Transcript prezentacja_3

ASPEKTY PSYCHOLOGICZNE W ŁUSZCZYCY
Katedra i Klinika Dermatologii, Chorób Przenoszonych Drogą Płciową i
Immunodermatologii CM UMK w Toruniu
Kierownik: Prof. dr hab. nauk med. Waldemar Placek
Lek. Luiza Marek
Łuszczyca jest przewlekłą chorobą skóry o złożonej etiologii.
Istotną rolę w etiopatogenezie odgrywają takie czynniki jak:
- podłoże genetyczne
- podłoże immunologiczne
- czynniki środowiskowe
- stan emocjonalny pacjenta
Skóra jako organ komunikacji i percepcji odgrywa
istotną rolę w kontaktach interpersonalnych.
Łuszczyca wywiera ogromny
wpływ na stan
emocjonalny chorego, jego
samopoczucie, własną
akceptację czy odbiór
przez otoczenie.
Robert Adler -1980r
Układ
nerwowy
Układ
endokrynny
Układ
odpornościowy
Psychika
SKÓRA
PSYCHODERMATOLOGIA
WPŁYW STRESU PSYCHOLOGICZNEGO
NA PROCESY ŁUSZCZYCOWE ( Janowski i wsp. 2005)
STRES PSYCHOLOGICZNY
Aktywacja hormonalna
Aktywacja nerwowa
Oś podwzgórze-przysadka –nadnercza
Autonomiczny układ nerwowy
Hormony glikokortkykosteroidowe
Neuropeptydy skórne
Deficyt immunosupresji
(działanie ogólne)
Immunoaktywacja
(działanie lokalne)
Układ immunologiczny
( aktywacja)
Modulacja funkcji
komórek tucznych
PROCESY ŁUSZCZYCOWE:
- reakcje zapalne w skórze
- proces angiogenezy
- proliferacja keratynocytów
WPŁYW UKŁADU NEUROENDOKRYNNEGO I
ODPORNOŚCIOWEGO NA PSYCHIKĘ CZŁOWIEKA
- GKS indukują objawy zaburzeń psychicznych, nastroju-depresji i manii
związane z wpływem kortyzolu na neuropeptydy
- Chorzy na depresję- uruchomienie mechanizmów odporności
komórkowej (cytokiny prozapalne uwalniane z makrofagów, białka
ostrej fazy z wątroby), wzrost poziomu cytokin (IL-1, IL-6, TNF), wzrost
aktywnosci podwzgórzowo -przysadkowo -nadnerczowej
- INF alfa (wzw t.c) – nasilenie gniewu, depresji, wrogości
- Badania doświadczalne na kotach- wstrzyknięcie IL-1 w okolicę
przyśrodkową podwzgórza i istotę szarą – wzrost wściekłości, a injekcja
IL-2 hamowanie wściekłosci.
Dotychczasowe kierunki badań pacjentów z łuszczycą:
- stygmatyzacja
- jakość życia
- stres, strategie radzenia sobie ze stresem
- czynniki psychogenne
- wsparcie społeczne, wiedza pacjentów na temat
łuszczycy, przebiegu choroby i metod leczenia
- kontakty interpersonalne
Jakość życia pacjentów z łuszczycą
Definicja:
Jakość życia związana ze zdrowiem określa poziom
sprawności i satysfakcji tych sfer życia, na które wpływ ma
stan zdrowia pacjenta, odzwierciedla subiektywne
postrzeganie wpływu choroby czy leczenia na fizyczne,
psychologiczne i społeczne funkcjonowanie pacjenta.
Wpływ łuszczycy na jakość życia jest porównywalny do
tego, jaki wywierają choroby układu sercowonaczyniowego!!!
Jakość życia c. d.
- 80% pacjentów uważa za najgorszą cechę swojej choroby
skrępowanie, tym większe, gdy zmiany obejmują odsłonięte
części ciała (wg Stankler).
- Około 84% pacjentów zgłaszało trudności w nawiązywaniu
nowych znajomości (wg Jobling).
- Około 50% chorych uważa, że łuszczyca jest główną
przyczyną zahamowań w ich życiu płciowym, jest
odczuwana jako dyskredytujące piętno, które separuje od
innych osób i przerywa kontakty z nimi (wg Ramsay i O
Reagan).
jakość życia c.d.
- 17% pacjentów było zakłopotanych faktem, że inni ludzie
patrzą na nich lub zadają im pytania związane z ich
zmianami skórnymi ( wg Dooley i Finlay).
- Kobiety częściej niż mężczyźni odczuwają większy stopień
dyskomfortu w odniesieniu do życia społecznego,
uprawiania sportu, czy relacjach z przyjaciółmi (wg
Roenick i Roenick).
- Pacjenci z łuszczycą uważają, że ich ciało jest „nieczyste”
oraz, że ich choroba jest traktowana przez innych jako
zakaźna.
jakość życia c.d.
- 74% pacjentów twierdziło, że szczególnie uciążliwe były
problemy związane ze świądem i drapaniem w przebiegu
łuszczycy, dodatkowo 51% zgłaszało trudności w akceptacji
złuszczania się wykwitów (Koo).
- Trudności domowe mogą być również związane z procesem
leczenia, a przede wszystkim z koniecznością stosowania
maści.
- Aspekt ekonomiczny, około 22% chorych nie ma środków
na terapię (Gupta).
Stygmatyzacja
Definicja:
Zdarzenia i sytuacje w życiu człowieka , które są
rozpoznawane przez otoczenie jako zjawiska piętnujące
daną jednostkę i prowadzące do jej odtrącenia, co w
konsekwencji wypacza bądź niszczy jej społeczną
akceptację i status społeczny.
stygmatyzacja c.d.
Łuszczyca jako przewlekła i nieuleczalna choroba skóry
często bywa powodem społecznego odrzucenia, co
prowadzi do stopniowej separacji i wycofywania się z życia
społecznego dotkniętych nią osób.
Wielu pacjentów unika pływania i opalania się , uprawiania
sportu, kupowania odzieży (z obawy przed jej
przymierzaniem), korzystania z publicznych środków
transportu, wizyt u fryzjera.
stygmatyzacja c.d.
Osoby chorujące na łuszczycę często czują się odpychające
fizycznie, obawiają się też, że inni mogą czuć odrazę przy
bliskim kontakcie z ich zmianami skórnymi.
W rzeczywistości, pacjenci doświadczają zarówno subtelnego
jak i otwartego odrzucenia ze strony ludzi, którzy
odczuwają niechęć na widok zmian skórnych i/ lub
obawiają się że widoczne schorzenie może okazać się
zaraźliwe
stygmatyzacja c.d.
Pacjenci mają obawy przed nawiązywaniem nowych
kontaktów, czy aktywnym uczestniczeniem w działalności
grupy.
Często nie mogą znaleźć zatrudnienia z powodu
długotrwałych hospitalizacji lub ograniczeń fizycznych.
Na stan emocji pacjenta wpływają nie tylko objawy fizyczne i
aspekt wizualny choroby skóry.
Przyczyniają się do tego także np. zmęczenie, odczuwana
bezradność oraz ograniczony dostęp do wsparcia
społecznego.
Czynniki te wpływają negatywnie na jakość życia pacjentów z
łuszczycą bardziej niż ogólny stan kliniczny chorego.
Łuszczyca jest chorobą psychofizjologiczną w której zmiany
mogą być wywoływane bądź mogą się nasilać pod wpływem
czynników emocjonalnych.
Do najczęstszych obserwowanych
reakcji emocjonalnych należą:
- depresja , niepokój, gniew
Ponadto negatywne stany
emocjonalne mogą być
przyczyną lub mogą zaostrzać
zmiany skórne, taka interakcja
często leży u podstaw tzw.
błędnego koła, zachodzącego
między stanem skóry a
emocjami.
W grupie pacjentów z łuszczycą zgłaszających nasilenie
zmian po stresie stwierdzono:
- zmniejszoną produkcję kortyzolu
- wzrost ciśnienia krwi i akcji serca
- wzrost poziomu epinefryny
Interwencje psychologiczne u tych pacjentów przynoszą
poprawę w leczeniu (sesje psychoterapii, hipnozy).
Okresy psychologicznej adaptacji do choroby:
1. Szoku
2. Zaprzeczania
3. Złości i smutku
4. Akceptacji
Pacjent musi zaakceptować wygląd zmian chorobowych, reakcje innych
ludzi, zmienić styl życia.
Mobilizacja do walki z chorobą i aktywne radzenie sobie w trudnych
sytuacjach.
Konsekwencje psychologiczne:
Ocena osobowości pacjentów przy użyciu testu MMPI,
stwierdzono podwyższoną liczbę punktów w skali
psychastenii (główne jej cechy to: brak pewności siebie i
obniżona samoocena , często związana z głębokim
poczuciem winy) i w skali histerii (charakteryzuje ja
zaabsorbowanie dolegliwościami fizycznymi, objawy
depresyjne i lękowe) (Goldsmith i wsp.)
Chorzy ujawniali znacząco niższe wyniki w zakresie
wizerunku własnej osobowości, oraz sceptycyzm,
przeżywanie stanów zwątpienia, niepokoju i wątpliwości
(Gieler i wsp.)
Konsekwencje psychologiczne c.d.
Doświadczane przez pacjentów z łuszczycą odczucia:
obniżonej samooceny i odsunięcia są związane z
istnieniem wykwitów chorobowych, natomiast dodatkowe
odczucie odrzucenia – z lokalizacją zmian skórnych w
okolicach odkrytych (Schmid-Ott i wsp).
Obecność objawu punkcikowatego krwawienia, jest
najsilniejszym symbolem odczuć napiętnowania i rozpaczy
doświadczanych przez pacjentów z łuszczycą (Ginsburg i
Link).
Konsekwencje psychologiczne c.d.
Chorzy ujawniali znacząco niższe wyniki w zakresie wizerunku
własnej osoby, oraz sceptycyzm, przeżywanie stanów zwątpienia,
niepokoju i wątpliwości (Gieler i wsp.)
Podwyższone wyniki w zakresie agresji w stosunku do otoczenia,
natomiast obniżone dla autoagresji (Matussek i wsp.)
Zachowania lękowe(Giordano i wsp.)
Obecność zaburzeń neurotycznych (Duran i wsp.)
Wzrost tendencji obsesyjnych (Hardy i Cotteril)
Konsekwencje psychologiczne c.d.
9,7% pacjentów z łuszczycą
wykazywało pragnienie swojej
śmierci związane z istnieniem
choroby, natomiast u 5,5%
stwierdzono aktywne myśli
samobójcze w trakcie
prowadzonych badań (Gupta i
wsp.)
konsekwencje psychologiczne c.d.
Według Zalewskiej i inn. istnieje zależność między wiekiem
chorych a ich ogólnym stanem zdrowia psychicznego. Wraz
z wiekiem pacjenci prezentowali większy niepokój
(głównie kobiety) oraz nasilenie objawów depresyjnych
(głównie mężczyźni). Młodsi mężczyźni są w znacząco
lepszej kondycji psychosocjalnej oraz rzadziej odczuwają
wstyd czy zmartwienie.
Wykazano, że pacjenci prezentujący podwyższony poziom
lęku i niepokoju potrzebowali prawie 2x więcej czasu na
wyleczenie niż chorzy, u których poziom lęku i niepokoju
był niski.
Pogorszenie nastroju spowodowane chorobą jest
reakcją naturalną.
Łuszczyca silnie wpływa na psychologiczne i społeczne
aspekty funkcjonowania pacjenta. Niezależnie od
nasilenia objawów i lokalizacji zmian mogą im
towarzyszyć takie zaburzenia jak depresja, czy stany
lękowe.
OBJAWY NIEPOKOJĄCE:
- obniżenie nastroju, uczucie pustki, smutku
-
-
-
zmęczenie, utrata energii
uczucie bezwartościowości, lub nadmierne i nieuzasadnione poczucie
winy
obniżona zdolność myślenia lub koncentracji uwagi, niezdecydowanie
zmniejszenie zainteresowania codziennymi czynnościami, brak
odczuwania przyjemności
znaczna utrata masy ciała, lub nadmierny przyrost masy
bezsenność lub nadmierna senność
pobudzenie lub zahamowanie psychoruchowe
myśli samobójcze
terapia c.d.
Pacjenci którzy zdradzają sposób myślenia, sugerujący
możliwość skrzywdzenia siebie lub innych, pacjenci u
których stwierdza się czynne objawy psychotyczne, osoby
które w zauważalny sposób cierpią na silne stany lękowe,
depresję i podniecenie powinni zostać skierowani do
psychiatry, psychologa.
Terapia
Niefarmakologiczne metody leczenia łuszczycy rzadko są
stosowane w postaci monoterapii , najczęściej
wykorzystuje się je w ramach terapii wspomagającej,
towarzyszącej leczeniu tradycyjnymi środkami, prowadzi
to do zmniejszenia dawkowania leków oraz kliniczną
poprawę stanu zdrowia pacjenta.
Wykres potencjalnego zwiększenia poprawy klinicznej w terapii
skojarzonej
(Richard G i wsp. Niefarmakologiczne metody postępowania w najczęściej występujących chorobach skóry i zaburzeniach psychodermatologicznych.
Dermatologica 5/2008)
terapia c.d.
Do najczęstszych metod zalecanych w łuszczycy należy:
- psychoterapia behawioralno-poznawcza
- modyfikacja zachowania
- terapia wglądowa
- terapia rodzinna
- psychoterapia wsparcia
terapia c.d.
Pacjenci uczęszczający na spotkania w ramach terapii
poznawczo-behawioralnej wykazali się 3-krotnie wyższą
poprawą kliniczną w porównaniu z grupą w której
stosowano tylko leczenie konwencjonalnymi środkami.
Sposoby radzenia sobie w trudnych sytuacjach:
- ekspresja emocji ( okazywanie złości)
- wsparcie społeczne
- odwracanie uwagi
- zmiana sposobu myślenia i postrzegania sytuacji
wzbudzających lęk
- zdecydowane sposoby radzenia sobie z komentarzami, lub
trudnymi sytuacjami społecznymi
„ Nie chodzi tu po prostu o tryumf ducha nad materią,
a o to, że ten duch ma znaczenie”