Transcript Sternberg ve Zekanın Üçlü Kuramı

Sternberg ve Zekanın Üçlü Kuramı
Robert J. Sternberg
Zeka gelişiminde bilişsel psikoloji
Fatma Nevra Seggie B.Ü. Eğitim Bilimleri



İnsanlar bilgiyi nasıl toplar ve kullanırlar?
Bu bilgilere göre nasıl problem çözer ve
zekice davranırlar?
Bu soruların cevabı: Zekanın Üçlü Kuramı

IQ harici zekalar

Zekayla ilintili 3 boyut

1) Parçasal boyut

2) Deneysel boyut

3) İçeriksel boyut
Parçasal boyut:
Kişiyi yapılacak şeyleri ayrı ayrı planlamaya,
yaparken onların tümünü kontrol ve idare
etmeye, yaptıktan sonra da onları
değerlendirmeye iter.
Deneysel boyut:
Zekanın deneyimle ilgili olduğunu, kişilerin
yapacakları işlerin geçmişle var olan tüm
bilgilerini kullanmasıyla ortaya çıkacağını ileri
sürer.
Fakat geçmiş deneyimlerden ortaya çıkan bu
yapılan iş daha evvel hiç görülmemiş,
duyulmamış, yani yeni ve orijinal olmalıdır.
İçeriksel boyut:
İçinde yaşadığımız yerlerle ilgilidir. İçinde
bulunduğumuz çevrelere adapte olma,
etrafımızdaki çevreleri kendine uydurma,
farklı çevreleri seçebilme gibi.
Her boyutun bir yetenekle ilişkisi vardır:

Parçasal boyut: Analetik yetenek

Deneysel boyut: Yaratıcı yetenek

İçeriksel boyut: Uygulamalı yetenek
Analetik yetenek:




Analetik düşünen kişi başkalarının
düşüncelerini, fikirlerini hatırlamakta ve
analiz etmekte ustadır.
Öğrendiği bilgiyi kolaylıkla başka bilgilerle
karşılaştırabilir, tahminler ve
değerlendirmeler yapabilir ve eleştirebilir.
Sebep sonuç ilişkilerini hemen kurar.
Ama kendileri fikir üretmekte o kadar başarılı
olamaz.
Uygulamalı yetenek:




Öğrenilen bilginin ne işe yaradığını, onları
nasıl kullanabileceğini düşünen kişiler bu
yeteneğe sahiptir.
Çevrelerine daha kolay adapte olurlar.
İnsanlarla konuşmasını daha iyi bilirler.
Sınav notları pek iyi değildir, zaten pek de
çaba sarf etmezler.
Eksik yanlarını bilirler ve öğretmenden
yardım isterler.
Bu kurama göre:




Öğretmenler hep sınavdan yüksek not
alanlara özen göstermeyip, diğer öğrencilerin
de neler yapabileceklerine bakmalarının,
bunun hem öğrenci hem de öğretmen için
çok faydalı olduğuna inanılır.
Tüm öğrencilerin çeşitli zekalarını keşfetmek
için neler yapılmalıdır?
Değişik öğrenim şekilleri
Her kişide bu üç zekadan bir miktar da olsa
var.


Öğrencilerimizin neye sahip olduklarını bulup
çıkarmak, onlara göstermek, bu yetenekleri
nasıl geliştirebileceklerini öğretmek gerekir.
Nelerde iyi, nelerde kötü olduklarını ve
bunları nasıl geliştirebileceklerini öğrenciler,
biz öğretmenler sayesinde öğrenir ve anlar.
Ülkemizdeki bir çalışma (Kutlu: 1999)


MEB ilköğretim Türkçe ders kitapları yer alan
sorular incelenmiş ve sekiz yıl boyunca
bütün sınıf düzeylerinde soruların en çok
hatırlama (ortalama 0.77), daha az kavrama
(ortalama 0.21) ve en az da uygulama
(ortalama 0.02) davranışlarını ölçtüğü;
kitaplarda analiz ve analiz üzeri düzeyde
sorular sorulmadığı görülmüştür.
Eğitim uygulamalı olmalıdır: Cumhuriyet
Türkiye'sinin eğitim politikalarının temel
ilkelerinden birisidir.
YARATICI:

Orta veya düşük sınav notları vardır.

Okulda kendini kısıtlanmış hisseder.

Öğretmenleri tarafından zor bir öğrenci
olarak algılanır.

Okul ortamına pek uymaz.

Yönlendirmeleri pek izlemez.

Yönlendirmenin kendisi olmasından hoşlanır.

Kendi fikirlerini öne sürmekten hoşlanır.

Doğal bir “fikirler” insanıdır.
UYGULAMALI:

Orta veya düşük sınav notları vardır.

Okulda sıkılır ve okul ortamına pek uymaz.



Öğretmenleri tarafından derslerden kopuk
olarak algılanır.
Verilen etkinliklerin ve yöntemlerin ne işe
yaradığını görmek ister.
Kendini uygulama yapabileceği alanlarda
görmek ister.

Fikirlerini uygulamaktan hoşlanır.

Doğal sağduyuludur.
Analetik, yaratıcı ve uygulamalı
yetenekleri ortaya çıkarmak ve
geliştirmek için -öğrettiğimiz ders
ne olursa olsun- sorulacak soru
tipleri
Analetik yetenekleri geliştirmek için:

Herhangi iki şeyi karşılaştır.

Herhangi iki şeyin ortak noktalarını bul.

Herhangi iki şeyin zıt taraflarını bul.

Analiz et.

Değerlendir.

Eleştir.

Niçin diye izah et.

Sebepleri izah et.

Tahminleri değerlendir.
Yaratıcı yetenekleri geliştirmek için:

Yarat.

İcat et.

Hayal et.

Tasarla.

Nasıl olur/oluşur diye göster.

Tahminde bulun.

Geliştir.

Eğer böyle böyle olursa, ne olacağını söyle.
Yaratıcı yetenekleri geliştirmek için:

Yarat.

İcat et.

Hayal et.

Tasarla.

Nasıl olur/oluşur diye göster.

Tahminde bulun.

Geliştir.

Eğer böyle böyle olursa, ne olacağını söyle.
Bu tarz işlenebilecek dersler
Ders
Psikoloji

Analetik
Freud'ün rüya kuramını
değerlendir.

Yaratıcı
Kendi rüya kuramını kur ve geliştir.

Uygulamalı Birbirinize rüyalarınızı anlatarak, gerek
Freud gerekse kendi kuramlarını ile
farklı tabirler yapın.
Ders


Analetik
nelerdir?
Kurtuluş Savaşının sebepleri
Yaratıcı
Kurtuluş Savaşı olmasaydı Türkiye
ekonomik, politik ve sosyal
olurdu?
açıdan nasıl

Tarih
Uygulamalı Diyelim ki Kurtuluş Savaşı sırasında
ailenizi sizin korumanız
gerekiyordu,
neler
yapardınız?
Ders



Analetik
Coğrafya
Kuzey Anadolu ile Akdeniz
Bölgesindeki bitki örtüsünü
karşılaştır.
Yaratıcı
Toroslar olmasaydı Akdeniz
Bölgesinde
nasıl bir bitki örtüsü
olurdu, hayal et.
Uygulamalı
Diyelim ki Türkiye'de henüz
olmayan bir
bitkiyi ülkemize
getirdik. Hangi bölgeye
dikeceğini
sebepleri ile anlat.
Ders



Analetik
Resim
İbrahim Çallı ve Picasso'nun
yetiştiriliş tarzlarını karşılaştır.
Yaratıcı
İbrahim Çallı'nın herhangi bir
resmini
kubism kurallarına
göre hayal et.
Uygulamalı Bu hayalini kağıt üzerinde uygula.
Ders


Analetik
Juliet'inin
Yaratıcı
oyuna

Edebiyat
Shakespeare'in Romeo ve
kurgusunu eleştir.
Ünlü mezar sahnesinde Juliet
ölmeseydi ne olurdu düşün ve
yepyeni bir son yaz.
Uygulamalı
Yazdığınız sonu sınıfta sahneleyin.
Ders



Biyoloji
Analetik
sistemle
Kuşlar kanatlarıyla nasıl bir
uçar? Analiz et.
Yaratıcı
İnsanların da kanatları olsaydı, ne
olurdu? Hayal et.
Uygulamalı
yap.
Gerçek bir kuşu düşünüp, maketini
Bu üç öğrenme tarzını
uyguladığımız zaman neler
kazanabiliriz?




Bilginin öğrencinin kontrolüne geçmesini
sağlayabiliriz.
Grup çalışması, eş ile çalışma ve tartışmalı
çalışmalar önem kazanacaktır.
Öğrenci öğretmen ilişkisi yeni bir boyut
kazanır: İletişim artar, fikir alışverişi doğar,
olumlu, yapıcı tartışmalara yol açılır.
Böylece dersler hem sıkıcı olmaktan
uzaklaşır, hem de öğrenme oranı fazlalaşır.