Transcript Διαταραχές επικοινωνίας

Ψυχοακουστική
Διαταραχές επικοινωνίας
Ηλιάδου Θ. Βασιλική
Λέκτορας Ψυχοακουστικής & Νευροωτολογίας
Παραδείγματα αντίληψης ομιλίας
Τι στοιχεία προκύπτουν
1. Νόημα φράσης
2. Ποιος την εκφέρει (άνδρας/γυναίκα/παιδί)
3. Πώς την εκφέρει (κατάφαση/ερώτηση)
4. Συνθήκες όπου ακούγεται η φράση
(ησυχία/θόρυβος)
5. Ακούγεται καθαρά (ναι/όχι)

Αντίληψη ομιλίας σε θόρυβο

Είδος θορύβου

Διακριτική ικανότητα ατόμου

Καθαρή άρθρωση
Αντίληψη ομιλίας

Ανώτερες γνωστικές λειτουργίες

Ψυχική Διάθεση

Καθημερινός προφορικός λόγος – Καθαρή ομιλία
ανάγνωσης
Αντίληψη ομιλίας
Η ομιλία είναι ένα πολύπλοκο ακουστικό σήμα. Οι
εναλλαγές συχνοτήτων και εντάσεων είναι
ταχύτατες.
 Η ρέουσα καθημερινή ομιλία σε κάθε γλώσσα έχει
ταχύτητα κατά μέσο όρο περίπου 125 με 180
λέξεις το λεπτό. Η ομιλία είναι συνεχόμενη χωρίς
κενά ανάμεσα στις λέξεις.
 Οιλέξειςστηνομιλίαείναισυνεχόμενεςκαιδενδιαχωρί
ζονταιμεκενάοπωςστο
γραπτόλόγο.

Από την εκφορά στην αντίληψη


Αν κάθε διακριτός ήχος στην ομιλία
(φώνημα) συσχετίζονταν με ένα σταθερό
ακουστικό μοτίβο (pattern) η αντίληψη της
ομιλίας θα ήταν ξεκάθαρη. Δεν υπάρχει
τέτοια αντιστοιχία.
Κάθε φώνημα έχει μεταβαλλόμενα
ακουστικά χαρακτηριστικά με βάση το τι
προφέρεται πριν και τι μετά από αυτό.
Μεταβαλλόμενα ακουστικά
χαρακτηριστικά φωνηέντων
Vowel space - male
Vowel space - female
3000
3000
2500
2500
2000
2000
1500
1500
1000
1000
500
200
300
400
500
a
600
o
700
u
800
500
200
900 1000 1100 1200 1300 1400
i
Vowel space - children
e
300
400
500
a
3000
2500
2000
1500
1000
500
200
300
400
500
a
600
o
700
u
800
900
i
1000 1100 1200 1300 1400
e
600
o
700
u
800
900 1000 1100 1200 1300 1400
i
e
Τα μεταβαλλόμενα στοιχεία της
ομιλίας

Διαφορές από άτομο σε άτομο

Διαφορές στο ίδιο άτομο

Διαφορές ως προς την προσωδία

Διαφορές ως προς την ταχύτητα
Ποια τα σταθερά στοιχεία που
οδηγούν στην κατανόηση της ομιλίας;


Θεωρίες για την αντίληψη της ομιλίας
Κοινό στοιχείο η σημασία του
ακουστικού σήματος. Διαχωρισμός με
βάση την αντίληψη από κάτω προς τα
πάνω, από πάνω προς τα κάτω και
αλληλεπίδραση των 2 μοντέλων
αντίληψης
Προσωδία


Όλα τα χαρακτηριστικά της ομιλίας που διέπουν
μια φράση και με τα οποία γίνεται αντιληπτή η
κατάφαση, η ερώτηση, η ειρωνεία, η έμφαση, η
συναισθηματική φόρτιση.
 Η μουσικότητα της ομιλίας.
 Χαρακτηριστικό που τονίζει την μη λεκτική
προσέγγιση στην αντίληψη της ομιλίας.
Βασικό χαρακτηριστικό η φράση και όχι η λέξη.
Ψυχοακουστική



Αντίληψη ήχων
Αντίληψη ομιλίας
Αντίληψη του κόσμου γύρω μας (αίσθηση ακοήςάλλες αισθήσεις)
Γιατί τόση έμφαση στο τι ακούμε;

H ακοή διαμορφώνει την αντίληψη μας για τον
κόσμο που μας περιβάλλει

Όραση, όσφρηση, αφή, γεύση;

Τι το ιδιαίτερο έχει η ακοή;
Ακοή-Διαμορφώνει την ομιλία
Αναπτυξιακά:
 παιδιά που δεν ακούν δεν μπορούν να μάθουν να
μιλούν
 Παιδιά με προβλήματα ακοής (μέσο αυτί- ιάσιμα)
μπορεί να μιλούν λέγοντας τα μισά των λέξεων!
 Ενήλικες που μετά από κάποιο τροχαίο χάνουν
την ακοή τους σε βαθμό κώφωσης πρέπει έγκαιρα
να χειρουργηθούν
Ακοή-Διαμορφώνει την ομιλία



Ενήλικες με βαρηκοΐα δεν παρουσιάζουν
διαταραχές ομιλίας
Δυνατόν να παρουσιάζουν διαταραχές
επικοινωνίας
Μη σωστή αντίληψη της προσωδίας
Διαταραχές Ακουστικής Επεξεργασίας



Ακουστική αντίληψη σε θόρυβο
Παιδιά με μαθησιακά προβλήματα
Ενήλικες μετά από τροχαίο
Ομιλία

Τρόπος ομιλίας

Έμφαση

Ειρωνεία

Άλλα λέμε και άλλα εννοούμε
Διαταραχές στην ομιλία

Περιεχόμενο

Έμφαση

Συναισθηματική κατάσταση

Μη φυσιολογική διακύμανση της φωνής
Διαταραχές ομιλίας






Σχιζοφρένεια
Διπολική διαταραχή
Κατάθλιψη
Διάγνωση
Δείκτης κλινικής αλλαγής
Έναρξη αποκατάστασης μετά την αγωγή
Αντίληψη του ήχου






Ακουστικά χαρακτηριστικά ήχου
Ανατομοφυσιολογία του ακουστικού συστήματος
Είδος ήχου
Ενδιαφέρον
Προσοχή
Ψυχική διάθεση
Πώς ακούμε;
ΓΛΩΣΣΑ
Μ
Ο
Ν
Ρ
Η
AKOH
Α
Μ
Σ
Η
Η
ΠΡΟΣΟΧΗ
Τι είναι ήχος;


Διακυμάνσεις στην πίεση του αέρα
(μετακίνηση των μορίων του αέρα)
Συχνότητα: ο ρυθμός των διακυμάνσεων
Ακουστικά χαρακτηριστικά ήχου

Συχνότητα
Ύψος

Ένταση
Ακουστότητα

Μήκος
Διάρκεια
Ψυχοακουστικά χαρακτηριστικά ήχου
Είδος ήχου

Απλοί ήχοι: κορνάρισμα, γάβγισμα σκύλου

Ομιλία: σύνθετοι ήχοι, ιδιαίτερα πολύπλοκοι με
αυξομειώσεις εντάσεων και διαφορετικές συχνότητες σε
ταχύτατες εναλλαγές ως προς τον χρόνο ιδιαίτερα
χρήσιμη στη καθημερινή ζωή

Μουσική χρησιμότητα ανάλογα με την ενασχόληση
(επαγγελματική ή μη)
Ενδιαφέρον





Με βάση τη σημαντικότητα (ομιλία για την
ανθρώπινη κοινωνία)
Με βάση τα ενδιαφέροντα
Με βάση το πόσο κάτι κεντρίζει το ενδιαφέρον
Κίνητρο
Τρόπος παρουσίασης
Προσοχή





Ήχος-ομιλία σε ησυχία
Ήχος-ομιλία σε θόρυβο
Ήχος-ομιλία σε θόρυβο ομιλίας ενός ατόμου
Ήχος-ομιλία σε θόρυβο ομιλίας πολλών ατόμων
Ηθελημένη ή αυτόματη (pre-attentive)
Ψυχική διάθεση

Χαμηλός σύντομος ήχος (το αν κάποιος θα
τρομάξει ή θα τον αγνοήσει)

Φράση που μας απευθύνει κάποιος (η ερμηνεία
της προσωδίας, του τρόπου με τον οποίο μας
ειπώθηκε)

Δυνατόν να επηρεάσει την αντίληψη των
ακουστικών ερεθισμάτων
Εμβοές-ακουστικές ψευδαισθήσεις

Παραδείγματα περιγραφής εμβοών

Παραδείγματα περιγραφής ακουστικών
ψευδαισθήσεων
Σχιζοφρένεια


Υπάρχει συσχέτιση των ακουστικών
ψευδαισθήσεων με διαταραχή στην κεντρική
ακουστική οδό;
Καταστροφή μετά από ακουστικό τραύμα των
τριχωτών κυττάρων του έσω ωτός προκαλεί
‘σφύριγμα’ στ’ αυτιά.
Κεντρική ακουστική οδός




Υπέρ-πληθώρα νευρικών ινών
Μεταφορά υπέρ-πληθώρας ακουστικών
πληροφοριών
Κάθε ανατομικός σχηματισμός εκτελεί
περισσότερες από μία λειτουργίες
Κάθε λειτουργία (ακουστικής επεξεργασίας)
επιτελείται από περισσότερους από έναν
ανατομικό σχηματισμό.
Ηχοκάλυψη ομιλίας

Ενεργητική ηχοκάλυψη - περιφερικό ακουστικό
σύστημα (S/N σε κάποιο συγκεκριμένο τμήμα ομιλίας
που περιέχει σημαντικά ακουστικά χαρακτηριστικά,
μεγαλύτερη ηχοκάλυψη όταν ο ήχος κάλυψης
ΔΙΑΡΚΕΙ περισσότερο)

Ηχοκάλυψη πληροφορίας – ομιλία στόχος & ήχος
κάλυψης της ομιλίας (ΚΑΝΣ- μέγιστη ηχοκάλυψη
ομιλία ατόμων του ίδιου φύλου και ίδιας έντασης)
Το φαινόμενο Lombard

Άτομα που προσποιούνται κώφωση αλλάζουν την
ένταση, το φάσμα των διαμορφωτών συχνοτήτων
και τη διάρκεια της ομιλίας τους όταν τους δοθεί
ήχος-θόρυβος στο αυτί που ‘δεν ακούει’.

Αυτό που ακούμε επηρεάζει την εκφορά της
ομιλίας μας.
Ακουστική επεξεργασία

bottom-up

Top-down