Transcript Wartości Zdrowotne Żywności Ekologicznej

WARTOŚCI ZDROWOTNE
ŻYWNOŚCI EKOLOGICZNEJ
Maria Śmiechowska
Seminarium ZYSK Z NATURY – Tczew 2 czerwca 2011 r.
Co to jest zdrowie?
Światowa Organizacja Zdrowia definiuje zdrowie jako :
„Stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego,
psychicznego i społecznego”
1. Zdrowie fizyczne
2. Zdrowie psychiczne
- zdrowie emocjonalne
- zdrowie umysłowe
3. Zdrowie społeczne
4. Zdrowie duchowe
Czynniki wpływające na zdrowie
Zachowanie
50%
20%
10%
Ochrona
zdrowia
Zdrowie
Czynniki
genetyczne
20%
Środowisko
Czynniki socjoekonomiczne
Czynniki kulturowe
Znaczenie żywności dla organizmu człowieka
odżywcza
behawioralna
energetyczna
Źródło: opracowanie własne
zdrowotna
Rola
żywności
psychiczna
budulcowa
CHOROBY CYWILIZACYJNE
•
•
•
•
•
•
•
choroby nowotworowe,
miadżyca,
choroba wieńcowa,
nadciśnienie tętnicze,
cukrzyca,
otyłość,
próchnica zębów
i osteoporoza,
• alergie,
• depresje
CZYNNIKI
RYZYKA
•
•
•
•
•
•
•
stres,
hałas,
tytoń,
alkohol,
dieta,
infekcje,
inne
Czynniki determinujące dietę
 środowiskowe
• biologiczne,
• geograficzne,
• demograficzne
 społeczne
• ekonomiczne,
• kulturowe,
• grupa społeczna
 psychologiczne
• osobowość,
• nawyki,
• styl życia
Zagrożenia dla środowiska i żywności
pochodzą z emisji:
przemysłowych
komunikacyjnych
rolniczych
komunalnych
Współczesne zagrożenia dla środowiska przyrodniczego i
pozyskiwanej żywności
 maksymalizacja wielkości produkcji rolniczej
likwidowania cennych przyrodniczo obszarów
wyjałowienie, przesuszenie i erozja
niewłaściwe użytkowanie gleb
źle prowadzone zabiegi rolnicze
nadmierne stosowanie nawozów sztucznych
i środków ochrony roślin
Przenikanie zagrożeń w łańcuchu pokarmowym
człowiek
produkt żywnościowy
zwierzęta
rośliny
woda
gleba
emisje zanieczyszczeń ze źródeł komunalnych,
rolniczych, komunikacyjnych, przemysłowych
powietrze
Wybrane związki toksyczne w żywności
 metale ciężkie
azotany (V) i (III)
pozostałości pestycydów
substancje hamujące (środki myjące)
antybiotyki i inne farmaceutyki
Nowe zagrożenia dla środowiska i żywności
 nitrozoaminy, polichlorowane bifenyle, dioksyny,
substancje dodawane w trakcie przetwarzania
żywności celem poprawy jej właściwości sensorycznych,
konsystencji i tekstury oraz przedłużające trwałość
wyprodukowanej żywności
toksyczne związki migrujące z mogilników
pojawienie się epidemii BSE
kontrowersje wokół żywności modyfikowanej
genetycznie
Ekologiczne uwarunkowania rozwoju rolnictwa
 Kryzys ekologiczny
 Zmiana postaw w stosunku do przyrody
 Narodziny ekofilozofii
– koncepcja ekorozwoju równoważącego
cele ekonomiczne, ekologiczne i społeczne
– środowisko przyrodnicze a ekorozwój
– ekorozwój rolnictwa i obszarów
wiejskich
Powstanie i rozwój ekofilozofii
Za najwybitniejszych przedstawicieli ekofilozofii,
a zarazem jej twórców, uchodzą:
 Arne Naess - ekozofia i ekologia głęboka.
 Henryk Skolimowski - humanizm ekologiczny
– Eco-philosophy, 1981
– Filozofii żyjącej, 1994
Założenia ekofilozofii Skolimowskiego:
– ewolucyjna kosmologia,
– krytyka współczesnej techniki,
– panteizująca duchowość.
Rolnictwo ekologiczne – idea ekologii w praktyce
Rolnictwo ekologiczne to system produkcji
rolnej oparty na systemie równoważącym cele
ekonomiczne, ekologiczne i społeczne,
dostarczający żywności o wysokiej jakości,
zgodnie z przyjętym standardem.
ekologizacja = ekorozwój
bez ekologizacji nie ma ekorozwoju.
rolnictwo
konwencjonalne
rolnictwo
ekologiczne
rolnictwo
integrowane
Zakaz stosowania (m.in.):
 łatwo rozpuszczalnych, wytrawionych, aktywnych,
chemicznie przygotowanych syntetycznych nawozów oraz
środków wspomagających dla roślin
 chemiczno-syntetycznych środków ochrony
roślin
 hormonów, substancji wzrostowych dla upraw
i chowu
Uregulowania prawne rolnictwa ekologicznego
ROZPORZĄDZENIE RADY (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r.
w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych
i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/9
Rozporządzenie stosuje się od dnia 1 stycznia 2009 r.
ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września
2008 r. ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia
Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania
produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej,
znakowania i kontroli
Ustawa o rolnictwie ekologicznym Dz.U. nr 116, poz. 975 z dnia
25 czerwca 2009 r.
Rolnictwo ekologiczne
jakość
żywności
troska
o środowisko
ROLNICTWO
EKOLOGICZNE
bezpieczeństwo
pracy
czystsza
technologia
Jakość żywności ekologicznej można rozpatrywać
w różnych aspektach:
 wartość zdrowotną,
 wartość odżywczą,
 wartość sensoryczną,
 zawartość zanieczyszczeń,
 nieobecność chemicznych środków konserwujących.
Dopuszczalne zanieczyszczenie azotanami (V) warzyw i ziemniaków
Środki spożywcze
Najwyższe dopuszczalne poziomy
(mg NO3/kg)
1.1. Świeży szpinak (Spinacia
oleracea)
Zbiór 1. 10. - 31. 03
Zbiór 1.04. – 30. 09.
1.2.
1.3.
Szpinak konserwowany
mrożony
2 000
Zbiór 1. 10. - 31. 03
Świeża sałata (Lactuca sativa L.)
szklarniowa
(szklarniowa i gruntowa)
gruntowa
Zbiór 1.04. – 30. 09.
szklarniowa
gruntowa
1.4.
Sałata lodowa
1.5.
Przetworzona żywność na bazie
zbóż. Żywność dla niemowląt i
małych dzieci
3 000
2500
szklarniowa
gruntowa
Źródło: Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 13 stycznia 2003 r.[Dz.U.Nr37,poz.326]
4500
4000
3500
2500
2500
2000
200
Dopuszczalna zawartość ołowiu
Środki spożywcze
Najwyższe dopuszczalne poziomy
(mg /kg)
3.1.1
Surowe mleko
0,020
3.1. 2
Preparaty dla niemowląt
0,020
3. 1.3
Mięso
0,10
3.1.4
Podroby
0,50
3.1.5
Ryby
0,30
3.1.9
Zboża i rośliny strączkowe
0,20
3.1.10
Warzywa, z wyłączeniem
warzyw kapustnych, warzyw
liściastych, świeżych ziół i
grzybów
3.1.11
Warzywa kapustne, warzywa
liściaste i grzyby uprawne
0,10
0,30
Źródło: ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r.
Dopuszczalna zawartość kadmu
Środki spożywcze
Najwyższe dopuszczalne poziomy
(mg /kg)
3.2.11
Zboża, z wyłączeniem otrębów,
zarodków, pszenicy i ryżu
0,10
3.2.12
Otręby, zarodki, pszenica i ryż
0,20
3. 2.14
Warzywa i owoce, bez warzyw
liściastych, świeżych
ziół, grzybów, warzyw
łodygowych, korzeniowych i
ziemniaków
0,050
3.2. 15
Warzywa liściaste, świeże zioła,
grzyby uprawne i seler
0,20
3.2.16
Warzywa łodygowe, warzywa
korzeniowe i ziemniaki,
z wyłączeniem selera
0,10
Źródło: ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r.
Różnice w zawartości składników pomiędzy organicznymi
i konwencjonalnymi uprawami ziemiopłdów
Składnik
Składnik
Chrom
+ 86%
Fosfor
+ 13,6%
Jod
+ 498%
Magnez + 29,3%
Mangan + 42%
Miedź
+ 11%
Molibden +152%
Potas
+ 9%
Selen
+ 372%
Wapń
+ 26%
Żelazo
+ 21%
Witamina C + 27%
Źródło: Virginia Worthington, 2001, J. Alt. Compl. Med., 7(2).
W roślinach z upraw ekologicznych stwierdzono więcej:
Likopenu w pomidorach – Pither i Hall, 1990
Polifenoli w ziemniakach – Hamouz i in., 1999
Flawanoli w jabłkach – Weibel i in., 2000
Resweratrolu w winie – Levite i in., 2000
Substancje te należą do antyoksydantów
posiadających mechanizmy ochronne
przeciwdziałające powstawaniu reaktywnych
form tlenu i reaktywnych form azotu.
Zmiany w składzie chemicznym ziemniaka przy różnych
stężeniach środka chwastobójczego
Badany parametr
zaw. w % wobec braku
Koncentracja herbicydu
0.3 mg/l
6.0 mg/l
Sucha masa
Aminokwasy
Białko
Cukrowce
100
131
103
92
38
110
51
25
Wartości zdrowotne mleka z ekologicznej produkcji
 Wokół spożycia mleka narosło wiele kontrowersji na skutek
różnych publikacji jak np. „Mleko - cichy morderca” Nando
Sharma.
 Jednocześnie mamy wiele informacji, że spożywanie mleka chroni
przed chorobami cywilizacyjnymi.
 Mleko ekologiczne charakteryzuje się wyższą zawartością
kwasów wielonienasyconych, w tym kwasów z rodziny n-3.
 W mleku ekologicznym jest również korzystniejszy
stosunek kwasów n-6:n-3, co wynika głównie ze sposobu
żywienia.
Wartości zdrowotne mleka z ekologicznej produkcji
 W mleku ekologicznym występuje też koncentracja sprzężonego
kwasu linolowego CLA we właściwej konfiguracji cis-9 trans-11,
który zapobiega wielu chorobom cywilizacyjnym.
 W mleku ekologicznym stwierdzono wyższą zawartość kwasu LA –
linolowego oraz alfa-tokoferolu i karotenoidów.
 Wartość stosunku CLA/LA jest niemal dwukrotnie wyższa w
mleku ekologicznym, co pozwala na odróżnienie od mleka
pozyskiwanego z innych systemów hodowli.
 W badaniach wykazano, że wśród bydła z hodowli
ekologicznej rzadziej występuje mastitis.
Wiele związków chemicznych występujących w
środowisku istotnie wpływa na powstawanie
wolnych rodników, a te z kolei mogą odgrywać rolę
w powstawaniu wielu chorób
Pojęcie „bezpiecznego” czy też dopuszczalnego”
stężenia substancji toksycznych jest fikcją.
„Przestrojenie” układu immunologicznego przez
substancje chemiczne nie powstaje w związku z
ich stężeniem, a jedynie z częstotliwością
ekspozycji.
Wiliam J. Rea (1995)
Jednostki certyfikujące w rolnictwie ekologicznym w Polsce
1.
2.
3.
EKOGWARANCJA
PTRE Sp. z o.o.
21-008Tomaszowice
Dąbrowica 185 P
PNG Sp. z o.o. Jednostka
Certyfikująca PNG
w Zajączkowie
26-065 Piekoszów
COBICO Sp. z o.o.
31-559 Kraków ul.
Grzegórzecka 77
PL-EKO-01
PL-EKO-02
PL-EKO-03
Jednostki certyfikujące w rolnictwie ekologicznym w Polsce
4.
5.
6.
BIOEKSPERT Sp. z o.o.
00-621Warszawa ul. Boya
Żeleńskiego 6/34
BIOCERT
MAŁOPOLSKA Sp. z o.o.
31-503 Kraków
Ul. Lubicz 25a
Polskie Centrum Badań i
Certyfikacji S.A. 02-699
Warszawa ul. Kłobucka
23a Oddział Badań i
Certyfikacji w Pile, ul.
Śniadeckich 5, 64-920 Piła
PL-EKO-04
PL-EKO-05
PL-EKO-06
Jednostki certyfikujące w rolnictwie ekologicznym w Polsce
7.
8.
9.
10.
AGRO BIO TEST Sp. z
o.o. 02-787 Warszawa
ul.Nowoursynowska 166
TÜV Rheinland Polska
Sp. z o.o.
02-146 Warszawa
ul. 17 Stycznia 56
Centrum Jakości
AgroEko Sp. z o.o.
05-126 Nieporęt
ul. Baśki 2
SGS Polska Sp. z o.o.
01-233 Warszawa
ul. Bema 83
PL-EKO-07
PL-EKO-08
CENTRUMJAKOŚCI
PL-EKO-09
AGROEKO SP. Z O.O
PL-EKO-10
DZIĘKUJĘ