Transcript Çalışanlarda Kas İskelet Sistemi Hatalıkları

Çalışanlarda Kas İskelet Sistemi
Yakınımları
Dr. Ayşegül Çakmak
Temel hastalığımız...
•
•
•
•
Birikici Travma Hastalığı (BTH)
Tekrarlayıcı Stres Yaralanması (TSY)
Tekrarlayan Hareket Travması (THT)
Tekrarlayıcı hareketler veya vücudun aşırı
çevrilmesi sonucu oluşan veya tetiklenen ağırlıklı
olarak boyun ve üst ekstremiteyi tutan kas, tendon
veya sinir yaralanmaları
Problem büyük;
• Wells ve ark. 2000’de, otomobil parçası sektöründe
çalışanların %80’i geçen yıl en az bir kez atak
• İngiltere’de 2001’de 14.4 milyon iş günü kaybı
• Maliyet 10 milyar pound/yıl
• Aileler için önemli
– Her hafta 500 kişi işini kaybediyor
– Sosyal problem, yaşam kalitesi 
Rölatif Risk
Düşük sosyal destek
Yüksek beklenti
Kalifiye olmayan iş
Bilgisayar başı geçen zaman:1,5-5 saat
Kötü pozisyon
Kadın/Erkek
0
1
2
3
4
5
Polanyi (1998) American Journal of Industrial Medicine
Kişi neden kronikleşir;
•
•
•
•
Sarı, mavi, siyah bayraklar
Medikal durum
Kondüsyon azlığı
Aktiviteler...
Sarı bayraklar
•
•
•
•
•
•
Ağrı şiddeti/fonksiyonel kısıtlılık
Genel sağlık durumunun kötülüğü
Psikolojik stresler
Depresyon
Korku sakınımı
Ağrı davranışı
Mavi bayraklar
•
•
•
•
İş tatmini (tatminsizliği)
İşten uzak kalma süresi
Mesleği
İşe dönme isteği
Siyah bayraklar
• İşe ait
– Zaman baskısı
– Yönetim özellikleri
• İşe dönüşün özendirilmesi
Kronik ağrı: Psikofizyolojik boyut
Travma
Koruyucu
korseleme
Eklem
immobilitesi
Koruyucu kas
spazmı
Eklem
sertliği
Kullanmama
atrofisi
Anahtar konular
• Nötral pozisyon (IYI)
– Yerçekimi olmayan bir ortamda
vücudumuzun aldığı pozisyon (örn;
uzayda)
– BTH’nın seyrek olduğu duruş
• Statik Pozisyon (Kötü)
– Kan akımının yavaşlaması ile kas
yorgunluğunun ön planda olduğu
duruş
Kıkırdak endplate
• Glikoz ve oksijen gibi noniyonik maddeler temel
olarak endplate’den diffüze olur,
• Oksijen eksikliği, anaerobik metabolizmayı, laktat
ve pH’yı arttırır.
Ne zaman şüphelenilmeli?
Ellerinizi sık sık
sallama ihtiyacı
Ele alınan cisimleri
düşürme korkusu


Kronik bel ağrısı
Ağrıyı azaltmak için elleri,
boynu ovuşturmak


DIKKAT!
Sıkı kavanozları, kapı kollarını
açmada zorlanma

Gece uyanarak kolları
sallama ihtiyacı

İşe bağlı KISH
• Özellikle akut travma
ile değil, tekrarlayan
kronik travmaların
sonucu
Sık görülen yakınımlar:
Miyofasial ağrı sendromu (MAS)
- Her yaş ve cinsde görülür.
- Özellikle sedanter yaşayan genç-orta yaşlı
kadınlarda semptom verir.
- Kronik ağrı sendromlarının en sık
nedenlerindendir.
- Ağrı kliniklerine başvuran hastaların
yaklaşık %75-85’ine bu tanı konulmaktadır.
Kaslar niçin önemli?
• Öne eğilme ile diske binen yük 5000
newton’dan fazla- Vücut ağırlığının 10 katı
• Kasları olmazsa omurga sadece 5 kg
taşıyabiliyor
• Kaslar önemli bir destek
Özellikleri
• Lokal ağrı ve yaygın sertlik, tutukluk,
uyuşma, kuvvetsizlik,
• Gergin bant varlığı,
• Palpe edildiğinde ortaya çıkan ağrının
klasik bir yayılımı olan tetik nokta,
• Otonom komponentlerin bulunması,
• Tuzaklanmalar ve psikososyal
disfonksiyonun eşlik etmesi,
İliocostalis
thoracis
İliocostalis thoracis
Multifidi
Multifidi
Gluteus medius
Gluteus minimus
MAS/Fibromiyalji
MAS
Fibromiyalji
Yaygınlık
Bölgesel
Tüm vücut
Cinsiyet
Her iki cins
Kadın
Nokta
Tetik nokta
Hassas nokta
Nokta tonusu
Hipertonik
Hipotonik
Masaja cevap
Olumlu
Olumsuz
İmpingement Sendromu
• Omuzun 90° abduksiyonda ve daha
yukarıda çalıştırılması ile ortaya çıkan
supraspinatus tendonunun kronik
zorlanması
– Kolu yukarıya kaldırırken ağrı
– Omuz üzerine yatamama
Sıkışma sendromu- evre 1
Sıkışma sendromu-evre 2
Sıkışma sendromu- evre 3
Lateral epikondilit
• El bileği dorsifleksörlerinin yapıştığı lateral
epikondilde ortaya çıkan, devamlı zorlanma
ile bağlantılı inflamasyon,
• El bileğinin dorsifleksiyonda dirence karşı
çalıştığı durumlarda görülür,
• Lateral epikondil palpasyonla hassastır,
dirence karşı el bileği dorsifleksiyonu ağrı
oluşturur.
Medial epikondilit
• El bileği palmar fleksörlerinin yapıştığı
medial epikondilin devamlı zorlanması,
• Aşırı yük taşımak ve el bileğini palmar
fleksiyonda tutan hareketler,
• Golfçülerde sık,
Karpal tünel sendromu
• Karpal tünel
sendromu
– Sinirle aynı
kanaldan geçen
tendonlar
inflame
olduğunda sinire
daha az alan
kalır.
Karpal tünel sendromu
• N. Medianus’un karpal tünel içinde
sıkışması,
• Tünelin tavanını lig. carpi transversum,
tabanını el bileği kemikleri oluşturur.
• İçinden parmakların yüzeyel ve derin
fleksörleri, n.medianus geçer.
Karpal tünel sendromu- etyoloji
• Genelde idiopatik- postmenapozal
kadınlarda,
• Gebelik,
• Tekrarlayan travmalar- bilgisayar kullanımı,
ev hanımları, müzisyenler
• Hipotiroidi, RA, kristal artropatileri,
Karpal tünel sendromu- semptomatoloji
• İlk 3.5 parmakta uyuşma, ağrı
• Ağrı gece fazla, uykudan uyandırır“tingling arazı”
• Opponens pollisis ve abduktor pollisis
brevis kaslarında güçsüzlük- tenar atrofi
• Tinnel testi, Phalen testi (+)
Karpal tünel sendromu
Meraljia parestetika
• N. Cutaneus femoralis lateralis’in spina
iliaca anterior superior aşağısında lig.
inguinale tarafından sıkıştırılması.
• Şişmanlama, gebelik, dar kıyafetler,
devamlı ağır taşıma kolaylaştırır.
• Uyluk dış yan yüzü, bazen gluteuslarda
duyu kaybı olur.
• Tanı lidokain enjeksiyonu ile konulur.
Meraljia parestetika
Tarsal tünel sendromu
• N.tibialis posterior’un , a. tibialis posterior,
m.fleksör hallucis longus, m. digitorum
longus ve m. tibialis posterior’un geçtiği
kanalda sıkışması,
• Fleksör retinakulum’un travmalarla
kalınlaşması, ayakta valgus deformitesi,
arka tibial kompartmanda tendon kılıfı
inflamasyonu nedenlerdir.
Tarsal tünel sendromu
Tarsal tünel sendromu
• Özellikle gece ortaya çıkan ayak tabanı ağrı
ve parestezileri,
• Ayak bileği iç yanına basınç veya zorlu
pronasyon semptomları uyarır,
• Lokal submalleolar şişlik olabilir.
Omurga ağrıları
• En sık görülen
yaralanma tipi-Üretim
sektöründe
• Doğru egzersizler ve
doğru kaldırma
pozisyonları önemli
Omurga
•
•
•
•
•
Destek amaçlı
Omuriliği korur
Dönme ve eğilme fleksibilitesi sağlar
Kaldırma amaçlı değildir
Yaralanma nadiren tek bir travma ile
olur
Çalışma alanı
•
•
•
•
•
Sandalye
Monitör
Klavye
Mouse (Fare)
Masa
Sandalye
• Uygun sandalye seçiminde,
–
–
–
–
–
–
Yükseklik
Derinlik
Açı
Bel desteği
Kol desteği
Tilt
Nötral postür,
• Oturma
– Baş omuzlar üzerinde
dengeli
– Omuzlar gevşek, önde
değil
 Ön kol ve uyluk zemine paralel, üst kol ve alt
bacakla 90° açıda
Sandalye
– Ayaklar yerde veya ayak desteğinde rahat
yerleşmiş,
– Bel destekli,
– Bacakların arkası destekli
– Kol destekleri omuzu ve kolları destekler
pozisyonda
– Rahat olduğunuz...
Monitör Pozisyonu
• Direkt olarak karşınızda
• Gövdeden kol uzunluğu
kadar uzakta
• Monitörün üstü göz
hizasında veya hafif
aşağıda
Klavye taşıyıcısı
• Kişinin vücut yapısına
göre değiştirilebilmesi
avantajı
• El bilekleri nötral
pozisyonda
El bileği nötral pozisyonu
• El bileği düz...
Klavyeler
• Nötral pozisyonda
duruşu kolaylaştıracak
şekilde dizayn edilmiş
olmalı
Mouse
• Klavye ile aynı
seviyede ve gövdeye
aynı mesafede olmalı
• Yeni mouse’lar işaret
parmağını daha az
zorlar
Diğer aksesuarlar
• Bilek desteği
– Kullanılmalı,
• İstirahatte,
• Yumuşak, jel kıvamında
olmalı
Diğer aksesuarlar
• Döküman taşıyıcı
– Monitöre monte
edilebilmeli
Diğer aksesuarlar
• Baş telefonu
(Mikrofonlu kulaklık)
– Boyun ve baş arasında
telefonu sıkıştırmayı
engeller
• Speaker Phone
Diğer aksesuarlar
Ayak
destekleri
ayak
istirahati
için
kullanılır
Uygun mu?
Daha iyi...
Daha iyi
Uygun mu?
Statik postürü azaltmak
• Sıkça pozisyon değiştirin
• Uygun büro malzemeleri kullanın
• Düzenli egzersiz yapın
– www.ergocise.com
– www.ergoweb.com
Tedavi seçenekleri-Primer
• İşe alınma öncesi tarama (screening) ile
çalışanın seçimi,
• İşyerinin çalışana uygun tasarlanması,
• Doğru vücut mekaniklerinin kullanımı ile
çalışma tekniklerinin öğretilmesi
Tedavi seçenekleri-Sekonder
• Tek disiplin
–
–
–
–
Fizik tedavi
Aerobik
Aquaterapi
Bireysel danışmanlık
• İnterdisipliner
– Work conditioning
– Work hardening
Tedavi seçenekleri-Tersiyer
• İnterdisipliner
– Fonksiyonel restorasyon
– Psikoterapi bazlı rehabilitasyon
– Kronik ağrı klinikleri
• Yüksek maliyetli (Başarı???)
– Multipl enjeksiyon
– Multipl cerrahi
– Santral sinir sistemi stimulatörleri
Egzersizler
• Fleksibiliteyi korumak ve gücü arttırmak
için günlük düzenli yapılmalı
• Ağrı oluşturmamalı
• Bilinen bir patoloji varsa önce o tedavi
edilmeli
Top sıkma
• Lastik top yavaşça sıklıp
10 saniye tutulur,
gevşetilir, 8-10 kez
tekrarlanır
El bileği germe
• Yumruk yapılır
• Yavaşca fleksiyon ve
ekstansiyona getirilir
• 8-10 kez tekrarlanır
Omuz kaydırma
• Pelvik tilt pozisyonu alınır
• Yavaşca omuzlar geriye
çekilir
• Yavaşca öne getirilir
• 8-10 kez tekrarlanır
Omuz çevirme
• Pelvik tilt pozisyonu alınır
• Omuzlar yavaşca öne ve
arkaya çevrilir, 8- 10 kez
tekrarlanır
Omuz silkme
• Pelvik tilt pozisyonu alınır
• Omuzlar yavaşca kulağa
kadar kaldırılır
• Yavaşca indirilir
• 8-10 kez tekrarlanır
Kol çevirme
• Pelvik tilt pozisyonu alınır
• Kollar omuzdan 90°
abduksiyona getiriir
• Öne ve arkaya 8-10 kez
çevrilir
Bilek çevirme
• 8-10 kez el, bilekten
yuvarlaklar yaparak
çevrilir
• Hareket ters yönde
tekrarlanır
Dua etme pozisyonu
• Eller karşı karşıya
getirilir
• Birbirine doğru hafifçe
ittirilir
• 5’e sayana kadar
tutulur
• 5 kez tekrarlanır
Parmak açma, kapama
• Parmaklarınızı yavaşca
gerin
• Yumruk yapın
• Hareketi 8-10 kez yapın
El bileği fleksiyon, ekstansiyon
• El nötral pozisyonda
yavaşca el bileğinden
fleksiyon, ekstansiyon
yapın
• Hareketi 8-10 kez
tekrarlayın
Egzersizler
• Bel ve hamstring fleksibilitesinde azalma
önemli bir yaralanma nedeni
• Belin hareket açıklığı azaldığında travma
daha kolay
Hamstring Germe
• Sırt üstü düz olarak yatın
• Bir dizi kıvırın
• Diğer bacağı düz olarak
kalçadan kaldırın
• Ayak bileğini fleksiyona
getirerek kası gerin
• 10 saniye tutun 5 kere
tekrarlayın
Bel germe
• Sırt üstü düz olarak yatın
• Bir dizi kıvırın
• Diğer dizi, altından tutarak
karına doğru çekin
• 10 saniye tutup, her iki diz
için 5 tekrar yapın
• Her iki bacağı karına
çekip hareketi tekrarlayın
Pelvik tilt
• Sırt üstü düz olarak
yatın
• Dizleri kıvırarak ayakları
yere basın
• Karını içeriye çekip 10
saniye tutun, hareketi 5
kere tekrarlayın
Ayakta pelvik tilt
• Dizler hafif kıvrık,
ayaklar hafif ayrık
ayakta durun
• Karın kaslarını kasıp
kalçayı geriye çekin
• Bu hareketi çalışırken de
yapabilirsiniz
Kısmi doğrulma
• Sırt üstü düz olarak yatın
• Dizleri kıvırıp ayakları
yere yerleştirin
• Skapula alt ucu yerden
kalkacak kadar öne uzanıp
sırtınızı kaldırın
• 10 saniye tutun, 5 kere
tekrarlayın
Sırt ekstansör germe
• Eller göğüste yüzüstü
yatın
• Omuzları yukarıya
kaldırın
• 10 saniye tutun
• 5 kere tekrarlayın
Çapraz kol-bacak
• Alına yastık
yerleştirerek yüzüstü
yatın
• Kol ve bacakları
çapraz olarak kadırın
• 10’a kadar sayın
• 5 kere tekrarlayın
Endüstriyel Bel Okulu
• İş ortamında;
–
–
–
–
Ağır yükleri tekrarlamalı kaldırma,
Kaldırma ve dönme,
Sürekli kollar ile yukarı uzanma
Uzun süreli oturarak, ayakta durarak, öne
eğilerek çalışma
– Vibrasyona maruz kalma
Endüstriyel Bel Okulu
• 10-12 kişilik gruplara, interaktif;
–
–
–
–
–
–
Vücudu doğru kullanma,
GYA’lerini doğru yapma
Doğru taşıma, kaldırma
Kilo kontrolu,
Sigara ile savaş
Uygun egzersizler
Endüstriyel Bel Okulu
Endüstriyel Bel Okulu
Endüstriyel Bel Okulu
Work Conditioning
• İş ile ilgili, amaca yönlendirilmiş, özellikle
kişinin sistemik, nöromusküloskeletal
fonksiyonunu (güç, endürans, hareket,
fleksibilite ve motor kontrol) restore etmek
üzere planlanmış bir tedavi programıdır
Work Conditioning
• Amaç;
– Kişinin işe dönebilmesi veya meslekle ilgili
rehabilitasyon programına başlayabilmesi için
fiziksel sağlık ve fonksiyonlarını restore etmek
Work hardening-Work Specific Industrial Rehabilitation
• Gerçek veya taklit edilmiş iş aktiviteleri ile
birlikte kişinin biyomekaniksel,
nöromusküler, kardiyovasküler/metabolik ve
psikososyal fonksiyonlarını progressif
olarak, derece derece iyileştiren yöntemleri
kullanan interdisipliner bir programdır.
Work hardening
• Pratik uygulama, modifikasyon ve iş görevlerinde
eğitim,
• İş görevleri performansıyla ilgili güç ve endüransın
geliştirilmesi,
• Emniyetli iş performansı ve yeniden yaralanmayı
engellemek için eğitim,
• İş analizi ile spesifik iş gereksinimlerinin
değerlendirilmesi,
Work hardening
• İşçi ve ailesinin kişinin durumu hakkında
bilgilendirilmesi,
• Kendi kendini yönlendirme ve sorumluluk almayı
geliştirme,
• İş yerinde üretim,emniyet ve işçi davranışının
değerlendirilmesi,
• Başka işlerde kullanılabilecek becerilerin belirlenmesi
ve geliştirilmesi .
Fonksiyonel Restorasyon
• Kas iskelet sistemi hastalıklarının
rehabilitasyonunda 90’lı yılların yaklaşımı,
• Sadece etkilenen vücut bölgesini değil,
kişiyi bir bütün olarak ele alıp fiziksel ve
psikososyal fonksiyonları en iyi düzeye
çıkararak aktif, güvenli ve üretken bir
yaşama ve işe döndürmeyi amaçlar
Fonksiyonel Restorasyon
Programının Öğeleri
• Fiziksel kapasitenin değerlendirilmesi,
• Psikososyal ve sosyoekonomik fonksiyonun
değerlendirilmesi,
• Fiziksel uyumun iyileştirilmesi,
• Etkilenmiş fonksiyonel ünitenin
güçlendirilmesi,
• İşe yeniden alıştırma eğitimi,
Fonksiyonel Restorasyon
Programının Öğeleri
• İş istasyonu simülasyonu,
• Sakatlığın yönlendirilmesi ve hastalık
davranışının azaltılması,
• İş ve topluma uyumun sağlanması,
• Detoksifikasyon ve psikofarmakolojik tedavi,
• Standartlaştırılmış objektif kriterlerle sonuç
izlenmesi
Hedeflerimiz;
• Bilimsel verileri destek alarak ülkemizde
branşlar ve meslekler arası dayanışmayı
arttırmak,
• Koruma eğitimlerini standardize etmek,
• Kapsamlı işe döndürme programlarını
düzenli uygulanabilir ve ulaşılabilir
standartlara getirmek