaktır
Emir ve yönetmeliklere uymamak: kanun, tüzük ve
yönetmelikler ile yetkili idari ve mülki amirin
verdiği emirlere uymamaktır
Suç Çeşitleri
Taksirli Suç : Kişi eyleminden doğacak sonucu bilmekte, bu
sonucu istememekte, ancak gerekli önlemleri almamakta
veya yetersiz kalmaktadır.
Kasıtlı Suç : Kişi eyleminin sonuçlarını bilmekte buna rağmen
bilerek ve planlayarak eylemini uygulamaktadır
Bilinçli Taksir mad.22- (3) : kişinin öngördüğü neticeyi
istememesine karşın, neticenin meydana gelmesi hâlinde
bilinçli taksir vardır; bu hâlde taksirli suça ilişkin ceza üçte
birden yarısına kadar artırılır
Olası Kasıt mad.21-(2) : Kasıt, suçun kanunî tanımındaki unsurların
bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir. Kişinin, suçun
kanunî tanımındaki unsurların gerçekleşebileceğini
öngörmesine rağmen, fiili işlemesi hâlinde olası kasıt vardır
5237 TCK
(1 Haziran 2005)
• mad 83- Kasten öldürmenin ihmali davranışla
işlenmesi (1) kişinin yükümlü olduğu belli bir icrai
davranışı gerçekleştirmemesi dolayısıyla meydana gelen
ölüm neticesinden sorumlu tutulabilmesi için,bu neticenin
oluşumuna sebebiyet veren yükümlülük ihmalinin icrai
davranışa eşdeğer olması gerekir (3) belli bir
yükümlülüğün ihmali ile ölüme neden olan kişi
hakkında,temel ceza olarak,ağırlaştırılmış müebbet hapis
yerine 20-25 yıl,müebbet hapis yerine 15-20 yıl, diğer
hallerde ise 10-15 yıl hapis cezasına hükmolunabileceği
gibi,cezada indirim de yapılmayabilir.
(Kanun gerekçesinde verilen örnek acil serviste görevli bir
doktorun davranışı ile ilgili)
5237 TCK (1 Haziran 2005)
• mad.53- kişi,kasten işlemiş olduğu suçtan dolayı
hapis cezasına mahkumiyet sonucu (1/e) bir kamu
kurumunun veya kamu kurumu niteliğindeki meslek
kuruluşunun iznine tabii bir mesleği kendi sorumluluğu
altında serbest meslek erbabı olarak icra etmekten
yoksun bırakılır (SüRESiZ)
• (6) meslekten men (3 ay-3 yıl) Belli bir meslek veya
sanatın ya da trafik düzeninin gerektirdiği dikkat ve özen
yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla işlenen taksirli
suçtan mahkûmiyet hâlinde, üç aydan az ve üç yıldan
fazla olmamak üzere, bu meslek veya sanatın icrasının
yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri
alınmasına karar verilebilir (geçici)
5237 TCK (1 Haziran 2005)
mad 210- (2) gerçeğe aykırı belge düzenleyen
tabip,.....ve diğer sağlık mensubu , 3 aydan 1 yıla
kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Düzenlenen
belgenin kişiye haksız bir menfaat sağlaması yada
kamunun veya kişilerin zararına bir sonuç
doğurucu nitelik taşıması halinde, resmi belgede
sahtecilik (mad 204) hükümlerine göre cezaya
hükmolunur (3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası).
TCK (1 Haziran)
• mad.99-(2) tıbbî zorunluluk bulunmadığı hâlde,
rızaya dayalı olsa bile, gebelik süresi on haftadan
fazla olan bir kadının çocuğunu düşürten kişi,
2 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Bu durumda, çocuğunun düşürtülmesine rıza
gösteren kadın hakkında bir yıla kadar hapis veya
adlî para cezasına hükmolunur
(4) rızaya dayalı olsa bile tıbbi zorunluluk
bulunmadığı halde gebelik süresi 10 haftadan fazla
olan bir kadının çocuğunu düşürtürken kadın beden
ve ruh sağlığı bakımından bir zarara uğramışsa, 3-6
yıl hapis cezası, fiilin kadının ölümüne neden olması
halinde 4-8 yıl hapis cezası
TCK (1 Haziran)
• mad.85 taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi 2 yıldan 6
yıla kadar hapis cezasına çarptırılır (ERTELEME)
• mad.89-(1) taksirle başkasının vücuduna acı veren veya
sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden
olan kişi 3 ay-1 yıl hapis cezası veya adli para cezası,
(2) duyu veya organlardan birinin işlevinin sürekli zayıflaması,
kemik kırılması, sürekli konuşma zorluğu,yüzünde sabit iz,
prematüre doğuma neden olmuşsa, ceza yarısı oranında
arttırılır,
(3) iyileşmesi olanaksız bir hastalık veya bitkisel hayata,duyu ve
organ fonksiyon kaybına,konuşma ve çocuk yapma yeteneğinin
kaybolmasına,düşüğe,yüzün sürekli değişimine neden olmuşsa
ceza bir kat arttırılır.
Bu maddeler doğrudan malpraktis ile ilgilidirler
Hasta ile hekim arasında doğal bir sözleşme vardır. Bu sözleşme
“vekalet sözleşmesi” olup burada hekim, tıp ilkeleri ve kurallarına
göre gereken tedaviyi yapma sözü vermiş kabul edilir.
Vekalet Sözleşmesinin Tıbbi Öğeleri
•
•
•
•
•
•
•
Özen yükümlülüğü
Hastanın kabul edilmesi
Tanı yükümlülüğü
Hastanın aydınlatılması
Tedavi yöntem ve usulünde yükümlülük
Tedavi süresince kontrollerde yükümlülük
Hekimin kendini geliştirmesi yardımcılarını
bilgilendirmesi yükümlülüğü
• Meslek sırrı
Hasta Hakları
•Tıbbi bakım hakkı
•Bilgilenme
•Onay-Rıza ( aydınlatılmış onam)
•Mahremiyet ve özel hayata saygı
•Başvuru (şikayet) hakkı
Lizbon Bildirgesi 1981 (DTB)
Hasta Hakları Bildirgesi, Bali 1995 (DTB)
Hasta Haklarının Geliştirilmesi Bildirgesi (Amsterdam – 1994)
1998 TTB Hekimlik Meslek Etiği Kuralları
1998 Hasta Hakları Yönetmeliği
İNSAN HAKLARI VE BİYOTIP SÖZLEŞMESİNİN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR
KANUN 2003/5013
Bunlardan Lizbon Bildirgesi temel niteliktedir.
Aslında tüm hasta haklarının anayasası
“hipokrat yemini”dir. Oradaki kavramların
çağdaş yorumları başta Lizbon Bildirgesi
olmak üzere diğer metinleri ortaya
çıkartmıştır.
HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ
(R.G. Tarih: 01.08.1998 Sayı:23420)
Madde 5-Sağlık hizmetlerinin sunulmasında aşağıdaki ilkelere uyulması şarttır:
d)Tıbbi zorunluluklar ve kanunlarda yazılı haller dışında, rızası olmaksızın
kişinin vücut bütünlüğüne ve diğer kişilik haklarına dokunulamaz.
Bilgi İsteme (Madde 7), Sağlık Kuruluşunu Seçme Ve Değiştirme (Madde 8)
Personeli Tanıma, Seçme Ve Değiştirme (Madde 9), Öncelik Sırasının
Belirlenmesini İsteme (Madde 10), Genel Olarak Bilgi İsteme (Madde 15),
Kayıtları inceleme (madde 16), Kayıtların Düzeltilmesini İsteme (Madde 17)
Madde 21-Hastanın, mahremiyetine saygı gösterilmesi esastır. Hasta
mahremiyetinin korunmasını açıkça talep de edebilir. Her türlü tıbbi
müdahale, hastanın mahremiyetine saygı gösterilmek suretiyle icra edilir
Madde 23-Sağlık hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile
müsaade edilen haller dışında, hiçbir şekilde açıklanamaz
Madde 24-Tıbbi müdahalelerde hastanın rızası gerekir. Hasta küçük veya mahcur
ise velisinden veya vasisinden izin alınır. Hastanın, velisinin veya vasisinin
olmadığı veya hazır bulunamadığı veya hastanın ifade gücünün olmadığı
hallerde, bu şart aranmaz.
Madde 25-Tedaviyi Reddetme ve Durdurma
Madde 31- Rıza alınırken hastanın veya kanuni temsilcisinin tıbbi müdahalenin
konusu ve sonuçları hakkında bilgilendirilip aydınlatılması esastır.
AO hekimi korur mu, ne kadar, nasıl ?
AO alınmalıdır çünkü ;
Anayasa 17.madde ve TCK 26. madde nedeniyle
yasal olarak zorunluluk açıkça görülmektedir.
Ancak AO alındığında hekimin yasalar karşısındaki
sorumlulukları mutlak koruma altına alınmış
demek değildir.
Tıbbi uygulama hatalarından korumaz !!!
Yanılgı !...
Hasta / hekim hakları farklı değildir.
•Hasta kendine yeterli süre ayrılmasını ister
(hekim de hastasına yeterli süre ayırmak ister)
•Hasta temiz ve çağdaş sağlık tesisi ister
( hekim de temiz ve çağdaş sağlık tesislerinde çalışmak ister)
•Hasta da hekim de aralarına parasal konuların girmesini istemez.
•Hasta tıbbi gelişmeleri izleyen hekim ister
(hekim bilimsel gelişmeleri takip etmek ister)
•Hasta sevgi, saygı ve şefkat görmek ister.
(hekim kendisine saygılı davranılmasını ve güvenilmesini ister)
•Hasta saatlerce poliklinik sırasında beklemek istemez.
(hekim poliklinik kapısında hastaların yığılmasını istemez)
KOMPLİKASYON
yapılan tıbbi müdahale ,klasik tıp bilgilerinde
(uluslararası kitaplarda ve yayınlarda ) komplikasyon
olarak adlandırılıyorsa ve bu müdahale, tıbbın
kabul ettiği normal risk ve sapmalar
çerçevesinde yapılmışsa ,kötü sonuçlar
meydana gelse bile, hekime sorumluluk
yükletilmeyen olumsuzluklardır.
(F.Çelik)
Tıbbi Kötü Uygulama
Sağlık personelinin, kasıt veya kusur veya ihmal
ile standart uygulamayı yapmaması, bilgi ve
beceri eksikliği ile yanlış veya eksik teşhiste
bulunması veya yanlış tedavi uygulaması veya
hastaya tedavi verilmemesi ile oluşan ve zarar
meydana getiren fiil ve durumdur
Hekimin tıbbi girişim sırasında deneyimsizlik,
bilgisizlik veya ilgisizlik/özensizlik sonucu
hastaya zarar vermesi “tıbbi malpraktis” dir
(TTB Hekimlik Meslek Etiği Kuralları 13. Maddesi)
komplikasyon
malpraktis
zamanında fark edilmez ise
fark edilmesine rağmen gerekli önlemler
alınmaz ise
fark edilip önlem alınmasına rağmen, bu
önlemler yerleşmiş standart tıbbi girişim
olarak değerlendirilmez ise
Sağlık çalışanı tarafından yapılan tedavi veya ameliyat gibi tıbbi
girişimler beklenen sonucu vermemiş olsa bile, tıp bilimi
kurallarına uygun olarak yapılmışsa, kişiye kusur
yüklenemez, tıbbi malpraktisten söz edilemez
malpraktis hangi durumlarda oluşabilir
Değerlendirme hatası (yanlış veya eksik tanı)
Tıbbi hata (yanlış tedavi, yanlış ilaç vermek,
yanlış taraf ameliyatı)
Teknik-ekipman hatası (elektrik kesintisi, O2CO2 karışması)
Sistem hatası (alt yapı eksikliği, sevk zincirinde
aksama)
neden malpraktis
tıbbi bilgi yetersizliği (tıp eğitimi, STE)
beceri sorunu (yetenek, deneyim )
karar verebilme yeteneğinde eksiklik
kendini yenilememe ve değerlendirmeme
çevreyle iletişimde başarısızlık
karakter (sorumluluk duygusu,vicdan)
altyapı ve fiziki koşulların yetersizliği
nitelikli insan gücü yetişmemesi
ekipman/araç-gereç durumu
hukuki işleyişteki nitelik, zaman ve saydamlık
konusunda pratik olumsuzluklar
koruyucu faktörler
Düzgün kayıt tutulması ve saklanması
Sadece rıza alınması yeterli değildir, bilgilendirilmesi de gereklidir
(Aydınlatılmış Onam)
Tıpta benimsenmiş klasik bilgilere sahip olmak ve buna uygun
davranmak (eğitim)
Diğer hekimler ile işbirliği içinde çalışmak
Ameliyathane personelinin hatalarından cerrahın da sorumlu
tutulabileceğinin bilinmesi
Olası komplikasyon veya olumsuzluğun üstesinden gelinemiyorsa
konsültasyon veya ileri merkeze sevk mekanizmasını kullanmak
Hasta haklarına saygı göstermek,
iletişimde başarılı olmak
Bilinmesi gerekeni bilmemek sorumluluk getirdiğinden mevzuatı,
yasaları asgari ölçüde bilmek
Passive
Voluntary
(istemli)
Vasiyet
(DNR)
Eve gitme
Nonvoluntary (withdrawing)
(hasta devre Fiş çekme
dışında)
Eve götürme
Involuntary
(istemdışı)
CİNAYET
Active
Active
(nonassisted)
(assisted)
İNTİHAR
Ötanazi
PAS
X
X
(holddrawing)
Yüksek doz
sedatif verme
CİNAYET
HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ
1998
• Madde 13- Ötanazi yasaktır.
Tıbbi gereklerden bahisle veya her ne
suretle olursa olsun, hayat hakkından
vazgeçilemez. Kendisinin veya bir
başkasının talebi olsa dahi, kimsenin
hayatına son verilemez.
HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ
1998
• Madde 25Kanunen zorunlu olan haller dışında ve doğabilecek
olumsuz sonuçların sorumluluğu hastaya ait olmak
üzere; hasta kendisine uygulanması planlanan veya
uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek veya
durdurulmasını istemek hakkına sahiptir. Bu halde,
tedavinin uygulanmamasından doğacak sonuçların
hastaya veya kanuni temsilcilerine veyahut
yakınlarına anlatılması ve bunu gösteren yazılı belge
alınması gerekir.
Tıpta Uzmanlık Öğrencisi
2547 sayılı YÖK yasasının 1. madde (t) bendinin 3.
sırasında tanımlanmıştır. Sağlık Bakanlığı tarafından
düzenlenen esaslara göre yürütülen ve tıp doktorlarına
belirli alanlarda özel yetenek ve yetki sağlamayı
amaçlayan bir yüksek öğrenimdir (lisans üstü)
• Asistan “yetkisiz yetkili” kişidir. Yasal olmayan
bir görev vermeyiniz. Tek başına cerrahi veya
invaziv girişimlerde bulunamazlar.
• Uzman “tam yetkili” kişidir. Kabul edilebilir
zorunlu bir neden olmadıkça yetkisini
devredemez.
• Konsültan uzmanın sorumluluğu, müdavi
hekimden daha az değildir.
Sağlıkla İlgili Kayıtların Saklanma Yöntemi ve Saklama süresi
• Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği, Ayakta Teşhis Ve
Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik.
Bu kayıtlar, sağlık kuruluşunun arşivinde 5 (beş yıl) süre ile
saklanır.
• Özel Hastaneler Yönetmeliği, İlgili diğer mevzuat hükümleri
saklı kalmak kaydıyla, özel hastanede tutulan hasta dosyaları,
en az 20 (yirmi yıl süre) ile saklanır.
• Ağız Ve Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları
Hakkında Yönetmelik - Sağlık kuruluşuna başvuran hastalara
yapılan müdahale ve tedaviler hastalara ait dosya veya kartlara
işlenir. Bu kayıtlar sağlık kuruluşunun arşivinde 2 (iki yıl ) süre ile
saklanır.
Hekim Hakları 1
• Hiç bir hekimin "iyileşme garantisi verme zorunluluğu
yoktur, aksine bu garantiyi vermemesi bir haktır"
(Tıbbi Deontoloji Tüzüğü 13.mad.). Bunun istisnası
hekimle hasta arasında "eser sözleşmesi" olan estetik
ameliyatlar ve protez (silikon, porselen diş gibi)
kozmetik amaçlı uygulamalardır.
• Hekim hastanın tedavisini kanuni nedenlerle zorunlu
olarak kabul etme halleri dışında tedaviyi kabul
etmeyebilir veya bırakabilir, çünkü hekimin "hastanın
tedavisini üstlenmeme veya reddetme hakkı" vardır
(Tıbbi Deontoloji Tüzüğü 18.mad).
Hekim Hakları 2
• Acil durumlar dışında “hastayı kabul etmeme ve devretme
hakkı “ vardır (TDT mad 18 ve HMEK mad 25).
• Ayrıca TDT madde 19’da hekimin gerekli görmesi ya da
hastanın talebi durumlarında hastaya ait kayıtları tedaviyi
üstlenen meslektaşına vermesi koşuluyla, keza aynı tüzüğün
24. maddesi 2. fıkrasında belirtildiği üzere, hekimin hastaya
konsültasyon önermesi ve hastanın bunu kabul etmemesi
halinde, hekimin hastayı bırakabileceği belirtilmektedir.
• TDT’nün 28. maddesi konsültan hekim ile tedavi eden
hekim arasında tedaviye yaklaşım konusunda bir görüş
ayrılığı olması ve hastanın konsültan hekimin görüşünü
benimsemesi durumunda tedavi eden hekim hastayı
bırakabilir.
• Hasta aleyhinde tanıklıktan çekilme hakkı ise ( CMK mad.
46 /1-b) hekime tanınan özel haklardan birisidir.
ÇÖZÜM - kişisel öneriler
• Yönetmelikler gibi yasal düzenlemeler ile hasta
hakları korunamaz.
• Hasta ve hekim hakları birlikte görülmelidir.
• Tıp eğitimi ve mezuniyet sonrası eğitimlerde konu
bütün yönleriyle verilmeli bunun için müfredata
etik-hukuk-deontoloji üçgeninde zorunlu dersler
konmalıdır.
• Tıp eğitiminde iletişim, tıp tarihi, sanat ve sanat
tarihi dersleri konulmalıdır
• Eğitim, eğitim, eğitim......
sonsöz
KANUN BİLMEMEK MAZERET DEĞİLDİR
(TCK mad.4 )
Paracelsus (1493-1541)
“Doktorun kişiliği
hastanın
iyileşmesinde
bütün ilaçlardan
daha etkilidir”