Transcript endokriniko - cda college

ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος
C.D.A. College Limassol
2014/2015
• Είναι ένα από τα συστηματα επικοινωνιας
του σωματος.
• Χρησιμοποιει ορμονες για να πει στο
σωμα τι να κανει.
• Αποτελειται από ενδοκρινεις αδενες που
παραγουν ορμονες.
• Οι ορμονες ελεγχουν την λειτουργια του
σωματος.
• Κάθε αδενας παραγει συγκεκριμενες ορμονες.
• ΟΡΜΟΝΗ:είναι ενας χημικος αγγελιαφορος
φτιαγμενος από πρωτεινες που εκκρινεται
κατευθειαν στο αιμα από συγκεκριμενο
αδενα.Παραγονται στον αδενα και στην συνεχεια
μεταφερονται στη περιοχη/οργανο που ελεγχουν
η επηρεαζουν.
• ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟΣ ΑΔΕΝΑΣ:ειναι ενας αδενας
χωρις πορους ο οποιος παραγει ορμονες.
-Οι ορμονες ταξιδευουν κατευθειαν στη ροη του
αιματος από τον αδενα.
-Οι ορμονες ευθυνονται για την σωστη
αναπτυξη,αλλαγες στην εφηβεια,τον εμμηνο
κυκλο,την εγκυμοσυνη, την εμμηνοπαυση,
αντιδρασεις στο αγχος και τον κινδυνο για την
σωστη λειτουργια των νεφρων και του πεπτικου
συστηματος.
ΥΠΟΦΥΣΗ
• Βρισκεται στην βαση του εγκεφαλου και συνδεεται
στενα με τον υποθαλαμο.
• Εχει 3 λοβους που εκκρινουν ορμονες, τον προσθιο,
τον μεσο και οπισθιο.
• Ορμονες προσθιου λοβου (αδενουποφυσης)
• -ορμονη ανθρωπινης αναπτυξης-αυξητικη
(HGH).Ρυθμιζει το υψος και την αναπτυξη, είναι ο
κυριος ρυθμιστης του τελικου υψους ενός
προσωπου.Η υπερεκκριση της προκαλει γιγαντισμο η
ακρομεγαλια, η υπεκκριση προκαλει νανισμο.
• -θυροειδοτροπος (TSH) –ελεγχει το θυρεοειδη αδενα
• -φλοιοεπινεφριδιοτροπος (ACTH) –ελεγχει το φλοιο
των επινεφριδιων.
• Προλακτινη (PRL) η λακτογενετικη ορμονη (LTH)γαλακτοτροφια κατά την διαρκεια του θηλασμου.
• Γοναδοτροπος ορμονη (η ορμονη σεξουαλικων
οργανων)-ελεγχει τη σεξουαλικη αναπτυξη και τα
σεξουαλικα οργανα (ωοθηκες και ορχεις)
• Θυλακιοτροπος ορμονη (FSH)-διεγειρει τις ωοθηκες για
να παραξουν οιστρογονο και για να προκαλεσουν
ωορρηξια.
• Ωχρινοτροπος ορμονη (LH)-διεγειρει τις ωοθηκες για να
παραξουν το ωχρο σωματιο από ρηγματωδη λεμφικα
θυλακια και στη συνεχεια προγεστερονη.
• Ενδιαμεση κυτταροδιεγερτικη ορμονη-ωχρινοτροπος
ορμονη στους ανδρες (ICSH)-διεγειρει την παραγωγη
σπερματος.
ΟΡΜΟΝΗ ΜΕΣΟΥ ΛΟΒΟΥ:
• Διεγερτικη ορμονη μελανοκυτταρων
(MSH)-προκαλει την παραγωγη μελανινης
στη βασικη στοιβαδα του δερματος υπο
συνθηκες ηλιοφανειας.
• Δυσλειτουργια προκαλει αλμπινισμο,
λευκη, λευκοδερμια, μελανοδερμια.
ΟΡΜΟΝΕΣ ΟΠΙΣΘΙΟΥ ΛΟΒΟΥ (νευρουποφυσης):
• Αντιδιουρητικη (ADH η βασοπρεσινη)
• -προκαλει ρυθμιση της απορροφησης νερου από τους
νεφρους.
• -υπεκκριση-αποιος διαβητης
• -υπερεκκριση-οιδημα.
• Ωκυτοκινη-συστελλει τους μαστικους αδενες όταν αρχισει
ο θηλασμος για να απελευθερωσουν γαλα που
εκκρινεται σε πορους.Συστελλει τους μυες της μητρας
για να αρχισει ο τοκετος κατά την διαρκεια του.
ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ ΑΔΕΝΑΣ
• Βρισκεται και στις 2 πλευρες του λαιμου
• Ορμονες:θυροξινη, τριιωδοθυρονινη
• Παραγεται σε αντιδραση στην TSH (από τον προσθιο
λοβο της υποφυσης).
• Διεγειρει το βασικο μεταβολισμο.
• Υπερεκκριση-γνωστη ως ασθενεια Graves (εξοφθαλμος
βρογχοκηλη) η θυρεοτοξικωση (υπερθυρεοειδισμοςαυξηση του μεταβολικου ρυθμου, καρδιακου ρυθμου,
αγχος, μη ανοχη της θερμοτητας, μαζι με την αυξηση της
θερμοκρασιας, συχνη ενεργεια των εντερων).
• Υπεκκριση-επιβραδυνση των συστηματων του
οργανισμου κατω του συνηθους.Κρετινισμος κατά την
γεννα η συγγενεις μυξοιδημα (ανωμαλια που
προκαλειται αργοτερα στη ζωη λογω μη θεραπευτικης
αγωγης του κρετινισμου).
• Βρογχοκηλη-μεγεθυνση του θυρεοειδους.
Καλσιτονινη-προκαλει διατηρηση της
ισορροπιας ασβεστιου και φωσφωρου.
Υπερεκκριση προκαλει μειωση στο επιπεδο
ασβεστιου του αιματος, λογω του ότι
εμποδιζει την απωλεια ασβεστιου από τα
οστα.
ΠΑΡΑΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ
• Είναι 4 από 2 σε κάθε πλευρα πισω από τον
θυρεοειδη.
• Παραθορμονη-διατηρηση του επιπεδου του
ασβεστιου στο πλασμα.
• Διεγειρει την επαναρροφηση ασβεστιου στους
νεφρους.
• Ενεργοποιει τη βιταμινη D.
• Υπερεκκριση-υπερπαραθυρεοειδισμος.
• Προκαλει μαλακυνση των οστων με αποτελεσμα
ευκολα καταγματα των οστων.
• Υποεκκριση υποπαραθυρεοειδισμος:
ασυνηθιστα χαμηλα επιπεδα ασβεστιου στο
αιμα.
• Τετανια (σπασμοι χεριων και ποδιων που
προκαλουνται από υπερσυστολη των
μυων).
• Συσπασεις (από υπερ-διεγερμενα νευρα)
ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΑ
• Ένα πανω από κάθε νεφρο.Εχουν υψος 3-5 εκ. και
βαρος 5-7 γρ. το καθενα.
• Χωριζονται σε 2 μερη, το φλοιο και το μυελο των
επινεφριδιων.
•
•
•
•
ΦΛΟΙΟΣ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΩΝ:
Ορμονες:-γλυκοκορτικοειδη (κορτιζονη, κορτιζολη)
-αλατοκορτικοειδη (αλδοστερονη)
-ανδρογονα (δευδρο-επι-ανδροστερονη,προγεστερονη).
• ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΗ (υδροκορτιζονη και
κορτιζονη) –παραγεται σε αντιδραση στην
ACTH (από τον προσθιο λοβο της
υποφυσης)-Μεταβολιζει τους
υδατανθρακες, τα λιπη και τις πρωτεινες.
• Προκαλει διακοπη της αναπτυξης.
• Υπερεκκριση-συνδρομο
Coushing,υπερενταση,μυικη ατροφια,
σαγχαρωδη διαβητη.
• ΑΝΔΡΟΓΟΝΑ / ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ
-θηλυ:οιστρογονο και προγεστερονη (μερικη είναι
συνηθης στο αρσενικο)
-αρρεν:τεστοστερονη (μερικη συνηθης στο θηλυκο)
Λειτουργια:σεξουαλικη αναπτυξη και
ωριμοτητα.Δημιουργια ωαριων,αυξηση τριχων στην
ηβικη και μασχαλιαια περιοχη.
Δυσλειτουργιες:δασυτριχισμος, αμηνορροια
(υπερεκκριση τεστοστερονης σε γυναικες).Μυικη
ατροφια και αυξηση στηθους (υπερεκκριση
οιστρογονου σε ανδρες)
• ΜΥΕΛΟΣ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΩΝ
• Λειτουργει προς υποστηριξη του συμπαθητικου νευρικου
συστηματος.
• Ορμονες:
• Αδρεναλινη και νοραδρεναλινη:γνωστες ως ορμονες
αγχους,επιταχυνουν τον κτυπο της
καρδιας,επιβραδυνουν το πεπτικο και ουροποιητικο
συστημα, αυξανουν την πιεση του αιματος και το
επιπεδο σακχαρου στο αιμα.
• Αδρεναλινη-είναι ισχυρο αγγειοσυσταλτικο, δηλ
συσφιγγει τα αιμοφορα αγγεια για να αυξησει την πιεση
του αιματος.
ΠΑΓΚΡΕΑΣ
• Ειδικα στις νησιδες των αδενοκυψελων,
εξειδικευμενα κυτταρα που σχηματιζουν το
ενδοκρινικο μερος του παγκρεατος.
• Βρισκεται πισω και ελαφρα κατω από το στομαχι
μεταξυ 12δακτυλου και σπληνας, συνδεδεμενο
με το 12δακτυλο μεσω του παγκρεατικου
σωληνα.
• Εκκρινει ινσουλινη που βοηθα τη γλυκοζη να
εισελθει στα κυτταρα, ρυθμιζοντας τα επιπεδα
σαγχαρου στο αιμα.
• Ελλειψη ινσουλινης προκαλει διαβητη.
ΩΟΘΗΚΕΣ
• Βρισκονται στις 2 πλευρες της μητρας
• Ορμονες—θηλυκες σεξουαλικες ορμονεςοιστρογονο και προγεστερονη.Τα αρσενικα
διαθετουν μικρη ποσοτητα.
• Ευθυνονται για τα γυναικεια σεξουαλικα
χαρακτηριστικα, π.χ, αυξηση στηθους, διευρυνση
των γοφων, τριχοφυια στην ηβη και τις μασχαλες.
• Υπερεκκριση-συνδρομο πολυκυστικων ωοθηκων.
• Υπερεκκριση σε ανδρες-μυικη ατροφια και αυξηση
στηθους
ΟΡΧΕΙΣ
• Βρισκονται εντος του οσχεου, οπισθεν του πεους.
• Ορμονη:αρσενικη σεξουαλικη ορμονη-τεστοστερρονη.
• Τα θηλυκα εχουν μικρη ποσοτητα.
• Ευθυνεται για τα αρσενικα σεξουαλικα χαρακτηριστικα,
την παραγωγη σπερματος, αλλαγες κατά την εφηβεια,
αλλαγη της φωνης, την ηβικη, προσωπικη και μασχαλιαια
τριχοφυιια και την αυξηση του μυικου ογκου.
• Αν και ένα χαμηλο ποσοστο τεστοστερονης είναι
συνηθες στα θηλεα, η υπερεκκριση μπορει να οδηγησει σε
ανδρογενετισμο, δασυτριχισμο και αμηνορροια.
ΕΠΙΦΥΣΗ
• Βρισκεται στο κεντρο του εγκεφαλου στον
επιθαλαμο.
• Μικρος αδενας σχηματος καρπου πευκου.
• Εκκρινει μελατονινη.
• Ελεγχει τους ρυθμους του σωματοςανταποκρινεται στο ηλιακο φως.
• Υπεκκριση-αισθημα απωλειας
χρονου,καταθλιψη, εποχιακη
μανιοκαταθλιψη.
ΘΥΜΟΣ
• Βρισκεται στο θωρακα στο πανω μερος
του μεσοπνευμονιου χωρου πισω απο το
στερνο.
• Ορμονη –λεμφοκυτταρα Τ
• Ειναι μερος του ανοσοποιητικου
συστηματος.
• Δυσλειτουργια προκαλει εξασθενημενη
ανοσια.
ΠΑΡΑΓΑΓΓΛΙΑ
Ειναι μικροι αδενες που σχετιζονται με το
Φυτικο Νευρικο Συστημα και διακρινονται σε
συμπαθητικα και παρασυμπαθητικα.
• Η συνηθης ηλικια της εφηβειας για τα
κοριτσια είναι 10-14 χρονων, αν και σε
μερικες περιπτωσεις αρχιζει αρκετα πιο
νωρις, στα 8-9.
• Για τα αγορια η συνηθης ηλικια είναι 13-16
χρονων.
• Στα κοριτσια οι ωοθηκες διεγειρονται από 2 ορμονες:
• Την ωοθυλακιοτροπο (FSH) και την ωχρινοτροπο (LH).
• Είναι γνωστες ως γοναδοτροπινες και εκκρινονται από
τον προσθιο λοβο της υποφυσης.
• Εχουν τις ακολουθες επιπτωσεις:
• -μητρα, σαλπιγγες και ωοθηκες ωριμαζουν και γινονται
λειτουργικες
• -αρχιζουν η ωορρηξια και ο εμμηνος κυκλος
• -τριχοφυια στην ηβικη και μασχαλιαια περιοχη
• -μεγεθυνεται και αναπτυσσεται ο αδενικος ιστος των
μαστων
• -αυξηση υψους και περιφερειας της λεκανης
• -αυξηση στην ποσοτητα του υποδοριου λιπους.
• Στα αγορια παραγονται οι ιδιες γοναδοτροπινες
(ωοθυλακιοτροπος) και ωχρινοτροπος, αν και η δευτερη
λεγεται μεσοκυτταριος διεγερτικη ορμονη στους ανδρες
(ICSH) και διεγειρει τους ορχεις για να παραξουν
τεστοστερονη.
• Οι περισσοτερες αλλαγες προκαλουνται από την
τεστοστερονη και είναι:
• -αυξηση μυων και οστων
• -αυξηση υψους
• -αλλαγη της φωνης και μεγεθυνση του λαρυγγα.
• -τριχοφυια στην ηβη,το προσωπο,τις μασχαλες,την κοιλια και
το στηθος
• -αναπτυξη των σεξουαλικων οργανων
• Αρχιζει η παραγωγη σπερματος
• -τα σπερματικα σωληναρια στους ορχεις παραγουν
τεστοστερονη και σπερμα.
ΕΜΜΗΝΟΣ ΚΥΚΛΟΣ
• Για το θηλυκο η παραγωγη ωαριων και η
προετοιμασια της μητρας γινεται ετσι ώστε ένα
γονιμοποιημενο ωαριο να μπορει να αναπτυχθει
σε μωρο.
• Ειτε γονιμοποιηθει ειτε όχι το ωαριο η διαδικασια
προετοιμασιας του γυναικειου σωματος για τη
μητροτητα παρατηρειται κάθε μηνα.
• Αυτό είναι γνωστο ως εμμηνος κυκλος.
• Η εμφανιση της εμμηνοροης ονομαζεται
εμμηναρχη.
• Κάθε 28 μερες από την εφηβεια μεχρι την
εμμηνοπαυση (περιπου 35 χρονια) το σωμα θα
προετοιμαστει για τεκνοποιηση και αν η
γονιμοποιηση δεν λαβει χωρα θα <<ξηλωσει>>
την προετοιμασια του, για να την επαναλαβει
μερικες εβδομαδες αργοτερα.
• Η διαδικασια γινεται σε 3 φασεις:
• -πρωτη (αναπαραγωγικη) φαση (ωοθηκικος
κυκλος)
• -δευτερη (εκκριτικη) φαση (ενδομητριος κυκλος)
• -τριτη (καταμηνιος) φαση (περιοδος).
ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΦΑΣΗ
• Διαρκει περιπου 7 μερες
• Παραγεται η ωοθυλακιοτροπος ορμονη και διεγειρει τα
ωοθυλακια των ωοθηκων να παραξουν οιστρογονο.
• Τα ωοθυλακια είναι μικρες δομες στην επιφανεια των
ωοθηκων.
• Το οιστρογονο διεγειρει το ενδομητριο , βοηθωντας στην
αναπτυξη νεων αιμοφορων αγγειων και βλεννογονων
κυτταρων.
• Στο τελος αυτης της φασης σημειωνεται η ωορρηξια:ένα
ωριμο ωοθυλακιο ανοιγει, απελευθερωνει ένα μονο
ωαριο στη συνεχεια ταξιδευει μεσα από τη σαλπιγγα
προς τη μητρα.
ΕΚΚΡΗΤΙΚΗ ΦΑΣΗ
• Διαρκει περιπου 14 μερες
• Η ωχρινοτροπος ορμονη διεγειρει το ανοιγμενο
ωοθυλακικο επιστρωμα να αναπτυχθει σε ωχρο σωματιο
μια προσωρινη δομη που σχηματιζεται από την
επιδραση αυτης της ορμονης πανω στο ανοιγμενο
ωοθυλακιο.
• Το ωχρο σωματιο παραγει προγεστερονη διεγειροντας
το ενδομητριο να κατακρατησει υγρο και να παραξει
βλεννα η οποια διευκολυνει το σπερμα να περασει μεσα
από την αναπαραγωγικη ατρακτο.
• Μετα την ωορρηξια το ωαριο μπορει να γονιμοποιηθει
μονο μεσα στις επομενες 8-24 ωρες.
• Αν όχι η καταμηνιος φαση ξαναρχιζει.
ΚΑΤΑΜΗΝΙΟΣ ΦΑΣΗ
• Διαρκει περιπου 5 μερες
• Η προγεστερονη την οποια παραγει το ωχρο σωματιο εισερχεται
στη ροη του αιματος και ο αδενας της υποφυσης ανταποκρινεται,
παραγοντας λιγοτερη ωχρινοτροπο ορμονη.
• Λιγοτερη ωχρινοτροπος ορμονη σημαινει ότι το ωχρο σωματιο
αρχιζει να διασπαται, το επιπεδο της προγεστερονης πεφτει πραγμα
το οποιο εμποδιζει το ενδομητριο να κατακρατησει υγρο κι αρχιζει
επισης να διασπαται.
• Σαν αποτελεσμα της αποπτωσης του ενδομητριου αρχιζει η
εμμηνορροη.Αυτη περιεχει:
• -τις επιπλεον εκκρισεις βλεννας
• -τα κυτταρα που καλυπτουν εσωτερικα την μητρα
• -αιμα από σπασμενα τριχοειδη αγγεια στο ενδομητριο
• -το μη γονιμοποιημενο ωαριο.
• Μολις χαμηλωσουν τα επιπεδα της προγεστερονης ο αδενας της
υποφυσης αρχιζει παλι να παραγει προγεστερονη διεγειροντας ετσι
τις ωοθηκες να παραξουν άλλο ωοθυλακιο και άλλο ωαριο.Ο κυκλος
ξαναρχιζει.
• Μετα την εμμηναρχη ο εμμηνος κυκλος
σταματα σε 3 περιπτωσεις:
• -στην επελευση αμηνορροιας
• -εγκυμοσυνη
• -εμμηνοπαυση.
ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ (ΚΛΙΜΑΚΤΗΡΙΟΣ)
• Η αναπαραγωγικη περιοδος διαρκει περιπου 35 χρονια
μεχρι να εξαντληθει το αποθεμα των ωαριων.
• Οι γυναικες γεννιουνται με ορισμενο αριθμο ωαριων.
• Όταν αυτά εξαντληθουν αρχιζει η εμμηνοπαυση.
• Η συνηθης ηλικια της εμμηνοπαυσης είναι τα 45-55 και
παιρνει κατά μεσο ορο 5 χρονια για να ολοκληρωθει.
• Στην διαρκεια αυτης της περιοδου οι ορμονικες αλλαγες
που ειχαν αρχισει με την εφηβεια θα αντιστραφουν .
• Οι ωοθηκες θα σταματησουν να ανταποκρινονται στις
FSH and LH, τις ορμονες που προκαλεσαν τις αλλαγες
στην εφηβεια κι ετσι θα παραξουν λιγοτερο οιστρογονο
και προγεστερονη.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Η μειωση αυτων των ορμονων θα προκαλεσει:
-ακανονιστους εμμηνους κυκλους
-συρρικνωμενους μαστους
-μειωμενη τριχοφυια
-ερυθριασεις
-εφιδρωση
-ταχυπαλμια
-ατροφια των σεξουαλικων οργανων
-απροβλεπτη συμπεριφορα.
Ασθενειες και Ανωμαλιες
• Αμηνορροια-μπορει να προκληθει από
υπερεκκριση τεστοστερονης στα θηλεα, αγχος,
απωλεια βαρους, αναιμια.
• Επιπτωση-απουσια εμμηνοροης.
Προεμμηνοροικο συνδρομο-επελευση
εμμηνοροης.Εμφανιζεται συνηθως μια εβδομαδα
πριν.
Επιπτωσεις-καταθλιψη,ερεθιστικοτητα,φουσκωμα,
πρηξιμο, ευαισθησια μαστικων ιστων, ανησυχια.
• Πολυκυστικο συνδρομο-υπερεκκριση
θηλυκων σεξουαλικων ορμονων.
• Επιπτωσεις-ανωμαλος εμμηνος
κυκλος,πολλαπλη αναπτυξη θυλακιωδων
ωοθηκικων κυστεων, καποτε στειροτητα,
μεγεθυνση ωοθηκων.50% των ασθενων
είναι παχυσαρκοι και εμφανιζουν
δασυτριχισμο.
• Συνδρομο Coushing-υπερεκκριση ορμονων του
φλοιου των επινεφριδιων.
• Επιπτωσεις-μυικη ατροφια,αδυναμια,υπερταση,
πνευματικη ασθενεια, οστεοπορωση,
ανακατανομη σωματικου λιπους.
• Συνδρομο αντισον-υπερεκκριση ορμονων του
φλοιου των επινεφριδιων.
• Επιπτωση-μυικη
ατροφια,αδυναμια,υποταση,εμετος,αφυδατωση,
ανωμαλος εμμηνος κυκλος,αλλαγες
χρωστικοτητας δερρματος.