Transcript OSAS en astma - Ziekenhuis Gelderse Vallei

‘Meer dan astma’
Marianne van Nieuwamerongen
Physician assistant longgeneeskunde
Behandeldoelen bij astma¹
• Geen of zo weinig mogelijk klachten (zowel overdag als ’s
nachts);
– ACQ is hier een belangrijk instrument bij!
• Geen of zo weinig mogelijk beperkingen in de dagelijkse
activiteiten;
• Een zo goed mogelijke longfunctie hebben en behouden;
• Zo min mogelijk astma-aanvallen;
• Geen bijwerkingen van de medicatie ondervinden;
• Niet overlijden ten gevolge van astma.
¹ Zorgstandaard astma-volwassenen, 2012
Maar wat als het astma nu niet
onder controle komt?
Oorzaken:
• Ernstig astma
– gereserveerd voor zeer klein deel van alle patiënten met astma
• Voortdurende therapieontrouw
• Psychosociale factoren
• Persisterende blootstelling aan allergenen, prikkelende of
toxische stoffen in de omgeving
• Medicamenteus (ACE remmer, B-blokker)
Wat zijn andere oorzaken van
ongecontroleerd ‘astma’?
• Disfunctionele ademhaling
– Hyperventilatie
• Vocal-cord disfunctie
– Verkeerd gebruik van de stembanden
• Onbehandelbare of niet optimaal behandelde comorbiditeit:
– Chronische rhinosinusitis
– Gastro esophageal reflux disease (GERD)
– Obstructief Slaap Apneu Syndroom (OSAS)
Hyperventilatie
Te snel en/of te diep ademhalen vaak ten gevolge van angst,
stress of paniek.
• Symptomen:
– Benauwdheid, gevoel te stikken, pijn op de borst, onverklaarbare
vermoeidheid, slap gevoel, duizeligheid, tintelingen in handen en
mond.
– Nijmeegse VragenLijst (NVL)
• Doorsturen voor hyperventilatietest (2e lijn)
• Behandeling:
– Ademhaling- en ontspanningsoefeningen door de (gespecialiseerd)
fysiotherapeut
Vocal cord disfunctie
Benauwdheid geassocieerd met luchtwegobstructie ten gevolge
van abnormale beweging van de stembanden
Normaal
Vocal cord disfunctie
Vocal cord disfunctie-vervolg
Longfunctie
Meestal normaal, Flow volume curves sterk wisselend
Tijdens aanvallen: significante flowbeperking in zowel inspiratie als
expiratie
Astma
• Alle leeftijden
• M=V
•
•
•
•
•
•
Wheezing
Snel begin, langzaam herstel
Erger ‘s nachts
Trigger: allergie, kou, sport
Acute therapie: B2
Soms lage saturatie
Vocal cord disfunctie
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Vooral adolescenten
Meer vrouwen
Psychopathologie
Stridor
Snel begin, snel einde
Minder ‘s nachts
Trigger: stress, sport, luchtjes
Geruststelling; psychotherapie, heliox
Normale saturatie
Chronische rhinosinusitis
• Er is sprake van rhinosinusitis wanneer de patiënt zowel klachten
of symptomen heeft van: (NHG standaard rhinosinusitis; 2005)
– de neus (zoals rinorroe, verstopte neus, hoesten of niezen)
én
– de bijholten (zoals aangezichtspijn, frontale hoofdpijn, tandpijn of pijn bij
kauwen in de bovenste tanden en/of kiezen, maxillaire of frontale pijn bij
bukken).
– Bij jonge kinderen kunnen naast aanhoudende klachten van de neus ook
symptomen als prikkelbaarheid en nachtelijke onrust een uiting zijn van
rhinosinusitis.
• Incidentie
– 20 per 1000 mannen
– 34 per 1000 vrouwen per jaar,
– piek op de leeftijd tussen 30 en 40 jaar.
Symptomen rhinosinusitis
• Rinorroe, (verstopte neus)
• Soms alleen nachtelijke klacht van hoesten  post nasal drip,
– Bij post nasal drip; vaak globusgevoel, gevoel een taaie ‘prop’ weg te
moeten slikken
• Nasale spraak,
• Niezen,
• Verminderd reukvermogen of een gewaarwording van een
nare geur.
Oorzaken
• Ontstekingsverschijnselen van de mucosa in de neus ten
gevolge van een infectie
– meestal viraal, soms bacterieel
– al of niet geluxeerd door hyperreactiviteit of allergie
• Gezwollen mucosa zorgt voor obstructie
– Door de afsluiting van de sinus
neemt de ventilatie en de klaring
af, waardoor een voedingsbodem
kan ontstaan voor micro-organismen.
Behandeling
• Meestal natuurlijk beloop
• Bij langere klachten overweeg nasale corticosteroïden
– Bijvoorbeeld Nasonex®, Avamys®, Flixonase®
• Behandel ook (eventuele) allergie
• Bij persisterende klachten  verwijzing KNO arts
Gastro Esophageal Reflux Disease (GERD)
• Door minder goed werkende sfincter vloeit zure maaginhoud
terug in de oesophagus
• Klachten:
• Brandend gevoel in slokdarm, pijn op de borst
• Kortademigheid
• Hoesten  oesophagus -> hoestreceptoren
– Klachten erger na eten, ‘s nachts/ horizontale positie, beweging
• Oorzaak:
– hernia diafragmatica, overgewicht, zwangerschap, roken (nicotine
ontspant de sfincter), leeftijd (meer kans ≥50 jaar)
– Komt vaker voor bij mensen met astma (33-50%)
• Behandeling:
– Proefbehandeling met maagzuurremmers
• Indien geen effect: 24 uurs PH meting, gastroscopie
Slaap Apneu Syndroom (SAS)
• Slaapstoornis waarbij tijdens de slaap perioden van
ademstilstand of ernstig verzwakte ademhaling voorkomen
• Twee syndromen:
– Centraal slaap apneu syndroom (CSAS)
• ademhalingscentrum in hersenen gestoord
– Obstructief slaap apneu syndroom (OSAS)
• De luchtweg klapt dicht door wand of tong, waardoor een
afsluiting (obstructie) .
• Oorzaken OSAS
– roken van tabak, overgewicht, erfelijke factoren, een korte onderkaak,
afwijkingen in het keel- neus- en oorgebied, longafwijkingen, een lage
tonus van de mond- en keelspieren door bijvoorbeeld
slaapmiddelengebruik/alcohol
• Behandeling:
– CPAP (positieve druk)
– Risicofactoren verkleinen
OSAS en astma
• Mensen met astma hebben meer kans op het ontwikkelen
van OSAS
• Behandeling van slaapapneu kan nachtelijke klachten van
astma verminderen ³
Mogelijke oorzaak:
• Bij astma en osas vaker nasale obstructie
• Inflammatie  mindere doorgankelijkheid luchtwegen
• Gewichtstoename (minder beweging bij klachten) 
vetdepositie ter hoogte van farynx
³
Teodorescu M., Polomis D.A., Hall S.V., Teodorescu M.C., Gangnon R.E., Peterson A.G. et al.
Association of obstructive sleep apnea risk with asthma control in adults. Chest 2010;138:543550.
Take home message
• Bij onvoldoende astma controle denk aan:
– therapie gerelateerde mogelijkheden (juiste
medicatie, juiste device, therapietrouw,
persoonskenmerken)
– Blootstellingen
– Medicatie bijwerkingen
Maar blijf kritisch kijken naar de diagnose astma!
Is het wel astma?
Is er sprake van co morbiditeit?
Bedankt voor jullie aandacht!
[email protected]