Transcript dosyayı indir

2. KALITIM
Hazırlayan
Gökçe FORTACI
www.gokcefortaci.com
KAZANIM
2.1 Gözlemleri sonucunda kendisi ile annebabası arasındaki benzerlik ve farklılıkları
karşılaştırır
2.2 Yavruların anne-babaya benzediği, ama
aynısı olmadığı çıkarımını yapar
Ailelerine benzeyen ünlüler
Anne ve babamıza baktığımızda bazı özeliklerimizin
benzediğini fakat tamamıyla onlara benzemediğimizi
farketmişsinizdir
• Onlara tıpatıp
benzemememizin
nedeni kromozomların
yarısını anneden yarısını
babadan almış
olmamızdır
Meryl Streep
Mamie Gummer
Melanie Griffith
Dakota Johnson
Gwyneth
Paltrow
Blythe Danner
Demi Moore - Rumer Willis
Hatta bırakın anne babaya tamamen
benzemeyi ,bazen kardeşler bile
birbirine tam olarak benzemiyor..
( Tek yumurta ikizleri hariç )
Benzemeyen kardeşler
Kıvanç T. ve abisi..
Tarkan ve abisi..
Canlıların farklı olması değişik
karakterlere sahip olmalarıyla
ilgilidir.
Örneğin, saç şeklinin kıvırcık ya
da düz olması, göz renginin yeşil
ya da kahverengi olması gibi.
Neden anne ve babamıza
tıpatıp benzemiyoruz
sorusu yıllarca bilim
insanlarını araştırmaya
iten bir soru olmuştur.
Bu soruya yanıt arayandan
biri de MENDEL’dir.
Mendel yaptığı bazı deneylerle kalıtsal
özelliklerin nesilden nesile aktarıldığını keşfetti.
Mendel, kalıtımla ilgili olan ve 7 yıl süren
çalışmalarını bezelyeler üzerinde yapmıştır
Mendel’in deneylerinde bezelyeleri
kullanmasının nedeni
• Çabuk döl vermeleri (Yılda birkaç kez ürün
verebilir)
• Yetiştirilmesinin kolay olması
• Dişi ve erkek organın aynı çiçekte olması
• Bezelyelerdeki dişi ve erkek organlarının taç
yapraklar ile sarılı olması( Bu nedenle yabancı
tozlaşma yapmaz. )
Çok çeşitli özelliklere sahip olmaları
( yuvarlak-buruşuk tohum, sarı-yeşil
tohum, mor- beyaz çiçekli bezelye gibi
)
Mendel’in Çalışmaları
• Mendel uzun
bezelye ile kısa
bezelyelerin saf
döllerini
tozlaştırdığında
birinci kuşağın
tümünde uzun
bezelyeler elde etti
• Birinci kuşakta elde
ettiği bezelyeleri
kendi aralarında
tozlaştırdığında ise
oluşan bezelyelerin ¾’
ünün uzun , ¼ ‘ünün
ise kısa olduğunu
gördü.
Mendel, mor çiçekli
bezelye ile beyaz
çiçekli bezelyelerin
saf döllerini
tozlaştırdığında,
birinci kuşağın MOR
çiçekli, ikinci kuşağın
ise BEYAZ renkli
olduğunu görmüştür
Çaprazlanan
bezelyelerin MOR çiçekli
olmasına rağmen ikinci
kuşakta BEYAZ çiçekli
bezelyelerin çıkmasını
gösterek, farklı
özelliklerin 1. kuşaktan
2. kuşağa nasıl
aktarıldığını göstermiş
ve kalıtımın ilkelerini
keşfetmiştir.
Kazanımlar:
2.4 Gen kavramı hakkında bilgi
toplayarak baskın ve çekinik genleri
fark eder.
2.5 Fenotip ve genotip arasındaki
ilişkiyi kavrar.
Kalıtımla ile ilgili kavramlar
BASKIN GEN & ÇEKİNİK GEN
Bu iki kavramı tanıtırken
ÇOCUKLAR DUYMASIN isimli
diziden örnekler vereceğiz
Çocuklar Duymasın
Dominant Teyze : BÜYÜK HARF
Selami
A
: küçük harf
a
Baskın GEN ( Dominant)
İlk kuşakta kendi özelliklerinin ortaya çıkmasına neden olan genler BASKIN
genlerdir.
Örnek: Bir ortamda iki Gönül karakteri bir arada olsa (yani AA , BB gibi), o
odada sadece onların sözü geçer. Yani BASKIN KARAKTERLER onlar olur..
AA, BB,CC, DD, EE
Ortamda Gönül ve Selami bir arada olsa
(Aa, Bb gibi) yine sözünü geçiren taraf
GÖNÜL olur. Yani BASKIN karakter
GÖNÜL’dür yine…
Aa, Bb, Cc, Dd, Ee
Özetle aşağıdaki 2 durum BASKIN
GENLERİ örnekler
1)İki harfin de büyük
yazılması (AA, BB,CC)
2)Bir harfin büyük bir
harfin de küçük
yazılması (Aa, Bb, Cc)
Örnek :
A
a
Aa - Baskın
B
b
Bb - BASKIN
Cc - BASKIN
Dd – Baskın
Ee (BASKIN)
Çekinik Gen ( Resesif)
Baskın genle birlikte bulunduğu zaman kendi
özelliğini gösteremeyen genler çekinik genlerdir
Küçük harfle gösterilir.
Sadece iki küçük harf yanyana geldiğinde
ÇEKİNİK karakteri ortaya çıkar
aa, bb, cc, dd, ee
bb - Çekinik
Bu sefer cevaplar sizden çocuklar..
…… ……. (Baskın ? Çekinik? )
?
?
?
• Siyah saç sarı saça baskındır
• Kıvırcık saç düz saça baskındır
Ayrık kulak memesi baskın
Dil yuvarlayabilme özelliği baskın
Koyu renk göz açık renge baskın
Esmer ten beyaz tene baskın
Uzun kirpik kısa kirpiğe baskındır
ALEL GEN
Canlıların sahip olduğu her
bir karakter (özellik) için biri
anneden diğeri babadan
gelen her bir gene alel gen
denir.
Homozigot –Arı- Saf
• Canlıdaki her bir özelliği belirleyen gen çiftinin
yani alel genlerin her ikisinin de aynı olması
durumudur.
AA, BB, cc, DD, EE, ff …..
Heterezigot - Melez
• Canlıdaki her bir özelliği belirleyen gen çiftinin
yani alel genlerin her ikisinin de farklı olması
yani alel genlerin birinin baskın, birinin çekinik
olması durumudur.
Aa, Bb, Cc, Dd, Ee, Ff
Örneğin;
Defne Joy Foster’in Annesi Türk, babası ise
Amerikalı bir askerdir. Bu örneği Melez döle
(heterezigot) benzetebiliriz. Çünkü Defne Joy
Foster da MELEZdi.
Zenci bebek
Melez bebek
Zenci manken
Melez manken
Fenotip – Genotip
Fenotip :Canlının dış görünüşüdür.
Genotip: Bir canlının sahip olduğu genlerin
toplamıdır.Genotip sembollerle (harflerle)
gösterilir.
Örneğin;
Kahverengi Gözlü veya Yeşil Gözlü
olmak fenotipi belirtir.
Kahverengi gözlü bir insanın KK veya
Kk ,
Yeşil gözlü bir insanın kk'sı onun
genotipini belirler.