Transcript Ülkemizde Mevcut Durum - Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel

Evde Sağlık & Bakım
Hizmetlerinde Mevcut Durum
ve Gelecek için Öneriler
Mehmet Onarcan
Evde Bakım Derneği
Terminoloji
Home Care
Evde Bakım
Evde Sağlık Bakımı
Evde Sosyal Bakım ve
Destek Hizmetleri
DÜNYADAN BAKIM HİZMET MODELLERİ
Residential Care
Community Care
Nursing Home
Assisted Living Facilities
Elderly Home
Residential Home
Senior House
Sheltered Housing
Hospice
Palliative Care
Home Care
Home Health Care
Domiciliary Care
Supported Discharge
Hospital at Home
Day Care Centre
Extra Care
Respite Care
Private Duty Services
Ülkemizde Mevcut Durum
HİZMET SUNUCULAR
Dünya Örnekleri
Türkiye
Aileler
Aileler
Yerel yönetimler
Yerel yönetimler
Birinci Basamak Hizmet Sunucular
Birinci Basamak ve Kamu Hast.
Özel sektör
Özel sektör
Kar amacı gütmeyen özel kuruluşlar
Yok
Sivil toplum örgütleri, gönüllüler
Sayılı örnekler var
İstihdam büroları
Kaçak çalışanlar
Kurumsal kimliği olmayan bireyler,
Kaçak çalışanlar
Ülkemizde Mevcut Durum
FİNANSMAN
Dünya Örnekleri
Türkiye
- Yerel yönetimlerin bütçeleri
- Yerel yönetimlerin sınırlı bütçeleri
- Sosyal sigorta ve güvence sistemi
- Sınırlı olarak sosyal sigorta ve
güvence sistemi (günübirlik tedavi
kapsamında ve bazı ürünlerin temininde)
- Yok
- Bakım Sigortası
- Yok
- Vergiye dayalı kamusal fonlar
- Yok
- Kamu destekli özel sigortalar
- Sınırlı olarak özel sigortalar
- Özel sigortalar
- Bireylerin kendi finansmanı
- Bireylerin kendi finansmanı
- Sağlık Bakanlığı Bütçesi
- Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı
Bütçesi (bakıma muhtaç engelli ve
yaşlılara evde bakım ücreti)
Ülkemizde Mevcut Durum
MEVZUAT ve HİZMETLERİN İŞLEYİŞİ
Dünya Örnekleri
Türkiye
- Sağlık ve sosyal hizmetlerde bütünsel,
entegre yaklaşım
- Farklı mevzuatlar, entegrasyon
eksikliği
- Multi disipliner yaklaşım
- Multi disipliner olma yolunda
- Branşlaşma ve uzmanlaşma
- .......
- Bakıma muhtaçlık kriterleri
- .......
- Hizmet standartları
- .......
- Alana özel eğitim programları
- .......
- Alana özel istihdam politikaları
- .......
- Verimlilik/Etkinlik ölçümleme
- .......
- Etkin denetim
- .......
Türkiye’de kaç kişinin evde bakım ihtiyacı var?
Sağlık Bakanlığı Hedefi: 150.000 kişi
İstanbul Büyükşehir Belediyesi: 500.000+ kişi
Evde bakım aylığı alan özürlü ailesi sayısı: ~400.000
Yalnızca Alzheimer hastası sayısı: 400.000
Toplam özürlü nüfus: 8,5 milyon
Kronik hastalık sahibi kişi sayısı: +22 milyon
Ülkemizde Mevcut Durum
HİZMET SUNUCULAR
Dünya Örnekleri
Türkiye
Aileler
Aileler
Yerel yönetimler
Yerel yönetimler
Birinci Basamak Hizmet Sunucular
Birinci Basamak ve Kamu Hast.
Özel sektör
Özel sektör
Kar amacı gütmeyen özel kuruluşlar
Yok
Sivil toplum örgütleri, gönüllüler
Sayılı örnekler var
İstihdam büroları
Kaçak çalışanlar
Kurumsal kimliği olmayan bireyler,
Kaçak çalışanlar
ÖNERİLER - Makro
Hizmet Sunumu
• Evde sağlık hizmetleri ile sosyal bakım ve destek
hizmetlerinin entegrasyonu sağlanmalıdır
• Hizmet sunucuların rolleri netleştirilmelidir
• Hizmet alanlarına göre standartlar, uygulama
prosedürleri oluşturulmalı ve uygulamaya konulmalıdır
Ülkemizde Mevcut Durum
ÖNERİLER - Makro
Hizmet Sunumu
Hizmetlerin Entegrasyonu
Temel Sağlık ve Tedavi Edici Hizmetlerin Entegrasyonu;
• Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinin kapsamına girecek
evde bakım hizmetleri tanımlanmalı, bu tanımlamaya
uygun olarak hizmet sunumu sağlanmalıdır.
• Evde bakım hizmetleri koruyucu ve tedavi edici hizmetleri
içerecek şekilde yürütülmelidir
ÖNERİLER - Makro
Hizmet Sunumu
• Evde bakım hizmeti sunan, bu alana yönelik çalışma
yapan Sivil Toplum Örgütleri, Üniversiteler, Özel
Kuruluşlar teşvik edilmelidir
• Yurt dışında sağlık ve sosyal hizmet alanlarında sıkça
görülen “kar amacı gütmeyen kuruluş” altyapısının ve
buna dair mevzuatın ülkemizde de oluşturulması
ÖNERİLER
Hizmet Sunumu
Hizmet Sunucular Arası Koordinasyon
Hizmetlerin koordinasyonu açısından Koordinasyon Merkezi
önem kazanmaktadır.
• Merkez, hem sağlık hem sosyal hizmetleri koordine etmelidir.
• İl koordinasyon merkezinde sağlık müdürlüğü ve sosyal
hizmetler müdürlüğünden temsilciler bulunmalı,
koordinasyon içinde çalışmalıdır
• Koordinasyon merkezi, evde bakımın gerektirdiği multi
disipliner yapıya sahip olmalıdır.
ÖNERİLER
Koordinasyon Merkezi;
• Bölgede hizmet sunan yerel yönetim ve STK’lar varsa,
bunların temsilcileri de merkezde yer almalıdır.
• Evde bakıma çok kanallı başvuru olabilmelidir.
Hastalar evde bakıma hastanedeki müdavi hekim veya aile hekimi
dışında farklı kanallardan da sevk edilebilmelidir.
• Hizmet ihtiyacına ve bölgenin koşullarına göre hizmetin
nerden alınacağını belirlemeli ve yönlendirme yapmalıdır.
• Farklı hizmet sunucular ile koordinasyonu sağlamalıdır.
• İhtiyaç sahipleri için başvuru noktası olarak çalışmalıdır.
ÖNERİLER
Hizmet Sunumu
Ortak Veritabanı
Ortak bir veritabanı; ihtiyaç belirleme, etkinlik, verimlilik
ve ileri yönelik planlama için faydalı olacaktır
•
•
•
•
•
•
İhtiyaç sahiplerini ve ihtiyaçların belirlenmesi
Hizmet etkinliği
Verimlilik
Mükerrerliği önleme
Ulaşılabilirlik
Planlama
ÖNERİLER
Hizmet Sunumu
Yeni Teknolojilerin kullanımı, yaygınlaştırılması teşvik
edilmeli
ÖNERİLER - Makro
Finansman
• Uzun vadede evde bakım ihtiyaçlarının karşılanabilmesi,
hizmet sunumunun yaygınlaşarak süreklilik arz edebilmesi için
ek kaynaklar oluşturulmalıdır.
• SGK bünyesinde bir Bakım Sigortası sistemi oluşturulmalıdır
• Evde sağlık hizmetleri GSS kapsamından, uzun süreli bakım
hizmetleri ise bakım sigortası kapsamından ödenmelidir.
• Evde sağlık hizmetleri için ek prim alınmamalıdır
• Bakım sigortası için ek prim alınabilir veya mevcut primlerden
aktarma yapılabilir, ayrıca vergiler, diğer kaynaklar ve fonlarla
desteklenmelidir
ÖNERİLER - Makro
Finansman
• Özel bakım sigortalarının oluşumu teşvik edilmelidir.
• Mevcut Bireysel Emeklilik Sigortalarından Özel Bakım
Sigortasına geçişe imkan sağlanabilir
• Yapılan finansman düzenlemeleri sadece Sağlık Bakanlığı’nın
hizmet sunumunu finanse edecek şekilde sınırlandırılmamalı,
Üniversiteler ve Özel Evde Bakım Merkezleri de plana
alınmalıdır.
• Mevcut ödeme uygulamalarının daha verimli hale getirilmesi
için çalışma yapılmalıdır.
(...evde bakım aylığı, tıbbi cihaz temini, ilaç ödemeleri, vb...)
ÖNERİLER - Makro
Finansman
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın evde bakım ücreti
uygulaması;
- profesyonel bakım hizmetleri,
- bakım verenler için eğitim,
- rehabilite edici uygulamalar
- koruyucu, önleyici ürünlerin temini
gibi uygulamalarla desteklenmeli
ÖNERİLER - Makro
Finansman - Tıbbi Cihaz ve Ekipman Temini
• Salt cihaz temini olarak görülmemelidir.
• Cihazların eve temini;
-
danışmanlık, eğitim
periyodik bakım ve kontrol
enfeksiyon kontrolü, hijyen
7/24 teknik destek ve takip
kalibrasyon
hizmetleriyle ve koruyucu, önleyici ve rehabilite edici bir
yaklaşımla bir bütün olarak düşünülmeli ve sunulmalıdır.
• Evde güvenli ortamın sağlanması, kazaların önlenmesi, hasta
ve çalışan güvenliği, ayrıca tedavi ve bakımdan istenen
sonuçların alınabilmesi için bu yaklaşım önemlidir.
Roberts Home Medical – A.B.D. 1996
ÖNERİLER - Makro
Finansman - Tıbbi Cihaz ve Ekipman Temini
• Sadece tedavi edici değil koruyucu, önleyici ve rehabilite edici
ürünlerde ödeme kapsamına alınmalı
• Evde sağlık ve bakım alanında kullanılan ürünlerde gümrük
vergisi ve KDV’de indirim sağlanmalı
Reçete ve Rapor Uygulamaları
• Evdeki hasta/yaşlı/engellilere yönelik reçete ve rapor
uygulamalarında iyileştirmeler yapılmalı
ÖNERİLER - Makro
Mevzuat ve Denetim
• Farklı devlet kurumlarının ilgili mevzuatları arasında
uyum sağlanmalıdır.
• Hizmet sunumuna ilişkin mevzuat standartlaştırılmalı,
kamu ve özel hizmet sunumu için farklı standartlarda
mevzuat olmamalıdır.
• İlgili meslek gruplarının mevzuatında gerekli
düzenlemeler yapılmalıdır
• Yerel yönetimler de ilgili mevzuata uygun hizmet sunmalı
ya da hizmet alımında buna dikkat etmelidir.
ÖNERİLER
Mevzuat ve Denetim
• Mevzuat, asgari gereksinime dayalı, organizasyon yapısını
dikkate alan ve hizmet standartlarını içerecek şekilde
oluşturulmalıdır
• Mevzuat farklı tipte evde bakım hizmet sunucularının
oluşumuna imkan sağlamalıdır. Ölçeklendirme ve branşlaşma
için sunulacak hizmetlere göre asgari standartlar belirlenmeli,
ruhsatlandırma/onay süreci de buna uygun olmalıdır.
(merkez birimi, ilçe birimi gibi ölçeklendirme ve sadece
hemşirelik girişimleri, sadece fizyoterapi, vb gibi branşlaşma)
ÖNERİLER - Makro
Mevzuat ve Denetim
• Mevzuat uluslararası standartlarla uyumlu ve ülke
gerçeklerine uygun olarak düzenlenmelidir.
• Denetim için evde bakım hizmetlerine özel bir Ulusal
Akreditasyon Sistemi geliştirilebilir.
• Etkin denetim uygulanmalıdır. Kaçak işçilik, kayıt dışı hizmet
sunumu önlenmelidir
• İstihdam bürolarının evdeki hastalar için hemşire ve hasta
bakıcı temini durdurulmalıdır
Evde Bakım Nasıl Olmamalı ?
Evde Bakım Nasıl Olmamalı ?
ÖNERİLER
Eğitim
• Görev tanımları netleştirilmelidir
• Eğitim ve sertifikasyon standartları oluşturulmalıdır
• Evde bakımda rol üstlenen farklı disiplinlere özel eğitim
programları oluşturulmalıdır
• Sağlık ve sosyal disiplinler için mevcut eğitim programlarında
evde bakıma daha çok yer verilmelidir
• Destek personel için eğitim programları standart hale
getirilmelidir.
• Bakımda önemli rol üstlenen hasta yakınlarına, ailelere
yönelik eğitim ve destek programları geliştirilmelidir.
ÖNERİLER
İstihdam Politikaları
• Bugün ve gelecekteki bakım ihtiyacı öngörülerek istihdam
planlaması yapılmalıdır
• İhtiyaca yönelik istihdam politikaları ve programları
geliştirilmelidir
• Çok disiplinli yaklaşım benimsenmeli ve yaygınlaştırılmalıdır
• Evde bakım alanında çalışacak personel teşvik edilmelidir
ÖNERİLER
Mevcut Uygulamalara Yönelik Diğer Öneriler
• Evde bakım gereksiniminin belirlenmesi ve hizmet
planlaması multidisipliner ekip yaklaşımı ile
gerçekleştirilmelidir.
• Taburculuk planlaması evde bakım hizmetleri dikkate
alınarak etkin bir şekilde uygulanmalıdır.
• Kamuda yapılandırılmış evde bakım ünitelerinde çalışan ekip
elemanlarına özendirici nitelikte düzenlemeler yapılmalıdır.
TEŞEKKÜRLER...
Mehmet Onarcan
[email protected]
www.evdebakim.org.tr