Transcript Płaskostopie - problemy medyczne

Płaskostopie
- problemy medyczne
Dr n. med. Bożena Okurowska-Zawada
Klinika Rehabilitacji Dziecięcej UM w Białymstoku
Stopa





jest stabilną podporą ciała i zarazem
amortyzatorem.
jako amortyzator zapobiega wraz ze stawem
kolanowym niebezpiecznym wstrząsom podczas
chodzenia, biegania i skoków.
prawidłowo zbudowana stopa to układ elastyczny
o trzech głównych punktach podparcia.
elastyczność zawdzięcza łukowatemu ustawieniu
kości stopy tworzących sklepienie poprzeczne
i podłużne
jak też dużej ruchomości konstrukcji kostnej
i elastyczności więzadeł spajających kości stopy.
Anatomia stopy




Najogólniej można wyróżnić kości stępu, śródstopia
i palców.
Jest ich 27, są połączone stawami i więzadłami.
Więzadła zgodnie ze swą nazwą są podobne do
bardzo silnych i elastycznych linek - mocują „głowy”
kości do siebie w stawach i utrzymują na swoim
miejscu.
Więzadła stabilizują całą stopę (biernie) a mięśnie
(czynnie).
Anatomia stopy



Prawidłowo zbudowaną stopę podpierają dwa łuki
kostne - poprzeczny i podłużny.
Płaskostopie polega na spłaszczeniu lub obniżeniu
tych łuków podbicia, w taki sposób, że cała
podeszwa dotyka podłoża.
Jeśli deformacji ulegają wszystkie kości śródstopia,
rozwija się również płaskostopie poprzeczne - stopa
się robi szeroka i mało elastyczna.
Stopa
zbudowana prawidłowo wspiera się o podłoże
trzema punktami:
 piętą
 głową pierwszej kości śródstopia
 głową piątej kości śródstopia.
Człowiek na drodze ewolucji przyjął
wyprostną postawę ciała.



Utrzymanie sylwetki spionizowanej, a więc
równowagi na małej podstawie stóp stało się
możliwe dzięki wyspecjalizowanej kontroli
mięśniowo-więzadłowej.
Umożliwiała ona szybkie i doskonałe
przemieszczanie się człowieka.
Jednak dłuższe przebywanie w pozycji
wysokiej w znacznym stopniu obciąża
kręgosłup, kończyny dolne, a w nich stopy.
Stopa się rozwija


Ludzka stopa, od chwili, gdy przychodzimy
na świat, do momentu, gdy stajemy się
dorośli, niemal cały czas zmienia swój kształt.
Przyjmuje się, że u dziewczynek stopa
kształtuje się do 14-16 roku życia,
u chłopców zaś do około 18-20 roku życia
(chłopcy po prostu później rozwijają się
fizycznie).

Płaskostopie występuje najczęściej jako
wada nabyta i może pojawić się w każdym
wieku.
U dzieci do około 5 roku życia gruba tkanka
tłuszczowa na podeszwowej powierzchni
stopy osłania jej sklepienie i nadaje wygląd
zbliżony do płaskostopia.


Dzieci do 4 roku życia nie powinny nosić
butów z profilowaną wkładką (stopa ma
jeszcze słabe mięśnie, które muszą same
nabrać siły, by prawidłowo wysklepić
podeszwę.
Nie należy jej więc podpierać, bo mięśnie
ulegną ,,rozleniwieniu", co może doprowadzić
do płaskostopia w późniejszym wieku).


Obserwując ślady
naszego malucha na
piasku lub w mokrej
łazience często
możemy
zaobserwować, że jego
stopy są płaskie.
Nie jest to jednak
powód do niepokoju.




Mięśnie dziecka nie są jeszcze
dostatecznie rozwinięte.
Jeżeli nawet wykształcił się już łuk stopy,
to przykrywa go gruba poduszeczka
tłuszczowa.
Prawidłowo znika ona u dziecka w wieku
4 lat, wtedy można już zaobserwować
wyżłobienie stópki.
Jeśli jednak u czterolatka nadal
obserwujemy płaskostopie, konieczna jest
wizyta u specjalisty.





W miarę opanowywania chodzenia dziecko stawia
stopy bliżej siebie, następuje doskonalenie funkcji
mięśni stabilizujących stopę.
Zaczynają się zaznaczać łuki stopy.
Powyżej 5 roku życia u dzieci w wieku szkolnym
występuje płaskostopie, zwane wczesnodziecięcym.
Dotyczy ono szczególnie dzieci o słabych mięśniach
i więzadłach.
Taki rodzaj płaskostopia pogłębia się pod wpływem
wysiłku fizycznego i nadmiernych obciążeń.
U młodzieży w okresach nadmiernego wzrostu, na
skutek dysproporcji między obciążeniem, a
wydolnością mięśniową, występuje tzw. pozorne
płaskostopie.
Ocena stopy, kończyny i sposobu
chodu dziecka :





oglądamy kształt i budowę stopy, poszukujemy
deformacji
oglądamy buty dziecka - nierównomierne niszczenie
podeszwy jest sygnałem nieprawidłowości
dziecko zgłasza dolegliwości bólowe stóp, kolan lub
całej kończyny
dziecko budzi się w nocy z powodu kurczu łydek
dziecko chodzi nieregularnie, potyka się na prostej
drodze, stopy są stawiane do środka lub na
zewnątrz
Ocena stopy, kończyny i sposobu
chodu dziecka :






wydaje się, że dziecko ma jedną z kończyn krótszą
widoczna jest koślawość pięt i kolan
dziecko ma trudności ze staniem w jednym miejscu
częste upadki, trudności z bieganiem, szybkie
zmęczenie,
brak chęci do spacerowania
dziecko informuje, że ma często chłodne stopy
Sygnały alarmowe



u dzieci uczących się chodzić często
obserwujemy chodzenie na paluszkach.
po około miesiącu maluch powinien zacząć
już stawiać najpierw piętę, a potem palce.
podczas chodzenia przednia część jego
stopy zawija się do środka.
Najprawdopodobniej mamy wtedy do
czynienia z przywiedzeniem przodostopia.
Sygnały alarmowe

gdy przy bocznej kostce dziecka skóra
,,marszczy się", a stopa ustawia się piętą w
dół, najprawdopodobniej jest to stopa płaskokoślawa lub piętowa.
Płaskostopie




rozwija się z powodu nadmiernych
i nieprawidłowych obciążeń.
mięśnie stopy przystosowane są do krótkich,
dynamicznych wysiłków (jak podczas chodu i biegu).
długotrwałe stanie, szczególnie u osób z nadwagą
i zaburzeniami krążenia krwi (żylaki!) prowadzi do
przeciążenia najpierw mięśni, a następnie więzadeł i
stawów.
kolejnym etapem jest powstawanie utrwalonych
zniekształceń i zmian zwyrodnieniowych stawów
stóp
Płaskostopie poprzeczne

mamy do czynienia wówczas, gdy
przeciążenia stopy spowodowane nadwagą
lub noszeniem niewygodnego obuwia
powodują spłaszczenie i obniżenie
poprzecznego sklepienia stopy.
Płaskostopie podłużne


polega na obniżeniu lub całkowitym zaniku
sklepienia podłużnego stopy.
łatwo je rozpoznać, gdy podczas stania nie
widać łuku po wewnętrznej stronie stopy,
a obuwie, w którym często chodzimy ma
podeszwę startą po wewnętrznej stronie
Koślawość stopy



Pojawia się na skutek niewydolności mięśnia
piszczelowego tylnego lub mięśnia
strzałkowego długiego
Mięsień piszczelowy tylny ustawia
prawidłowo kość łódkowatą w stosunku do
główki kości skokowej.
Niewydolność w/w mięśnia powoduje, że nie
ustabilizowana w fazie podparcia kość
łódkowata zsuwa się ku stronie zewnętrznej
główki dając obraz stopy płasko-koślawej
odwiedzionej
Mięsień strzałkowy długi


Okrążając zewnętrzny brzeg stopy,
przyczepia się do I kości śródstopia,
dociskając główkę tej kości do podłoża, co
tworzy czynny punkt podparcia
Przeciążenie w/w mięśnia (długotrwała pozycja stojąca,
nadwaga) powodują zmniejszenie przyparcia głowy I kości
śródstopia do podłoża.

Odtworzenie trzeciego punktu podparcia
uzyskuje się przez zwiększenie koślawości stopy
(stopa płaska statyczna)
3 stopnie deformacji stopy płaskiej
I st.-w pozycji stojącej na jednej nodze, badany
może czynnie skorygować deformacje.
II st.-w pozycji obciążania stopy nie może
czynnie skorygować deformacji, natomiast w
odciążeniu możliwa jest korekcja czynna lub
bierna (supinacja stopy i zgięcie podeszwowe
I kości śródstopia)
III st.- w pozycji odciążenia nie jest możliwa
korekcja bierna (stopa płaska usztywniona)
Oto kilka praktycznych rad dla
rodziców:




1. Nie krępuj niemowlęcia ciasnymi śpiochami,
rajstopami – zapewnij mu swobodę ruchów.
2. Już małe dziecko pobudzaj do ćwiczeń, łaskocząc
je w podeszwy stóp – odruchowo przykurczy wtedy
paluszki.
3. Postaw dłoń pod stópki dziecka – stawiając opór
ich naciskowi.
4. Nie przyspieszaj nauki chodzenia wkładając
dziecko do chodzika, skraca się wówczas okres
raczkowania.
Maluch sam stanie na nogi, kiedy jego układ kostny
będzie do tego gotowy.
Oto kilka praktycznych rad dla
rodziców:


5. Nie pozwalaj dziecku siadać na podłodze z
nogami podwiniętymi pod pupę. Pozycja taka
sprzyja wykoślawieniu kolan.
6. Zachęcaj dziecko w lecie do zabawy na
bosaka na trawie, kamykach, piasku.
To nie tylko świetna zabawa, ale również
gimnastyka wzmacniająca mięśnie stóp.
Oto kilka praktycznych rad dla
rodziców:


7. Nie pozwalaj dziecku, aby skakało w
„gumę” i przez skakankę na asfalcie,
zeskakiwało z trzepaka na betonowe
podłoże.
8. Zapobiegajmy otyłości u dzieci. Im większy
ciężar, tym większą pracę muszą wykonać
mięśnie stóp.
Oto kilka praktycznych rad dla
rodziców:


9. Nie narażaj dziecka na długie stanie w bezruchu,
zwłaszcza w rozkroku, to pozycja
pogłębiająca koślawość kolan i płaskostopie,
bowiem w pozycji tej sklepienia stóp są bardzo
obciążone, a to sprzyja powstawaniu wady.
10. Dzieciom, które umieją jeździć na rowerze,
można ustawić siodełko odrobinę za wysoko.
Konieczność sięgania do pedałów czubkami palców
zmusza mięśnie stóp do treningu.
Oto kilka praktycznych rad dla
rodziców:
11. Zapewnij dziecku odpowiednie obuwie.
-cholewka powinna sięgać ponad kostkę,
-noski butów powinny być szerokie,
obcas stabilny, sztywny zapiętek,
 sznurowane, z miękkiej skóry (lub tworzyw
naturalnych),
 podeszwa grubsza i uginająca się, która
amortyzuje wstrząsy podczas chodzenia,
 lekko wyprofilowane .


Dziękuję za uwagę