Transcript Document
FİİLLERDE ÇATI: 1-ÖZNESİNE GÖRE FİİL ÇATILARI : ETKEN :öznesi cümle içersinde açık ve net olan. Bulunan. gizli özne dahil.
-Öğrenci derse geç kaldı.(etken) -derse geç kaldı. (kim)o (etken) EDİLGEN :cümlede eylemi gerçekleştiren öznenim bulunmadığı, nesnenin sözde özne görevinde kullanıldığı fiil çatısıdır.ekleri:l ve n dir.
-İki derste sadece bir öykü oku n du.(öykü kendi kendine okunamaz) -sınıfın camı kırı l dı(cam kendi kendine kırılmaz) .
İŞTEŞ :cümledeki eylem birden fazla kişi tarafından karşılıklı yada birlikte gerçekleştiriliyorsa işteş çatılıdır. Eki :ş dir.
Onunla ilk kez bulu ş tum.(karşılıklı) Bu sınavda ben yarı ş amayacağım.(birliktelik) Sözlerime neden gülü ş üyürsunuz.(birliktelik) DÖNÜŞLÜ :eylemi yapan gerçekleştiren kişinin aynı zamanda olaydan etkilendiği fiil çatısıdır.ekleri l ve n dir.
-Bir arkadaş 4 yıl amerikada bul u -Düşmemek için yüreğime tut u n n du m -genç kız aynan karşısında uzun uzun tara n dı -acı haberi duyunca boynu bükü l dü muş.
NESNESİNE GÖRE FİİL ÇATILARI : GEÇİŞLİ :yüklemi nesne alabilen neyi? Sorusuna cevap verebilen fiil çatısıdır.
-cebimden bütün hayallerimi çıkardım.
neyi ?
-evden aceleyle çıktığım için unuttum.
neyi ?
söylenmemiş: notlarımı gibi çatı yine geçişli GEÇİSSİZ :cümlenin yükleminin neyi sorusuna cevap veremediği fiil çatısıdır.
-Sokaktan koşar adım yürüdüm.
neyi ?cevap yok.
-Otobüs durağının yanında durdum.
neyi (cevap yok.
OLDURGAN FİİLLER :geçişsiz bir fiil çatısına r,t,dır . Eklerinden biri getirilerek geçişli hale getirilmesidir.
-kadın sonunda bebeği uyu t tu.
-Kolumu su dolu kovanın içine dal dır dım ETTİRGEN FİİLLER :geçişli olan fiil çatılarına T,R,DIR.
Eklerinden biri getirilerek yapılır.
-Evimin bahçesine yeni güller dik tir dim.
-İlk derste öğrencilere kompozisyon yaz dır dım.
-vedalaşırken herkesi ağla t tı.
FİİLİMSİ(EYLEMSİ) fiil olmadıkları halde fiilin yerini tutan .fiil gibi kabul edilen kelimelerdir.fiil soylu kelimelere gelerek onları zarflaştıran,sıfatlaştıran, isimleştiren eklerin oluşturdukları bütünlerdir.
AD FİİLLER:MAYIŞMAK -Onu buraya getirmek senin görevindir.
-bunu sana vermemi isteme benden.
-bunları öğrenmenizin yararı yok.
-kapının ansızın açılması herkesi şaşırttı.
-benim görevim onu sana getirmektir.
Ad eylem ekini alan kimi kelimeler kalıcı isim oluşturduklarında fiilimsi olmaktan çıkar.
dondurma sağlığa yararlıdır.
-Onun görüşleri benimkiyle çelişiyor
-
ORTAÇLAR
(SIFAT –FİİLLER ) AN ASI MEZ AR DİK ECEK MİŞ çoğunlukla cümle içerisinde sıfat tamlaması oluştururlar.
görülmez kaza buna denir işte -saçları ağarmış -öğretmen geç bir adam yanıma geldi anlaşılmadık arkadaşlar.
gelen bir ayrıntı kalmasın leri sınıfa almadı. -her iki resminizi de anlaşılmaz buluyorum.
Çürümüş yapraklar rüzgarın önünde savruldu.(sıfat-fiil) -ağacın yaprakları çürümüş (duyulan geçmiş zaman) bildik sözlerle başladı toplantı.(sıfat fiil) soruların tamamını bildik .(3.tekil çekimi) görür (sıfat fiil) göz görmez olur .(geniş zaman eki)
ULAÇLAR(ZARF-FİİLLER) IP :erkenden yatıp uyudum.
ARAK :alaycı alaycı gülerek yanıma geldi.
A :yüzüme baka baka yalan söylüyordu.
KEN :ders çalışırken uyuyakalmışım.
MADAN :ben dönmeden buradan kimse ayrılmasın.
DIKÇA :ağladıkça rahatlarmış insan.
INCA :ona bakınca bir an annesini hatırladı.
MAKSIZIN :durmaksızın çalışıyordu.
ALI :onu bildim bileli içer.
(EK EYLEM-EK FİİL)
isim ve isim soylu sözcüklere gelerek onları yüklem yapan, fiillere gelerek bileşik zaman çekimi yapan,yine fiillere gelerek kuvvetlendirme ve ihtimal anlamı katan İMEK fiiline denir.
İSİM SOYLU SÖZCÜKLERİ YÜKLEM YAPAR .
Üç zamandan biriyle isimleri yüklem yapar.
Görülen geçmiş zaman Duyulan geçmiş zaman: öğretmenmişim. : öğretmendim.öğretmendin,öğretmendi,öğretmen dik,öğretmendiniz,öğretmendiler.
Öğretmenmişsin,öğretmenmiş,öğretmenmişiz,öğr t-menmişsiniz,öğretmenmişler .
Şart çekimi : Öğretmensem,öğretmensen, öğretmense,öğretmensek, öğretmenseniz,öğretmenseler.
Geniş zaman çekimi verir.
: geniş zaman eki kullanılmaz.anlam geniş zamanı Öğretmenim. Öğretmensin. Öğretmendir. Öğretmeniz. Öğretmensiniz.öğretmendirler.
İsim soylu sözcükler yüklem olmuşsa mutlaka ek fiil sayesinde olmuştur.
FİİLLERE GELEREK BİLEŞİK ZAMAN ÇEKİMİ YAPAR .
Hikaye :(dı) yaz ı yor rivayet :(mış) yaz ı yor i şart( sa) yaz ı yor i i di m se m miş im FİİLLERE GELEREK KUVVETLENDİRME VE İHTİMAL ANLAMI KATAR.
-ders bitmiş tir ,(kesinlik) bidebilirsiniz arkadaşlar.
-şimdi bizim oralara kış çoktan gelmiş tir .(ihtimal)
ANLATIM BOZUKLUKLARI: 1-SÖZCÜKLERİ YANLIŞ ANLAMDA KULLANMA: süresiz aynı şeyleri anlatması canımı sıkıyordu.
-bu soruya her denekten değişken yanıtlar aldık.
-üzülmenizi gerektirecek değin bir durum yok.
2-ANLAMDAŞ SÖZCÜKLER KULLANMA : -oldukça neşeli, şen bir insandı. hemen hemen, yaklaşık üç ay kaldım kayseride -sizi çok sevdiğim den dolay ı burdayım.
sanırım o da sizi çok seviyor olmalı -bu hatayı yeniden tekrarlaması nı istemiyorum.
3-ÇELİŞEN SÖZCÜKLERİN BİR ARADA KULLANILMASI : hemen hemen sanırım kuşkusuz kayseride tam bu olayı anlatan olmalı .
üç ay kaldım.
kesinlikle odur.
bunun doğru olmadığına o da inanmış 4-GEREKSİZ YARDIMCI EYLEM KULLANIMI : -Yine üşütmüş ve hasta olmuş(hastalanmış ) -her şey ne kadar da pahalı olmuş(pahalanmış ) -uzmanlığa -seni ilk -balıklar başvuruda bulunmuş.(başvurmuş tanıdığım günden beri seviyorum.
izinsiz inşaata girilmez.
Ağrısız çok kulak delinir.
güneşte kalınca koktu.
) 5-SÖZCÜKLERİN YANLIŞ YERDE KULLANIMI:
6-ÖZNE EKSİKLİĞİ: -kalemin boyası bitince yazmaz oldu.(ne) -bu kitabın sıkıcı olduğu doğru değil;aksine çok sürükleyici (ne) -arabayı boyatırsak daha yüksek fiyattan alınır.(ne) -üstü aranan adamda bir tabanca bulundu ve derhal tutuklandı.(kim) 7-ÖZNE YÜKLEM UYUMSUZLUĞU : -bu sonuca eşimde ben de üzüldüm.
-derse geç geleceğimi sen de müdür de biliyordun.
-kimse seni suçlamıyor,aksine haklı olduğunu söylüyor.
-öğleden sonra üç konuğumuz gelecek ler .
-ayakkabılarım su almaya başladılar.
-kulaklarım eskisi gibi işitmiyor lar .
-köpekler acı acı havlıyor lar dı.
-toplantıya hepsi geldi ler
8-NESNE EKSİKLİĞİ: -bana bir zararı olmuyordu;aksine koruyordu(kimi) -bana güvensin,sevsin isterdim.(kimi) -gömleğindeki lekeyi silip acele acele ütüledi(neyi) -pantolonunun ütüsünü beğenmeyip tekrar ütüledi.(neyi) 9-ÖZNE –NESNE UYUMSUZLUĞU -bu çocuklar ne yapacağını iyi bilirler.
-onlar görevini yaptılar;şimdi iş size düşüyor.
10-DOLAYLI TÜMLEÇ EKŞİKLİĞİ: -arkadaşından nefret ediyor,düşmanca davranıyordu(kime) -eve gelmesiyle gitmesi bir oldu(nerden) -hoca oğlunu eşekten indirmiş ve kendi binmiş(nereye)
11-TEMEL CÜMLENİN YÜKLEM EKSİKLİĞİ : -roman okumayı çok,ders çalışmayı hiç sevmiyorum.
-toplantıda o beni,ben onu kıyasıya eleştirdim.
-ne obana ne ben ona merhaba dedim.
12-YAN CÜMLECİĞİN YÜKLEM EKSİKLİĞİ: -müdür kantinde kabuklu yemiş ve siğara içmeyi yasakladı.
-doktor,hastanın tuzlu yemekler ve alkol kullanmasını yasakladı.
-not ortalaması üçün üstünde ve zayıfı olmayan her öğrenci sınava katılabilir.
13-AD TAMLAMASI YANLIŞLIKLARI: -bu toplantıda bizi desteklemeyeceğini adım gibi biliyorum (desteklemeyecek olan kim?sen mi o mu) -doğa ve toplumsal olaylar ı aklın süzgecinden geçirerek incelemek gerekir.
14-SIFAT TAMLAMASI YANLIŞLIKLARI : -Kadınlar sulu sepkin kara ve soğuğa aldırmadan bahçede çamaşır yıkıyordu.
15-DEYİM YANLIŞLIKLARI: -Aklını soğan ekmekle mi yedin?
-sınavı kazanamadığını öğrenince -sana yardım etmek için elimizden geleni koymayız.
etekleri zil çalıyordu.
ardımıza
16-ÇOĞUL EKİNİN GEREKSİZ KULLANIMI : -geçen yıl da bir çok can lar aldı bu sokak.
-Hiçbiri bunları yapmadı lar .
-Hepsi bundan hesaba çekilecek ler .
kadın hastanın 17-NOKTALAMA EKSİKLİĞİ : genç kızın elindeki paketi almaya çalıştı.
çocuğun annesi si gerekiyormuş.
bu konun kulağına bir şeyler fısıldadı.
gelinceye kadar burada bekleme en can alıcı noktasıdır.
UYGULAMA CÜMLELERİ : bu ikisi arasındaki ayrıcalığı görmemiş olmasına ne demeli peki?
-koca kasabada ne iyi bir lokanta ne de temiz bir otel bulamadık.
-ilk golü eşim de ben de zevkle izledim.
-geçmişini iyi bilmeyen,sahip çıkmayan gençler yetiştirmek doğru değil.
-eminim. Muhakkak seni arayacak.
-bu sizin en doğal en tabi hakkınızdır.
-hiç değilse bari sen gelebilseydin?
-Bu gidişle ya sen beni ya da ben seni mahvedeceğim.
-Türkçe öğretmenimi çok seviyor, ve her konuda çok güveniyorum
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatın bozukluğu vardır.?
A)eh ,söyle böyle bir adamdı.
B) şöyle böyle iki yıl önce idi.
C) aşağı yukarı bir milyon harcadık.
D)buyu aşağı yukarı tam bir yetmiş var.
E) bize neler anlattı bir bilsen
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatın bozukluğu vardır.?
A)en çok sevdiği şey ormanda yürüyüş yapmaktı.
B)onu tanıyan herkes,kendisinden övgüyle söz ederdi.
C) amacı,arkadaşlarını ikinci,kendisini birinci plana çıkarmaktı.
D) beğenmediğim yanlarından biri de herkesi eleştirmesiydi.
E)eski dostlarıyla pek görüşmek istemezdi.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatın bozukluğu yoktur?
A)o yıllarda ben otuz o ise otuz beş yaşarındaydı.
B)televizyondaki açıkoturumları beğeniyor,sonuna kadar izliyorum.
C)çok az veya hiç çalışmadan sınava girdiler D)yarışmada birinci olduğuna sevindim.
E)yağmur yağmazsa açık havada dolaşacağım.
Sanatın(1) her alanında(2) söz sahibi olan bu ulusun , pek yakında da bilimde de olağnüstü(3) başarılar(4) kazanacakları(5) kesindir.
-anlatım bozukluğu hangi sözcükteki değişiklikle giderilebilir?
A)1 B)2 C)5 D)4 E)3
Matematiğe ilgi duyan, seven bir öğrencimdi o benim .
-bu cümledeki anlatım bozukluğunun özdeşi aşağıdakilerden hangisidir?
A)ona güveniyor, takdir ediyoruz.
B)ne yaptığımı bilmiyor değilim ben.
C)yaptıklarını onaylamamı bekleme benden.
D) bu tür işlerden hiç anlamaz o.
E)gördüklerini bana anlatmak istemedi.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişi yönünden özne yüklem uygunluğu yoktur?
A) ben de sen de burada çalışmalısın.
B)hiçbiri sınavda başarılı olamadı C)sen de o da iyi yarıştınız.
D)biz çocuklarla oraya gitmeliydik.
E)sen de oda benimle kalacaksınız.
21. Sözünü ettiğiniz binayı ne gördüm ne de yerini bilirim.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır?
A) Nesne eksikliğinden B) Gereksiz yere bağlaç kullanılmasın dan C) Tamlayan eksikliğinden D) Yüklemin olumlu olmasından E) Tümleç eksikliğinden
Aşağıdakilerin hangisi, dil ve anlatım yönünden yanlıştır ?
A) B)
Anket sonuçları inceleniyor, değerlendiriliyordu.
Konser salonunun önünde kimileri konuşuyor, kimileri de gazete okuyordu.
C)
Konuk oldukları şu dünyayı seviyor; bırakıp gitmek istemiyorlardı.
D)
Giysileri teker teker katlayıp, raflara yerleştirdi.
E)
Avluya önce su serpiyor, sonra yavaşça süpürüyordu.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, bir anlatım bozukluğu yoktur ?
A)
Arkadaşlarım yan profilden daha iyi resim verdiğimi söylüyor.
B)
Konserlerimde salonun full dolu olması beni gururlandırıyor, mutlu ediyor.
C)
O ağladığı zaman siz de otomatikman olarak ağlıyorsunuz, üzülüyorsunuz.
D)
Bu yıl bütün konsantremi çocuğuma veriyorum, başka şey düşünmüyorum.
E)
Küstahlığın ve haddini bilmezliğin kapıları bir kez aralanınca nerede durulacağı kestirilemiyor.
Aşağıdakilerin hangisinde, sözcüklerin yerinde kullanılmamasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu yoktur ?
A) B) C) D) E)
Sergide yaptığı tablolar çok beğenildi.
Fotoğrafçılık hakkında kısaca bildiklerini açıkladı.
Filmi ödül kazanınca sevinçten havalara uçtu.
Okulda yazdığı kitapların hepsini tanıttı.
Çok başı ağrıdığı için erkenden yattı.
Biz toplantıdan ayrılırken,içerideki durum oldukça gergin bir vaziyetteydi.
Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni, aşağıdakilerden hangisidir ?
A) B) C) D) E)
Anlamca çelişen sözlere yer verilmesi Gereksiz sözcük kullanılması Özne-yüklem uygunluğu bulunmaması Bir sözcüğün, anlamına uygun kullanılmaması Yanlış yerde sözcük kullanılması
“Bunu doğal olarak isterim tabii ki; ama daha çok insan dinlesin diye kendi müzik anlayışımdan da ödün veremem.”
Aşağıdaki sözcüklerden hangilerinin çıkarılması, bu cümlede bir anlam daralması yaratmaz ?
A) B) C) D) E)
tabii ki, diye daha, kendi tabii ki, müzik tabii ki, kendi daha, diye
24. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Okuduğu romanda olaylar geliştikçe onun da heyecanı artıyordu.
B) Bir şey okurken ya da dinlerken tüm dikkatimi onun üzerinde yoğunlaştırmaya çalışırım.
C) Hiç beklemediğim bu davranışı karşısında ona nasıl bir tepki göstereceğimi bilemedim.
D) Büyük kentlerde insanlar, sürekli bir koşuşturma içindedir.
E) Gelişme çağındaki gençler, kendinin ve çevrenin yönlendirmesiyle yanlış yapabilirler.
23. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Bu kazada can kaybı yaşanmadı.
B) Söylenenleri pek de onaylamadı.
C) Yapıtları hâlâ unutulmadı.
D) Kimseye bir yararı dokunmadı.
E) İstediği başarıya ulaşamadı.
22. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Doğanın güzelliğidir beni burada en çok etkileyen.
B) Bir ailenin verdiği insanüstü bir çabanın öyküsüdür bu.
C) Aslında gerçeğin ta kendisidir anlattıkları.
D) Tasarıları arasında ona yer yoktu aslında.
E) Şimdiye değin hiç karşılaşmamıştım '62öyle bir durumla.
23. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Zarftan bir mektup, bir de fotoğraf çıktı.
B) Ondan böyle bir yalanlama olayı beklemiyordum.
C) Kendimi bildim bileli bu mahallede, bu evde oturuyoruz.
D) Toplantımıza katılarak bizlere destek olan dostlarımıza yürekten teşekkür ederiz.
E) Evimize taşındık, yavaş yavaş yerleşmeye çalışıyoruz.
24. Çok çalıştığımız için başarı grafiğimiz ister istemez yükseliyor.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır?
A) Yüklemin şimdiki zamanlı olmasından B) Yanlış ilgeç kullanılmasından C) Ad tamlamasının yanlış kurulmasından D) Gereksiz zarf tümleci kullanılmasından E) Yüklemin üçüncü tekil kişili olmasından
20. Tarihte bu uluslar, öteki ulusların arasına kaynaşmışlardır.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdaki değişikliklerin hangisiyle giderilebilir?
A) “Tarihte” yerine “Tarih boyunca” sözü getirilmeli B) “uluslar” yerine “devletler” sözcüğü getirilmeli C) “bu” sözcüğü atılmalı D) “ulusların arasına” yerine “uluslarla” sözcüğü getirilmeli E) “öteki” sözcüğü atılmalı
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde geçen bağ-fiil, ötekilerden farklı bir sorunun yanıtıdır?
A) Düşüncelerini hiç çekinmeden söylerdi.
B) Soruları bütün yönleriyle düşünerek yanıtlıyordu.
C) Sınavdan hemen sonra güle oynaya evine gitti.
D) İşi zamanında bitirmek için ölesiye çabalıyordu.
E) Bence o, buraya geleli çok değişti.
18. Aşağıdakilerin hangisinde iyelik eki aldığı için belgisiz zamir olan, adlaşmış bir sıfat kullanılmıştır?
A) Kimi insanlar karlı havada araba kullanmıyor.
B) Size başka bir gömlek verelim, dedi.
C) Sinemalardaki hiçbir filmi kaçırmazmış.
D) Bazısı işini ötekilerden erken bitirmiş.
E) Bugün yine birkaç kitap aldım.
20
. Hiçbir şiire başlarken, bunu umuda, umutsuzluğa, sevince ya da acıya yönlendireyim, diye başlamıyorum.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır?
A) Gereksiz yere bağ-fiil kullanılmasından B) Özne-yüklem uyumsuzluğundan C) Gereksiz yere dolaylı tümleç kullanılmasından D) Nesnenin adıl (zamir) olarak kullanılmasından E) Yanlış bağlaç kullanılmasından
14. Dünyanın en tanınmış orkestralarından biri olan bu grup, 18. yüzyıl bestecilerinin yapıtlarını yorumluyor; ayrıca, unutulmuş veya az tanınan bestecilerin yapıtlarını buluyor ve seslendiriyor.
Bu cümleyle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) İşaret sıfatı vardır.
B) Sıfat-fiiller kullanılmıştır.
C) Zarf tümleci yoktur.
D) Türemiş sözcükler kullanılmıştır.
E) Yüklemler bileşik zamanlıdır.
16. (I) İçine kapanmış olan Anadolu dağları, sessizliğini, bilge dalgınlığında sürdürür zamanın akışı içinde.
(II) Kendi dilince söyler türküsünü, kendi gönlünce sürer yaşamını. (III) Dağlar vardır, yüreğinden eski uygarlıklar gülümser çağımıza. (IV) İşte bundan dolayı birçok efsaneyi bağrında yaşatır bizim Anadolu dağları. (V) Anadolu’nun en eski sahiplerinden şimdikilere değin olanları anlatır bize.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisinin yüklemi, çatısı bakımından geçişsizdir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.