Transcript مدیریت تحول
...............
...............
استاد :
تهیه اسالید :
پاییز 1390
َّ ه ُ ه ُ ه ه
ْ
اماابقومِ
الل الايغير ِ
اِن ِ
ح َِّت ُ
ِه
ياي هغي ُِروا هِماابِأ ِْن ُفسه ِمْ
رعدا– 10
پيامبرااكرما(ص):
ه ْ ْ هه هْه ُ هُه ه ْ
ُ
ن
اه ِف ِه ِو ِم ِغ ِب ِو ِ
ن اسِ ِت ِوي ِاي ِو ِم ِ
ِم ِ
هراکس ىاکهادواروزشامساوىاباشدا
(و روزابعدابهتراازاروزاقبلانباشد) مغبونااست
بحار االنوار68/173/
ياامقلباالقلوباوااالبصار
ياامدبراالليلاواالنهار
ياامحولاالحولاوااالحوال
حولاحالناااليااحسناالحال
تحو ِل :
= (اسم)
«تغييراتامحيط»
= (فعل)
«واكنشاعمليابهاتغييراتامحيط»
مديريتاتحو ِل
نشانهگيرياوضعيتاموردنظر
مستندسازياوضعيتاموجود
مديريتاتغييرا
تشخيص
ارزيابي
برنامهِريزيِ
اجرا
مديريتاتغيير
برنامهاريزيا
تغيير
اجرايا
تغيير
كنترلا
تغيير
سط ِوحاعمدهاتحولا
-1تحولاتدريجي
-2تحولاپيوستها
-3تحولاگسستها
نمودارارشدادرااستراتژيهايابهبوداوانوآوريا
رشد در استراتژي بهبود
زمان
رشد در استراتژي نوآوري
زمان
تحو ِل
بهبود
زمان
ثبات
جدولامقايسهااستراتژيابهبوداوانوآوريا
موضوعا
اثرا
حركتا
چارچوبازمانا
تغييراتا
مشاركتا
راهاواشيوها
وضعيتا
دانشا
نيازهاياعمليا
راستاياتالشا
معياراعملكردا
مزاياا
موضوعاتا
اطالعاتا
اطالعاتاواازخورديا
تحولا(ثمرهانوآوري)
كوتاهاوليابسيارازيادا
بااقدمهايابزرگا
غيراپيوستهاواجداجداا
حجيماوابزرگا
گروهاخاص ياازاافرادا
مبنيابراعقيدهافرديا
دوراانداختناوادوبارهاساختن
دانشافنياواتكنولوژياباالا،اابداع،انوآوريا،اتئورياجديدا
سرمايهازياداواكوششاناچيزابرايانگهداريا
تكنولوژيامحوريا
نتيجهاكارا( سودابيشترا)
تحولاتد ِريجیا(ثمرهابهبود)
طوالنياواناچيزا
بااقدمهاياكوچكا
پيوستهاواافزايش يا
كماكماواثابتا
تمامياافرادا
كوششاگروهياواروشاسيستماتيكا
نگهدارياوابهبودا
دانشامعمولياواهنراافرادا
سرمايهاكماواكوششازيادابرايانگهداريا
مردمامحوريا
تالشابرايانتيجهابهترا
مناسبابراياشرايطااقتصادياباارشداسريعا
مناسبابراياشرايطااقتصادياباارشداآهستها
موضوعاتاجزييا
بستهاوامخفيا
اطالعاتابازخورديامحدودا
موضوعاتاكالنا
بازا
اطالعاتابازخوردياوسيعا
-1تحولاتدريجي
درا
تغيير نسبتاِ ثابت ِو خطي ِ
اين تحو ِل نشان دهنده ِ
محيط است .واكنش مناسب به اين تحول ،ارتقاء
ِو بهبود تدريجي است .
عملكرد
Act
• How to improve
next time?
Check
• Did things happen
according to plan?
Plan
• What to do?
• How to do it?
Do
• Do what was
planned
زمان
-2تحولاپيوسته
ايننناتحننولاشنناملاتغييريكنواخننتاوافزايننندهادرامحننيط درا
طيازمانااستا .واكنشامناسبابنهااينناسنطزاازاتحنو ِل،ا
اصننالحاوابهبننودامسننتمراواپيوسننتهااسننت .مننديريتاكيفيننتا
«دمين ن »،اكننايزن،امهند ن يامجننددا(مايكننلاهمننر) وا ...ازا
فنوناوارويكردهايامناسباايناسطزاازاتحولااند.
تغييرادائمي
تغييراموردي
تغييراازاپايينابهاباال
محيط :عدماثبات
متدولوژي :سهاحلقهاايااسترينگر
عملاكنيد مديريت
تغييراازاباالابهاپايين
محيط :بااثبات
متدولوژي :سهامرحلهااياكرتالوين
تثبيت
اقدام
فكراكنيد راهاحل
ذوب
نگاهاكنيد آسيباشنا ي
مشاركتاگرايي،اجامعاگرايي،اجامعهاگرايي
مسيراتوانمندسازيِ
نيروهايامؤثراوامقاوم
مسيراحلامشكل
فراينداايجاداتحولِ
Moving Refreezing
وضعا
موردا
نظر/
مطلوب
باثباتا
كردنا
شرايطا
جديد
حركت
ياا
تغيير
unfreezing
بيِثباتا
كردنا
وضعا
موجود
وضعا
كنوني
-3تحولاگسسته
اي ننناتح ننولانش ننانادهن نندهاتغيي ننراتاناگه نناني،اغيرخط ننياواعمين ن دراين نكا
محن ننيطااسن ننت .اين ننناتحن ننولاعملكن ننردارااازاين ننكاسن ننطزابن ننهاسن ننطزاكن ننامالا
متفنناوتاواابننااالت نراهنندايتامننياكننند .ايننناتحننوالتاکننهااصننوالِ بنينناديناوا
ِريشننهاا اسننتا«نقطننهاعطنناااسننتراتژيك» ينناا«چننرخشاراهبننردي» منني
نام ن نند .اي ن ننناس ن ننطزاازاتح ن ننولامس ن ننتلزماتح ن ننولااسا ن ن يادرامحص ن ننوالت،ا
خدماتا،افرايندها،انظاماهاا،ساختارااواالگوهاست.
تعريااتحولاسازمان
ِ
فرآين ننديابرنام ننهاري ننزياش نندهاوااص ننوليا(نظ نناممن نند) اس ننتاك ننهاب نناابه ننره
گيننرياازاارزشهننااوااصننولاعلننومارفتننارياكنناربرديادراسننازمانهنناادرا نني
افزايشااثربخش يافردياواسازمانيااست
-1تحولاسازمانياچيست؟
-2چگونهامحق امياشود!
-3چگونهاآگاهيهااوابينشهااميتواندامنجرابهابهبوداعملكرداگردد.
تاريخچهاتحولاسازماني
• تحول سازماني كه نوعي استراتژي بهسازي است از اواخر دهه 1950
و اواخر دهه 1960مطرح شد ؛
• و آن براساس:
– پويايي گروه تئوري و عمل مرتبط با تغيير مواردي استوار است.
– كاربرد و حاصل علوم كه تحول سازماني از آنها نشأت مي گيرند.
برايابهبوداسازگارياواتطبي ابيناافراداواسنازمان ،بنين سنازمانا
وامحن ننيطاوامين نناناعناص ن نراوااجن ننزاياسن ننازمانيانظي ن نرااسن ننتراتژي،ا
سن ن نناختاراوافرآينن ن نندها،ارهنمودهن ن ننايياارائن ن ننهامن ن ننيدهن ن ننداكن ن ننهااين ن نننا
رهنموده ننااازاطرين ن ابرنام ننهه ننااوافعالي ننته نناياايج نناداتغيين نراكن نها
ه نندراآنارفن ننعامش ننكلادراشن ننرايطاخ نناصاوامشن ننكلاس ننازااسن ننتا
اجرااميشود.
مجرياناتحولاسازماني
مشاورانياهستندكهادرازمينهاعلمياواتئو ِريکاآموزشهاياالزماواکافياراا
ديدهاو پ ِويايياواتغيير سازمانياراادركاكرده اند.
-1مشاوراناداخليااInternal Consultants
-2مشاوراناخارجياexternal consultants
برنامههاياتحولاسازمان
فعاليتهااوايااتالشهايابلندامدت
وابرنامهريزي
اشدهاامستمر هستند.
ِ
مشاركتاعموماسازمان؛
شرطااصلياتحق اتحولا
سازمانااست.
مهمتريناعاملادر تحو ِل:
-1آموزش مهارتها
-2ايجاد انگيزه
مسير تکوینی دانایی (بصيرت)
اطالعاتا،ا
تبدیل
اطالعاتا،ا
دادها،ادادها،ادادها،اداده
دادها،ادادها،ادادها،ا،...
اطالعاتا،ا
تبدیل
سلولا،اسلولا،اسلولا،اسلولا...
بیتا،ابیتا ،بیتا،ابیتا،
بایتا،ابایتا،ا
بایتا،ابایتا،ا
بایتا،ابایتا،ا
تبدیل
سلولا،اسلولا،اسلولا،اسلولا،
بیتا،ابیتا،ابیتا،ابیتا،
بایتا،ابایتا،ا
اطالعاتا،
تبدیل
اطالعاتا،ا...
دانشا،ادانشا،ادانشا،ا...
تبدیل
اطالعاتا،ا
دانشا،ادانشا،ادانشا،ا
بصيرتا،احکمت،
داناییا،اشهوداا
فعاليتاهاياتحوليادراسازماناها
تعنندداواتنننوعافعاليننتهنناياتحننول،ابهبننوداوابهسننازيامننديريتادرادهننهاگ شننته بننها
طننرگاگوننناگوناوارداسننازمانهننا،ابنگنناههننااوامجموعننههننايااداري،اصنننعتياواخنندماتي
شدهااست.
سننازمانهننااخننوداراادرامعننر ايجننومابننيامننانانظننامهننايامشننابهامننيبيننننداكننهاهنرايننكا
ادعاهايياخيرهاكنندهادارند:
توليدناباا()LP
مديريتاكيفيتافراگير( )TQM
توليدابدونانقصا()ZD
مشاركتافراگيراا()TP
تعالياسازمانيا()EFQM
افزايشابهرهورياا()PI
كارتاامتيازيامتوازنا()Balanse Scourd Card( )BSC
اهمیت و ضرورت مدیریت تحول
تحوالتاواتغييراتاسريعا،ابديعاواشگرر
دگرگونيهاي وسيع،اافراگيراواعمي
دراجوامع،ااسازمانهااوامحيطهايااقتصادي،ااجتماعي،اا
سيا ي،افرهنگي،ااتكنولوژيكياوامديريتي
تغيير :
يگانهاواقعيتاپايدارادرازندگيابشريِ
همهاچيزادگرگوناخواهداشد و قانوناتغيير
برابسيارياازاپديدهها
بخصوصامجموعههاياصنعتى،ابازرگانی واخدماتی
حاكماوامحيطاخواهداشد.
گامهايادهگانهابراياايجاداتحولاسازماني
آنچه كه در گامهاي دهگانه تحول سازماني و ايجاد تحول به دنبال آن هستيم،
رسيدناازاوضعاموجودابهاوضعامطلوب است و در آن با مشخص كردن
مطلوبيتتتهتتا ،ارزشهتتا ،مبتتاني ،اصتتول و ش ت اخت داشتتتههتتا و نداشتتتههتتا شتتامل
عوامل داخلي و خارجي و تعيين راهكارهتاي دستتيا ي و تح تط مطلوبيتتهتا همتراه
ب تتا نهادي تتهس تتازي و ا راي تتي نم تتودن آن و پ تتي بينت ت س تتاز و ك تتاري بت تراي ارزي تتا ي و
ك ترل ،اين مأموريت به انجام ميرسد.
1
2
ش اخت
ش اخت چيستها
و چراها
10
به پايان
رساندن
تحول
9
تعيين
م ياس
گامهايا10
گانهابرايا
ايجاداتحو ِل
3
4
ا راي
برنامه
7
آغاز
حركت
5
6
8
.1كارك تتان را نش استتيد و همتتوارهايشتتان را در كتتانون برنامتته تحتتول راردهيتتد چراكتته كارك تتان در كتتانون هتتر
تحولي اي دارند.
.2ماهيتتتهتتا و دليتتل ش استتايي شتتده و مستتيركلي حركتتت ،م طتتط و اهميتتت آن را تعيتتين ك يتتد(.چيستتتهتتا و
چراها را نش اسيد)
.3موان ت ،تتع هتتا ،خطرهتتا ،اهديتتدها ،چتتا هتتا و مستتاول و عوامتتل بازدارنتتده و پتتي برنتتده تحتتول را
نش اسيد.
.4اه تترمه تتا و نهو،ه تتا ،رص تتته تتا ،تتوته تتا ،امكان تتات ،م تتان و نيروي تتي را ك تته در اختي تتار داري تتد مش تتخص
ك يد.
.5حركتتت را باتو تته بتته مو عيتتت مو تتود و اهتتداظ تعيتتين شتتده بتتا درن تتر گتتر تن محتتتوا و شتتيوه كتتار آغتتاز
ك يد.
.6براي ايجاد تحول و تغيير با ع ايت به همه مساول برنامه ريزي ك يد.
.7با انعطاظ پذيري ،خونسردي و است امت برنامه را ا را ك يد.
.8براي پيگيري پيشر ت م ياسهاي روشن معين ك يد و ن امهاي س ج را پديد آوريد.
.9تحول را از طريط نهادي ه كردن ،تثبيت و ماندگار ك يد.
.10تحتتول را بتته پايتتان رستتانده بتتازنگري كتترده و ا تتدامات تحتتول و بهبتتود داو ت را از نتتو آغتتاز ك يتتد .چراكتته
تحول در سازمان يك ريان مداوم و هميشگي است.
فرآينداهشتامرحلهاياتحولِ
ع ت ت وه بت تتر گت تتامهت تتاي دهگانت تته تحت تتول ست تتازماني روشهت تتايي كت تته در ايجت تتاد
تحت ت ت ت ت ت ت تتولهت ت ت ت ت ت ت تتاي مو ي ت ت ت ت ت ت تتتآميت ت ت ت ت ت ت ت بت ت ت ت ت ت ت تته ك ت ت ت ت ت ت تتار گر تت ت ت ت ت ت ت تته م ت ت ت ت ت ت تتيشت ت ت ت ت ت ت تتوند،
هم تته ب تتر مب تتاي ي تتك بيت ت
اسا ت ت هس تتت د ك تته يك تتي از اي تتن رآي تتدها در
رآي تتد هش تتت مرحل تتهاي زي تتر اراو تته ش تتده اس تتت .اي تتن ش تتكل ،مراح تتل تح تتول
مو يتآمي را با هر مو وع و وسعت در سازمانها خ صه ميك د.
فرآينداهشتامرحلهاياتحو ِل
• ايجادااحساساضرورتاوافوريت
• 1برر ياقلمرواواواقعيتهاياموجود
• تشخيصاوابحثادرابارهابحرانها،اابحرانهايابالقوهاوافرصتهاياعمده
• ايجاداائتالراراهنما
• 2گردهماآوردناگروهياكهابرايارهبرياتحولاازااقتداراكافيابرخوردارباشند.
• هدايتاگروهابهانحوياكهاهماننديكاتيماكاركنند
• توسعهاچشمااندازياكهاكوششهاياتغييرارااهدايتاكند.
• 3بهاوجوداآوردناچشمااندازياكهاكوششهاياتغييرارااهدايتاميكند.
• توسعهااستراتژيِهاييابرايادستيابيابهاچشماانداز
• انتقالاچشمااندازاتحولابهاافراد:
• استفادهاازاهراوسيلهاممكنابراياانتقالادائماچشمااندازاوااستراتژيِهاياجديدابها
4
ديگران
• وجوداائتالراراهنمااكهايكاالگواراابرايارفتارامورداانتظاراازاكاركناناداشتهاباشد.
•
• 5
•
•
توانمندسازياكاركنانابراياانجامااقداماتافراگير
رهايياازاموانع
تغييرسيستمهاايااساختارهايياكهاچشمااندازاتغييرارااازابناتضعيااميكنند.
تشوي اريسكاپ يرياوااستقبالاازاانديشهها،افعاليتهااواعملياتاغيرسنتي
•
• 6
•
•
خل اپيروزيِهاياكوتاهامدت
برنامهاريزيابرايابهبودهاياقابلارؤيتادراعملكردايااموفقيتها
ايجاداپيروزيِهاياكوتاهامدت
قدردانياواعطاياپاداشابهاافرادياكهاپيشرفتهاارااممكناساختهاند.
•
•
جمعابندياپيروزهااوايجادتحولابيشتر
استفادهاازااعتبارابيشترابراياتغييراهمهاسيستمها،اساختارهااواخطمش يهايياكها
بااهماواياابااچشمااندازاتحولاتناسباندارند.
اااجرااكنند.
بهاكارگيري،ااارتقاءاواتوسعهاافرادياكهاميتواننداچشمااندازاتغييرار ِ
تقويتادوبارهافرايند،اطرحها،اهداراواعامالناتغييراجديد
•
•
نهادينهاساختناديدگاههاياجديدادرافرهن
استقراراعملكردابهتراازاطري ارفتارامبتنيابرانيازاوابهرهورمداراياارهب ِريابهتراوا
مديريتااثرابخشاتر
برقراراكردناارتباطابينارفتارهاياتازهاواموفقيتاسازماني
ي
ايجاداابزارهاييابراياتضميناواتوسعهارهبر ِ
7
•
•
8
•
•
مدلهايامديريتاتغييراسازماني:
1
تغييرات Change
• پن يرشابيشننتراخطنراتاواتصننميمات درا
محيطاناامناوانامطمئن
• راهاحلهاياخالگ
• مقاومتاكمتر
• قابليتاپيشابينياتعهدات
• نگرانننياهننااوامشننكالتا خ ن ياالِزما
اسن ن ن ننتاهرچن ن ن ننهازودت ن ن ن نرادركاواحن ن ن ننلا
شوند.
• افننراداتجربينناتامبتنننياراادراگننروههنناياتغيي نرا
فراهمامينمايند.
• آنهااتغييراراابهترادركامينمايند.
• تغيين نرات ننااان نندازهاياقاب ننلاپيش ننگويياخ ِواه نندا
بود.
• كاهشاپاسخاهايامنفي
• افزايشاتعهد
Change
•People
make
positiv
experiences in change teams
•They better understand chane
•Chane becomes a bit more
predictable
•Reduced denial
•Higher commitment
•Higher acceptance of risks &
decisions under uncertainty
•Creative solutions
•Less resistance
•Commitment is better predictable
•Personal worries and problems
are realized and solved earlier
مدلهايامديريتاتغييراسازماني:
2
فناوريااطالعات
مديريتاكيفيت
سازماناتغييرايافته
(مطلوب)
مديريتاپروژه
توسعهاسازماني
مديريتامنابعاانساني
سازماناموجود
مدلهايامديريتاتغييراسازماني:
مديريتاارتباطات
توسعهاسازمانياوا
ي
رهبر ِ
3
مديريتاانتقال
م اكرهاواارائه
راهاحلابراياتعارضات
مدلهايامديريتاتغييراسازماني:
4
فناوري
ابعادامديريتا
كارآمداتحو ِل
مديريتاتغيير
سازمان
فرايند
مديريتاتغييراكوهايخ
5
كيفيت
زمان
موضوعامديريت
هزينه
پ يرش
رفتار
مؤسسان
حريفانامخفي
مديريتا
قدرتاواسياست
روش
مؤسسانابالقوه
حريفان
مديريتااادراكات
واباورها
لزوماتغييراتااستراتژيكافرهن اسازماني
ازاآنچننهاكننهادرامباحننثافرهنن سننازياواخودشننكوفاييادراقبننلامالحظنها
من ننيشن ننود،امبن ننرهنامن ننيگن ننردداكن ننهاتغيين ننراتاراهبن ننردياهنگن نناميامن ننيتوانن ن ندا
اثربخشاباشنداكهافرهن اسنازمانيامنورداتوجنهاقنراراگينرد،امتغيرهنايا
مربن ننوطابن ننهاتغيي ن نراروحين ننهاوا خصن ننيتاوادرجن ننهاتغيي ن نراآنهن نناادرانين ننلاب ن نها
شاخص ننهايامطل ننوباباي ننداب ننهاگون ننهااياانتخ نناباش ننوداك ننهاب ننااكمت ننرين
ي دراايننا
فاكتورهاابتنواناارزينابياانجناماشندهاواتنأثيراهنراكندامابنراديگنر ِ
ارزيابياهاامالحظهاواسنجشاشود.
ماتريساراهبرديافرهن اچهاراگزينهارا
بهاعنوانامبيناتغييراتامعرفيامينمايد.
مديريتاتغييراياا
مديريتاتحولا
تحولِ
فرهن
د
ب
ج
الا
تقويتامجددا
فرهن ايااارتقاءا
فرهن
زياد
باالا
نيازابهاتغييرا
راهبرديا
تغييراراهبردي
سازگاراباافرهن ا
پايينا
موجود
سازگاريامديريتاتغييراباافرهن اموجود
كم
مديريتاتغيير
دراايناتغييرابايستيابهانكاتااسا يازيراتكيهاكردا:
1ن تغييرات بايد مرتبط با اهدار ِو آرمان ِو ديدگاه جامع شركت داشته باشد ،چنين تغييريِ ب ِر اساس
هر تغييريِ را براي اعضاء سازمان مشروع مي سازد.
نقاط قوت سازماندهي مي شود ِو ِ
در
2ن به هم آميختن قوت هاي شركت براي انتخاب افراد كليدي براي مشاغل ِو مسئوليتهاي مهم ِ
در استفاده ِاز استراتژيِهاي
بكار بردن استراتژيِهاي جديد شركت ،به طوري كه افراد كليدي ِ
ِ
در سازگاريِ فرهنگي سازمان به منصه ظهورِ
جديد شركت ،هنجارها ِو ارزشهاي خود را ِ
ميرساند.
ي حمايتي ِو يا استاندارد
3ن تقويت ارزشهاي جديد سازمان كه ممكن است به عنوان يك استراتژ ِ
نظير
كار ِو واحدهاي شركت گرددِ ،
در فرآيند ِ
ي سازمان پ يرفته شده ِو موجب تغييراتي ِ
استراتژ ِ
ساختار تشويقي انجام ميپ يرد.
ِ
مدل « پدر » ايران خودر ِو كه با
مديريتاتغييراسازماني
6
مهند ي مجدد
موقعيتارهبريِ
چشمااندازافرآيند
تحليلاآمادگياتغيير
طراحياجرياناكار
طراحياسازمان
تحليلافرهن
ارزيابياتغييرات
نقشاهااواارتباطات
شديد
انعطارپ يريِ
برر يانتايج
مهارتهايامديريتاتغيير
مديريتااجرايي
بهبودادائمي /انطباگ
اولويتابندياتغييرات
7
مديريتا
مديريت
انتشار
تغييراتاشكلي
بهنگاماآورياتغييرات
گسترشاتغييرات
برر يامحيط
انواعاسازمانهايادولتياواخصوص ي
بهالحاظاپ يرشامبانياتحولامديريت
.1سنتياوامقاومادرامقابلاتغيير
.2بهااجباراوااكراهاروياآوردهاند
.3ب ننهاخ نناطراحف ننقاش ننأناواموقعي ننتاس ننازماناب ننهاي ننكاض ننرورتا
تبديلاشده
پرسشهايياكهاممكنااستادراقبالاتغييراواتحولاپيشاآيد
• آيااشرحاوظايااشغليامناتغييراخواهداكرد؟
• آيااشغلمارااازادستانخواهماداد؟
• موضوعاپروژهاچيست؟
• چهامدتابهاطولاخواهداانجاميد؟
• اعضاياتيماپروژهاچهاكسانياهستند؟
• شماادقيقااچهاكاراخواهيداكرد؟
• آيااآنچهامياكنيدابراشيوهاكارمااثراميگ ارد؟
• چرااايناكارارااميكنيد؟
• آيااايناپروژهابراياسازماناسودآورااست؟
• چهاچيزيابرايامنادارد؟
پرسشهايياكهاممكنااستادراقبالاتغييراواتحولاپيشاآيد
• چهاكس ياخواستهاكهاپروژهااجرااشود؟
• ايناهمهامستنداكردنارونداواجرياناكارابهاچهادرداميخورد؟
• آياابدينامعنيااستاكهامناكارمارااصحيزاانجامانميدهم؟
• آيااوضعيتامنادرادستابرر يااست؟
• چهاكارابايدابكنم؟
• پروژهاچهاربطيابهاقسمتاكارامنادارد؟
• فراينداكاريايعنياچه؟
• آياااينابدينامعنيااستاكهازحمتهاياشغليامناخيليابيشتراميشود؟
نظامهايابهسازيا،ابهبوداواتحولامديريتا:
.1
.2
.3
.4
.5
.6
.7
.8
.9
نظامامديريتاكيفيتابراپايهااستانداردهاياسريا9000
نظامامهند ياارزشاا)(Value Engineering
نظاماآراستگي )(5S
نظامامديريتاچرخهابهرهوري )(Productivity Cycle
نظاماكايزنِ )(Kaizen
نظاماتعالياسازمانيابراپايهامدل )(Business Excellence Models
نظامامديريتااستراتژيك )(Strategic Management
نظام Six Sigma
نظاماعارضهيابياشركتهاا
.10نظامامهند يامجددافرآيندها
)(Business Process Reengineering
-1
نگرشافرآيندياوابهبودامستمراسيستمامديريتاكيفيتا ISO 9000
بهبودامستمراسيستمامديريتاكيفيت
مسئوليت
مديريت
مشتريِ
رضايت
مديريت
منابع
اندازهاگيريا،اتجزيها
واتحليلاوابهبود
محصو ِل
جريانااطالعات
مشتريِ
تحق
محصو ِل
الزامات
فعاليتاهايابااارزشاافزوده
مزايايابكارگيريااستاندارد ISO 9000
برر يامجددافعاليتاهاياسازمانابرااساسااهداراسازماناوارفعاكاستياها
شفافيتافرآيندهااواشاخصاهاادراسازمان
جلوگيرياازادوبارهاكارياهاابهاواسطهاتعرياافعاليتهايابرنامهاريزيِ شدهاوا
سيستماتيك
كاهشاهزينهاها
ايجادااطميناناوااعتمادادرادروناسازمان
ي)
ايجادااطميناناوااعتمادادروناسازمانا(مشتر ِ
افزايشاتوانارقابتادراعرصهابيناامللل
-2مهند ياارزشا(: )Value Engineering
تعادلابينااهزينه ،ااکارکرد واکيفيت
کارکرد
ارزش
هزينه
کيفيت
: حررااولاكلماتاژاپنيازيراگرفتهاشدهااستا5 ازا5S -3
اصطالحاژاپني
معادلااصطالحابااكلمها التين
Seiri
Seiton
Seiso
Seiketsu
Shitsuke
Sort
Systematize
Sweep
Standardize or Sanitize
Self-Discipline
اهدارااجراييا5S
• افزايشاوابهبوداكيفيتا،اكاهشازماناانجاماكار
• دسن ننتيابيابن ننهامحن ننيطامن نننظما،امرتن ننبا،اايجن نناداروحين ننهاشن ننادادراكاركنن نناناواجلن ننبا
مشاركتاهمهاجانبهاتمامياكاركنان
• كاهشاخرابياتجهيزات
• كاهشاضايعات
• ايمناشدنامحيطاكاراواكاهشاحوادثاوابيماريهاياشغلي
• افزايشابهرهاورياواكارائي
ي
• جلبانظرامشتر ِ
• سرعتاواسهولتادراانجاماكارها
: )Productivity Cycle( چرخهامديريتابهرهاوريا-4
M
Measurement
اندازهاگيريا
I&I
Implementati
on &
Improvement
اجرااوابهبود
چرخه
مديريت
بهرهاوري
PIP
Productivity
Improvement
Planning
برنامهاريزيابرايابهبودابهرهاوري
A&E
Analysis &
Evaluation
تحليلاواارزيابيا
-5کايزنا()KIZEN
-1بهبود
-2ترقي در زندگي شخص و شغلي ا راد
KAI + ZEN = KAIZEN
مقايسهاويژگيهاياکايزنابااروشانوآوري
کايزنِ
نوآوري
تأثير
درازمدتاوابياهيجان
کوتاهامدتاواهيجانابرانگيز
گامها
کوتاه
قدمهايابزرگ
چارچوبازماني
پيوستهاواصعودي
متناوباواادواريِ
تغييرات
تدريجياوامداوم
ي
بهاصورتاناگهانياواانفجار ِ
روشهايادستيابي
مبتنيابراتالشهاياگروهيااست
براايدههااواتالشهايا خ ي
سطزادرگيريِ
بااشرکتادراسطزاهمهاافرادا
است
دراتعداداکماوامنتخب
حالتااجرايي
بهاصورتانگهدارياوابهبود
تخريباواساخت
-6ساختارامدلاEFQM
توانمندسازها %50
نتايج %50
كاركنان
نتايجاكاركنان
PEOPLE (9%)%9
%9
PEOPLE RESULTS
)(9%
نتايجاكليدياعملكرد
فرآيندها
)(8%
ي
رهبننر ِ
%15
RESULTSنتايجامشتريان
CUSTOMER
%20
)(20%
خطامش يا
وااستراتژيِ
POLICY
& STRATEGY
`%8
شراكتها
%6
نتايجاجامعه
%14
يادگيرياوانوآوري
PARTNERSHIPS AND
) (9%وامنابع
RESOURCES
%9
%10
راهبرياتحولادراتعالياسازماني
ي ،اولوين ن ننتبنن ن نندياواپين ن ننادهسن ن ننازيا
اگ ن ن نراتعن ن نناليادرابرنامن ن ننهرين ن ننز ِ
بهبوده ننايامس ننتمر،اتحق ن ام ننيياب نند ،ب ننهاخ ننودياخ ننودامش ننخصا
استاكهابسترافرآيند تعالي،اعنصراتغييرااست.
درافضن ننايارقن ننابتياامن ننروزياحتن ننياموفن ن تن ننريناسن ننازمانهن نناانين نزا
نااحركننتادرا
اختينناراآنارااندارنننداكننهادربننارهاتثبيننتاوضننعافعلننياواين ِ
مس ننيراتغيين نرافكن نراكنن ننداوادرات ننرجيزايك ننياب ننر ديگ ننري،اادسن نتاب ننها
انتخابابزنند.
چرخهاتغيير
انكار؛-1
1- Denial.
2- Resistance.
3- Exploration.
4- Acceptance.
5- Doing.
D
مقاومت؛-2
ِِ
ِ
D
A
R
E
شناخت؛-3
پ يرش؛-4
. انجام-5
-7ششاسيگمااواارتباطاآناباابهبودافرايندا()6 δ
اگن نرافراينن نندابن نناا 6سن ننيگمااتحن ننتاکنتن ننرلاباشن نندادراهن نرا 1000,000محصن ننولاتعن نندادا4/3
معيوباوجوداخواهداداشت.
بنابراينامفهوما 6سيگماا:
کاهشاتغييراتافراينداياابهبودافرايند
.1
.2
.3
.4
دهها 80توسطاموتوروال
Allied Signal 1991
Texas Instrument
: GE1995
•ااششاسيگماابهاعنواناطريقهازندگيادرGE
•ااوابستهانمودنا %40پاداشامديرانابهاششا
سيگما
•ااکاهشازماناازا 3دقيقهابها 17ثانيهادراساختا
اسکنر
•ااافزايشا 1/1بيليوناپاوندابهامقداراتوليدادرا
GE Plastic
اهداراششاسيگما
• کاهشاتغييرات
• کاهشاايراد
• بهبودابازدها(دفعهااولاکاراراادرستاانجامادادن)
ي
• افزايشارضايتامشتر ِ
• بهبودانتيجهانهاييا(سوداوادرآمد)
• يکافلسفهاااااااااااا
درهراکارياکهاانجاماميادهيداکمترااشتباهااکنيد
• يکااندازهاگيرياآمارياااا براياتعييناتوانامحصولافرايندهااواخدماتا
ازاابزارااندازهاگيريااستفادهااکنيدا
• يکامعيار
ي عملکرد
يکاسيستمااندازهاگير ِ
• يکااستراتژياتجاريااااااا کيفيتاباالاهزينهاهاارااکاهشاميدهد
• يکانگرشاکميا
کهابهابهبودااثربخش ياواکارآيياقوتاميابخشد
برايادرکاششاسيگماادانستنابرخياازااصطالحاتاآمارياالزمااستا.
فرايندابااقابليتاسهاسيگماابهامعني %0 / 27ايراد است
ااااااايعنيااا 2700قطعهاايرادادراميليونااااااااااااااااااااااااااااا
فرايندابااقابليتاششاسيگماابهامعنيا 3.4قطعهاخرابادراميليونا
است
ارتباطانرخاافزايشاسيگمااواتعداداقطعهاخرابادراميليونِ
PPM
308,537
66,807
6,210
233
3/4
ايرادادراميليونِ
يک معيار عملکرد است
نرخاسيگما
2
3
4
5
6
قابليتافرايند
سيگما
• ش ن ننشاس ن ننيگماااس ن ننتاندارداافق ن ننطاب ن نناا 3/4نق ن ننصادراي ن ننکاميلي ن ننوناا
فرصتانقصاميباشد.
• سيگما بينانگراينکاواحنداانندازهگينرياااسنتاکنهاتوزينعاينااپراکنندگيا
حولاميانگينايکافرآيندارااتعيينامياکند.
• ان نندازهاس ننيگماادراکس ننباواک نناراي ننکامتن نرا(س نننجه) اس ننتاک ننهابي ننانگرا
کيفيتاعملکردافرآينداوااحتمالارخداداانقصاميباشد.
• مقدارابيشتراسيگماايعنياپراکندگياکمترافرآينداوانقص کمتر.
مراحل DMAICدراششاسيگما
Define
تعريا
اندازهگيريِ
كنترلِ
Measure
Control
تحليل
Analyze
بهبود
Improve
-8فراينداعارضهايابي
بهاصورتامستمرايعنيادراقالباچرخهاذيلاصورتامياپ يرد
شناختا
عارضهاها
شناختاعللا
بروزاعارضهاها
عارضهايابي
تشخيصاراها
کارهاياخروجاازا
عارضه
پيادهاسازياراه
کارها
فراينداششامرحلهِاياحلامسئلهايااچرخهابهبودامستمراسازمان
فرايندامنطقياحلامسئله
-9مهند يامجدداوامشخصههاياتغييراتا
(:)Business Process ReEngineering
ي روشهاي كار.
ي فرايندهااو دوبارهساز ِ
ي دوبارها،افرصتي ديگرابراي بازساز ِ
مهند ي مجدد يعني آغاز ِ
پارامتراهاياتغيير
روندابهبودادراصالحادرTQM
روندانوآورياواتحولادراBPR
مدت تغييرات
تدريجيا
راديكال
نقطهاشروعا
فراينداكنونيا
تقريبااهمهاچيزاازانوا
بسامداتغييراتا
يكابار /پيوسته
يكابارا
زماناموردانياز
كوتاه
بلندا
نوعامشاركتاسازمانيا
ازاپايينابهاباالا
ازاباالابهاپايينا
دامنهاتاثيرگ اريامعمولِ
كوچك،ادرامحدودهاهرايكاازاعملياتا
سازمانا
گسترده،ادرانقطه تالفياعملياتا
تلااسازمانا
ريسكا
مديريتاشدها
باالا
عاملااصلياتغييراتا
كنترلاآمارياوضعيتاكسباواكارا
فناوريااطالعاتا
نوعاتغييراتا
فرهنگي
فرهنگيا،اساختاريِ
زنجيره مه د
مجدد
انتخابا شناختا طراحيا
شناختا انتخابا ارزيابيا
اكليازيرا
اازيرا
ماموريتاو ااکالنا كلياکالنا اازيرا
فرآيندها افرايندها افرايندها افرايندها فرآيندها
افرايندها
طراحيا
اجزئيا
فرآيندها
طراحيا
ااجرائي
سازمان
6 sigma
طراحي
خرد
ك ن
ش اخت
است رار
نسترسازي
آموزش
اااو
استقرار
-10الگوياجامعامديريتااستراتژيکا
(فرداآر .ديويد)
برر
عوامل خارجي
تعيين
هد هاي
بل د مدت
تعيين
ماموريت
تدوين ،ارزيا ي
و انتخاب
استراتژي ها
تعيين
هد هاي سالنه
و سياستها
تخصيص
م ان
محاسبه و
ارزيا ي
عملکرد
برر
عوامل داخلي
تدوين استراتژي
ا راي استراتژي
ارزيا ي استراتژي
ماتريساSWOT
عواملاداخلي
S
قوتها
W
ضعفها
عواملاخارجي
O
فرصتها
T
تهديدات
SO
استراتژيهاي :تهاجمي
شناختااهرمهاياا
نفوذااااااااا
STاستراتژيهاياتنوعااا
استراتژيهاي :رقابتي
شناختاآسيباپ يريها
( نقاطاضربهاپ ايرا)
WO
محافظهکارانهاااااااا
شناختاامحدودايتهاا
( تغييرااجهتا)
WT
استراتژيهاي :تداافعي
شناختامساائلاواا
مشکالاتاااااا
ويژگياهاياتفکرااستراتژيک /سيستمي/تئوريک
نگرشا
نظامامند
تمرکزابراهدرا
واجهتادارا
بودن
روشامندي
ويژگياهايا
تفکراستراتژيک
فرضيهاسازيا
خالگ
فرصتاجوييا
هوشمندانها
تفکرا
پيوستهادرا
زمان
گونهاهايااستراتژيكادرامدلاهايايكپارچه
.4تعاملي/تهاجمي/آيندهاپژوه/آيندهاساز /اهرما
نفوذ/پيمانکارانه
.2فعال/احتياطي/حالانگر/محافظهاکارانه/
محدود/متعهدانه
.1هماهنگياسطوح تكنيكي-تاكتيكي عملياتي-استراتژيكي
.2بهرهاورِ
.3کارادرستاراادرستاانجامادادن
.4مأموراصالحامصلح
.5نتيجهاگرا
.6الگويامديريتا :مبتنيابراسيستماباز
.7هدرا :ج بامنابعا
.8ابزارا :انعطاراپ يريِ
.9ساختارا :بسياراارگانيک
.1تكنيك واتاكتيك
.2کارا
.3درستاکارکردن
.4مأموراوامسئولِ
.5فرآينداگرا
.6الگويامديريتا :مبتنيابراروابطاانساني
.7هدرا :توسعهانيروياانساني
.8ابزارا :حفقاوحدتا /انسجام
.9ساختارا :ارگانيک
.3پيشافعال/رقابتي/آيندهانگر/آسيباپ ير /ثانويه
.1غيرافعال/تدافعي/گ شتهانگر/انفعالي /مشکلادار/
پدرانه
.1هماهنگياتكنيك واتاكتيك عمليات
.2اثرابخش
.3کارادرستارااانجامادادن
.4مأمورامقتدرامسئولِ
.5هدراگرا
.6الگويامديريتا :مبتنيابراعقالييابودن
.7هدرا :کارايياوااثرابخش يا
.8ابزارا :برنامهاريزيِ
.9ساختارا :مکانيکي
.1تكنيك
.2نمادين
.3مشغولابودنا(سرگرمي)
.4مأموراوامع و ِر
.5کارمنداگرا
.6الگويامديريتا :مبتنيابرافرآيندهاياداخلي
.7هدرا :ثبات
.8ابزارا :مديريتااطالعات
.9ساختارا :بسيارامکانيک
حالاسؤاالتاذيلامطرحااست؟
اثربخش يااستقرارانظامهايامختلاابهبوداوابهسازياچهاميزانابوده است؟
ميزاناانحرارادستاوردهااوانتايجادرااستانداردهااچهاميزانابودهااست؟
نقاطااشتراكاواافتراگافعاليتهايابهبودادراكجاست؟
آين ننااتجمن ننعاواتن ننراكمافعاليتهن ننااوانظامهن ننايابهبن ننودابن ننراياسن ننازمانهاازين ننانابخن نشا
نيست؟
آيااباااجرايا يادرا يانظامهايابهبودادرافواصلازمنانياكوتناهامرتكنب دوبنارها
كاريانشدهاايم؟
مراحلاايجاداتحولِ
-1ايجادااحساساضرورتاوافوريت
-2ايجاداائتالراراهنما
ي
-3توسعهاچشمااندازاوااستراتژ ِ
-4انتقالاچشمااندازاتحولابهاافراد
-5توانمندسازياكاركنانابراياانجامااقداماتافراگير
-6خل اپيروزيهاياكوتاهامدت
-7جمعابندياپيروزياهااوايجاداتحولابيشترا
-8نهادينهاكردناياانهادينهاساختناديدگاههاياجديدادرافرهن
مديريتاتحولاچندبعدي
تحو ِل
انگيزها
سردرگميا
شروعا
منابعا
مهارتاها
انگيزها
منابعا
انگيزها
منابعا
نگراني
انگيزها
منابعا
نااميدي
انگيزها
ناموف
تغييرکند
منابعا
برنامهاعملياتي
مهارتاها
مهارتاها
ديدگاه
برنامهاعملياتي
ديدگاه
برنامهاعملياتي
ديدگاه
مهارتاها
برنامهاعملياتي
ديدگاه
مهارتاها
برنامهاعملياتي
ديدگاه
طبقهابنديانظامهايابهبود
-1فعاليتهايابهبودامتمرکزابراشفاراسازي،اتحتاکنترلاآورياوانظم
ايناگروهاازافعاليتهاااوليناگامهاياايجادانظماواانضباطادراسازمانامياباشد.
-2فعاليتهايابهبودامتمركزابركارايي()Effeciency
عواملاهزينهاوازمانانقشااسا ياراادارند.
-3فعاليتهايابهبودامتمركزابراثربخش يا()Effectiveness
بيشترابرااهداراكالناوابوداونبوداسازماناتاكيدادارد.
جايگاهاوانقشا 10نظامابهبودامديريتادراسهااليه
نظامهايابهسازياعمدتااچهانوعاتغييرياراالحاظامياكنند؟
دهانظامابهسازيامديريت
نوعاتغيير()change
تدريجيا()Incremental
سريع ()Radical
ISO 9000
مهند ياارزش
ششاسيگما
مهند يامجددافرآيندها
EFQM
عارضهايابي
5S
ن
كايز ِ
مديريتااستراتژيك
مديريتابهرهاوري
مبانياتلفي اوابرر ياانظامهايابهبودادهگانه
تلفي ابهامعنيانزديكاسازيااهدارااصلياهرايكاازاسيستمهاابااخطامش يا
سازمانااست.
تلفي ابهامعنياادغاماواكاهشافعاليتهاياموازيااست.
تحقي ادراسهامرحلهاصورتاگرفتهااست
.1مطالعهاوابرر ياادبياتامبانياعلمياسيستمهايادهگانه
.2تعييناعناصراوازيراسيستمهاياهرانظاماوااستفادهاازاتكنيكادلفيا
.3تحليلانتايجاواطراحيامدلاتلفيقي
سؤال:
-1براياتلفي ،اايجاداهمسويياوايكپارچگياميانانظامهايابهسازياچها
بايداكرد؟
-2براياجلوگيرياازااتالراسرمايههااواتداخلانظامهااچهاراهكاريِ
ميتواناارائهانمود؟
نظامامديريتاتحولااستراتژيك
• نقشاعاملاخارجاازاچرخهاذيلاواسازاواكارهاياآنادراسازمانهااشناسايياگردد.
• نظامهن ن ن ن ن ن ننايامن ن ن ن ن ن ننديريتاتحن ن ن ن ن ن ننولابصن ن ن ن ن ن ننورتارسن ن ن ن ن ن ننمي(دفت ن ن ن ن ن ن نرامطالع ن ن ن ن ن ن نناتااسن ن ن ن ن ن ننتراتژيكاواغي ن ن ن ن ن ن ننره) و
ي
غي نرارسننمي(كميتننهاها،مشنناورانا) دراامننوراطرحريننزيا،سننازماندهي،ااجننرااواارزيننابيابننااهنندايتاوارهبننر ِ
مديراارشداصورتامياگيرد.
شناسايياواتحليل
()1
انتخاب،اج باواتلفي
استقراراآزمايش ي
ارزيابي
تعميماوااستقراراگستردهانظام
فعاليتهايانظامامديريتاتحولااستراتژيكادراقبالانظامابهسازيا
وظاياانظامامديريتاتحولاوامتولياناآن
.1تعيينااستراتژياتحولاسازمان،اطرحريزياتغييرادراسازماناواتدوينا Roadmapتعالي
.2تعييناواطرحريزيادوراناگ ارا()Transition Stageدراسازمانا
.3آموزشاوافرهن اسازيااليهاهايامختلااسازماناواايجادابستراتحو ِل
.4پايشامحيطاسازمانابهالحاظارويكردهايانوينامديريت،ج ب،انتخاباوااستقرارانظامهايا
مختلا
.5ارزيابيااثربخش يانظامهايابهسازيافعليا
.6استقراراواپيادهاسازياسازاواكارهايامشاركتيادراسازمانهاابصورتافراگير
.7ارزيابياكالناتحولادراسازماناواهدايتاكليهانظامهايابهسازيِ
پيشنهاداتاجهتاتلفي انظامهايابهسازياباارويكردامديريتاتحو ِل
• ش ننركتهاياايران ننيادرابخ ننشاخصوصن ن ياخ ننودارااب نناامف نناهيمام ننديريتاتح ننولااس ننتراتژيكا
آشنااكنند.
• درابخشادولتياسازمانامديريتاوابرنامنهارينزيا،تلفين انظامهنايابهسنازياراابنهالحناظا
علمياوامفهوميابعهدهاگيرد.
• استقرارابخشامديريتاتحولادراسازمانهاابااحضوراافرادامتفكرابناارويكنرداسيسنتميا
وااستراتژيك
• ممانعننتاازااسننتقرارانظامهننايابهسننازياكننهادراصنننايعامتعنندداج ن ابيتاواشننهرتاكنناذبا
يافتهااند.
• ارائهاآموزشهاياالزمادراخصوصامديريتاتحولااستراتژيكابرايامديراناصنايع
مديريتانكردناتحوالت
مديريتاتحوالتابراشما
سازمانها
(سيستمهاياعقاليي،اا
طبيعياواباز)
تطبي اشرايط
بااهدرهاابرنامههاا
وظايااوانقشها
بروكراآدامز :
سازمان
اداريِ
عواملامادياو
ايدئولوژيكي
سرعتاتغييراتاسازمانهاا
(براياحفقاتعادلاوابقا)
بايداهماهن ابا
سرعتااحتياجاتاجامعه
وامقتضياتاافكاراواعقايداعلمياجديد
داليلاعمدهاجهتامشخصاكردنااهدارااوليهابرنامههاياتحو ِل
-1تداوماحركتاروابهارشداجهان
-2تجديداحياتاصنايعانظامي
واغيرنظامي
-6قدرتمنداشدناهرچهابيشترا
منطقهااقيانوساآرام
-7حضورازنانادرارهبريِ
-3ظهوراسوسياليسمابازاراآزاد
-8عصرازيستشنا ي
گرايي
-4شيوهازندگياجهانياوامليت ِ
-9رواجامجددام هبادراهزارها
فرهنگي
-5خصوص يسازياوسيعادولت
جديد
-10موفقيتافردي
عواملامقاوم وامحرك درابرابراتحو ِل :
خارجي
عامل
.1
.2
مقاوم
.3
.4
.5
محرک
.1
.2
.3
.4
.5
.6
.7
.8
.9
.10
.11
ادامهاتقاضايامشتريانابراياكاالهااواخدماتاسنتي
وجوداگروههايافشاراقويا(مانندااتحاديههااوا
انجمنها)
ايابسيجاكردنا
ِ
عدماتوانايياگروههاياخواهاناتغييرابر
نيروهايامؤثرابراتغيير
تمايلابهاحفقاآداباوارسوم،ااارزشهااواهنجارهايا
سنتي
عدمادركانيازابهاتغييراتوسطاگروههاياخارجي
سيكلازندگيامحدوداكاال
نيازابهاكانالهايامختلااتوزيع
كمبودامواداجديد
تغييرابازارهاياسرمايه
قوانيناحمايتاازامصرراكنندها
قوانيناحفاظتاازامحيطازيست
مقرراتادولتيادراحالاتغيير
ارزشهايافرهنگياوااجتماعيادراحالاتغيير
كاالها،اتكنولوژياوافرصتهايابازاراجديد
تشكيلاائتالفاتاقدرتاوااحزاب
كالسهاياسازمانايافتهااتحاديهها
داخلي
.1
.2
.3
.4
.5
.6
.7
.8
.9
وجوداقدرتاواروابطاواسنتهايااجتماعي
عالي اوادلبستگيهاياپابرجا
امنيتاوااطميناناازاوضعاموجوداواترساازاناشناختهها
عدمادركانيازابهاتغيير
عدمادلگرمياوااطمينانادرامديرانياكهاميتواننداازاعهدهاتغييرابرآيند.
فقدانااستراتژيامؤثربرايامعرفياوااجراياتغيير
تمايلابهاحفقارويههايافني
هزينههاياتغيير
خطراشكست
.1
.2
.3
.4
.5
.6
.7
تقاضاياكاركنانابرايامزاياياشغليابيشتر
تمايلاكاركنانابهااعمالانفوذادراتصميماگيريها
آگاهياازاروشهاياجديداسازماندهي
افزايشاانتظاراتاكاركنانادراارتباطاباامحيطاكارشان
نيازابهانرخابازدهاشركت
تعار ادرامورداهزينهها،اابودجهاياامنابعاكمياباديگر
نارضايتيانسبتابهارهبرياسازمان
عواملامقاوماخارجيا:
خارجي
عامل
-1ادامهاتقاضايامشتريانابراياكاالهااواخدماتاسنتي
-2وجوداگروههايافشاراقويا(مانندااتحاديههااواانجمنها)
-3عدماتوانايياگروههاياخواهاناتغييرابرايابسيجاكردنانيروهايا
مقاوم
مؤثرابراتغيير
-4تمايلابهاحفقاآداباوارسوم،ااارزشهااواهنجارهاياسنتي
-5عدمادركانيازابهاتغييراتوسطاگروههاياخارجي
عواملامقاوماداخليا:
عامل
داخلي
-1وجوداقدرتاواروابطاواسنتهايااجتماعي
-2عالي اوادلبستگيهاياپابرجا
-3امنيتاوااطميناناازاوضعاموجوداواترساازاناشناختهها
-4عدمادركانيازابهاتغيير
مقاوم -5عدمادلگرمياوااطمينانادرامديرانياكهاميتواننداازاعهدهاتغييرابرآيند.
-6فقدانااستراتژيامؤثربرايامعرفياوااجراياتغيير
-7تمايلابهاحفقارويههايافني
-8هزينههاياتغيير
-9خطراشكست
عواملامحركاخارجيا:
عامل
محرک
خارجي
-1سيكلازندگيامحدوداكاال
-2نيازابهاكانالهايامختلااتوزيع
-3كمبودامواداجديد
-4تغييرابازارهاياسرمايه
-5قوانيناحمايتاازامصرراكنندها
-6قوانيناحفاظتاازامحيطازيست
-7مقرراتادولتيادراحالاتغيير
-8ارزشهايافرهنگياوااجتماعيادراحالاتغيير
-9كاالها،اتكنولوژياوافرصتهايابازاراجديد
-10تشكيلاائتالفاتاقدرتاوااحزاب
-11كالسهاياسازمانايافتهااتحاديهها
عواملامحركاداخليا:
داخلي
عامل
-1تقاضاياكاركنانابرايامزاياياشغليابيشتر
-2تمايلاكاركنانابهااعمالانفوذادراتصميماگيريها
-3آگاهياازاروشهاياجديداسازماندهي
محرک
-4افزايشاانتظاراتاكاركنانادراارتباطاباامحيطاكارشان
-5نيازابهانرخابازدهاشركت
-6تعار ادرامورداهزينهها،اابودجهاياامنابعاكمياباديگر
-7نارضايتيانسبتابهارهبرياسازمان
چرااسازمانهاادراايجاداتحولاشكستاميخورند؟
ت ت شهتتاي عمتتده تحتتول بتته نستتياري از ستتازمانهتتا كمتتك كتترده استتت تتتا بتته مي ت ان
بتتاليي بتتا ش ترايط در حتتال تغييتتر ستتازگاري ياب تتد ،حا تتت ر تتابت ختتود را بهبتتود بخش ت د و
آي تتده بهت تتري را بت تراي خ تتود ر تتم زن تتد ،ام تتا اي تتن اصت ت حات در م تتوارد زي تتادي ه تتم ناامي تتد
ك ت تتده ،ويرانگت تتر و ا عت تته آمي ت ت بت تتوده است تتت كت تته م جت تتر بت تته ات ت ت ظ م ت تتان و م ت ت ت بت تته
كارك اني خسته ،نگران و نااميد شدهاند.
و ت تتوع تغييت تتر گريت تتز ناپذيراست تتت .هرگت تتاه وام ت ت انست تتاني نت تتاگزير از ست تتازگار شت تتدن بت تتا
ش ترايط در حتتال تغييتتر باش ت د ،رن ت و دتتخت همتتواره و تتود دارد ،امتتا شتتمار نستتياري از
و تتاي متتيتوانتتد ابتتل ا ت تتاب باشتتد كتته درا تتر بر تتي مستتاول و غهلتتتهتتا ستتازمانه تا در
ايجاد تحول با شكست موا ه ميشوند كه در ادامه به بر ي از آنها اشاره ميشود.
عللاشکستاسازمانهاادراايجاداتحولِ
.1راحتاطلبيابيشاازااندازهاواعادتاكردنابهاوضعاموجود
.2ناكاميادراايجاداائتالرهاياقدرتمند
.3دستاكماگرفتناقدرتاچشمااندازاوابدبيني
.4عدماانتقالاكافياچشمااندازابهاكاركنان
.5گ اشتناموانعادرابرابراچشمااندازاجديد
.6ناتوانيادراايجاداموفقيتهاياكوتاهامدت
.7اعالمازود هنگاماموفقيتاواپيروزيادراايجاداتحو ِل
.8غفلتاازاتثبيتاتحوالتادرافرهن اسازماني
استراتژيِهاياتحولادراسطزاخرد
ُ
يهنناياخ نردابيشننترامتوجننهازيرسيسننتمهنناياخنناص درا
اسننتراتژ ِ
س ننازمانااس ننتاواك نناربرداآنه نناابيش ننترادراجه ننتاتغيي نرارفت نناراف نردياوا
گروهيااست .دراايناسطزااستراتژيِهاياتحولاعمومناادرارابطنها
بننااچهننارازينراسيسننتماسننازمانيايعنننياسنناختار،اافننناوري،اوظيفننهاوا
رفتاراكاركنان بهاكاراگرفتهاميشوند.
نمايشااستراتژيِهاياچهارگانهادرارابطهاباايكديگر
تكنولوژي
رفتاراانساني
ساختار
وظيفه
استراتژيِهاياساختاريا:
استراتژيِهاياساختارياعموماابهاخاطراتغييراواتحوالتادرافناورياوايناارفتناراوابنها
عنوانايكاراهبرداتكميلياوياابستراسازابهاكاراگرفتهاميشود.
استراتژيِهاياتكنولوژيا:
امننروزهاتحننولافننناوريادرازمننرهااجتننناباناپ ن يرتريناتغييننراتاسننازمانيابننهاحسننابا
يرشاوا
ميآيداچرااكهادرامواردابسيارياادامهاحياتاسازمانابسنتگيابنهاجن ب،اپن ِ
بهن ن ن ننرهگين ن ن ننرياازافنن ن ن نناوريانن ن ن ننوينادارد .كن ن ن ننهادراغي ن ن ن نرااين ن ن ننناصن ن ن ننورتادسن ن ن ننتيابيابن ن ن ننها
بننازدهي،انننوآورياواايجننادااهننرمارقننابتيابسننيارادشننواراوادرابعر ن يامننوارداغيننرممكنا
خواهدابود.
استراتژياوظيفهايا:
استراتژياوظيفهايابيشترناظرابنهاطراحني،اتغيينراواتعنديلامحتنوااواسرشنت شنغلهناابنها
صورتافردياواگاهابهاصورتاگروهيااست.
تغيي نراواتحننولاوظيفننهايااگ نرادرسننتاانجنناماپ ن يرد،ابنندوناتردينندااث نرابننارزيادراافن ِنزايشا
كارايي،اااثربخش ي،ابهرهوري،اايجاداانگيزهاواتعهداسازمانيادارد.
يهايارفتارياانسانيا:
استراتژ ِ
يهنايارفتناريادراموفقينت واعندما
يهناياتحنولابنهانندازهااسنتراتژ ِ
هيچاكداماازااسنتراتژ ِ
موفقيننتابرنامننههننايامربننوطااث نرانمننياگ ارننند .چراكننهادراصننورتادسننتيابيابننهاچنننينا
تحوليانيلابهاهدرهاياتحنولادراديگنرازميننههناامانننداتغيينراتاسناختاري،افنناورياوا
يهاابايندابنهانگنرشهنا،اباورهنا وارفتنارا
وظيفهايابسياراآساناخواهدابود .اينااستراتژ ِ
وا خصيتاانسانهااتوجهاالزمارااداشتهاباشد
الگوياتحولِ
دو ن طتته مر ت استتتراتژيك ) (SRPsدر ا تراي برنامتته تغييتتر ي تتك
ستتازمان ،مي ت ان تغييتتر و برختتورد بتتا ره ت استتت .شتتواهد نشتتان متتيده تد
كت تته بت تته پايت تتان رست تتاندن تغييت تتر مشت تتكل است تتت و هر ت تتا كت تته برنامت تته تغييت تتر بت تتا
ر ت ت تتار ،ت تتدرت ،ره ت ت ،و س ت تتاختار ت تتاري س ت تتازمان برخ ت تتورد چش ت تتمگيري
داشتتته باشتتد متتيتتتوان پتتي بينت كتترد كتته در م ابتتل تغييتتر ،م اومتت و تتود
خواهتتد داشتتت .يكتتي از روشهتتاي برر ت ميت ان تغييتتر و برختتورد بتتا ره ت
مو تتود ،ا گ تتوي تغيي تتر اس تتت ك تته چه تتار و تتعيت احتم تتالي تغيي تتر را نشت تان
ميدهد.
گونههايامختلاامقاومتادرابرابراتحولِ
اااازياداااااااااااااااااااااااااادرجهاتغييرااااااااااااااااااااااااكم
مقاومتازياد
مقاوماتااحدودي
شانساموفقيتاكم
شانساموفقيتامتوسط
تغيير
فرهن
زياد
برخورداباا
فرهنگهاا
مقاومتازياد
مقاومتاكم
شانساموفقيتازياد
شانساموفقيتازياد
كم
راهبردهايارفتارامناسبادرابرابراتحولِ
جه ننتااعم ننالارفت ننارامناس ننبادرابراب نراتغيي نراوااحيان نناِ مقابل نهاب نناا
آن،اراهبرده نناياگون نناگوناوج ننودادارداك ننهابرخ ننياازامت ننداولِت ننرين
نهاگردي نندها
آنه نناارااك ننهاتوس ننطاج نناناك ننوتراوالئون ننارداش ننلزينگراارائ ن ِ
است،ادراجدولازيراذكراميشود:
روشهايامقابلهاباامقاومتادرابرابراتحولِ
روش
1
آموزش
+
ارتباط
2
مشارکت
+
مداخله
3
تسهيالت
+
اشتيباني
شرايطاكاربرد
مزايا
معايب
• افننرادارااجهننتامطلننوبترا • اگن نراتع نندادااف ننرادازي ننادياراا
• زمانياكهااطالعاتاكمااست
تغييرادراسنطزاسنازمانا شن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ن نناملاشن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ننود،اا
• زمانياكهااطالعاتانادرستااست
بسياروقتگيرخواهداب ِود.
• زمننانياكننهاتجزيننهاواتحليننلااطالعناتا ترغيباميكند.
اشتباهااست
• تعهن ننداافن ننرادامش ن نناركتا • اگ ن ن ن نرامشن ن ن نناركتاكننن ن ن نندگانا
• زمانياكهااطالعاتاكمااست
• زم ن ننانياك ن ننهاني ن ننازاب ن ننهاكم ن ننكاديگ ن ننرانا كنن نندهاراااف ننزايشاداده تغيي ن نرانامناسن ننبيارااطراحن ننيا
ب ن ن نراص ن ن ننحتااطالع ن ن نناتا كننن ن ن نندابسن ن ن ننياراوقن ن ن ننتاگي ن ن ن نرا
است.
خواهدابود
• زمن ننانياكن ننهانين ننرويامقاومن ننتاكننن نندها ميافزايد
قابلامالحظهااست
• زمن ننانياكن ننهاافن ننرادابن ننهاسن ننبباتن ننرساوا • بن نناااشن ننتيبانياافن ننراد بن ننها • مننياتوانننداوقننتاگيننر،اگننران
تقوين ن ن ن ننتاروحن ن ن ن ننياآنهن ن ن ن نناا واگ ن نناهياهم ن ننراهاب ن ننااناك ن نناميا
اضطرابامقاومتاميكنند
باشد.
ميپردازد
روشهايامقابلهاباامقاومتادرابرابراتحولِ
روش
شرايطاكاربرد
مزايا
معايب
4
م اکره
+
تواف
نال • برخ ننيامواق ننعاآس ننانترينا • اگن نراطن ننرفينامن ن اكرهازين نناد
• زمننانياك ننهاافننرادايننااگننروهه ننااعم ن ِ
روشاحصن ن ن ن ن ن ن ننولابن ن ن ن ن ن ن ننها باشن نننداوقن ننتاگي ن نراواگن ننران
ازتغييركنارهاميگيرند.
خواهدابود.
• زمننانياك ننهاني ننرويامقاوم ننتاكنن ننده نتيجهااست
قابلامالحظهااست
5
نفوذ
+
همکاريِ
• زم ن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ننانياك ن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ننهاروشه ن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ن ننايا • بن ن ننهالحن ن نناظااسن ن ننتفادهاازا • اگ نرااف ننرادااحس نناساكنن نندا
تجربي نناتاداخل نني،اس ننريعا آلن ن ن ننتادسن ن ن ننتاشن ن ن نندهانن ن ن نندا
دموكراتيكترعمليانيستند
ممكن ن ن ن نننااسن ن ن ن ننتامسن ن ن ن ننائلا
• زمن ن ن ننانياكن ن ن ننهاسن ن ن ننايراروشهاهزينن ن ن ننها واكماخرجااست
بعديابروزاكند
زياديارااميطلبند
6
اجبار
+
زور
• زمن ننانياكن ننهاسن ننرعتاعمن ننلادراتغيي ن نرا • سن ن ننريعتريناروشااسن ن ننتا • اگن نراافن ننراداراابن ننهاعصن ننيانا
كننهامننيتوانننداب نراه نرانننوع بكشن ن ن ن نندابن ن ن ن ننراياسن ن ن ن ننازمانا
مهمااست
مخاطرهاآميزاخواهدابود.
• زم ننانياك ننهاني ننرويامقاوم ننتاكنن ننده مقاومتياغلبهاكند
قابلامالحظهانيست
راهبردهاياايجاداتحولادرارفتار
-1روشادگرگونيامشاركتي
-2روشادگرگونيااجباريِ
-3دگرگونيارفتار
الاا -روشادگرگونيامشاركتي
-1تغييراتادرادانشاواآگاهي
-2تغييراتادراطرزاتلقياوانگرشاواگرايش
-3تغييراتادرارفتارافردي
-4تغييراتادرارفتاراجمعيايااگروهي
با -روشادگرگونيااجباريِ
-1تغيير،ادستورياواسلسلهامراتبيااست؛
-2نوعياوضعيتاروانيامواف اياامخالاابوجودامياآيد؛
-3مقاومتِهايابيشترياصورتاميِگيرد؛
-4ازاقدرتاسازمانيااستفادهاميِشودا؛
-5تغيي ن نراازاب ن نناالاب ن ننهاپ ن ننايينااس ن ننت«ازرفت ن ننارجمعياش ن ننروعاواب ن ننهانگ ن ننرشاخ ن ننتما
ميِشود».
جا -دگرگونيارفتار
معموالامديرانابراياگرايشاكاركنانابهايكاالگويارفتناريِ خناصاوا
ياادگرگوناكردناالگويارفتاراويادواراهاراادراپيشاميگيرند:
-1نظارتادقي اوااعمالافشار
ُ
-2بردبارياواهمدلياوااعتماد
راهبرداتحولامشاركتي
زيادااااااااااااااااااااااااازماناااااااااااااااااااااااااااكم
زياد
رفتارجمعي
رفتارافردي
گرايشها
وانگرشها
SRPs
دشواريِ
معرر/
دانش
كم
قدرتا خ ي
قدرت
مقاوم
راهبرداتحولااجباريِ
زيادااااااااااااااااااااااااازماناااااااااااااااااااااااااااكم
1
زياد
رفتارجمعيا /گروهي
2
رفتارافردي
دشواريِ
4
گرايشها
وانگرشها
SRPs
معرر/
دانش
3
كم
استراتژيِهاياتحولامبتنيابرابرنامهاواتحولِ
باانقاطامرجعااستراتژيكا) (SRPsميزانامشاركتاواتحول،ا
چهارگونهااستراتژيازيرااستا:
-1تحولامشاركتي؛
-2تحولااجباري؛
-3دگرگونِسازياباارهبريافردا؛
-4دگرگونِسازياخودكامه.
استرتژيِهاياتحولامبتنيابرابرنامهاواتحو ِل
اااادگرگونِسازاااااااااااااااااااااتحولااااااااااااااااااااتدريجي
ي
نساز ِ
-4دگرگو ِ
-2تحولاباااعمالافشارا
خودکامه
ي)
(اجبار ِ
تغيير
فرهن
اعمالا
فشار
مشارکت
-3دگرگونِسازيِ
-1تحولامشاركتي
باارهبريافرد
کماااااااااااااااااااااااااااازمانااااااااااااااااااااااااااااازياد
همياريِ
گونههايامختلاااولويتبنديامديريتاتحو ِل
اازياداااااااااااااااااااااضطرارااااااااااااااااااااااكم
SRPs
باالترينااولويت
سريعاِ تنگناارا
مشخصاكنيد
زياد
درابرنامهابلندامدت
مالحظهاشود
هروقتاكارديگريا
نداشتيدابهاسراغاآنا
برويد
منابع
زيادااااااااااااااااااااااااهميتاااااااااااااااااااااااااااكم
كم
SRPs
عللامقاومتادرابرابراتحولِ
مقاومتهاياسازماني
مقاومتهايافردي
1كهنگياواعادتابهارونداكاراگ شته 1مكانيسمهاياساختاريِ
2تهديدابراياامنيتاشغلي
3ممانعتابرآوردهاشدنانيازها
4ترساازامجهوالت
2
3
4
5
چشماخوداراادرابرابراواقعيتهاا
5
بستن
6
تغييراتااندك
هنجارهاياگروه
تهديدامتخصصين
تهديداكردناقدرتامديران
تهديداناش ياازاشيوهاتخصيص
منابع
چرخهازندگيامقاومتادرابرابراتحو ِل
نتار
مرحلننها )1درامرحلننهااولافقننطاعنندهاكمننيانيننازابننهاتغيي نراتارااحننسامننيكننننداوابطننوراجنندياخواسن ِ
تغييراهستند.
مرحلها )2بهامحضاايناكهاجنبشابراياتغييراشنروعاپيشنرويامنيكننداوانينروياموافن اوامخنالا آنا
نامالاتوجينها
شناسايياميشوند .تغييراموردابحثاقراراميگيرداوابيشترااعضناياسنازماناك ِ
ميشوند.
مرحلها )3درااينامرحلهانيروهايامواف اوامخالاابطورامستقيمارودروياهماقراراميگيرند.
مرحل ننها )4بع ننداازانبرده نناياش ننديداحامي نناناتغيي ننر،اق نندرتام ننييابن ننداول ننيادراع ننيناح ننالاافن نرادياب ننا يا
ميماننداكهادربرابراتغييراسرسختاوامشكلزااهستند.
مرحلها )5درامرحلهاآخرامقاومتادرابرابنراتغيينراكنمااسنتاواافنرادامقناومادرابرابنراتغيينراانندكاهسنتندا
واازاسننوياديگ نرااعضنناياسننازماناطننرحامننيشننودادرااينننامرحلننهاتغيي نرابننااموفقيننتاهم نراه
است.
مديريتانيروهاياتحولِ
حامياناتحو ِل
ميزاناتحو ِل
ارزيابياتحو ِل
موفقيتاتحولِ
برخورداباا
فرهن ها
چارچوبازماني
نيروهاياتحو ِل
راهنماييهايااصليادرازماناتغيير
.1دليلاخوبيابراياايجاداتغييراداشتهاباشيد.
.2افراداراادرگيراتغييراكنيد(مشاركتياعملاكنيد)
.3گزينشافردياموردااحترامابرايابهادستاگرفتنامراحلاتغيير
.4خل اگروههايامديريتياموقت
.5ارائهاآموزشابرايامعرفياواتثبيتاارزشهااواروشهاياكارياجديد
.6ازاتجارباديگرانااستفادهاكنيد.
.7ايجادانماهاييابراياتغيير
.8شناسايياواستايشاازاافرادا
.9داشتنابرنامهابرايامديريتاكردناتغيير
.10نهادينهاكردناتغيير
شرايطاضروريابرايابروزااحساسانيازابهاتحو ِل
.1نيازابهاتغييرااستراتژياسازمان
.2نيازابهاتغييراساختاراسازمان
.3نيازابهاتغييرافرهن اسازمان
.4نيازابهاتغييراجواسازمان
.5نيازابهاتغييراتكنولوژياسازمان
.6نيازابهاتغييراسيستماارتباطاتاوااطالعات
.7نيازابهاانطباگاباامحيطاجديد
.8نيازابهابهبودانحوهاهدراگ ارياوابرنامهاريزياسازمان
.9نيازابهاارتقاءاسطزاهماهنگياگروهياواسازماني
.10نيازابهاارتقاءاسطزاانگيزشامديران،ااكارشناساناواكاركنان
.11نيازابهاحلامسائلاوامشكالتاوابهرهاگيرياازافرصتهايامطلوباسازمانيا
تحولا:
مراحل
ِ
كاركرد
ويژگي
تعريا
الزامات
ماهيت
دگرگوني
ويژگيهايااستراتژيکاسازمانهايايادگيرنده
1
2
3
رهبري مشارکت
و درگيري ،هن
و عاطهي
روش گري و تسهيل
ماموريت وديدگاه
4
توانائي براي انت ال
دان از ميان
مرزهاي سازماني
ره مشوق
تجربه کردن
5
کار گروهي و همکاري
اصول سازمان يادگيرنده
Peter
Senge’s
Five
Disciplines
Shared
Vision
چشمااندازامشترک
منابع و مآخذ:
• تا لر ،ا وين ( ،)1373شوك آي ده ،تر مه حشمتهللا كامراني ،اهران :چاپخانه گلشن.
• ب ياد اروپايي مديريت كيهيت ( ، )1384تعالي سازمانها (ا گوي تعالي ب ياد اروپايي مديريت
كيهيت ،)EFQMتر مه محمدر ا گرامي و حميدر ا نورعلي اده ،اهران :مؤسسه
مطا عات بهرهوري و م ان انساني ،انتشارات آهار.
• ابزري ،مهدي ( ،)1373ر تار سازماني پيشر ته ( زوه ك
) ،اصههان :دانشگاه اصههان.
• زمرديان ،اصغر ( )1383مديريت تحول ،چاپ پ جم ،اهران :سازمان مديريت ص عت ،
• دعائي ،حبيبا ه ،طيبه امين ر و ميترا كارداني ( )1384مديريت تحول (در سازمان) ،چاپ
اول ،مشهد :بيان هدايت نور.
• ورزشکار ،احمد ( . )1389مدیریتارفتاراسازمانیاپیشرفتها(اس یدهای آموزش ی) .تهران :
دانشکده مدیریت دانشگاه ع مه طباطبایی .
منابع و مآخذ:
•
•
•
•
•
•
كاتر ،ان پي ( )1383رهبري تحول ،تر مه مهدي ايراننژاد ،پاريزي و م يرسلسله،
اهران :مؤسسه تح ي ات و آموزش مديريت.
هر ،پال و ب نچارد ،گهت ( )1365مديريت ر تار سازماني ،تر مه علي
ع هب د ،اهران :مؤسسه انتشارات اميركبير.
رابين ،استيهن ( ،)1377مديريت ر تار سازماني ،چاپ اول ،تر مه علي پارساييان
و سيدمحمد اعرا ي ،اهران :انتشارات د تر پژوه هاي ره گي
ر اويان ،علي ( ،)1379مديريت ر تار سازماني ،چاپ اول ،اهران :انتشارات سمت.
صاوب ،محمد ( ،)1384گامهاي دهگانه تحول سازماني ،اهران :تحول اداري،
تر مان سازمان مديريت و برنامهريزي كشور ،دوره هشتم ،شماره .50
بهبود مديريت در شركتهاي ايراني و مديريت تحول استراتژيك ،دكتر اعتمادي و
مه دس اختري،ك هرانس مديريت كيهيت83،
منابع و مآخذ:
•
•
•
•
•
•
•
دوره ام مديريت چرخه بهره وري ،مؤسسه پيشگامان اويد ،مه دس حاج
وزيري
شركت نوسازي ص اي ايران ،چارچوب عار ه يا ي 1383،
يمز چمب -مايكل همر ،مه د مجدد ،سازمان مديريت ص عت 1994
ماساكي ايمايي ،كايزن كليد مو يت ر ابت ژاپن ،دكتر محمد حسين سلي
مه د ارزش ،تر مه ميرمحمدصادقي و بل عاملي
تاكاش اوسارا پ اصل براي دستيا ي به كيهيت عالي در محيط كار ،تر مه
علير ا علي ن ي
ورزشکار ،احمد ( . )1389مدیریتامنابعاانسانیاپیشرفتها(اس یدهای آموزش ی) .
تهرانا :دانشکده مدیریت واحد شمال دانشگاه آزاد اس می .
• وب سایت مدیریتی ایران . www.managerial.ir – .
• Whalen. B "Toffler on marketing new, 19: 1, March 15, 1985.