Transcript White KL, Conelly JE: Medical School`s Mission and the Population`s

HEMŞİRELİKTE GÜNCEL SORUNLAR VE
YAKLAŞIMLAR
Doç. Dr. Gülçin Bozkurt
ICN 2014 teması
Hemşireler değişim için bir güç: sağlık için
hayati bir kaynak
Hiç değişmeyen sorunlar
Hemşireler hala var olma çabaları veriyor
Dünya hemşireleri de aynı durumda mı?
SORUNLARIMIZ
MESLEKİ STATÜ
MESLEK HASTALIKLARI
İSDİHDAM
EKİP ÇATIŞMASI
EĞİTİM
BİLGİ TABANI
ÖRGÜTLENME YETERSİZ
Hemşirelerin aklına ilk gelen sorunlar
Çocuğun bakımı/Kreş
Hemşire sayısı yetersiz
Malzeme yetersiz
Taşerondan çalışan eğitimsiz personel
Ekip iletişimi bozuk (Sıfır iletişim)
Şiddete maruziyet
MESLEKİ STATÜ
Hemşirelik imajı
Hemşireler
Halk
Tarihsel
Mesleğe
yeni
girenler
Hükümetler
Diğer meslekler
Hemşirelik otonomisinde sorunlar
 Uygulamalarını bağımsız yönetemiyor
 Meslek dışındaki disiplinler tarafından yönetilme
 Mesleğinin değeri
 Öz-saygı eksikliği
MESLEK HASTALIKLARI
Mesleki Riskler
• Biyolojik
– Kan ile bulaşan hast.
– Hava/temas/Enteral
bulaşan
• Kimyasal
– Anestezik gazlara maruziyet
– Antiseptikler/el yıkama
– Lateks eldiven allerjisi
– Dezenfeksiyon/steriizasyon
riskleri
• Fiziksel
– Ergonomik sorunlar
– Zararlı ışınlar
– Elektirik tehlikeleri
– Sıcaklık
– Gürültü
– Fiziksel şiddet
– Psikososyal etkenler
– Yetersiz dinlenme araları
Meslek hastalıkları
 Bel fıtığı
 Bel ağrısı
 Boyun ağrısı
 Uyku düzensizlikleri
 Gastrointestinal /Kardiyovasküler sorunlar
 Kanser
 Psikolojik sorunlar (stres, migren)
 Yorgunluk
 Mesleki doyumsuzluk
 Dikkatsizlik
Gece çalışan hemşirelerin meme kanserine yakalanma riski fazla (Hansen 2012)
Deri ile ilgili egzama ve kontak dermatit yüksek ( Xelegati ve ark 2006)
Hemşirelerin %68,3’ünde ayak ile ilgili sağlık sorunu (Şendir ve ark. (2009)
İSDİHDAM SORUNLARI
Hemşire güvenli çalışmıyor








İş yükü /Hemşire başına düşen hasta sayısı fazla
Haftalık çalışma saatlerini aşan nöbetler
Sözleşmeli statüde iş güvenliği yok
Alanı dışında işlere zorlanma/destek hizmetlerin yükü
Malzeme yetersizliği
Hasta yakınlarının fiziksel saldırısı
Stres ve tükenmişlik duyguları
ATT, Ebe, Evde Bakım, Yaşlı bakım mezunlarının
hemşirelikte istihdamı
Kaygan zemin, kesici-Batıcı aletler, yanıklar, elektrik çarpmaları
çalışma güvenliğini etkiliyor (Esin 2009, Shimuzi ve ark. 2010)
Hasta güvenliği ve istihdam ilişkileri
 Hasta düşmeleri
 Yatak yaraları
Sağlıklı istihdam hayat
kurtarır ICN-2006
 İlaç hataları
 Hastane enfeksiyonları
 Girişim sonrası komplikasyonlar
Hastanede ölüm oranlarında artış
• Günlük tam hemşire bakım saati ile, idrar yolu enfeksiyonları,
pnomoni, tromboz ve akc. rahatsızlıkları riski arasında ilişki (Kovner
ve Gergen 1998)
• Günlük hemşirelik bakım saati ve sayısındaki artış ile hastanede
kalış süresi/ üriner enf./mide barsak kanamaları/
pnömoni/şok/kalp krizi azalır (Needleman,Buerhaus 2002)
Hasta güvenliği ve istihdam ilişkileri
• Mİ hasta başına günlük hemşire bakım saati ile ölüm ilişkili (Shultz ve
Ark.1998)
• AİDS’li hastalarda hasta başına ilave bir hemşire ile 30 günlük
mortalitede % 50 azalma (Aiken,Sloane ve ark, 1999)
• Hemşirelik bakım saatinde artış ile bası yaralarında azalma
(Botstic
2004)
• Doğru istihdam ile ölüm oranı ve hastanede kalış süresi azalır
ve ark 2004)
• Hemşire başına düşen hasta sayısı ↑ tükenmişlik ve iş
doyumsuzluğu ↑
(Sheward ve ark.2005)
(Lang
Sağlıklı istihdam politikaları
Hemşirelik cazip hale getirilmeli
 Çalışma koşulları iyileştirilmeli
 Karar mekanizmalarında hemşire liderler olmalı
 ÜCRET ve ÖZLÜK HAKLARINA ilişkin düzenlemeler
 Hemşirelik hizmetlerinin performansa yansıtılması ?
EKİP ÇATIŞMASI
Ekip çatışması
 Sağlık ekibi birbirlerinin rollerini bilmiyor
 İlişkiler hiyerarşik yapıda yürütülüyor
Hekim yarısı/yardımcısı algısı
 Ekip lideri değişmiyor
 Mobbing
 Ortak bir anlayış geliştirilmiyor
Şimdikiler çok mutsuz, belki de yönetimleri
onları anlamıyor.
Biz bir çok yokluğa rağmen daha mutlu idik
EĞİTİM SORUNLARIMIZ
Sorunlar
 Eğitim farklılıkları
 Uzaktan eğitim
 Liselerin açılması/çocuk hemşireler
 Uzmanlık kadrosunun olmaması
 Hemşire öğretim elemanı ihtiyacı
 Eğitimi başka meslekler üstlenebiliyor
 Hemşirelik rol ve işlevleri eğitim düzeylerine göre farklı değil
 Öğrenciler uygulama alanlarından yeterince yararlanamıyor
Toplumların sağlıklı olması için iyi eğitilmiş ve
motive sağlık personeli temeldir (WHO 2006)
Çözüm
 Eğitim lisansa temellenmeli
 Akreditasyonu
Lisans Üstü eğitim artmalı
Klinisyen akademisyen işbirliği
Sürekli eğitimler
o Oryantasyon eğitimi
o Hizmet içi eğitim
o Sertifika programları
Mesleğin güçlenmesi için eğitimin nitelik ve düzeyinin yükseltilmesi
öncelikli
BİLGİ TABANI
BİLGİMİZ ÖLÇÜSÜNDE ÖZGÜRÜZ
(Sokrates)
Bilimsel araştırmalara yönelik sorunlar
 Deneysel araştırmalar az
 Araştırmalarda izin alınamıyor
 Etik kurullarda hemşire yok
 Araştırmalara mali kaynak bulunamıyor
 Sonuçların uygulamaya aktarımı yetersiz
Çözümler
Mezuniyet öncesi araştırma eğitimi
Öğrenci kongreleri
Kongrelerde bildiri sunumu
Süreli yayınlar
Akademisyen klinisyen işbirliği
ÖRGÜTLENME YETERSİZ
Birlikte hareket etmiyoruz
 Birbirimizle rekabet
 Eğitim farklılıkları
 Dernekleşme bilinci zayıf (üye sayısı
az)
 Oda, birlik, federasyon çalışmaları
güçlü değil
 Hemşire liderler az
 Kadına temelli meslek
Bir araya gelmek başlangıç, bir arada durabilmek
ilerleme , birlikte çalışmak ise başarıdır …Henry FORD
Ulusal Hemşire Birlikleri ve Derneklerin Rolü
Politika oluşturma
Hemşire açığı ile ilgili rehberlik ve strateji geliştirme
Savunuculuk
Sağlıklı çalışma ortamı ve sağlıklı istihdam
Temsil
 Yargıda ya da organizasyon bünyesinde temsil
Müzakereler
Nitelikli hemşirelerin alanda tutulması
Çalışma koşullarının iyileştirilmesini sağlama
MESLEKİ
ÖRGÜTLENME
• KURUMSAL HEMŞİRE DERNEKLERİ
• MEZUNLER DERNEĞİ
• ÖZEL DAL HEMŞİRELİĞİ DERNEKLERİ
– Türk Yoğun Bakım Hemşireleri Derneği
– Çocuk Hemşireleri Derneği
• TÜRK HEMŞİRELER DERNEĞİ
05:58
BUGÜN EKLENEN SORUNLAR
SÖZLEŞMELİ ÇALIŞMA
AİLE HEKİMLİĞİ SİSTEMİ
Neden?
TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ
PERFORMANS
Sağlıkta dönüşüm
EĞİTİM
KAMU HASTANELERİ KURUMU
ŞİDDET
Neo liberal politikalar
Devletin sağlık hizmetlerindeki rolü ve sorumlulukları
özelleştirmeler ile azaltıldı
Sağlık maliyet etkili analizler ile ölçülebilen, rekabete
dayalı bir hizmet ve kar haline getirildi
Neo liberal politikalar
 Sağlık bakanlığı politika yapıcı
 Finansman GSS
Devletin sağlık hizmetlerindeki rolü ve sorumlulukları
özelleştirmeler ile azaltıldı
Sağlık maliyet etkili analizler ile ölçülebilen, rekabete
dayalı bir hizmet ve kar haline getirildi
 Maliyet artacak-verimlilik düşecek
 Hastaneler işletme/Hastalar müşteri
 Tedavi edici hizmet sunumu artacak
 Koruyucu hizmet sunumu azalacak
TÜRKİYE’DE
SAĞLIKTA REFORM
SÜRECİ
Sözleşmeli çalışma
• 657 sayılı Devlet Memurları 4/b maddesine tabi olarak,
ücretleri döner sermayeden karşılanmak üzere sağlık
personeli alımı (10.07.2003 tarihli kanun)
• iş koşulları ve ücretler
•
•
•
•
Performansa dayalı ücretlendirme
Meslekler arası ve meslek içi rekabet
Emekliliğe yansımayan özlük haklar
Sağlık hizmeti için prim, katkı payı, tamamlayıcı özel sigorta
primi ödeme
• Eşitsizlik dayanışmayı engelliyor, çalışma barışını
bozuyor
Aile Hekimliği Sistemi
 Koruyucu sağlık hizmetleri özelleştirildi
 İşletme/işveren/patron hekim
 Az kişi ile tüm işler yürütülüyor
 Laboratuar/kayıt/telefon vb. birçok görev tanımına
girmeyen işleri yapabiliyor
 Aile sağlığı elemanı
24.111.2004 tarihli ve 5258 sayılı kanun
( Karabulut SD, Şahinoğlu S. Sağlıkta dönüşüm programı ve hemşireliğe
yansımaları. Sağlıkla 2013,54-55.).
Performansa dayalı ödeme
•
•
•
•
Rekabet ile ekip içi iş barış olumsuz etkiledi
Hastaya yapılan her işlem hekim üzerinden puanlanıyor
Giderleri azaltmak için çalışan insan gücü sayısı azaltılıyor
İş çeşitliliği rekoru hemşirelerde
– Performans kayıtları
– Satın alma/Faturalama
– İhale dosyaları hazırlama vb
• Hemşirelik bakımı bütüncül yaklaşım ile yapılmıyor
• Daha fazla hasta sirkülasyonu/ daha çok para kazanmaya
çalışan sistemde birçok etik ve mesleki temel ilke gözden
kaçırıldı
Toplam kalite yönetimi
• Yaratılan kırtasiye işlemleri nedeniyle
– Hemşireler hasta bakımından uzaklaştı
– Göstermelik uygulamalar
• Kalite kağıt üzerinde kaldı/hasta bakımı yetersiz
(Kavuncubaşı, 1998)
Mesleğin toplum tarafından benimsenmesinde, verilen hizmetin
kalitesi önemli
Hemşirelik eğitimi
• Sağlık Meslek Liseleri ?
• Özel kurumların Sağlık Meslek Liseleri açmaları !!!!!!!!!!
•
Tehlikeli iş kolunda yer alan sağlık hizmetlerinde,
çocuk ergen yaşta çalıştırılmaya başlandı
Kamu Hastaneleri Kurumu
• SB ‘’Hemşirelik Daire Başkanlığı’’ kaldırıldı
• Sağlık bakım hizmetleri müdürlüğü
• Başhemşirelik tamamen sonlandırıldı
•
•
•
Gider Ö. ve Top M., “Kamu Hastane Sektöründe Liberalleşme ve Türkiye’de Yansımaları”, 2007
Kamu Hastane Birlikleri Pilot Uygulaması Hakkında Kanun Tasarısı.
www.basbakanlik.gov.tr/docs/ kkgm/kanuntasarilari/101-1349.do
Şiddet
Siyasilerin sağlık çalışanlarını hedef
göstermeleri şiddeti arttırdı
Üniversite Hastaneleri Hemşireleri Platformu
9 Aralık 2011-istanbul
Güçlü Yönler/Fırsatlar
 Meslek örgütünün varlığı
 Hemşirelik hizmetleri
yönetmeliği ve görev
tanımları
 Hemşirelik fakültesi
 Hemşirelik eğitiminin lisansa
temellenmesi
 Meslek örgütü
yöneticilerinin gücü
 Uygulamada yapılan bilimsel
faaliyet artışı
 Cinsiyet ayırımının
kaldırılması
Zayıf Yönler/Tehditler
 Hemşirelik bakım algısının
yetersizliği
 Mesleki örgütlenmede
yetersizlik
 Hizmet ve eğitimin entegre
olmaması
 Hemşirelik girişimlerinin
ücretlendirilmemesi
 Yetki kullanamama
 Farklı düzeylerdeki mesleki
eğitim
 Hizmet sunumunda sayısal
yetersizlik
 Hemşirelik dışı hizmetlerin
Risk almalı
Gücümüze ve kendimize güvenmeli
Politik etkinliklerde
bulunmalı
Gelişmeye açık olmalı
İlişkileri
Güçlendirmeli
Eğitim
Bilimsel ve sosyal
etkinlikler
Mesleki
Güçlenme
Erkek hemşireler
Gideceğin yoldan eminsen, engeller 'dinlenme noktan' olmaktan
öteye gidemez
PAULO COELHO
Bundan yirmi yıl sonra yapmadığınız şeylerden
dolayı, yaptıklarınızdan daha fazla pişman
olacaksınız. Demir alın ve güvenli limanlardan çıkın
artık…Rüzgarları arkanıza alın, araştırın, hayal edin
ve keşfedin.
Mark Twain
Doyumlu çalışan
Nitelikli hizmet
Memnun hasta
Mesleki
Güçlenme