Transcript CHUONG 3
Chương III CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ I. VAI TRÒ CỦA SẢN XUẤT VẬT CHẤT VÀ QUY LUẬT QUAN HỆ SẢN XUẤT PHÙ HỢP VỚI TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT 1. Sản xuất vật chất và vai trò của nó b/ Vai troø cuûa saûn xuaát vaät chaát đối với sự tồn tại và phát triển xaõ hoäi: + Laø cô sôû cuûa söï toàn taïi vaø phaùt trieån xaõ hoäi + Laø cô sôû ñeå hình thaønh caùc quan heä xaõ hoäi veà nhaø nöôùc, phaùp quyeàn, ñaïo ñöùc, ngheä thuaät, toân giaùo + Laø ñieàu kieän quyeát ñònh cho con ngöôøi caûi bieán töï nhieân, xaõ hoäi vaø chính baûn thaân con ngöôøi. Phương thức sản xuất là dùng để chỉ những cách thức mà con người sử dụng để tiến hành quá trình sản xuất của xã hội ở những giai đoạn lịch sử nhất định 3. Quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất a/ Khái niệm lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất b/ Mối quan hệ biện chứng giữa LLSX và QHSX II. BIỆN CHỨNG CỦA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG 1.Khái niệm cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng a/ Khái niệm cơ sở hạ tầng Cơ sở hạ tầng là toàn bộ những quan hệ sản xuất hợp thành cơ cấu kinh tế của một xã hội nhất định. b/ Khái niệm kiến trúc thượng tầng Kiến trúc thượng tầng là toàn bộ quan điểm chính trị, pháp quyền, triết học, tôn giáo, đạo đức, nghệ thuật… cùng với những thiết chế xã hội tương ứng như nhà nước, đảng phái, giáo hội, các đoàn thể xã hội… được hình thành trên cơ sở hạ tầng nhất định. 2. Quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng III. TỒN TẠI XÃ HỘI QUYẾT ĐỊNH Ý THỨC XÃ HỘI VÀ TÍNH ĐỘC LẬP TƯƠNG ĐỐI CỦA Ý THỨC XÃ HỘI 1. Tồn tại xã hội quyết định ý thức xã hội a/ Khái niệm tồn tại xã hội và ý thức xã hội - Những điều kiện xã hội tồn tại - Khái niệm tồn tại xã hội Tồn tại xã hội là mặt vật chất của đời sống xã hội. Bao gồm: điều kiện địa lý tự nhiên, dân số và phương thức sản xuất …..trong đó phương thức sản xuất là yếu tố cơ bản nhất . - Khái niệm ý thức xã hội Ý thức xã hội là mặt tinh thần của đời sống xã hội, bao gồm những quan điểm, tư tưởng cùng những tình cảm, tâm trạng, truyền thống … nảy sinh từ tồn tại xã hội và phản ánh tồn tại xã hội trong những giai đoạn phát triển nhất định. Cấu trúc của ý thức xã hội Tâm trạng, thói quen, thái độ, ước muốn, nguyện vọng… Hệ thống những quan điểm, tư tưởng: CTRỊ, ĐĐ, TG, PQ, NT… b/ Vai trò quyết định của tồn tại xã hội đối với ý thức xã hội 2. Tính độc lập tương đối của ý thức xã hội YTXH do TTXH quyết định nhưng nó vẫn có tính độc lập tương đối điều này được thể hiện ở : + YTXH thường lạc hậu so với TTXH + YTXH có thể vượt trước TTXH + YTXH có tính kế thừa trong sự phát triển của mình + YTXH tác động lại TTXH. IV. HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI VÀ QUÁ TRÌNH LỊCH SỬ - TỰ NHIÊN CỦA SỰ PHÁT TRIỂN CÁC HÌNH THÀNH KINH TẾ- XÃ HỘI 1. Khái niệm, cấu trúc hình thái kinh tế - xã hội Là phạm trù của chủ nghĩa duy vật lịch sử dùng để chỉ xã hội ở từng nấc thang lịch sử nhất định, với một kiểu quan hệ sản xuất đặc trưng cho xã hội đó, phù hợp với một trình độ nhất định của lực lượng sản xuất, một kiến trúc thượng tầng tương ứng được xây dựng trên những quan hệ sản xuất ấy. SƠ ĐỒ CẤU TRÚC HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI Ý THỨC XÃ HỘI Phong tục, truyền thống… Kiến trúc thượng tầng: Tư tưởng và thiết chế xã hội tương ứng Cơ sở hạ tầng: QHSH nền móng QHSX tàn dư QHSX mầm mống ẠI T TỒN ỘI H XÃ Điều kiện sinh hoạt vật chất, địa lý, dân cư… các quan hệ sản xuất hợp thành cơ cấu kinh tế Quan hệ phân phối Quan hệ tổ chức, quản lý Phương thức sản xuất Quan hệ sản xuất Quan hệ sở hữu Tư liệu sản xuất Lực lượng sản xuất Người lao động 2. Sự phát triển của các HT KT – XH Cộng sản nguyên thuỷ Chiếm hữu Phong kiến nô lệ Tư bản chủ nghĩa Cộng sản chủ nghĩa CNXH CNCS V. Giai cấp và vai trò của đấu tranh giai cấp đối với sự phát triển của xã hội có đối kháng giai cấp 1/ Khái niệm giai cấp Lênin đã đưa ra định nghĩa: “Giai cấp là những tập đòan to lớn gồm những người khác nhau về địa vị của họ trong một hệ thống sản xuất xã hội nhất định trong lịch sử”. Saûn phaåm cuûa söï phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi Nguoàn goác giai caáp Xuaát hieän tö höõu TLSX Söï phaân chia giaøu ngheøo Boïn ñaëc quyeàn, ñaëc lôïi Quaàn chuùng bò aùp böùc Boïn aùp böùc Boïn aên baùm LLSX cao Saâu xa Maâu thuaãn Nguyeân nhaân QHSX laïc haäu Lôïi ích kinh teá Tröïc tieáp Maâu thuaãn Lôïi ích chính trò Giai caáp thoáng trò vaø bò trò Ñaáu tranh Giai caáp Ñoäng löïc cho söï phaùt trieån XH coù g/c Vai troø cuûa ñaáu tranh g/c Giaûi quyeát maâu thuaãn Giöõa LLSX vaø QHSX Phaùt trieån thaønh CMXH Thuùc ñaåy ñôøi soáng XH phaùt trieån 3/ Tính tất yếu của đấu tranh giai cấp trong TKQĐ lên CNXH Trong CNTB, cuộc đấu tranh của những người công nhân làm thuê hay những người vô sản chống những người hữu sản hay giai cấp tư sản là một tất yếu. 3/ Tính tất yếu của đấu tranh giai cấp trong TKQĐ lên CNXH Trong TKQĐ, cuộc đấu tranh của những người công nhân (làm chủ XH) chống những tàn dư của XH cũ (đế quốc, lực lượng phản động,…). VI. QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ VỀ CON NGƯỜI 1/ Khái niệm con người Con người là một thực thể thống nhất giữa mặt sinh vật với mặt xã hội. 2/ Bản chất con người Trong tính hiện thực của nó, bản chất của con người là tổng hòa những quan hệ xã hội. GIA ÑÌNH Baûn chaát con ngöôøi XAÕ HOÄI NHAØ TRÖÔØNG 3/ Nhân cách con người là tổ hợp những thái độ riêng có của mỗi người được biểu hiện thông qua quan hệ hành động. Theá giôùi quan Caáu truùc nhaân caùch Naêng löïc, trình ñoä Taâm hoàn