Transcript WykladIV-PKB

Rachunek dochodu
narodowego
1
Produkt Krajowy Brutto
- zagadnienia wstępne
• Pomiar aktywności gospodarczej na
szczeblu makroekonomicznym
• PKB – metoda produktu finalnego
• Wielkość PKB w Polsce i na świecie
• PKB per capita
• Mierzenie dynamiki PKB – indeksy
produkcji
• PKB nominalny i realny
2
Po co mierzymy makroekonomiczny efekt
działalności gospodarczej?
• Pomiary efektów cząstkowych nie dają klarownego
obrazu sytuacji makroekonomicznej
- stąd dążenie do poszukiwania miar syntetycznych.
• Zastosowania - próby odpowiedzi na pytania:
- jaki jest poziom rozwoju gospodarczego?
- jaka jest i jak zmienia się koniunktura? (czy gospodarka
„idzie w górę, czy w dół”?)
- czy polityka gospodarcza jest skuteczna?
3
Zmienne ekonomiczne
Strumienie (flows), zasoby (stocks), zmienne parametryczne
Strumienie – zmienne (wielkości) dające się wyrazić tylko dla
jakiegoś okresu (odcinka czasu).
Zasoby – zmienne (wielkości) dające się wyrazić tylko na
jakiś moment („punkt” czasu).
Zmienne parametryczne – są stosunkiem:
1. strumienia do strumienia – nie mają wymiaru czasowego
2. zasobu do zasobu – nie mają wymiaru czasowego
3. strumienia do zasobu – mają wymiar czasowy
4. zasobu do strumienia – mają wymiar czasowy
4
Zmienne ekonomiczne
Strumienie –
przykłady:
Zasoby –
przykłady:
koszty
majątek
dochody
oszczędności
produkcja
pasywa
popyt
aktywa
podaż
Zmienne parametryczne
– przykłady:
ceny
stawki płac
stopy procentowe
kursy walut
indeksy (np. cen)
stopy zmian zmiennych
produktywność
Uwaga! Trzeba uważać stosując obliczenia przy użyciu
zmiennych o różnym wymiarze czasowym!
5
Zmienne ekonomiczne
dochody
zasoby
finansowe
wydatki
6
Państwo i ruch okrężny
•
•
•
•
•
•
•
•
C - konsumpcja
S - oszczędności
I - inwestycje
Te - podatki pośrednie
Y - dochody z czynników produkcji
B - transfery socjalne
Td - podatki bezpośrednie
G – wydatki rządowe na dobra i usługi
7
Ile wytwarza gospodarka?
Wartoś
ć
dodana
Wartoś
ć
dodana
Wartoś
ć
dodana
Statki
Stal
Stal
Ruda
Stal
Ruda
Ruda
Statki
Kopalnia rudy
Huta
Stocznia
Produkcja łączna = ruda + stal + statki ? NIE!
Produkcja łączna = statki  bo to jedyne dobro finalne
8
Ruda i stal to dobra pośrednie. Stąd – błąd wielokrotnego liczenia!
Dobra finalne i pośrednie
Dobra finalne – nabywane przez ostatecznego użytkownika;
w procesie produkcji uczestniczyć mogą w wielu cyklach
produkcyjnych (dobra konsumpcyjne nabywane przez
gospodarstwa domowe i dobra inwestycyjne nabywane przez
przedsiębiorstwa).
Dobra pośrednie – zużywane przez przedsiębiorstwa do
wytwarzania innych produktów; w procesie produkcji
zużywane jednorazowo w jednym cyklu produkcyjnym.
9
Ile wytwarza gospodarka?
• Produkcja łączna =  produktów finalnych
=  wartości dodanych=  dochodów z
czynników produkcji
• Produkt Krajowy Brutto (PKB) - Gross
Domestic Product (GDP)
PKB= C+I+G+ Ex - Im
Produkcję łączną ( a więc i PKB) można
obliczać tylko wartościowo!
10
Problemy porównań PKB
• Porównania międzynarodowe:
• Metody obliczeń – SNA (System of National
Accounts) – problem szacunków skali szarej strefy
(prod. nielegalna i ukryta)
• Wybór waluty
• Kurs waluty
• PPP – Purchasing Power Parity
11
PKB – ile wynosi?
(wg parytetu siły nabywczej w cenach bieżących w mld USD)
Kraj
Polska
1995
2000
2005
288,5
408,6
508,6
UE - 15
7 588,8
9 487,9
11 597,5
UE- 25
8 230,2
10 343,3
-
Niemcy
1 806,3
2 100,2
2 458,9
Francja
1 249,4
1 574,1
1 881,7
W.Brytania
1 155,3
1 506,6
1 928,3
USA
7 397,7
9 817,0
12 487,1
Japonia
2 818,7
3 232,7
3 989,5
OECD
12
Parytet siły nabywczej –
(Purchasing Power Parity)
wyrażony w dolarach oznacza wartość
dolara odpowiadającą jednostce waluty
danego kraju na rynku krajowym
obejmującym całość towarów i usług
rynkowych
i
nierynkowych
przy
uwzględnieniu stosunku cen danego kraju do
cen we wszystkich innych krajach biorących
udział w porównaniach siły nabywczej
walut.
13
Problemy porównań PKB
Porównywanie (badanie zmian) PKB w czasie:
O ile zmienił się PKB w roku t1 w stosunku do roku t0?
Załóżmy, że PKB składa się z 2 produktów: komputerów i chleba.
Oblicz o ile zmieniła się łączna produkcja komputerów i chleba
w okresie t1 w stosunku do okresu t0.
Produkt
q0
ilość w t0
p0
cena w t0
q1
ilość w t1
p1
cena w t1
Komputery
50
10
80
20
Chleb
100
15
60
8
14
Wartość w okresie t0:
q p
0
0
 5010 10015  2000
Wartość w okresie t1:
q p  80 20 60 8  2080
1
1
Zmiana wartości:
q p
q p
1
1
0
0
 1,04
Zmiana wartości to nie zmiana łącznej produkcji (wolumenu) w
sensie rzeczowym – zmieniły się bowiem ilości dóbr i ich
ceny.
15
Agregatowy indeks ilości – wskazuje na wpływ zmian ilości
na dynamikę wartości, ceny stabilizujemy na poziomie
wybranego okresu
Indeksy produkcji:
Indeks typu Laspeyresa:
q p
q p
1
0
Indeks typu Paaschego:
80 10  60 15 1700


 0,85
0
50 10  10015 2000
0
q p
q p
0
Indeks „idealny” Fishera –
średnia geometryczna w/w
indeksów
80  20  60  8 2080


 1,16
1
50  20  100 8 1800
1 1
IF  IL  IP
16
PKB w Polsce – GUS (ceny bieżące)
2001
PKB (mln zł)
- dochody netto
z własności za granicą
= PNB (mln zł)
2002
2003
760595,3 781112,4 814922,4
-5690,5 -7698,0 -14113,4
754904,8 773414,4 800809,0
Dynamika PKB (ceny stałe) 101,0
rok poprzedni=100
101,4
103,8
PKB per capita
20431
21336
19884
17
PKB nominalny i realny
Deflator - indeks wzrostu cen
deflator PKB = nominalny PKB/ realny PKB
- wskazuje w jakim stopniu zmiana cen produktów
finalnych wpłynęła na zmianę wartości PKB nominalnego.
inny popularny deflator:
- indeks zmian cen dóbr i usług konsumpcyjnych
(ICK) (CPI – Consumer Price Index)
18
Inne mierniki makroekonomiczne
• PNB - miara łącznych dochodów osiąganych
przez obywateli danego kraju, niezależnie od
miejsca świadczenia usług przez czynniki
produkcji;
PNB = PKB + dochody netto z własności za granicą
• PNN = PNB -A
• DN = PNN w cenach czynników produkcji
19
Dynamika PKB w Polsce na tle wybranych krajów UE
(rok poprzedni =100)
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
EU –25*
102,9 103,0 103,1 104,0 102,0 101,3 101,3 102,5
101,8
EU -15
102,7 102,9 103,1 103,9 102,0 101,2 101,1 102,3
101,5
Polska
107,1 105,0 104,5 104,2 101,1 101,4 103,8 105,3
103,4
Niemcy
101,8 102,0 102,0 103,2 101,2 100,1
101,6
100,9
Francja
102,4 103,6 103,3 104,1 102,1 101,2 100,8 102,3
101,5
Irlandia
111,7 108,5 110,7 109,2 106,2 106,1 104,4 104,5
104,7
Hiszpania 103,9 104,5 104,7 105,0 103,5 102,7 103,0 103,1
103,4
99,8
Węgry
104,6 104,9 104,2 105,2 104,3 103,8 103,4 104,6
104,1
Czechy
99,3
101,2 103,9 102,6 101,5 103,2 104,7
106,0
98,3
107,5
Litwa
98,9
107,0 107,3
103,9 106,4 106,8 110,5 107,0
20
PKB per capita wg PPP
w wybranych krajach UE (w tys. USD)
1995
2000
2005
EU –25
18,4
22,9
-
EU -15
20,4
25,1
29,9
Polska
7,5
10,7
13,3
Niemcy
22,1
25,6
29,8
Francja
21,0
25,9
30,0
Irlandia
18,1
28,8
38,6
Hiszpania
16,1
21,1
27,2
Węgry
9,2
12,2
17,2
Czechy
12,6
14,5
20,2
Litwa
6,2
8,7
21
Słabości rachunków narodowych:
• położenie nacisku na ilość dóbr (często zbędnych) ,
co prowadzi do rabunkowej eksploatacji ziemi
• do PKB nie wliczamy: czasu wolnego, prac
domowych, kosztów zanieczyszczenia środowiska
• szacunkowy wymiar szarej strefy
22