Transcript PG6

Temat 5
Rozwój gospodarczy
Wzrost gospodarczy – stałe zwiększanie zdolności
danego kraju
do produkcji towarów i usług
pożądanych przez ludzi. Czyli są to zmiany ilościowe,
jakie zachodzą w gospodarce narodowej w danym
okresie (najczęściej jednego roku).
Ze
względu na trudności w pomiarze zdolności
wytwórczych, wzrost gospodarczy sprowadza się do
badania tego, jak zwiększa się z okresu na okres
realna wartość produkcji w gospodarce.
Wzrost
gospodarczy
polega
na
rozszerzaniu i ulepszaniu materialnych i
osobowych czynników produkcji (wymaga
ciągłej akumulacji kapitału).
Mechanizm wzrostu gospodarczego –
zależności ekonomiczne, które prowadzą do
zmian ilościowych w gospodarce. Relacje te
mają zwykle charakter przyczynowo –
skutkowy i dotyczą wpływu różnorodnych
zmiennych na wzrost realnej produkcji.
Stopa wzrostu - wyrażona w procentach stopa
przyrostu rzeczywistego PKB w pewnym
okresie (najczęściej roku).
Nawet niewielkie różnice w przeciętnym
rocznym tempie wzrostu gospodarki
powodują w długim okresie duże
zróżnicowanie w poziomie dochodu.
PKB Polski w 2070 roku (w bln zł/w cenach z 2001 roku)
w przypadku, gdyby tempo wzrostu gospodarki wyniosło w
latach 2002-2070 przeciętnie odpowiednio:
(a) 1 proc., (b) 3 proc., c) 4 proc., (d) 5 proc. rocznie.
24
22,8
20
16
11,4
12
8
5,7
4
1,4
0
PKB w
wariancie a)
PKB w
wariancie b)
PKB w
wariancie c)
PKB w
wariancie d)
Nawet przy wysokiej stopie wzrostu PKB
jest bardzo prawdopodobne, że znaczna
część społeczeństwa (nie można
wykluczyć, że nawet większość) z
efektów tego wzrostu nie korzysta !!!
Rodzaje wzrostu gospodarczego
Kryterium: zmiana w poziomie efektywności
 Wzrost ekstensywny – gdy wzrost produkcji
wynika jedynie ze wzrostu nakładów czynników
produkcji, bez poprawy efektywności.
 Wzrost intensywny – wzrost realnej produkcji
wynika nie tylko ze wzrostu nakładów, ale również
efektywności.
Rodzaje wzrostu gospodarczego
Kryterium: równowaga
1. Zrównoważony wg: w warunkach dodatniego
tempa wzrostu PKB zachowane są podstawowe
warunki równowagi ogólnej (podaż globalna =
popyt globalny).
2. Niezrównoważony wg: w warunkach
dodatniego tempa wzrostu PKB nie są spełnione
warunki równowagi ogólnej.
Niezrównoważony wzrost gospodarczy
Podaż globalna > popyt globalny
typowe dla gospodarki rynkowej
Podaż globalna < popyt globalny
typowe dla gospodarki centralnie planowanej
(gospodarka niedoboru)
Rodzaje wzrostu gospodarczego
Kryterium: tempo wzrostu
1. Równomierny (stałe tempo wzrostu)
2. Przyspieszony (rosnące tempo wzrostu)
3. Malejący (malejące tempo wzrostu)
Wzrost a rozwój gospodarczy
Rozwój gospodarczy oznacza obok zmian ilościowych
równoczesne zmiany jakościowe w życiu społecznogospodarczym kraju.
Chodzi o zmiany np. w strukturze społeczno-gospodarczej
kraju, zmiany w stosunkach gosp. i metodach
produkcji, zmiany jakościowe wytwarzanych dóbr i
usług oraz zmiany ich struktury asortymentowej.
Wzrost a rozwój gospodarczy
Celem rozwoju gospodarczego jest nie tylko
wzrost produkcji, ale i coraz lepsze
zaspokojenie potrzeb gospodarczych
społeczeństwa.
Rozwój gospodarczy nie może istnieć bez
wzrostu.
Wzrost bez rozwoju tak !!!
Rozwój gospodarczy = wzrost zamożności
społeczeństwa (powiększanie dobrobytu
ekonomicznego)
Typy rozwoju
1. Rozwój spontaniczny - przekształcenia
dokonują się samoczynnie, w wyniku
samodzielnych , niezależnie podejmowanych
działań jednostek gospodarczych.
2. Rozwój regulowany – kierowany, wspierany
programami działania, strategiami i kierunkami
rozwoju przyjętymi przez rząd- polityką
gospodarczą.
Mierniki wzrostu i rozwoju
gospodarczego
 Syntetyczne
 Szczegółowe
 Symptomatyczne
Miary syntetyczne
 Tempo wzrostu PKB (i różnych jego kategorii)
przypadającego na 1 mieszkańca.
 Wskaźniki ich dynamiki i struktury wytwarzania
oraz podziału w układzie działowym, w przekroju
regionalnym i skali całej gospodarki narodowej.
Poziom PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca
określany jest jako stopa życiowa ludności.
Miary szczegółowe - mierniki
charakteryzujące wybrane dziedziny
rozwoju społeczno-gospodarczego
Działalność inwestycyjna: stopa inwestycji,
dynamika inwestycji, struktura inwestycji, efekty
inwestycji.
Działalność innowacyjna: liczba wynalazków,
licencji, patentów
Rozwój społeczny, np.: liczba lekarzy na 10 tys.
mieszkańców, liczba studentów na 10 tys.
mieszkańców, liczba abonamentów radia i
telewizji na 100 gospodarstw domowych.
Miary symptomatyczne
Dotyczą kilku wybranych dziedzin, których zmiany
świadczą o ogólnym rozwoju społ.- gospodarczym.
Przykładowe mierniki symptomatyczne:
 liczba komputerów osobistych na 100 gospodarstw
domowych, podłączonych do nowoczesnej sieci
informacji naukowej, technicznej, ekonomicznej,
prasowej itp.,
 udział w produkcji światowej układów scalonych i
komputerów.
Wady PKB jako miernika
rozwoju
PKB nie uwzględnia:
-
-
efektów pracy w ramach gospodarki naturalnej
(dobra na własne potrzeby),
dóbr wytwarzanych w szarej strefie,
czasu wolnego,
korzyści z bogactwa nabytego przez gosp. domowe
(renta konsumenta z posiadanych dóbr trwałych),
wartości zmian w środowisku spowodowanych
działalnością gospodarczą (efekty zewnętrzne),
skutków różnic cen w poszczególnych krajach
(porównania międzynarodowe),
zróżnicowania dochodów w społeczeństwie
(możliwe duże dysproporcje w podziale dochodu
narodowego).
Wady PKB jako miernika rozwoju
cd.
PKB uwzględnia:
- antydobra, które nie służą człowiekowi (broń,
tytoń),
- usługi i dobra nie podlegające wycenie rynkowej
(tzw. dobra publiczne),
- powiększające się zadłużenie np. gospodarstw
domowych (bańka spekulacyjna),
Pomiar rozwoju gospodarczego
Indeks Rozwoju Społecznego
(HDI - Human Development Index)
HDI = 1/3 (wskaźnik przewidywanej długości życia) + 1/3 (wskaźnik
wykształcenia)+ 1/3 (PKB per capita wg parytetu siły nabywczej w
USD)
Składowymi indeksu są: spodziewana długość życia (w chwili narodzin),
średnia ważona odsetka dorosłych umiejących czytać i pisać oraz
odsetka skolaryzacji na wszystkich poziomach edukacji i PKB per
capita wg parytetu siły nabywczej (PPP). Maksymalna wielkość
wskaźnika to jeden.
Wskaźniki ubóstwa
 HPI-1 (krajów słabo rozwiniętych).
Składniki: Prawdopodobieństwo śmierci przed 40. rokiem życia (%),
odsetek dorosłych analfabetów, procent populacji nie mający
stałego dostępu do źródeł wody i usług medycznych oraz odsetek
dzieci o niedowadze dla danego przedziału wiekowego;
 HPI-2 (dla krajów OECD).
Składniki: Prawdopodobieństwo śmierci przed 60. rokiem życia
(%), procent funkcjonalnych analfabetów, długotrwałe bezrobocie
(%), ludność żyjąca poniżej 1/2 średniego dochodu (%)
Wskaź
-nik
HDI
HPI-1
Długość życia
Poziom wiedzy
Standard życia
Oczekiwana długość 1.Wskaźnik piśmienności PKB per capita $ PPP
życia przy urodzeniu dorosłych
2. Łączny wskaźnik
rejestracji w szkołach
Procent ludzi, którzy Wskaźnik
umrą przed 40-tym osób niepiśmiennych
rokiem życia
HPI-2 Procent ludzi, którzy Wskaźnik
1.Procent
ludzi
bez
dostępu do wody i usług
zdrowotnych
2.Procent dzieci poniżej
5. roku życia z niedowagą
analfabetów Procent ludzi żyjących
umrą przed 60-tym funkcjonalnych
poniżej linii ubóstwa
rokiem życia
(poniżej 50% średnich
dochodów w państwie)
Czynniki wzrostu i rozwoju gospodarczego
Jakość pracy
Nakłady pracy
+
x
Zasoby pracy
Jakość kapitału
+
Zasoby kapitału
Udział pracy
Nakłady kapitału
x
Udział kapitału
WKŁAD KAPITAŁU
WKŁAD PRACY
WZROST GOSPODARCZY
POSTĘP
TECHNICZNY
Bariery wzrostu gospodarczego
i rozwoju







konsumpcyjna i płac realnych
siły roboczej (zwł. wykwalifikowanej)
surowcowa
technologiczna
żywnościowa
handlu zagranicznego i zadłużenia
zewnętrznego
organizacyjna
Bariery wzrostu i rozwoju
Barierę konsumpcji (i płac realnych) stanowią
ograniczenia rozwojowe, będące wynikiem
obniżenia poziomu konsumpcji kosztem wzrostu
inwestycji.
Bariera siły roboczej występuje w sytuacji braku
tego czynnika. Może mieć wymiar ilościowy
(pełne zatrudnienia), kwalifikacyjny
(niedopasowana struktura) i alokacyjny
(niedopasowanie przestrzenne).
Bariery wzrostu i rozwoju
Bariera surowcowa wiąże się z dostępnością do zasobów do
zasobów bogactw naturalnych i ich wykorzystaniem.
Bariera technologiczna – wyraża się w istnieniu luki
technologicznej (tempo i struktura procesów postępu
technicznego) - zużycie ekonomiczne majątku
Bariera żywnościowa dotyczy zarówno ograniczeń produkcji
rolniczej, jak i ograniczeń zaopatrzenia społeczeństwa w
żywność.
Bariery wzrostu i rozwoju
Bariera handlu zagranicznego i zadłużenia
zewnętrznego ma swoje źródła w:
- niezdolności gospodarki danego kraju do
wyprodukowania wyrobów o takim standardzie,
który umożliwiłby im wejście na konkurencyjny
rynek światowy oraz otrzymanie korzystnych cen.
- ograniczone zdolności płatnicze państwa
- niekorzystnych zmianach relacji cenowych
Bariery wzrostu i rozwoju
Bariera organizacyjna – nieodpowiednia organizacja
pracy i produkcji, wadliwa, przestarzała struktura
instytucjonalna całego systemu kierowania i
zarządzania gospodarką.