Transcript quan ly cam xuc -TT muc vu 15

QUẢN LÝ CẢM XÚC
(tài liệu chia sẻ cho buổi 15/9 tại Chương
trình chuyên đề)
Ths.Phạm Thị Thúy, GV Học viện Hành chính
Tham vấn tâm lý và đào tạo Kỹ năng mềm
(0918604397, [email protected]
www.hoiquancacbame.com, www.kynangsong.com,
www.diengia.vn, facebook: Pham Thi Thuy,
Khơi nguồn tiềm năng www.kynangsong.com
1
TÌNH HUỐNG THỰC TẾ




Sau một ngày làm việc, học tập, tôi trở về nhà trong lòng
vẫn còn rất bực tức vì hôm nay tôi đã bị sếp khiển trách về
đến nhà tôi đã rất mệt nhưng nhà cửa ngổn ngang với vết
bẩn, quần áo, chén bát, đồ dùng bày ra khắp nhà. Lúc đó
chồng tôi đang cho con ăn tối, tôi sẵng giọng “sao anh
không dọn nhà đi hả?”
Chồng tôi không nói gì đến tôi nhưng lại quát cô con gái
“có ăn lẹ lên không?Ba đánh cho bây giờ?” Cô con gái òa
khóc. Tôi lại quát to hơn “thì anh cứ để nó ăn một mình
chứ đâu phải ngồi lỳ ở đấy mà nó ăn cho”.
Chồng tôi bỏ chén cơm và mặc tôi nói gì anh ấy đi ra khỏi
nhà cho đến 10h mới về. Còn tôi phải dọn dẹp và cho con
ăn trong sự bực tức không biết nói cùng ai.
Bạn sẽ không cư xử như tôi chứ? Nếu tôi khôn khéo hơn
thì hôm ấy tôi không mệt đến vậy mà còn được chồng
giúp.
Khơi từ
nguồn
www.kynangsong.com
2
 (Trích
1 tiềm
bàinăng
thi -của
Học viên lớp tại chức)
Các anh/chị đã từng?





Vui … đến chảy nước mắt?
Buồn … đến mức tưởng như không vượt qua
được?
Đau đớn, chán chường … đến mức muốn tự
tử?
Tổn thương … đến mức muốn ly hôn?
…
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
3
Cảm xúc là gì?


Cảm xúc là tập hợp những phản ứng tự
nhiên được bộ não phát ra - một cách tự
động - để giúp cơ thể và tâm trí chuẩn bị
hành động thích hợp - khi cảm giác phát
hiện ra điều gì đó - đang xảy ra liên quan
đến chúng ta.
Cảm xúc là 1 loại virút của tinh thần,
chúng ta là người tạo ra nó, bị lây nhiễm
và chịu tác động bởi nó.

(Bản chất của cảm xúc- Nguyễn Nam Trung)
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
4
Các trạng thái cảm xúc đơn lẻ hiếm khi
tồn tại lâu hơn 15 phút.
(Theo GS tâm lý học Daniel Goleman, sách Emotional Intelligent)
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
5
ẢNH HƯỞNG CỦA CẢM XÚC

“Chỉ số IQ chỉ chiếm 25% trong sự
thành đạt trong khi đó chỉ số EQ lại
chiếm đến 75% sự thành đạt.”
Giáo sư Daniel Goleman
(Khái niệm Trí tuệ xúc cảm là do Peter
Salovey ở Đh Yale đưa ra đầu tiên!)


Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
6


“Các cảm xúc chỉ đạo trí tuệ, mọi hành
động trí tuệ đều có sự tham gia của cảm
xúc”
(Daniel Goleman, Tác giả cuốn TRÍ TUỆ
XÚC CẢM (EQ) , người có nhiều báo cáo về
khoa học hành vi và não trên tạp chí The
New York Times, ông là giảng viên danh dự
của Đại học Harvard)
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
7
Kìm nén cơn giận gây hại cho tim


Những người không bộc lộ tức giận khi gặp rắc rối trong
công việc tăng gấp đôi nguy cơ mắc các bệnh tim mạch,
theo BBC. Một nghiên cứu của Viện nghiên cứu stress tại
Stockholm (Thụy Điển) kéo dài từ 1992 đến 2003, đã khảo
sát 2.755 đàn ông khỏe mạnh có độ tuổi trung bình 41 về
cách họ đối phó mâu thuẫn với cấp trên và đồng nghiệp.
Những người chọn thái độ im lặng, hoặc bỏ đi, sau 10 năm
bị đau tim hoặc tử vong vì các bệnh tim mạch khác, trong
khi những người phản ứng trực tiếp với xung đột có nguy
cơ thấp hơn.
Theo nhóm nghiên cứu, cơn giận không được giải tỏa sẽ
gây căng thẳng, tăng huyết áp và gây nguy hiểm cho hệ
tim mạch. Ngoài ra, những người kìm chế cơn giận nơi
công sở cũng dễ có các triệu chứng như nhức đầu, đau dạ
dày và hay nổi giận bất chợt ở nhà. (Lê Loan Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
8
24/11/2009,(thanhnien.com.vn)
 “Tăng
cường cảm xúc tích
cực có thể kéo dài tuổi thọ
thêm 10 năm”

Bí mật chiếc xô cảm xúc, Tom Rath,
Donald O.Cliftton, Ph.D
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
9
Cách quản lý cảm xúc
 Xin
chia sẻ những cách anh/chị
và các bạn đã và đang vượt qua
cảm xúc tiêu cực hàng ngày!
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
10
Ý kiến người tham dự









Thấy nhiều người còn khổ hơn mình nên … bớt khổ
Tức … đi tắm
Coi mỗi khó khăn là 1 bài học
Cầu nguyện, cầu nguyện cả cho kẻ gây đau khổ
cho mình
Tự kỷ ám thị: rồi mọi chuyện sẽ qua…
Nhìn mặt tích cực của người gây đau khổ cho mình
Tìm hướng giải quyết tích cực, nghĩ đến những điều
tích cực
Kiềm chế lúc tức, khi bình tĩnh sẽ nói chuyện với
người làm mình tức
…
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
11
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
12
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
13
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
14
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
15
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
16
 THAY
ĐỔI SUY NGHĨ
 => THAY ĐỔI CẢM XÚC
 Tư duy tích cực => cảm xúc
tích cực và ngược lại.
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
17
THỰC HÀNH QUẢN LÝ CẢM XÚC






Làm sao hết đau khổ?
Làm thế nào để hạnh phúc?
Tha thứ?
Giải phẫu cơn giận
Chiến thắng u sầu
…
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
18
Tại sao tôi khổ?





Câu chuyện về một người đàn ông thông thái trong
làng. Có một cậu thanh niên trẻ đến thách thức xem
người đàn ông thông thái đến mức nào. Cậu ta đến
trước mặt người thông thái, la hét, chửi mắng nhưng
vẫn không thấy câu trả lời từ người đàn ông đó. Cậu
ta cảm thấy mệt. Cậu ta thắc mắc, tại sao tôi nói như
vậy mà người đàn ông kia không nói gì. Và cuối cùng,
người đàn ông nhìn cậu thanh niên. Ông nói, "Này
cậu thanh niên, nếu ai đó trao cho con một món quà
mà con không nhận thì món quà đó vẫn còn trên tay
ai?
Câu trả lời là: Nó vẫn còn trên tay của người cho đi!“
Ai chịu trách nhiệm về cảm xúc của ta?
Chúng ta chính là người chịu trách nhiệm cho cảm
xúc của mình.
Đừng đem đau khổ cho người khác và cũng đừng
nhận đau khổ từ ai.
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
19
Nguyên tắc 9/1
10% cuộc đời là những gì
xảy đến với bạn. Còn 90%
còn lại là do phản ứng của
bạn đối với những chuyện
xảy đến đó.
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
20
TỰ NHỦ
Không ai có khả năng gây đau khổ
hay mang hạnh phúc đến cho ta.
Chỉ có ta mới có khả năng đó thôi.
 Điều quan trọng không phải là
những gì xảy ra tới cho mình mà là
mình phản ứng như thế nào đối với
những điều xảy ra.

Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
21
KHI NÀO BẠN HẠNH PHÚC?

Slides: Hạnh phúc
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
22
Một cuốn sách rất nên đọc!

“HẠNH PHÚC TỚI TỪ BÊN TRONG”

Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
OSHO
23
BẠN CÓ DỄ THA THỨ ?
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
24
Bài thơ: BỎ THẦY, CON THEO AI?


















Tôi nổi giận, và Ngài bảo: HÃY THỨ THA
Tôi run sợ, và Ngài bảo: CAN ĐẢM
Tôi nghi hoặc, và Ngài nói: HÃY TÍN THÁC
Tôi bồn chồn không ngơi, và Ngài nói: TĨNH LẶNG
Tôi thích đi con đường riêng của mình, và Ngài bảo: HÃY THEO TA
Tôi muốn lập kế hoạch riêng của mình, nhưng Ngài bảo: HÃY QUÊN ĐI
Tôi nhắm tìm của cải vật chất, và Ngài bảo: HÃY BỎ LẠI ĐẰNG SAU
Tôi muốn được bảo đảm, nhưng Ngài nói: TA CHẲNG HỨA HẸN GÌ
Tôi thích sống ̣đời riêng của mình, và Ngài nói: TỪ BỎ CHÍNH MÌNH
Tôi nghĩ mình tốt lành, nhưng Ngài bảo: TỐT LÀNH THÔI CHƯA ĐỦ
Tôi thích làm ông chủ, và Ngài nói: PHỤC VỤ
Tôi thích ra lệnh cho người khác, nhưng Ngài nói: HÃY HỌC VÂNG LỜI
Tôi kiếm tìm tri thức, và Ngài nói: HÃY TIN
Tôi thích sự rõ ràng, nhưng Ngài lại nói bằng: DỤ NGÔN
Tôi thích thi ca, Ngài lại nói CHUYỆN THỰC TẾ
Tôi yêu sự yên tĩnh của mình, còn Ngài lại muốn TÔI BỊ QUẤY RẦY
Tôi thích bạo lực, và Ngài bảo: BÌNH AN Ở CÙNG CHÚNG CON
Tôi rút gươm ra, nhưng Ngài bảo: NÉM ĐI
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
25













Tôi nghĩ đến trả thù, nhưng Ngài bảo: ĐƯA MÁ BÊN KIA
Tôi nói về trật tự, và Ngài bảo: TA ĐẾN ĐEM GƯƠM GIÁO
Tôi căm ghét, nhưng Ngài bảo: HÃY YÊU THƯƠNG KẺ THÙ
Tôi muốn gieo hoà hợp, và Ngài nói: TA ĐEM LỬA XUỐNG THẾ
GIAN
Tôi thích làm người lớn nhất, nhưng Ngài bảo: HÃY HỌC LÀM TRẺ
NHỎ
Tôi muốn ẩn thân, và Ngài nói: ÁNH SÁNG PHẢI CHIẾU SOI
Tôi kiếm tìm chỗ nhất, nhưng Ngài bảo: XUỐNG CHỖ CUỐI CÙNG
Tôi thích được quan tâm, và Ngài nói: ĐÓNG CỬA LẠI MÀ CẦU
NGUYỆN
Không, tôi không hiểu Ông Giêsu này. Ngài khiêu khích tôi làm tôi
bối rối.
Cũng giống như nhiều môn đệ khác, tôi muốn đi theo một ÔNG
THẦY KHÁC,
chắc chắn hơn
và ít đòi hỏi hơn.
Nhưng tôi cảm nhận như Phêrô: “Tôi không biết ai khác có LỜI
BAN SỰ SỐNG ĐỜI ĐỜI”
 Sưu tầm
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
26
 “Bạn
sẽ luôn là nạn nhân cho
đến khi bạn tha thứ”
 Sưu tầm
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
27
Câu chuyện: Tha thứ






Một thiền sinh hỏi “thưa sư phụ, con đau khổ vì cha mẹ tàn
nhẫn, vợ con ruồng bỏ, anh em phản bội, bạn bè phá hoại…
Con phải làm sao để rũ bỏ được oán hờn và thù ghét đây?”
Vị sư phụ đáp: con ngồi xuống tịnh tâm, tha thứ hết cho họ.
Vài hôm sau, người đệ tự trở lại: Con đã học được sự tha thứ
cho họ sư phụ ạ. Cảm ơn sư phụ”. Sư phụ đáp: Chưa xong, con
về tịnh tâm, mở hết lòng ra và yêu thương họ”
Một tuần sau, người đệ tử trở lại, thành công 1 lần nữa. Nhưng
sư phụ lại cho 1 hướng dẫn mới: Tốt, bây giờ con về tịnh tâm,
ghi ơn họ. Nếu không có họ đóng những vai trò đó thì con đâu
có cơ hội tiến hóa tâm linh như vậy”
Người đệ tử trở lại, lần này tin tưởng rằng mình đã học xong bài
vở. Người đệ tử tuyên bố: “Con đã học được và ghi ơn hết cho
mọi người đã cho con cơ hội học được sự tha thứ”. Sư phụ đáp
“Vậy thì con sẽ về tĩnh tâm lại đi nhé. Họ đã đóng đúng vai trò
của họ chứ có lỗi lầm gì mà con tha thứ hay không tha thứ?”
(Trích Pháp thiền Tại và Hiện, MimiKhuc&Thanh Triều Nguyễn,
Mặc Thanh Như dịch, trang 74)
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
28
Tại và hiện (here and now)









Hãy thay đổi cách nhìn về những vấn đề sau:
Quá khứ và tương lai
Được và mất, phước và họa, thành công và thất bại
Thiện và ác, tốt và xấu
Muốn và cần
Khen và chê
Phải và nên
Thay đổi người khác- thay đổi bản thân
Cuộc đời và sân khấu
 (Pháp thiền Tại và Hiện, MimiKhuc&Thanh Triều
Nguyễn, Mặc Thanh Như dịch)
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
29
Thực hành: Giẫu phẫu cơn thịnh nộ
Tình huống: 1 người vượt ngang qua
xe bạn
 Bạn nghĩ: thật là kẻ thô lỗ => thịnh nộ
 Bạn nghĩ: có lẽ anh ta không nhìn thấy
mình, hoặc anh ta chắc có lý do để đi
như vậy” => tháo ngòi thịnh nộ

(Daniel Goleman, sách Emotional Intelligent)
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
30
Kiểm soát cơn giận: Thay đổi cách nhìn
Việc nghiền ngẫm sự giận dữ sẽ
càng khơi nó lên, nếu thay đổi
cách nhìn đi thì sẽ dập tắt được
ngọn lửa giận dữ.
 Xem xét lại tình huống dưới một
góc độ tích cực hơn là một trong
những cách chắc chắn nhất để làm
lắng dịu sự bực mình.

(Trích từ sách Emotional Intelligent)
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
31
Cách điều khiển và kiểm soát cảm xúc của
chính mình








Không phản ứng vội
Nhận định lại tình hình
Thay đổi trọng tâm chú ý
Thể hiện cơn nóng giận của mình một cách
thích hợp:
- Bạn cần 15 phút bình tĩnh
– Hít thở sâu
– Xuống giọng
– Bắt đầu bằng “Tôi cảm thấy…”, “tôi nghĩ là…”

(Theo GS tâm lý học Daniel Goleman, sách Emotional
Intelligent)
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
32
Điều khiển và kiểm soát cảm xúc của
người khác:

Bí quyết đơn giản:
 Chăm
chú lắng nghe
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
33
Tự trấn an







Đi dạo
Đọc sách
Nghe nhạc
Tập thể dục
Điện thoại cho người thân
Vào internet
…
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
34
Làm thế nào dẹp yên sự lo lắng





Thư giãn: thả lỏng cơ, hít thở, uống
nước…
Tấn công vào những ý nghĩ gây lo
lắng:
- Lo lắng là sự kiện đáng ngại kia có
thể xảy ra có thật là quan trọng
không?
-Có cách nào để đề phòng khả năng
ấy không?
-Nhai đi nhai lại không ngừng ý nghĩ
Khơi thật
nguồn tiềm
năngích
- www.kynangsong.com
lo lắng ấy có
có
không?
35
Chiến thắng u sầu








Giải trí làm thay đổi tâm trạng: bộ phim lạ,
cuốn sách hay…
Tập thể dục nhịp điệu: đánh thức thân thể
Tự thích thú với thành công nhỏ và dễ dàng
Làm việc gia đình
Chăm sóc hình ảnh cá nhân
Nhìn nhận vấn đề khác đi: nhìn tích cực, so
sánh với người khổ hơn.
Giúp đỡ người khác
…
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
36
5 chiến lược tăng cường cảm xúc tích cực
1.
2.
3.
4.
5.
Đừng làm vơi đi cảm xúc tích cực: bằng
cách làm đầy xô cảm xúc của người khác
(lời khen…), không chê trách
Thắp sáng những điều tốt đẹp: chú ý đến
những ưu điểm, mặt tốt…
Kết nối tình thân
Cho không vụ lợi
Hãy cư xử với người khác như những gì
họ mong muốn ở bạn

Bí mật chiếc xô cảm xúc, Tom Rath, Donald O.Cliftton, Ph.D
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
37
Kiểm soát THỨC ĂN => kiểm soát cảm xúc






Vài ví dụ:
Giảm thịt động vật => giảm cảm xúc tức giận
Ăn chuối giúp lạc quan, yêu đời
Ăn chay => người nhẹ nhõm, thanh thản
Ăn theo thực dưỡng, cân bằng âm dương =>
chống bệnh tật, sống an vui
=> THÂN KHỎE- TÂM VUI
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
38

“Cuộc sống là một hài kịch đối
với những ai suy nghĩ, một bi
kịch đối với những ai cảm nhận”

Horace Walpole
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
39
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
40
Sống trong vui vẻ






Sống trong vui vẻ, trong tình yêu, ngay cả giữa
những người ghét.
Sống trong vui vẻ, trong mạnh khỏe, ngay cả
giữa những người khốn khổ.
Sống trong vui vẻ, trong an bình, ngay cả giữa
hỗn loạn.
Sống trong vui vẻ, không sở hữu, như người
sáng ngời.
Kẻ được-gieo hận thù bởi vì kẻ mất- đau khổ
Buông bỏ được mất và tìm vui vẻ
 Kinh Phật Gautam
 (Trích: sách Hạnh phúc tại tâm – OSHO)
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
41
SỐNG








Sống không giận không hờn không oán trách
Sống mỉm cười với thử thách chông gai
Sống vươn lên theo kịp ánh ban mai
Sống an hòa với những người chung sống
Sống là động nhưng lòng luôn bất động
Sống là thương nhưng lòng chẳng vấn vương
Sống hiên ngang danh lợi xem thường
Tâm bất biến giữa dòng đời vạn biến
 Sưu tầm
 (1 số tài liệu cho là của Thiền sư Thích Nhất
Hạnh)
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
42
Còn gặp nhau - Nhà thơ Tôn Nữ Hỷ Khương



“Còn gặp nhau thì hãy cứ vui
Chuyện đời như nước chảy
hoa trôi
Lợi danh như bóng mây chìm
nổi
Chỉ có tình thương để lại
đời…”
“Còn gặp nhau thì hãy cứ
thương
Tình người muôn thuở vẫn còn
vương
Chắt chiu một chút tình
thương ấy
Gửi khắp muôn phương, vạn
nẻo đường…”
Còn gặp nhau thì hãy cứ chơi
Bao nhiêu thú vị ở trên đời
Vui chơi trong ý tình cao nhã
Cuộc sống càng thêm nét
tuyệt vời”




“Còn gặp nhau thì hãy cứ cười
Cho tình thêm thắm, ý thêm tươi
Cho hương thêm ngát, đời thêm vị
Cho đẹp lòng tất cả mọi người”
“Còn gặp nhau thì hãy cứ chào
Giữa miền đất rộng với trời cao
Vui câu nhân nghĩa tròn sau trước
Lấy chữ chân tình gửi tặng
nhau…”
“Còn gặp nhau thì hãy cứ say
Say tình, say nghĩa bấy lâu nay
Say thơ, say nhạc-say bè bạn
Quên cả không gian lẫn tháng
ngày.”
“Còn gặp nhau thì hãy cứ đi
Đi tìm chân lý, lẽ huyền vi
An nhiên tự tại lòng thanh thản
Đời sống tâm linh thật diệu kì!”
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
43
Tài liệu tham khảo, trích dẫn
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Daniel Goleman: Trí tuệ xúc cảm, làm thế nào để biến
những xúc cảm của mình thành trí tuệ, NXB KHXH,
2002.
Daniel Goleman: Trí tuệ xúc cảm, ứng dụng trong
công việc, NXB Tri thức, 2007.
OSHO, Hạnh phúc tại tâm, Trí Việt xuất bản.
Mike George, Từ giận dữ đến bình an, NXB Tổng hợp
tp.HCM, 2008.
MimiKhuc&Thanh Triều Nguyễn, Mặc Thanh Như
dịch, Pháp thiền Tại và Hiện, một phương cách giúp
thoát khỏi đau khổ nhanh chóng và hữu hiệu, NXB
Tôn giáo, 2005.(www.hereandnowmeditation.com, có
thể xin sách ở [email protected])
Thích Nhất Hạnh, Giận, NXB Thanh niên, 2009
Khơi nguồn tiềm năng - www.kynangsong.com
44