Transcript Edukacja ekologiczna jako integralny element edukacji

Tadeusz Borys
Edukacja ekologiczna
jako integralny element
edukacji dla
zrównoważonego rozwoju
Konferencja ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ, A EKOLOGIA W POLSCE
WROCŁAW 12 KWIECIEŃ 2012
Konferencja ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ, A EKOLOGIA W POLSCE
DWA PROBLEMY/PYTANIA:
Pytanie pierwsze:
Jakie wnioski wynikają z analizy porównawczej
programów EDUKACJI EKOLOGICZNEJ i
programów EDUKACJI DLA
ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU?
Pytanie drugie:
Jakie są osiągnięcia i perspektywy integracji i
„nasycania” EDUKACJI EKOLOGICZNEJ cechami
EDUKACJI DLA ZRÓWNOWAŻONEGO
ROZWOJU?
PYTANIE PIERWSZE:
DOKUMENTY EE
DOKUMENTY EDU dla ZR
poziom globalny: – lata 80.
 poziom globalny: styczeń 2005
ogłoszenie przez ONZ „Dekady
Edukacji dla Zrównoważonego
Rozwoju na lata 2005-2014”
Międzynarodowy Program EE (IEEP)
Międzynarodowa Strategia Edukacji
Środowiskowej (International
Strategy for Action in the Field of
Environmental Education and Training
for the 1990s)
poziom europejski: od 1971 roku
EAP: Programy Działań Środowiskowych UE (VI wygasa w połowie
2012 roku);
 poziom europejski: przyjęcie w
marcu 2005 - „Strategii Edukacji dla
Zrównoważonego Rozwoju
Europejskiej Komisji Gospodarczej”
PYTANIE PIERWSZE:
DOKUMENTY EE
Poziom krajowy:
„Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej
DOKUMENTY EDU dla ZR
 Poziom krajowy:
brak odpowiednika/ pustka
- przez Edukację do Zrównoważonego
programowa !!!  tylko konferencje
Rozwoju” (1996) i Narodowy Program
(deklaracja jeleniogórska); komisja
EE
Polskiego Komitetu UNESCO
Poziom regionalny/wojewódzki:
Poziom regionalny:
wojewódzkie programy EE
(dla Dolnego Śląska – 2005),
brak odpowiednika/pustka
programowa !!!
 Poziom lokalny:
Poziom lokalny:
powiatowe i gminne programy EE
brak odpowiednika/pustka
programowa !!!
(np. dla Jeleniej Góry – na lata 20102014)
Przykład niemiecki
Ważniejsze SKUTKI PUSTKI PROGRAMOWEJ
W ZAKRESIE Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju 
PRZYSTOSOWANIA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ DO WIZJI I CELÓW
EDU DLA ZR
(1) DEZINTEGRACJA/ AUTONOMIZACJA/ IZOLOWANIE
poszczególnych rodzajów EDUKACJI (ekologicznej,
społecznej, ekonomicznej (homo oeconomicus), technicznej
itp.)  syndrom „Zosi samosi” w edukacji ekologicznej– jest
samowystarczalna
 (2) ZAWĘŻAJACE i mylące PODEJŚCIE DO NOWEGO
PARADYGMATU ROZWOJU; negatywne SKUTKI dla samego
paradygmatu (np. w samorządach – „nie będziemy budować
strategii zrównoważonego rozwoju, bo to strategia
eksponująca tylko ochronę środowiska !!!”)
Wąskie rozumienie ZR
Zrównoważony rozwój
= ochrona środowiska
= ekorozwój
w opozycji do
szerokiego rozumienia ZR:
Zrównoważony rozwój =
zrównoważone uwzględnianie w
rozwoju aspektów ekonomicznych,
społecznych i środowiskowych
Ważniejsze SKUTKI PUSTKI PROGRAMOWEJ
 (3) znaczny jeszcze udział walczących, najczęściej w słusznej
sprawie form EDUKACJI Ekologicznej (jako środka budzenia
sumienia zbiorowego) – do lat 90. jako walka z systemem
politycznym (przypadki Celwiskozy, Huty Siechnice, Nowej
Huty itp.); współ. przykłady: – przypadek Rospudy; patologie
rozcinania ekosystemów przy budowie autostrad; kompania
przeciwko GMO; przeciwko toksycznym dodatkom do żywności
oraz kontrowersje dotyczące budowy elektrowni jądrowych
 (4) pokaźny dorobek dobrych, ale także ZŁYCH PRAKTYK w
prowadzeniu EE: dużo rywalizacji i mało współpracy, często
brutalna i nieuczciwa walka (gra) o wpływy w różnych
funduszach celowych i towarzyszące temu dyskryminowanie
niektórych organizacji i czasopism o tematyce ekologicznej,
Ważniejsze SKUTKI PUSTKI PROGRAMOWEJ
 (5) istnienie obok siebie realnej EDUKACJI EKOLOGICZNEJ
(rzeczywiste podnoszenie świadomości ekologicznej) i iluzyjnej
EDUKACJI EKOLOGICZNEJ jak formy przerabiania
otrzymanych pieniędzy (dotacji) bez rzeczywistych zmian w
świadomości ekologicznej (SYNDROM technicznie „sprawnych”
raportów z realizacji często „jałowych” projektów);
 (6) nadmierne ZAWĘŻENIE ZAINTERESOWAŃ organizatorów
EE; dominacja lokalizacji EE na obszarach cennych
przyrodniczo i pewne zaniedbania w edukacji, której
przedmiotem jest: ekologia miasta, miejsca zamieszkania,
ekologia kultury czy tzw. EKOLOGIA CODZIENNOŚCI !!!!
Ważniejsze SKUTKI PUSTKI PROGRAMOWEJ
 (7) PRZEWAGA AKCJI nad systematycznym działaniem 
słynne dni „bez” lub „z” (bez większych efektów edukacyjnych)
 (8) główny nacisk w EE na stronę „ROZUMOWĄ” (mental,
intelekt, racjonalizm intelektualny, zgromadzoną wiedzę i
umiejętności wynikające z tej wiedzy) i częste też
wykorzystywanie NEGATYWNYCH EMOCJI (strachu, poczucia
zagrożenia);
 wykorzystywanie w wysoce niewystarczającym stopniu
innych intelektów czy inteligencji, które powinny być
rozwijane w systemie edukacji ekologicznej, a mianowicie
inteligencji emocjonalnej (+ emocji), intuicyjnej czy inteligencji
uczuciowej (wrażliwości, empatii, odpowiedzialności czy troski
o siebie i innych itp.)  cel: poczucie współodpowiedzialności za
stan środowiska !!!
Konferencja ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ, A EKOLOGIA W POLSCE
DRUGI PROBLEM/PYTANIE:
Pytanie drugie:
Czy możliwa jest edukacja dla zrównoważonego
rozwoju bez edukacji ekologicznej?
Jakie są osiągnięcia i perspektywy integracji i
„nasycania” EDUKACJI EKOLOGICZNEJ
cechami EDUKACJI DLA ZRÓWNOWAŻONEGO
ROZWOJU?
Bez edukacji ekologicznej EDUKACJA DLA
ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU nie ma
fundamentów !!!.
Proces integrowania różnych rodzajów edukacji w
rozwoju
… człowieka
Edukacja
ekologiczna
Edukacja
ekonomiczna
Edukacja
dla ZR
Edukacja
społeczna
Edukacja
techniczna
Edukacja
przestrzenna
Proces równoważenia edukacji
Edukacja
ekologiczna
Edukacja
ekonomiczna/aspekty
ekonomiczne
Edukacja społeczna/
aspekty społeczne
zrównoważona/zintegrowana
edukacja ekologiczna
Proces równoważenia edukacji
Edukacja
ekonomiczna
Edukacja
ekologiczna/aspekty
ekologiczne (EMAS, ISO
serii 14 000 itp.)
Edukacja społeczna/
aspekty społeczne
zrównoważona/zintegrowana
edukacja ekonomiczna
Konferencja ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ, A EKOLOGIA W POLSCE
na czym oprzeć
ZINTEGROWANĄ
EDUKACJĘ
EKOLOGICZNĄ ?
KONKRETYZACJE DZIEDZINOWE/sektorowe
Zrównoważona
produkcja
Zrównoważona
logistyka
Zrównoważony
transport
Zrównoważone
budownictwo
Zrównoważona
konsumpcja
Zrównoważony
rozwój
Zrównoważone
rolnictwo
Zrównoważona
turystyka
Zrównoważona
gosp. leśna
Zrównoważona
gospodarka
energetyczna
REPERTUAR dla zintegrowanej edukacji
ekologicznej (aspekty ekologiczne + ekonomiczne + społeczne)
Edukacja Ekologiczna w EDU dla ZR w
polskich uczelniach
Jak przenosić praktycznie koncepcje
edukacji dla zrównoważonego
rozwoju (w tym edukacji
ekologicznej) do strategii rozwoju
uczelni?
Czy są już pierwsze dobre praktyki?
Rola Krajowych Ram Kwalifikacji
Strategia rozwoju UE we Wrocławiu do 2022 roku
MISJA UE WE WROCŁAWIU
być wiodącym ośrodkiem twórczej myśli i kształcenia
ekonomicznego w naszym regionie Europy
WIZJA
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu będzie nowoczesną
jednostką edukacyjno-badawczą, opiniotwórczą i doradczą,
trwale osadzoną w regionalnej, krajowej i międzynarodowej
przestrzeni, podejmującą działania dla zrównoważonego
rozwoju w poczuciu społecznej i etycznej odpowiedzialności,
przyjazną pracownikom, studentom i absolwentom oraz
otwartą na całe swoje otoczenie.
Strategia rozwoju UE we Wrocławiu do 2022 roku
Kierunek 2. Stałe doskonalenie jakości edukacji
CELE STRATEGICZNE
1. Rozwijanie szerokiej i kompleksowej oferty edukacyjnej w języku angielskim na
wszystkich poziomach kształcenia i różnych formach studiów
2. Intensyfikacja wymiany międzynarodowej studentów w ramach programów
międzynarodowych i umów dwustronnych
3. Podporządkowanie planów i programów studiów stale aktualizowanym opisom kwalifikacji
absolwentów
4. Zapewnianie indywidualnych warunków rozwoju osobom szczególnie utalentowanym
5. Zwiększanie zakresu działania niestandardowych form edukacji (studiów podyplomowych,
Szkoły Letniej, Uniwersytetu Trzeciego Wieku, Forum Edukacji Biznesowej oraz
specjalnych metod kształcenia dla osób niepełnosprawnych, w tym kształcenia na
odległość i innych)
6. Stałe doskonalenie uczelnianego systemu edukacji poprzez rosnącą jakość kształcenia,
aktywizację studentów, badania opinii studentów i absolwentów
7.
Przestrzeganie wysokich standardów etycznych i dobrych
praktyk edukacyjnych opartych na uniwersalnych
wartościach i zasadach edukacji dla zrównoważonego
rozwoju !!!!
Kilka wniosków końcowych:
Wniosek pierwszy: uprawianie edukacji ekologicznej w
ujęciu autonomicznym/ zdezintegrowanym, w
oderwaniu od edukacji społecznej i edukacji
ekonomicznej oraz w oderwaniu od systemu
wartości NIE MA ŻADNEJ PRZYSZŁOSCI !!!
 uprawianie takiej edukacji uwidacznia bardzo często
tzw. błędne/iluzyjne koło edukacyjne, tzn. ciągłe
powtarzanie i sprawne finansowo rozliczanie różnych
projektów edukacyjnych bez TRWAŁYCH I
POZYTYWNYCH EFEKTÓW w świadomości
człowieka !!!
Kilka wniosków końcowych:
Wniosek drugi:
 edukacja ekologiczna powinna być
wkomponowana w holistyczny system
edukacji dla zrównoważonego rozwoju – jako
jej integralny moduł o fundamentalnym
znaczeniu nie tylko dla człowieka
Kilka wniosków końcowych:
Wniosek trzeci :
 konieczne jest powszechne zrozumienie
podstawowej zależności, że skuteczna i
efektywna ochrona środowiska i
współkształtowana przez edukację
ekologiczną wysoka świadomość
człowieka jest warunkiem jego
przetrwania na Ziemi,
 a problemy z ochroną środowiska to głównie
problemy człowieka ze swoim
człowieczeństwem !!!.
Wniosek końcowy:
 konieczna jest zatem odbudowa pełni
człowieczeństwa w stosunku do nie tylko do
przyrody, ale także do siebie i innego człowieka
poprzez edukację i tworzenia społeczeństwa
mądrości (nie tylko wiedzy !!)- społeczeństwa
empatycznego i realnie obywatelskiego,
opartego na kulturze bez przemocy, na kulturze
wrażliwości i wzajemnego szacunku
Dziękuję za uwagę