Transcript 7-8ppt - pielegniarstwo.xlx.pl

Temat: Stawy kończyny górnej, kości i
połączenia ręki. Kończyna dolna ( obręcz i
część wolna) kości i połączenia. Wstęp do
miologii czyli nauki o mięśniach.
Stawy i więzozrosty kończyny górnej.
Obręcz kończyny górnej
Staw mostkowo – obojczykowy – Głową w stawie jest
koniec mostkowy obojczyka a panewką wcięcie
obojczykowe na mostku. Jest to staw zbliżony kształtem
do kulistego wolnego i jest uzupełniony przez krążek
stawowy. Ruchy w nim są mocno ograniczone przez
aparat więzadłowy.
Więzadła ubezpieczające ten staw:
Więzadło mostkowo-obojczykowe przednie i tylne
Więzadło między obojczykowe
Więzadło żebrowo-objczykowe
Staw barkowo-obojczykowy – Głową w stawie jest koniec barkowy obojczyka a
panewką wyrostek barkowy łopatki . Ruchy w tym stawie są jeszcze mocniej
ograniczone o charakterze ruchów jak w stawie kulistym wolnym. Staw często jest
uzupełniany przez krążek stawowy.
Więzadła:
Więzadło barkowo-obojczykowe
Więzadło kruczo-obojczykowe
Więzadło czworoboczne
Więzadło stożkowate
Więzozrosty łopatki:
Więzadło kruczo barkowe – tworzy sklepienie stawu ramiennego – ogranicza
odwiedzenie kończyny górnej.
Więzadło poprzeczne łopatki górne
Więzadło poprzeczne łopatki dolne
Stawy części wolnej kończyny górnej.
Połączenia kości ramiennej
Staw ramienny. Głowa w stawie kształtu fragmentu kuli jest utworzona przez głowę
kości ramiennej. Panewka – mała i płytka leży na łopatce – wgłębienie stawowe.
Panewka jest uzupełniona przez obrąbek stawowy, który ją pogłębia. Jest to staw
kulisty wolny, wieloosiowy. Z wielu możliwych osi wybieramy trzy główne względem,
których opisujemy ruchy w tym stawie. Względem osi pionowej wykonujemy w tym
stawie ruchy obrotowe – do wewnątrz – nawracanie i na zewnątrz odwracanie.
Względem osi poprzecznej wykonujemy ruchy zgięcia( do przodu) i prostowania ( do
tyłu). Względem osi strzałkowej wykonujemy ruchy odwodzenie ( w bok) i przywodzenia
( w kierunku tułowia)Połączenie ruchów odwodzenia i przywodzenia i zginania i
prostowania daje nam ruch obwodzenia. Zakres ruchu odwodzenia wynosi 90%.
Więzadła:
Więzadło kruczo-ramienne
Więzadła obrąbkowo-ramienne
Torebka prawego stawu ramiennego, widok przedni
Clavicle –obojczyk
Superior acromio-clavicular
l.-więzadło barkowoobojczykowe górne
Acromion-wyrostek barkowy
Greater tubercle – guzek
większy kości ramiennej
Tendon of Biceps – ścięgno
głowy długiej mięśnia
dwugłowego ramienia
Leszer Tubercle – guzek
mniejszy kości ramiennej
Anatomical Neck – Szyjka
anatomiczna
Capsular ligament- Więzadło
torebkowe
Coracoid process – wyrostek
kruczy łopatki
Coraco-hummeral lig.
Więzadło kruczo ramienne
Neck of scapula – Szyjka
łopatki
Coraco-clavicular lig.Więzadło kruczoobojczykowe
Scapula-Łopatka
Staw łokciowy jest stawem złożonym z trzech stawów. Dwa z nich pracują razem
wykonując zgięcie i prostowanie powodują, że staw łokciowy jest funkcjonalnie stawem
zawiasowym. Te dwa stawy to staw ramienno-łokciowy i ramienno-promieniowy. Staw
trzeci jest zaliczany do połączeń kości przedramienia jest to staw promieniowo –
łokciowy bliższy – obrotowy.
Staw ramienno łokciowy. Głowa w tym stawie jest utworzona przez bloczek na końcu
dalszym kości ramiennej. Panewkę tworzy wcięcie bloczkowe na kości łokciowej.
Jest to czysty staw zawiasowy jednoosiowy.
Staw ramienno-promieniowy. Głowa jest otworzona przez główkę na końcu dalszym
kości ramiennej, panewkę tworzy dołek głowy kości promieniowej. Jest to staw kulisty
wolny – wieloosiowy.
Więzadła ubezpieczające staw łokciowy:
Więzadło poboczne łokciowe
Więzadło poboczne promieniowe
Staw łokciowy
widziany od przodu (po
lewej stronie) i od tyłu
(po prawej stronie)
Staw ramienno-łokciowy zawiasowy
Połączenia kości przedramienia
Staw promieniowo łokciowy bliższy. Głowa w stawie jest utworzona przez obwód stawowy
głowy kości promieniowej, panewka przez wcięcie promieniowe na kości łokciowej i więzadło
pierścieniowate kości łokciowej. Więzadło to przyczepia się do przedniej i tylnego brzegu
wcięcia i obejmuje obwód stawowy głowy kości promieniowej.
Staw promieniowo łokciowy dalszy głowa utworzona jest przez obwód stawowy głowy
kości łokciowej na jej końcu dalszym, panewkę tworzy wcięcie łokciowe na kości
promieniowej.
Błona międzykostna przedramienia łączy obie kości na całej długości – rodzaj więzozrostu.
Staw promieniowo-łokciowy bliższy
Staw promieniowołokciowy dalszy i
błona międzykostna
przedramienia
Kości ręki
W skład ręki wchodzi zwykle 27 kości. Odróżniamy w niej trzy odcinki:
Nadgarstek
śródręcze
palce
Kości nadgarstka w liczbie 8 to:
Szereg pierwszy ( bliższy):
kość łódeczkowata
kość księżycowata
kość trójgraniasta
kość grochowata
Kości szeregu drugiego ( dalszego) to:
kość czworoboczna większa
kość czworoboczna mniejsza
kość główkowata
kość haczykowata
A - kość łódeczkowata B - kość księżycowata C - kość trójgraniasta D - kość
grochowata E - kość czworoboczna większa F - kość czworoboczna mniejsza G kość główkowata H - kość haczykowata
Kości śródręcza
Śródręcze składa się z pięciu kości, które
oznaczamy liczbami rozpoczynając od
strony promieniowej. Są to kości długie.
Każda ma trzon , koniec bliższy czyli
podstawę i koniec dalszy czyli głowę.
Kości palców ręki
Nazywamy je paliczkami.
Palce ( cztery od strony
łokciowej ) mają po trzy
paliczki – bliższy, środkowy i
dalszy zaś kciuk ma ich tylko
dwa – bliższy i dalszy.
Paliczki zaliczamy do kości
długich. Mają trzon koniec
bliższy czyli podstawę i
koniec dalszy czyli głowę.
Głowa paliczków dalszych
nazywa się guzowatością ze
względu na jej kształt.
Zdjęcie
Nazwa polska
Nazwa łacińska
Kciuk
Pollex, digitus primus, digitus I
Palec wskazujący
Index, Digitus secundus, digitus II
Palec środkowy
Digitus medius, digitus tertius, digitus III
Palec serdeczny
Digitus annularis, digitus quartus, digitus IV
Palec mały
Digitus minimus manus, digitus quintus, digitus V
Połączenia ręki – stawy
Staw promieniowo-nadgarstkowy – staw nadgarstkowy bliższy – eliptyczny. Panewka
jest utworzona przez kość promieniową i krążek stawowy po stronie łokciowej. Głowa to
kości nadgarstka szeregu bliższego.
Staw śródnadgarstkowy - nadgarstkowy dalszy. Utworzony jest przez dwa szeregi kości
nadgarstka. Funkcjonalnie jest to też staw eliptyczny. Każdy z szeregów tworzy
jednocześnie główkę i panewkę stawu. Szereg bliższy tworzy główkę po stronie
promieniowej i panewkę po stronie łokciowej a szereg dalszy odwrotnie
Kości nadgarstka w poszczególnych szeregach łączą się ze sobą stawami między
nadgarstkowymi – płaskimi o małej ruchomości.
Stawy nadgarstkowo-śródręczne i między śródręczne
Stawy nadgarstkowo- śródręczne palców od 2 do 5 .Są to stawy
płaskie o napiętych torebkach i małej ruchomości.
Staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka należy do stawów
siodełkowych. Jest to staw dwuosiowy. Możliwe w nim ruchy to:
przeciwstawianie i odprowadzanie kciuka
odwodzenie i przywodzenie kciuka
obwodzenie
stawy między śródręczne o małej ruchomości. Ich szczeliny stawowe
łączą się ze szczelinami stawów nadgarstkowo-śródręcznych kości 2-5.
Stawy palców ręki
Stawy śródręczno-paliczkowe – stawy kuliste o ograniczonej przez silne
więzadła ruchomości. Taką budowę mają stawy 2-5.
Staw śródręczno-paliczkowy kciuka – czysty staw zawiasowy.
Stawy międzypaliczkowe. Są one wszystkie stawami zawiasowymi.
Stawy śródręczno-paliczkowe
Stawy międzypaliczkowe
Kończyna dolna zbudowana jest z części wolnej, w skład której wchodzą:
Udo
Podudzie
Stopa, w której wyróżniamy:
Stęp
Śródstopie
Palce
Palce 2-5
Paluch (1)
obręczy kończyny dolnej. Obręcz jest zamknięta w przeciwieństwie do obręcz kończyny
górnej. Obręcz kończyny dolnej utworzona jest przez dwie kości miedniczne.
Uzupełniona jest od tyłu przez nie należącą do obręczy kość krzyżową, z przodu
zamknięta jest przez spojenie łonowe. Kość miedniczna powstała ze zrośnięcia trzech
kości:
Kości biodrowej
Kości łonowej
Kości kulszowej
Pierwszą z kości budujących kość miedniczną jest kość biodrowa w obrębie, której
wyróżniamy:
Trzon, który buduje 1/3 górną panewki stawu biodrowego,
Talerz kości biodrowej, który ma:
Powierzchnię pośladkową – miejsce przyczepu mięśni pośladkowych,
występują na niej kresy pośladkowe tylna, przednia i dolna.
Powierzchnię krzyżowo- biodrową, na której leży dół biodrowy – miejsce
przyczepu mięśnia biodrowego. Do tyłu od jego miejsca przyczepu leży
powierzchnia uchowata. Jest ona miejscem stawowego połączenia kości
miednicznej z kością krzyżową o takiej samej nazwie. Do tyłu od niej leży
guzowatość biodrowa będąca miejscem przyczepu więzadeł wzmacniających
ten staw.
Talerz jest na swoim górnym brzegu zgrubiały i tworzy grzebień kości
biodrowej. Ma on trzy wargi boczną, pośrednią i przyśrodkową. Z przodu leżą
na nim kolec biodrowy przedni dolny i kolec biodrowy przedni górny, a z tyłu
kolec biodrowy tylny dolny i kolec biodrowy tylny górny.
grzebień kości biodrowej
kolec biodrowy przedni górny
Trzon
Talerz kości biodrowej
kolec biodrowy przedni dolny
kolec biodrowy tylny dolny
kolec biodrowy tylny górny
Kość kulszowa
Trzon
wcięcie kulszowe większe
wcięcie kulszowe mniejsze
kolec kulszowy
guz kulszowy
Gałąź kości kulszowej
W kości łonowej wyróżniamy:
Trzon, który tworzy 1/3 przednio dolną panewki stawu biodrowego
Gałąź górną, która wraz z
Gałęzią dolną tworzy miejsce przyczepu dla mięśni i zamyka od przodu otwór
zasłoniony. Obie gałęzie dolne łączą się spojeniem łonowym zamykając od
przodu miednicę.
Panewka leży na zewnętrznej powierzchni kości miednicznej. Wgłębienie jest
objęte wysokim wałem kostnym do którego przytwierdza się obrąbek
panewkowy dodatkowo go pogłębiający. Wał jest u dołu przerwany przez wcięcie
panewki.. Zamyka go więzadło poprzeczne panewki. Wcięcie prowadzi do dołu
panewki, wewnątrz którego znajduje się powierzchnia stawowa nazywana
powierzchnią księżycowatą.
Kość łonowa
Trzon
Gałąź górna
Gałąź dolna
Rusztowanie uda czyli pierwszej części wolnej kończyny dolnej stanowi kość udowa. Jest to kość
długa. Ma trzon, koniec bliższy i koniec dalszy.
Na końcu bliższym ma:
głowę w kształcie kuli z dołkiem
szyjkę, która łączy się z trzonem pod kątem przeciętni wynoszącym około135*.
na boczno- tylnej powierzchni leży krętarz większy kości udowej.
zaś z tyłu i przyśrodkowo krętarz mniejszy kości udowej
Staw biodrowy jest stawem kulistym panewkowym. Ruchy w nim są te same co w kulistym wolnym ale o
mniejszym zakresie.
Na końcu dalszym leżą:
Kłykieć przyśrodkowy z nadkłykciem przyśrodkowym
I kłykieć boczny z nadkłykciem bocznym
Przedzielone są bruzdą międzykłykciową, zakończona od tyłu kresą między kłykciową, nad którą leży z
tyłu powierzchnia podkolanowa. Do przodu bruzda międzykłykciowa przechodzi w powierzchnię
rzepkową dla połączenia z rzepką.
Trzon – na powierzchni tylnej trzonu zaznacza się kresa chropawa złożona z 2 warg -bocznej i
przyśrodkowej, na końcu dalszym ograniczają one powierzchnię podkolanową. Warga przyśrodkowa
kończy się na dole guzkiem przywodziciela. Warga boczna przechodzi ku górze w guzowatość
pośladkową – nazywaną też krętarzem trzecim -miejsce przyczepu końcowego mięśnia pośladkowego
wielkiego.
Rzepka jest mała płaską kością ograniczającą od przodu staw kolanowy. Ma
powierzchnię
•przednią i
•tylną czyli stawową. Składa się on z dwóch pól – większego przyśrodkowego i
mniejszego bocznego odpowiadających pod względem kształtu powierzchni
rzepkowej kości udowej.
Brzeg górny stanowi podstawę rzepki, zbiegające się ku dołowi brzegi tworzą
wierzchołek rzepki.
Kości goleni:
Szkielet kostny goleni stanowią kość piszczelowa i kość strzałkowa.
Kość piszczelowa jest kością długą, ma trzon, koniec bliższy i koniec dalszy.
Na rozbudowanym końcu bliższym na jego powierzchni górnej leżą dwie, wklęsłe powierzchnie stawowe.
Są one położone na kłykciach bocznym i przyśrodkowym kości piszczelowej i służą do stawowego
połączenia z kłykciami kości udowej. Pomiędzy kłykciami kości piszczelowej leży wyniosłość
międzykłykciowa ograniczona po bokach guzkami międzykłykciowymi bocznym i przyśrodkowym.
Zagłębienia leżące do przodu i do tyłu od wyniosłości międzykłykciowej to pole międzykłykciowe tylne i
przednie. Z przodu poniżej powierzchni stawowej leży guzowatość kości piszczelowej miejsce przyczepu
końcowego mięśnia czworogłowego uda.
Bocznie na kłykciu bocznym leży mała powierzchnia stawowa dla połączenia z kością strzałkową.
Na końcu dalszym leży :
wcięcie strzałkowe dla połączenia ze strzałką
kostka przy środkowa, na jej bocznej powierzchni i na dolnej powierzchni kości piszczelowej leży
powierzchnia stawowa dla połączenia z kością skokową( stęp).
Na trzonie kości piszczelowej wyróżniamy trzy powierzchnie: przyśrodkowa, tylna i boczna i trzy brzegi:
przedni – ostry łatwo można uszkodzić skórę w trakcie urazu o jego krawędź, brzeg przyśrodkowy, z
którym łączy się błona międzykostna kości podudzia.
Kość strzałkowa jest cienka delikatną kością zaliczaną do kości długich.
Trzon strzałki jest trójgraniasty, ma trzy powierzchnie – przyśrodkową,
boczna i tylną, oraz trzy brzegi - przedni, tylny i międzykostny.
Na końcu bliższym leży –:
głowa strzałki zakończona wierzchołkiem, a po stronie przyśrodkowej
znajduje się powierzchnia stawowa piszczelowa.
Szyjka strzałki
Na końcu dalszym leży :
Kostka boczna, która uzupełnia powierzchnię dla połączenia z kością
skokową
Połączenia w obrębie kończyny dolnej.
Obręcz kończyny dolnej:
Spojenie łonowe jest rodzajem chrząstkozrostu
łączącym gałęzie górne kości łonowych. Jest ono
wzmocnione przez dwa więzadła:
Więzadło łonowe górne
Więzadło łonowe łukowate
Staw krzyżowo-łonowy jest utworzony przez
powierzchnie stawowe uchowate kości biodrowej i
krzyżowej. Jest to staw płaski o znikomej
ruchomości.
Więzozrosty miednicy
Więzadła wzmacniające staw krzyżowo-biodrowy
Więzadło krzyżowo biodrowe brzuszne
Więzadła krzyżowo biodrowe grzbietowe( długie i
krótkie)
Więzadła krzyżowo- biodrowe międzykostne
Więzadła biodrowo lędźwiowe
Więzadła łączące kość krzyżową z
kością kulszową
więzadło krzyżowo-guzowe
więzadło krzyżowo-kulszowe
Błona zasłonowa i więzadło
pachwinowe
Błona zasłonowa stanowi zamyka
otwór zasłoniony i stanowi miejsce
przyczepu dla mięśni zasłaniacza
wewnętrznego i zewnętrznego.
Więzadło pachwinowe – ogranicza
przestrzeń dla przejścia mięśni
nerwów i naczyń.
Połączenia części wolnej kończyny dolnej:
Udo
Staw biodrowy jest to staw kulisty panewkowy o ruchach takich samych jak w
stawie kulistym wolnym ale o mniejszym zakresie. Panewką jest wgłębienie na
kości miednicznej z obrąbkiem stawowym zamknięte od dołu więzadłem
poprzecznym Głowę w stawie tworzy głowa kości udowej. Więzadła
wzmacniające ten staw to:
Więzadło biodrowo-udowe
Więzadło kulszowo-udowe
Więzadło łonowo-udowe
Warstwa okrężna
Więzadło głowy kości udowej
Więzadło kulszowo-udowe
Staw kolanowy: jest typowym stawem zawiasowym. Głowa w tym stawie jest utworzona przez kłykcie
kości udowej przedzielone przez wcięcie międzykłykciowe. Panewkę tworzą wgłębienia stawowe na
powierzchni kłykci kości piszczelowej i powierzchnie stawowe rzepkowe. Łękotki stawowe pogłębiają
powierzchnię stawową kości piszczelowej.
Jest to największy staw w ludzkim organizmie.
Więzadła wzmacniające ten staw to:
Więzadło rzepki
Troczki rzepki – boczny i przyśrodkowy
Więzadło poboczne piszczelowe
Więzadło poboczne strzałkowe
Więzadło podkolanowe skośne
Więzadło podkolanowe łukowate
Więzadło krzyżowe przednie
Więzadło krzyżowe tylne
Kości podudzia połączone są ze sobą błoną międzykostna podudzia – jest to rodzaj więzozrostu.
Staw strzałkowo-piszczelowy występuje jedynie na bliższym końcu kości podudzia. Jest to staw
obrotowy. Głową tworzy głowa strzałki a panewkę wcięcie promieniowe na kości piszczelowej.
Połączenia pomiędzy końcami dalszymi tych kości jest utworzone przez więzozrost strzałkowopiszczelowy.
Staw kolanowy - największy staw ustroju ludzkiego.
Rezonans magnetyczny stawu kolanowego
Więzadło krzyżowe przednie
Ścięgno m.podkolanowego
Łękotka boczna
Więzadło poboczne
strzałkowe
Więzadło łękotkowo
udowe boczne
Łękotka przyśrodkowa
W. poboczne przyśrodkowe
Wyróżniamy trzy typy tkanki mięśniowej:
tkanka mięśniowa gładka, której skurcz
jest niezależny od naszej woli a zależny
od pobudzenia przez układ nerwowy
autonomiczny. Mięśnie gładkie
występują naczyniach krwionośnych (
regulacja ciśnienia tętniczego),
przewodzie pokarmowym (
perystaltyka), w drogach oddechowych (
skurcz oskrzeli).Układ autonomiczny ma
dwie części współczulną i
przywspółczulną i przykładowo ta
ostatnia pobudza perystaltykę przewodu
pokarmowego a część współczulna
hamuje. Skurcz mięśni gładkich jest
powolny ale długotrwały. Komórki tej
tkanki są wrzecionowate i wyposażone
w jedno jądro komórkowe.
Tkanka mięśniowo
poprzecznie prążkowana
sercowa. Występuje ona
w mięśniu sercowym. Jej
komórki są dwujądrowe,
jądra są położone
centralnie. Komórki
wykazują poprzeczne
prążkowanie i łączą się
wstawkami. Skurcz
mięśnia sercowego
zależny jest od
pobudzenia przez włókna
z układu nerwowego
autonomicznego i od
rytmicznych pobudzeń
powodowanych przez
własny rozrusznik serca.
Preparat histologiczny mięśnia sercowego
Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa. Jej aktywność jest zależna od
naszej woli. Komórki wykazują poprzeczne prążkowanie podobnie jak komórki mięśnia
sercowego. W tk.m.p.p.s. komórki są wielojadrzaste a jądra są położone obwodowo. Całe
centrum długiej komórki jest wypełnione włóknami kurczliwymi. Do włókien kurczliwych
zaliczmy aktynę i miozynę.
Aktyna jest włóknem cienkim wyposażonym w miejsce wiązania miozyny. W normalnej
niepobudzonej tkance mięśniowej miejsce to jest zasłonięte przez leżące na nim włókno
tropomiozyny. To ostatnie przytrzymywane jest w tej pozycji przez układ trzech włókien
zwanych troponinami. Wyróżniamy troponinę ™, której funkcją jest przytrzymywanie
tropomiozyny, troponinę I – inhibującą czyli hamującą przyłączenie miozyny, troponinę C,
która ma zdolność d przyłączenia jonu Ca++.
Miozyna jest włóknem grubym wyposażonym w odchodzące pod kątem ostrym od głównego
pnia główki miozynowe. W specyficznej sytuacji to jest w momencie połączenia się z
miejscem wiązania miozyny na aktynie główki uzyskują właściwości ATP-azy to jest
zdolność do hydrolizy ATP i tym samym wyzwolenia energii potrzebnej do skurczu. Jak już
wcześniej powiedziano komórka mięśnia poprzecznie prążkowanego jest długim walcem
wypełnionym włóknami kurczliwymi. Włókna te są otoczone siecią gładkiej siateczki
śródplazmatycznej. Jedną z jej funkcji jest magazynowanie wapnia.
Pobudzenie do skurczu tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej szkieletowej
zachodzi pod wpływem naszej woli czyli do mięśnia musi dojść odpowiednie
pobudzenia z ośrodkowego układu nerwowego. Impuls nerwowy przewodzony przez
włókno nerwowe dochodzi do mięśnia i powoduje depolaryzację czyli zmianę ładunku
błony komórkowej. Wywołuje to w leżącej w bezpośredniej bliskości błony
komórkowej – gładkiej siateczce śródplazmatycznej reakcję polegającą na otwarciu
kanałów wapniowych i uwolnieniu Ca do światła komórki. Ca wiąże się z troponiną C
co powoduje zmianę konfiguracji układu troponin i przesunięcie tropomiozyny z
miejsca wiązania miozyny na aktynie.
Główka miozynowa wiąże się na ułamek sekundy z aktyną uzyskuje właściwości ATPazy, rozkłada ATP. W wyniku uwolnionej w ten sposób energii dochodzi do mikroskurczu, te sumując się dają skurcz mięśnia. W momencie odcięcia impulsacji kanały
wpompowują Ca++ do wnętrza gładkiej siateczki śródplazmatycznej. Zmienia się
układ troponin zasłaniając miejsce wiązania miozyny na aktynie i dochodzi do mikrorozkurczu mięśnia.
Najczęściej jest on wspomagany przez skurcz mięśnia działającego antagonistycznie.
Miologia jest nauką o układzie narządu ruchu czynnym, który tworzą mięśnie. Jest ona
nierozerwalnie związana z wcześniej poznaną osteologią, nauką o kościach, o układzie
narządu ruchu biernym.
Z wcześniej poznanych grup mięśniowych w miologii najważniejsza jest tkanka
mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa, której włókna kurczą się zależnie od
naszej woli. Z tej tkanki zbudowane są mięśnie szkieletowe i mimiczne naszego ciała.
Położenie mięśni:
Rozróżniamy pod względem położenia mięśnie skórne i mięśnie szkieletowe. Te
pierwsze czyli skórne położone są bezpośrednio pod skórą i związane z nią co najmniej
jednym ze swoich przyczepów. U człowieka zachowały się jedynie na twarzy, szyi i ręce.
Mięśnie szkieletowe położone są pod powięzią powierzchowną.
W znacznej większości obydwoma końcami są przytwierdzone do kości. Pozostałe to
m.sz. związane z narządami zmysłów – mięśnie poruszające gałką oczną, mięśnie
kosteczek słuchowych,
Liczba:
Liczba mięsni nie jest dokładnie określona ze względu na trudności z określeniem czy dana jednostka
mięśniowa jest już oddzielnym mięśniem czy też częścią innego mięśnia. Ich liczba waha się od 300500. Wg. Eislera mięśni szkieletowych jest 329 i 49 mięsni poprzecznie prążkowanych trzew i
narządów zmysłów.
Masa :
U osoby średniego wzrostu wynosi od 25 do 35 kg. W mężczyzn z reguły stanowi większy odsetek
masy ciała niż u kobiet. Poprzez ćwiczenia można znacznie zwiększyć masę mięśniową. Powoduje to
też przesunięcie przemiany materii na korzyść mięśni.
Barwa:
Ukrwienie nadaje mięśniowi czerwoną barwę. Ponadto dzielimy mięśnie na czerwone i białe. Mięśnie
czerwone zdolne są do długotrwałego ale powolnego skurczu. Mięsnie białe kurczą się szybko i szybko
się męczą. W pierwszym rodzaju mięśni nagromadzony jest barwnik podobny do hemoglobiny –
mioglobina, która dostarcza tym mięśniom tlenu podczas długotrwałego skurczu ( wtedy pogorszone
jest ukrwienie). W mięśniach białych jest niewiele mioglobiny. Jako źródło energii wykorzystują glikolizę
beztlenową spalając glukozę. Do mięśni czerwonych zaliczmy np. mięsnie pośladkowe. Do mięsni
białych mięśnie poruszające gałką oczna.U człowieka to rozróżnienie nie jest precyzyjne. Większość
naszych mięsni stanowi mieszaninę obu typów.
Nazwa:
Często zawiera miejsca przyczepu np. kruczo-ramienny, położenie np. ramienny,
kierunek przebiegu np. skośny, kształt np. obły lub funkcję np. zginacz.
Kształt: Wyróżniamy :
Mięśnie długie-głownie na kończynach
Mięśnie szerokie –wytwarzają ściany jam ciała
Mięśnie krótkie – tam gdzie ruchy są nieznaczne leż wymagają dużej siły.
Mięśnie mieszane
Mięsnie zwieracze – o przebiegu okrężnym- tworzą pierścienie mięśniowe wokół
otworów ciała.
Przyczepy mięśni:
Każdy mięsień ma co najmniej dwa punkty przyczepu. Jeden nazywamy
początkiem, przyczepem początkowym mięśnia. Drugi nazywamy przyczepem,
końcem lub przyczepem końcowym mięśnia. Najczęściej za początek uważamy
część mięśnia położoną bliżej głowy lub centrum ciała. Na kończynach jest to część
mięśnia o mniejszej ruchomości.
Budowa mięśnia dwugłowego
dwa ścięgna –
umożliwiają przyczep
mięśnia do kości
brzusiec –
zbudowany z tkanki mięśniowej
ścięgno –
zbudowane
z tkanki łącznej włóknistej
Ścięgno:
Mięsień przytwierdzony jest do podłoża za pośrednictwem ścięgna. Ścięgna
stanowią też część wewnętrznej i zewnętrznej budowy mięśnia.
Skład mięśnia:
Część kurczącą się mięśnia nazywamy brzuścem. Drugą część stanowi
łącznotkankowe ścięgno, przenoszące pracę mięśnia na układ kostny. Początek
mięśnia nazywamy też głową a koniec ogonem mięśnia. Mięsień i kilku początkach
to dwugłowy(biceps) lub trójgłowy. Mięsień o kilku końcach to dwuogonowy
(bicaudatus).
Stosunek brzuśca do ścięgna.
Wyróżniamy:
Mięśnie płaskie.
Mięśnie wrzecionowate.
Mięsnie półpierzaste.
Mięśnie pierzaste.
Mięśnie ze ścięgnem pośrednim czyli mięśnie dwubrzuścowe.
Mięśnie ze smugami ścięgnistymi.
Typy mięśni szkieletowych
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
m. prosty
m. dwubrzuścowy
m. płaski
m. wrzecionowaty
m. pierzasty
m. półpierzasty
m. dwugłowy
Antagonistyczne działanie mięśni:
• Mięśnie mają zdolność do aktywnego kurczenia się.
• Ich rozkurcz jest aktem biernym – wymaga skurczu innego mięśnia.
• Wyróżniamy dwie grupy czynnościowe mięśni: zginacze
(przywodziciele) i prostowniki (odwodziciele).
• Mięśnie wykonujące przeciwstawną czynność nazywamy
antagonistycznymi.
Budowa anatomiczna mięśnia
•
•
Tkanka łączna wytwarzana na powierzchni mięśnia zwana jest omięsną.
W 1 mm3 mięśnia znajduje się 2000 naczyń krwionośnych włosowatych.
Budowa mikroskopowa mięśni: Pojedyncze włókna mięśniowe są
zgrupowane przez błonę łącznotkankową – śródmięsną. Grupy włókien
są powiązane w pęczki mniejsze i większe przez mięsną wewnętrzną i
zewnętrzną. Cały mięsień otoczony jest namięsną i powięzią mięśnia.
Podobną budowę wewnętrzną mają ścięgna. Pojedyncze włókna
ścięgien pogrupowane są przez śródścięgną. Pęczki małe i duże
utworzone są przez ościęgną wewnętrzną i zewnętrzną. Całe ścięgno
otoczone jest przez naścięgną
Mięśnie grzbietu – dzielimy na powierzchowne i głębokie. Pierwsze biegną przeważnie
do obręczy k. górnej i kości ramiennej. Unerwione są przez gałęzie brzuszne nn.
rdzeniowych. Grupę głęboką, właściwe mięśnie grzbietu, unerwiają gałęzie grzbietowe (ich
część gałęzie brzuszne) nn. rdzeniowych.
Grupa powierzchowna dzieli się na mm. kolcowo-ramienne i kolcowo-żebrowe. Do
mięśni kolcowo-ramiennych zaliczamy mięsień czworoboczny, najszerszy grzbietu,
równoległoboczny i dźwigacz łopatki. Mięśnie kolcowo-żebrowe stanowią mm. zębate tylne.
M.czworoboczny – początek: kresa karkowa górna k. potylicznej, więzadło karkowe i wyrostki kolczyste
C7 i Th1-12. Przyczep końcowy – koniec barkowy obojczyka, wyrostek barkowy i grzebień łopatki.
Czynność – zależy od tego, która część mięśnia się kurczy. Część górna podnosi ramiona do
góry(wzruszanie ramionami) lub pochyla głowę do tyłu. Część środkowa- zbliża brzegi łopatek do
kręgosłupa. Część dolna – obniża staw ramienny lub podnosi tułów do góry np. przy wciąganiu się po
linie. Całość mięśnia kieruje panewkę stawu ramiennego ku górze, dzięki czemu możliwe jest
odwodzenie kończyny górnej ponad poziom.
M. najszerszy grzbietu – początek: wyrostki kolczyste Th 6-12, L 1-5, grzebień krzyżowy pośrodkowy,
grzebień biodrowy-część tylna, na tylnej powierzchni 3-4 ostatnich żeber i na kącie dolnym łopatki,
kończy się na guzku mniejszym kości ramiennej. Czynność – opuszcza podniesione ramię(przywodzi),
nawraca i przeprostowuje. Przy ustalonym ramieniu jest pomocniczym mięśniem, wdechowym.
M. równoległoboczny – początek – więzadło karkowe na wysokości C6,7 i wyrostki kolczyste Th 1-4 i
więzadło nadkolcowe na tej wysokości, kończy się na brzegu przyśrodkowym łopatki. Mięsień
podzielony jest przez naczynia i nerwy na część górną, szyjną – m. równoległoboczny mniejszy i część
dolną, grzbietową – m. równoległoboczny większy. Czynność – przyciąga łopatkę do kręgosłupa,
przyciska ją do żeber, kieruje panewkę stawu ramiennego do dołu.
M. dźwigacz łopatki – rozpoczyna się na wyrostkach poprzecznych kręgów C1-4 i kończy się na brzegu
przyśrodkowym łopatki od kata górnego do trójkąta grzebienia łopatki. Czynność – pociąga łopatkę ku
górze, kieruje panewkę łopatki do dołu. Jednostronny skurcz przy ustalonej obręczy zgina kręgosłup
szyjny w bok, obustronnie do tyłu.
M. zębaty tylny górny – rozpoczyna się od więzadła karkowego i wyrostków kolczystych kręgów C6-Th2
i kończy się na zewnętrznej powierzchni II-V żebra.
M. zębaty tylny dolny – początek – wyrostki kolczyste Th10-L2 i kończy się na IX-XII żebrze – obydwa
mięśnie małe, uwstecznione, działają głównie jako mięśnie wdechowe.
Głębokie mięśnie grzbietu – mięśnie kolcowo-poprzeczne – m. płatowate głowy i szyi.
M. płatowaty głowy - początek – więzadło karkowe (C1-C7), koniec – wyrostek sutkowaty k. skroniowej.
M. płatowaty szyi – początek wyrostki kolczyste Th3-5 i więzadło nadkolcowe na tej wysokości, koniec –
wyrostki poprzeczne C1-3. Czynność – obustronny skurcz m. Płatowych zgina głowę ku tyłowi,
jednostronny obraca twarz w tę samą stronę i do góry.
M.czworoboczny
M. najszerszy grzbietu
M. równoległoboczny
M. dźwigacz łopatki
Mięsień krzyżowo-grzbietowy dzieli się na m. biodrowożebrowy i m. najdłuższy. Tworzą one jeden mięsień zwany
prostownikiem grzbietu.
M. biodrowo-żebrowy jest częścią boczną m. krzyżowogrzbietowego. Dzieli się na część lędźwiową, piersiową i
szyjną. Rozpoczyna się od grzebienia biodrowego,
więzadeł krzyżowo-biodrowych, kości krzyżowej i
wyrostków kolczystych kręgów Th11-12, L1-5, kończą się
kolejne jego części na kątach 6-9 dolnych żeber, 6 górnych
żeber i wyrostkach poprzecznych 4-6 kręgu szyjnego.
M. najdłuższy, przyśrodkowe pasmo m. krzyżowogrzbietowego, dzieli się na część piersiową, szyjną i
głowową. Część piersiowa rozpoczyna się razem z
mięśniem biodrowo-żebrowym od wyrostków poprzecznych
Th 6-12, a kończy się na wyrostkach poprzecznych dolnych
kręgów szyjnych i wszystkich piersiowych. M. piersiowy szyi
- początek – wyrostki poprzeczne Th1-4,6, koniec - guzki
tylne wyrostków poprzecznych C 2-5. Ostatnia część – m.
najdłuższy głowy – początek wyrostki poprzeczne Th 1-3,
koniec wyrostek sutkowaty kości skroniowej.
Czynność m. biodrowo-żebrowy kurcząc się w całości
działa jako silny prostownik grzbietu. Skurcz jednostronny –
powoduje zgięcie tułowia w jedną stronę.
M. kolcowy – stanowi pasmo przyśrodkowe długich mięśni
grzbietu, łączy ze sobą wyrostki kolczyste kręgów.
m. kolcowy klatki piersiowej – początek – L1-3, Th
11,12. Koniec – Th2-8.
m. kolcowy szyi – początek – Th1,2, C6,7, koniec –
C2-4
m. kolcowy głowy – początek – Th1,2, C6,7, koniec –
Mięśnie poprzeczno – kolcowe
M. półkolcowy - przebiega od wyrostków poprzecznych( od dołu) do wyrostków
kolczystych ( u góry) – pasma przeskakują po 4-8 kręgów. Ma części – m. półkolcowy
klatki piersiowej i szyi – początek wyrostki poprzeczne kręgów piersiowych, kończy się
na wyrostkach kolczystych Th1-6, C2-7. Część m. półkolcowy głowy – początek – Th16, C4-7( wyr. poprzeczne), koniec – k. potyliczna.
Czynność działając jednostronnie – zginają kręgosłup w kierunku bocznym i obracają
w stronę przeciwna. Obustronnie zginają głowę do tyłu.
M. wielodzielny – pasma mijają 2-4 kręgi – ma silniejsze działanie obrotowe.
M. skręcające – przeskakują po jednym kręgu – skręcają kręgosłup – kurcząc się
jednostronnie, mają słabe działanie prostujące kręgosłup.
Krótkie mięśnie grzbietu.
M. międzykolcowe – łączą wyrostki kolczyste, mijają 1-2 kręgów – działanie prostujące
kręgosłup. ( W części szyjnej są to mięsnie parzyste ze względu na obecność na tych
kręgach podwójnych wyrostków kolczystych).
M. międzypoprzeczne – łączą wyrostki poprzeczne – głównie działanie zginające
kręgosłup w bok. ( W części lędźwiowej i szyjnej podwójne w pierwszej łączą wyrostki
dodatkowe i żebrowe, w drugiej łączą przednie i tylne guzki wyrostków poprzecznych).
Mięśnie podpotyliczne
M. skośny górny głowy – (przypuszczalnie najwyższy mięsień międzypoprzeczny) –
początek – wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego, koniec – przyśrodkowo na kości
potylicznej.
M. prosty tylny mniejszy głowy ( przypuszczalnie najwyższy mięsień międzykolcowy)–
początek – guzek tylny kręgu szczytowego, koniec – pośrodkowo na kości potylicznej.
M. prosty tylny większy głowy( przypuszczalnie drugi mięsień międzykolcowy)początek –
wyrostek kolczysty kręgu obrotowego – koniec bocznie od poprzedniego na kości
potylicznej.
M. skośny dolny głowy ( etiologia jak poprzedniego) początek wyrostek kolczysty kręgu
obrotowego, koniec – wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego.
M. prosty boczny głowy – początek – wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego, koniec –
na podstawie kości potylicznej ( odpowiada on najwyższemu mięśniowi
międzypoprzecznemu przedniemu - łączącemu guzki przednie wyrostków
poprzecznych).
Czynność mięśni podpotylicznych – ruchy obrotowe głowy.
Mięśnie mimiczne twarzy
Mięsień naczaszny –złożony z :
Mięsień potyliczno czołowy.
Brzusiec potyliczny
Brzusiec czołowy – odpowiedzialny za powstanie poprzecznych zmarszczek na
czole.
Mięsień ciemieniowo skroniowy.
Mięsień okrężny oka.
Część oczodołowa – odpowiada za mocne zaciskanie szpary powiekowej i powstanie
przy tym promienistych zmarszczek przy kątach oczu tzw. kurzych łapek.
Część powiekowa – delikatnie zamyka oko.
Część łzowa – obejmuje swoimi włóknami woreczek łzowy i wyciska łzy.
Mięsień podłużny –mięśnie o tej nazwie biegną od nasady nosa równolegle do góry – ich
skurcz powoduje powstanie poprzecznych zmarszczek u nasady nosa.
Mięsień marszczący brew– biegnie od nasady nosa na boki. Powoduje powstanie
pionowych zmarszczek na czole.
Mięsień okrężny ust.
Część brzeżna -leży bliżej otworu ust. Powoduje zwężenie czerwieni wargowej.
Część wargowa - powoduje poszerzenie czerwieni wargowej i wywinięcie warg na
zewnątrz.
Mięsień szeroki szyi.
Mięsień obniżacz wargi dolnej.
Mięsień obniżacz kąta ust.
Mięsień bródkowy – razem z poprzednik powodują powstanie miny - buzia w podkówkę.
Mięsień śmiechowy– powoduje powstanie dołka w policzku.
Mięsień jarzmowy większy– właściwy mięsień śmiechu.
Mięsień jarzmowy mniejszy– pomocniczy mięsień śmiechu.
Mięsień dźwigacz kąta ust.
Mięsień dźwigacz wargi górnej.
Mięsień dźwigacz wargi górnej i skrzydła nosa – dodatkowo rozszerza skrzydła nosa.
Mięsień nosowy
Część nosowa – współpracuje z poprzednim w ruchu rozszerzania skrzydeł nosa.
Część poprzeczna – zwęża skrzydła nosa.
Mięsień obniżacz przegrody nosa – współpracuje z częścią b. mięśnia nosowego.
Mięsień policzkowy – inaczej mięsień trębaczy – pracuje przy wydymaniu policzków i
wydmuchiwaniu powietrza.
Mięsień uszny górny.
Mięsień uszny przedni.
Mięsień uszny tylny.
Parzyste: 1b, 2a,b,c,8,10, 11,12,13,14,15,16b,17,18,19,20,21.
Nieparzyste:1, 1a,5a,b,6,7,9,16,16a.