Transcript Slayt 1

SEL KONTROLU
TERASLAR
HÜSEYİN E. ÇELİK
İÜ ORMAN FAKÜLTESİ
ÇEM SEL KONTROLU SEMİNERİ
15-17 ŞUBAT 2012
AFYONKARAHİSAR
HÜSEYİN E. ÇELİK
15-17 ŞUBAT 2012 AFYONKARAHİSAR
1
Niye 10 yıl tekerrür aralıklı yağış?
1. Büyük tekerrür aralığı alınırsa teras kesiti
büyür, tahrip edilen arazi miktarı artar
2. Büyük tekerrür aralığı alınırsa kesit
büyüdüğü için maliyet artar
3. Mühendislik hesaplarında belli bir risk alınır,
10 yıl içinde büyük bir yağış gelirse bozulan
kısmın onarımıyla birlikte toplamda maliyeti
daha az olur
4. 10 yıl içinde fidanlar bağımsızlığını kazanır
Teras enkesitlerinin belirlenmesi
Eğimsiz teraslar:
10 yıl tekerrür aralıklı 1 saat süreli MMY
S=d.L=2*1=2m²
Qmaks=S.I=2*0,02=0,04m³
A.d=Qmaks =0,04m³
A.1=Qmaks =0,04m³
A=0,04 m²
Yağış 20 mm, hepsi
ya geçiyor
HİDROLOJİ
4
H. E. ÇELİK
HİDROLOJİ
5
H. E. ÇELİK
a=50 cm
a=45 cm
1:1
(%100)
S=ah/2
S=0,20*0,50/2
S=0,05 m²
%20
tatonman
h=?
h=20
S=0,18*0,45/2
S=0,040 m²
Yamaç eğimi
1:1
1:1,5
Düşey teras aralıklarının belirlenmesi
H ²  64.P
Saccardy
Yatay aralık
H ³  (260  10).P
10>P<25
H ²  64.P
P>25
L= P/H
AGM
263
sayılı
tebliğ
1994
(1979)
Eğimsiz terasların araziye uygulanması
Su terazili
pergel
Hortum terazi
Teras enkesitlerinin belirlenmesi
Eğimli teraslar:
10 yıl tekerrür aralıklı 1 dk süreli MMY
3 mm/d
S=d.L
Qmaks=S.I
Qt=F.v
S=2.200=400 m²
Qm=400*0,003/60
Qm=0,02 m³/sn
Qt=Fv
F=0,02/0,7=0,3 m²
Teras enkesitlerinin belirlenmesi Eğimli teraslar:
10 yıl tekerrür aralıklı 1 dakika süreli MMY 3 mm/d
S=d.L=2*100=200m²
Qmaks=S.I=200*0,003/60=0,01m³/sn
0,01 m³/sn=Qs =F.v= F*1m/sn
F=0,01m²
S=(0,4*0,15)/2
S=0,03 m²
Fidan türü
Dikim aralık
mesafe (m)
Fidan sayısı
Ad/ha
Karaçam, sarıçam
2,50*1,25
3200
Kızılçam, halep, sedir
3,00*1,50
2220
Sahil çamı, radiata çamı
4,00*2,00
1250
Duglas
3,00*3,00
1110
Ladin, göknar
2,00*2,00
2,50*1,25
3200
Kayın
2,00*1,00
5000
Meşe
1,60*1,60
2,00*1,25
3900
4000
Dy
3,00*2,50
1330
(AGM 1979)
Rasyonel Formül
CIA
Q
3,6
C=yüzeysel akış oranı,
I=yağış şiddeti (mm/sa),
A= havzanın alanı (km²)
Formülde I, 10,25,50 veya 100 yıl tekerrür aralığına göre hesaplanır. Bu amaçla
hazırlanmış abaklar ve bilgisayar programları vardır.
H. E. ÇELİK
SEL ve ÇIĞ KONTROLU
16
Mecra yüksekliği ve
uzunluğu yardımıyla
toplanma süresi
bulunur.
tekerrür aralığına göre
yağış miktarı meteoroloji
istasyonundan alınarak
abakta işaretlenir,
toplanma süresi ile
birleştirilerek yağış süresi
bulunur.
Bu süreli yağış
meteoroloji
istasyonundan alınır.
H. E. ÇELİK
SEL ve ÇIĞ KONTROLU
17
Rasyonel formül 5 km²’den küçük havzalarda, ancak
DSİ 1 km²’den büyük havzalarda kullanmıyor
Formülün kabulleri:
•havzanın her yerine aynı miktarda yağmur
yağmıştır
•toplanma süresine eşit sürede üniform yağmıştır.
•ayrıca geçirimsiz yüzeylerde 1’e sık bitkilerle kaplı
alanlarda sıfıra yaklaşan C katsayısı da özneldir.
H. E. ÇELİK
SEL ve ÇIĞ KONTROLU
18
Ülkemizde sel derelerinin kontrolunda yukarı havzada
orman bakanlığı ağaçlandırma ve erozyon kontrol genel
müdürlüğü (AGM) ile devlet su işleri genel müdürlüğü
(DSİ) işbirliği halindedir.
Yamaç ıslahı (teknik kültürel önlemler) AGM tarafından
gerçekleştirilmektedir.
Mecra ıslahı (teknik önlemler) DSİ tarafından
yürütülmektedir.
H. E. ÇELİK
SEL ve ÇIĞ KONTROLU
19
Y.S.D
A
B
F
1
1
C
D
F= Su ile kaplı alan (m²)
U= Islak çevre (AC+CD+DB) (m)
R=Hidrolik yarıçap (F/U) (m)
Akımın geçeceği kesit genellikle yamuktur.
Hidrolik bakımdan R=F/U = h/2 olan yamuk
kesitler optimumdur.
Yan yüz eğimleri en çok 1:1’dir.
H. E. ÇELİK
SEL ve ÇIĞ KONTROLU
20
Teras enkesitlerinin belirlenmesi
Eğimsiz teraslar:
10 yıl tekerrür aralıklı 1 saat süreli MMY
S=d.L
Qmaks=S.I
F.d=Qmaks
S=2.1=2 m²
Qmaks=2.0,020=0,04 m³
F.1=0,04
F=0,04 m²