Transcript Terimbilim - Doç. Dr. Ender Ateşman

Terimbilim
Doç. Dr. Ender Ateşman
Neden terminoloji?






Özel iletişimin temeli olarak terminoloji
Yasalar, yönetmelikler ve uluslararası işbirliği
Terminoloji ve ekonomi
Özel sektör ve terminoloji
Çevirmenler için terminoloji
Terminoloji ve bilgisayar çevirisi
Terimbilimin görevleri



Terim çalışması, yani belirli bir alana ait terimlerin
belirlenmesi, tanımlanması ve geliştirilmesi farklı
alanlarda ve farklı amaçlarla yapılabilir.
Bu nedenle terim uzmanları için genel bir görev tanımı
yoktur.
Ancak, zahmetli ve masraflı bir çalışma olan terim
çalışmasının nasıl ve hangi yöntemlerle yapılacağı
konusunda ilkeler tanımlanmıştır.
Terimbilim: Disiplinlerarası bir alan






Dilbilimi
Doğa bilimleri
Standartlaştırma ve dil planlaması
Felsefe ve bilgi kuramı
Bilgi ve belge yönetimi
Bilgisayarlı dilbilim ve bilgi tekniği (knowledge
engineering)
Terminoloji nedir?







Terminoloji çalışması
Alan dili
Terim
Terimlerin üretilmesi
Özel alan dili ve sözdizimi
Özel dilin derecelendirilmesi
Genel dil ve özel dil
Terimlik






ad: bir özel kavramın dilsel gösterimi.
belirtim: (terim, terminus) belirli bir bilim, bilgi ya da
teknik alanına ait bir genel kavramın göstergesi.
bağlam: (konteks) bir belirtimin ya da özel bir deyişin
içinde yer alabileceği dil içi ya da dil dışı ilişkiler bütünü.
eşanlamlı: bir dilde aynı kavramı göstermek için kullanılan
göstergeler (belirtimler) arasındaki ilişki.
eşdeğerlik: aynı kavramın farklı dillerdeki belirtimleri
arasındaki ilişki.
eşyazımlı: (homonym) bir dilde farklı kavramları
göstermek için kullanılan belirtimler arasındaki ilişki.
Terimlik (devam)





genel kavram: birden çok nesneden soyutlama yoluyla
elde edilen kavram. Örnek: gezegen, kule.
gösterge: bir kavramın dilsel ya da başka araçlarla temsili.
kavram: bir nesneler kümesinden soyutlama yoluyla elde
edilen özelliklerden oluşan düşünce birimi. Açıklama:
Kavramlar belirli bir dile bağlı değildir, ancak belirli bir
dilsel topluluğun toplumsal ve kültürel birikiminin etkisi
altındadır.
özel kavram: tek bir nesneden soyutlama yoluyla elde
edilen kavram. Örnek: Mars, Kızkulesi.
kısa biçim: bir belirtimin ya da adın kısa gösterimi.
Terimlik (devam)






sözlük: bir ya da birden çok dile ait sözcük hazinesine ait
birimlerin ilgili bilgilerle birlikte belirli bir düzen içinde
gösterilmesi.
sözlükbilim: (leksikoloji) sözlük hazinesi ile ilgilenen bilim.
sözlükyazım: (leksikografi) sözlükbilim alanında elde edilen
bilgiler temelinde sözcük hazinesinin belirli bir sırayla
gösterilişi ve sözcük hazinesinin gösteriliş biçimiyle ilgilenen
bilim alanı.
sözlükçe: (glossar) tanım ya da açıklamalar içeren sözlük.
terimbilimsel kayıt: bir terim veritabanın tek bir terimle ilgili
verilerden oluşan bölümü.
terminoloji: özel alan sözcük hazinesi. Bir özel alandaki
kavramların ve onların belirtimlerinden oluşan toplam.