YEREL YÖNETIMLERDE STRATEJIK PLANLAMANIN ÖNEMI

  Tarihsel süreç 1980’li yıllardan itibaren kamu sektörüne yöneltilen eleştirilerde gözle görülür bir artışa işaret etmektedir.

Bu bağlamda devletin rolü ve büyüklüğü ile kullandığı yöntemler ciddi biçimde sorgulanmaya başlanmıştır.

      Bu nedenle dar anlamda kamu hizmetlerinde, geniş anlamda ise devlet ve vatandaş ilişkilerinde yenilik arayışları hız kazanmıştır.

Bu yenilik arayışları ile birlikte, sanayi devriminin koşullarına göre biçimlenmiş merkeziyetçi, dikey örgütlenmeye dayanan, sert, kapalı ve hantal klasik kamu yönetimi anlayışı yerini,

       yereli, etkinliği, verimliliği, tüm toplumsal paydaşların katılımını ve vatandaş memnuniyetini temel alan, yatay ve esnek örgütsel yapılı, hesap veren, şeffaflığa ve etkileşime açık yeni kamu yönetimi anlayışına bırakmıştır.

   Kamu sektöründeki yeni yönetim anlayışının temel unsurları ise; Devletin küçültülmesi ve etkinleştirilmesi,   Siyaset-yönetim dengesinin yeniden kurulması, Şeffaf ve dürüst yönetim, Merkeziyetçilikten uzaklaşma eğilimi olarak sıralanabilir.

 Yeni kamu yönetim anlayışının başarılması kamu da faaliyet gösteren kurumların el yordamı ve günü birlik politikalar uygulaması ile değil konulacak hedef ve amaçlara ulaşılmasını sağlayacak etkin stratejik yönetim anlayışı ile geliştirilebilir.

     Stratejik Yönetimin temelinde; demokratik katılımcı anlayış, şeffaflık, bunları sağlayacak bilimsel yöntemler ve bütünsel bir zihniyet değişikliği yatmaktadır.

  Stratejik plan ise, stratejik yönetimin dönemsel bir parçası olarak belirlenen stratejik anlayış ve yaklaşım çerçevesinde içerik kazanır.

Bu bağlamda stratejik planlama stratejik yönetimin kullandığı bir aygıt ve uygulama aşamalarından birisidir.

 Çağdaş kamu yönetim yaklaşımının bir gereği olarak stratejik planlama, klasik planlama anlayışından farklı olarak yapılıp biten bir planlama sürecini değil, uygulama ile birlikte sürekli devam eden ve günün koşullarına göre uyarlanan bir planlama yaklaşımını temsil eder.

Stratejik Planlama

 Kurumun mevcut durumu ile gelecekte başarmayı arzuladığı ideali arasındaki boşluğu belirleyerek belirli bir dönemde (örneğin 5 yılda) ne tür uygulamalara (amaçlara, hedeflere, projelere, bütçelere vs.) gidilmesi gerektiğinin belirlenmesi süreci olarak tanımlanabilir.

 Hem özel hem de kamu sektörü için stratejinin nasıl geliştirilmesi gerektiğine ilişkin çalışmalarda, üzerinde uzlaşılan tek payda, stratejik düşünmenin de özüne aykırı olan, tek bir “doğru” veya “en iyi” yaklaşımın olmadığı veya olamayacağıdır.

  Kamu kurumları ve yerel yönetim birimleri için stratejik planlamaya gitmenin nedeni kamusal değer yaratmaktır.

Bu hedef, kamu sektörünü özel sektörden ayırt eden en önemli ölçüttür. Kamu yönetimi, kararlarını alırken, hizmetleri sunarken, bireysel, sınıfsal veya kesimsel çıkarları değil toplumun genel çıkarlarını korumak ve kollamakla görevlidir.

      Stratejik planlamanın amacı olan kamusal değer yaratmak; kamusal yararı ve ortak iyiliği arttıracak girişimler, politikalar, programlar, projeler, hizmetler veya altyapılar(fiziki, teknolojik, sosyal vs.) üretmek anlamına gelmektedir.

 Ülkemizde küreselleşmenin ve bilgi toplumu olma hedefinin gerekliliklerinin sonucu olarak gerek merkezi gerekse yerel yönetim kurumlarına stratejik plan ve performans programı hazırlama görev ve sorumluluğu getirilmiştir.

  Stratejik planlama ile tüm hizmetlerin daha etkin ve kamu- vatandaş yakınlaşmasını sağlayacak biçimde sunulması amaçlanmaktadır.

Tüm bunların yanı sıra vatandaşların iline, kentine ve gündelik yaşamına sahip çıkmasının yolu açılmaktadır.



YEREL YÖNETİMLER

 Yerel yönetimler, merkezden uzaktaki birimlere, merkezi yönetim tarafından tanınan yetkiler doğrultusunda hizmet sağlayan tüzel kişiliğe sahip kurumlar olarak tanımlanabilir.

 Merkezi yönetimin dışında olmasının yanı sıra yönetim kadrosunu halkın seçmesi ve ortak ihtiyaçları karşılamak için çalışması bu birimlerin kamusal yönünü ortaya koymaktadır.

Halk için demokrasi okulu olarak görülen yerel yönetimler, merkezin tanıdığı özgürlük sınırları içerisinde görevini yerine getirmektedirler.

Hâlbuki yerel yönetimler, merkezin tanıdığı bu yetkileri en özgürlükçü ve yaratıcı sınırlar çerçevesinde kullandığı müddetçe demokrasi gerçekleşmiş demektir.

 Yerel yönetimlerin kuruluşundaki temel amaç, merkezi yönetim tarafından zamanında, yeterince iyi ve verimli yürütülmeyen yerel kamu hizmetlerinin halkın ortak gereksinimlerine daha uygun ve etkin bir biçimde, yerel yönetim birimlerince sağlanması düşüncesidir.

 Ülkemizde sürekli değişen ve çeşitlenen kamu beklentileri karşısında yerel yönetim birimlerinin stratejik yönetim anlayışına uygun bir yapılanma ve zihniyet değişikliğine ihtiyaçları tespit edildiğinden bu konu ile ilgili gerekli yasal düzenlemeler yapılmıştır.

 Stratejik planlama kavramı 5018 sayılı KMYK, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyeleri kanunu ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu ile Türk Kamu Mevzuatına girerek bir zorunluluk halini almıştır. Bu yasal düzenlemelere göre artık her kamu kurumu birer kurumsal stratejik plan yapmak, uygulamalarını ve bütçelerini bu plana göre oluşturmak zorundadır

Bunun yanı sıra Avrupa Birliği Katılım Ortaklığı Belgesinde Türkiye’nin en kısa sürede etkin, şeffaf ve katılımcı yerel yönetimler oluşturması gerekliliğinin ifade edilmiş olması stratejik planlarının önemine vurgu yapmaktadır

 Yerel yönetim alanında yapılan düzenlemeler ile bazı belediyelere geleceğe ilişkin amaç, hedef ve ilkelerini içeren stratejik plan hazırlama zorunluluğu getirilmiş ve nüfusu 50.000 üzeri olan belediyeler stratejik planlarını hazırlamaya başlamışlardır.

Türlerine Göre Mahalli İdarelerin Sayısı

TÜRÜ

SAYISI

İL ÖZEL İDARESİ

81

BELEDİYE

2.950

KÖY

34.283

TOPLAM

37.314

Belediyelerin Türlerine Göre Dağılımı

TÜRÜ

SAYISI

BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ

BÜYÜKŞEHİR İLÇE BELEDİYESİ

İL BELEDİYESİ İLÇE BELEDİYESİ BELDE BELDİYESİ

16 143 65 749 1.977

TOPLAM

2.950

Türlerine ve Nüfus Aralıklarına Göre Belediyelerin Dağılımı

NÜFUS ARALIĞI BÜYÜK ŞEHİR

0-49.999

50.000 50.000 + TOPLAM -------- 16 16

İL

7 58

BÜYÜK ŞEHİR İLÇE

34 109 65 143

İLÇE

682 67 749

BELDE TOPLAM

1975 2 1.977

2.698

252 2.950

 Yeni düzenlemelerle birlikte yerel yönetimlerle ilgili temel mevzuat bütünüyle yenilenerek, yerel yönetim sistemimizin çağdaş normlara ve özellikle de Avrupa Konseyi Yerel Yönetimler Özerklik şartına uyumu sağlanmaya çalışılmıştır.

 Yeni düzenlemelerle yerel yönetimlerin daha esnek bir organizasyon sistemine kavuşturulması amaçlanmıştır.

 Yerel boyuttaki kamu hizmetlerinin sağlayıcısı olarak vatandaşa en yakın kamu örgütü olan belediyeler ve diğer yerel yönetim birimleri, sahip oldukları gelir ve kaynakları efektif bir biçimde kullanma konusunda çoğu zaman zafiyet içine düşmektedirler.

 Bu zafiyetlerin giderilebilmesi için son yıllarda yerel yönetimlerinin klasik yönetim anlayışlarından kurtularak, çağdaş yönetim anlayışını benimseyen ve geleceğe dönük hedefleri saptama gibi amaç, strateji ve proje üretme aşamalarını içeren stratejik planlar hazırlamaları gerekmektedir.

 Yerel yönetim birimleri açısından etkin bir yönetim anlayışının başarılması ancak; -Kurumsal stratejik planların hazırlanması, - Kentsel faktörlerdeki değişimin sürekli izlenmesi ve analiz edilmesi, -Hizmet önceliklerinin tespiti, -ve kıt kaynakların en uygun biçimde tasnif ile mümkün olacaktır.

 Stratejik planlama, yerel yönetimlerin görev anlayışı ve hedefleri ile kaynakları arasında ilişki kurmasını sağlayarak, temel stratejilerini yeniden gözden geçirmesini sağlamaktadır.

 Stratejik planlama uygulayan yerel yönetim birimleri, sürekli gözden geçirilen ve yenilenen, uzun vadeli bir planlama yaklaşımı ile, yaşanabilir ve sürdürülebilir bir yerleşim birimi oluşturulmasında katkı sağlarlar.

 İster kamu kurumu isterse özel sektör kuruluşu olsun gelecekte de var olmak isteyen ve sürekliliği hedefleyen kurumların stratejik düşünceden ayrılma lüksü bulunmamaktadır.

      Yerel Yönetimlerin yapmayı planladıkları yatırım ve hizmetlerinin kalkınma planları ile yıllık programlara uygun şekilde yapılması, hizmetleri vatandaşlara kolay ve zamanında ulaştırılabilmesi, karar süreçlerine vatandaşların da katılımının sağlanması, yerel yönetim birimine mensup personellerin eğitilmesi, personel kadro standartlarının tespit edilmesi, Yerel yönetim birimlerinin geliştirilmesi için araştırmalar yapılması stratejik planlama dahilinde daha etkin başarılabilecek faaliyetlerdir.

 Yerel yönetimlerde stratejik planlar birer imar planı yada yatırım programı değildir. Ulusların kentlerin, kurumların önceliklerini ve hedeflerini belirledikleri kavramsal planlardır. Ancak bu güne kadar böylesine bir planlama anlayışı yerine maalesef kentler ve kurumlar el yordamıyla hareket etmeyi ve günübirlik çözümlerle uğraşmayı tercih etmişlerdir

Bunun sonucunda da hizmetler yetersiz kalmış ve verimsizleşmiş, dayatmacı anlayışında bir sonucu olarak devlet-vatandaş birbirinden uzaklaşmış, aynı işler farklı kurumlarca gereksiz yere tekrarlanmış, yetki kargaşası ortaya çıkmış, hepsinden ötesi demokrasi kültürü yerleşmemiş ve kurumsal yapılar olgunlaşamamıştır. Yapılan planlar çoğunlukla raflarda kalmış, uygulananlar ise istenen sonuçlara ulaşılmasını sağlayamamıştır.

Yerel Yönetimlerin Stratejik Planlamaya geçişiyle birlikte     Plan, program ve bütçe arasındaki ilişki güçlendirilmeye çalışılmış, Kamuda etkin bir yönetim ve harcama sisteminin oluşturulmaya çalışılmış, Kuruluşların belirli bir hedefe yönelik olmayan kısa vadeli ve anlık işlerde yoğunlaşmaları yerine, orta vadeli ve somut hedeflere dayalı planlama anlayışı yerleştirilmeye çalışılmış, Süreçlere entegre olmuş bir şekilde denetim ve izleme faaliyetleri kolaylaşmıştır.

Yararlanılan Kaynaklar

    Balcı, A. (2008), “e-Devlet: Kamu Yönetiminde Yeni Perspektifler, Fırsatlar ve Zorluklar”, Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar, Seçkin Yayınları.

Barca M. ve A. Nohutçu (2008), “Kamu Sektöründe Stratejik Yönetim ve

Türk Kamu Yönetiminde Stratejik Planlama Uygulamasına Eleştirel Bir

Bakış” Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar, Seçkin Yayınları.

Çevik H.H.(2004), Türkiye’de Kamu Yönetimi Sorunları,2. Baskı, Seçkin Yayınları.

Kutlucan K.Ü.(2009), Belediyelerde Stratejik Planlama Uygulaması, Yayınlanmamış Y.L.Tezi, Atılım Üniversitesi.

Yararlanılan İnternet Siteleri

     www.migm.gov.tr

www.mevzuat.gov.tr

www.todaie.gov.tr

www.ankarailozelidare.gov.tr

www.sgb.gov.tr

Beni Dinlediğiniz İçin Teşekkürler…